Dagblaðið - 06.11.1975, Qupperneq 8

8
Pagblaðið. Fimmtudagur (i. nóvember 1975.
SMSBIABIB
frfálst, nháð dagblað
C'tgefandi: Dagblaðið hf.
Frainkvæmdast)óri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréltastjóri:. Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Ilaukur Helgason
iþróttir: liallur Simonarson
11 ön nu n: Jóli a nn es Itey kda 1
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Ilallur Ilallsson, Ilelgi
Pétursson, ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson.
Handril: Asgrimur Pálsson, Hildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guðmannsdóttir, Maria ólafsdóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaldkeri: Práinn Porleifsson
Auglýsingastjóri: Asgeir Ilannes Eirfksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Askriftargjald S00 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprcnt lif.
Ritstjórn Siðumúla 12, simi 82:122, auglýsingar, áskriftir og af-
greiösla Pverholti 2, simi 27022.
Sáralitlar samningahorfur
Erfitt er að átta sig á stöðunni i
landhelgismálinu, þótt mikil hreyfing
hafi verið á þvi undanfarnar vikur.
Samningamenn vilja af eðlilegum á-
stæðum sem minnst segja um gang
mála i miðju kafi. En flest bendir til
þess, að ekki séu miklar horfur á
samningum á næstunni.
Vakið hefur athygli, að fulltrúar
verja hafa að undanförnu verið hinir þýðustu.
Framganga þeirra á samningafundum er gerbreytt
frá þvi sem áður var. Og þar að auki hefur togara-
skipstjórum þeirra verið sagt að hafa hægt um sig á
íslandsmiðum og gefa islenzku landhelgisgæzlunni
sem minnstan höggstað á sér.
Vestur-Þjóðverjar eru nú tilbúnir til að fallast á,
að frystitogurum þeirra verði ekki leyft að veiða á
íslandsmiðum. Þetta er gerbreyting á fyrra við-
horfi þeirra, er viðræður um 50 milurnar strönduðu
einmitt á þessu atriði. Þá er ekki óhugsandi, að þeir
geti sætt sig við engar heimildir innan 50 milna og
mjög skerta veiði milli 50 og 200 milna.
Að sjálfsögðu teljum við þessar eftirgjafir ekki
nægar. En við hljótum að viðurkenna, að nokkur
sáttfýsi hljóti að felast i jafnmikilvægum eftirgjöf-
um sem þessum og að ástæða sé til að reyna samn-
inga til þrautar.
Bretar eru langtum harðari um þessar mundir.
Ráðamenn þeirra bita i skjaldarrendur. Þeir tala
um herskipavernd á íslandsmiðum. Þeir segjast
jafnvel telja eðlilegt, að brezkir togarar veiði upp
að tólf milum eftir viku, þegar 50 milna samningur-
inn við þá rennur út. Það virðist þvi ekki enn hafa
fundizt neinn raunverulegur viðræðugrundvöllur
milli sjónarmiða Breta og Islendinga.
Þar með virðist fremur óliklegt, að nokkrir samn-
ingar takist i bráð við erlend riki um 200 milna land-
helgina. Við teljum eðlilega litils virði að semja við
einstök aðildarriki Efnahagsbandalags Evrópu,
nema samningunum fylgi afnám refsitolla þeirra,
sem bandalagið beitir okkur nú i vaxandi mæli.
Efnahagsbandalagið virðist ætla að koma meira
við sögu i viðræðum um 200 milurnar en i fyrri land-
helgisviðræðum. Sjálft bandalagið er farið að
fjalla um ýmis vandamál efnahagslögsögu. En ekki
er ljóst, hvort þessi áhugi bandalagsins verður til
ills eða góðs i viðræðunum um 200 milurnar okkar.
Samningamenn okkar, ráðherrarnir Einar
Ágústsson og Gunnar Thoroddsen, virðast hafa
haldið fast á spilunum i undanförnum viðræðum.
Þeir hafa flaggað mjög hinni svokölluðu Svörtu
skýrslu, þar sem islenzkir fiskifræðingar rökstyðja
hina knýjandi þörf á samdrætti i veiðum á íslands-
miðum. Og þessi skýrsla er einmitt nú umræðuefnið
á sameiginlegum fundi brezkra og islenzkra fiski-
fræðinga i Reykjavik.
Á þessu stigi er ástæðulaust að ásaka rikisstjórn
okkar fyrir linkind i 200 milna málinu. Rikisstjórn-
inni er áreiðanlega ljós sú afstaða þjóðarinnar, að
svo miklir lifshagsmunir séu i húfi, að litið svigrúm
sé til eftirgjafa af okkar hálfu. Ekkert hefur. komið
fram, sem bendir til undanhalds rikisstjórnarinnar,
enda eru sáralitlar horfur á samningum i bráð.
Vestur-Þjóð-

Astandinu i Libanon undan-
farnar vikur hefur bezt verið
lýst með einu orði: öngþveiti.
Állir skjóta á alla. Enginn virð-
ist vita hvers vegna og hvern
skotið er á.
Siðan i april hefur tólf sinnum
verið gert vopnahlé i landinu.
Jafnoft hafa bardagar hafizt
aftur af endurnýjuðum krafti.
Vopnahléið sem stendur nú (um
miðjan dag i gær) kemur i kjöl-
far blóðugustu bardaganna til
þessa.
Stjórn landsins er áhriflaus,
þingið sömuleiðis vegna þess að
þingmenn þora ekki lifs sins
vegna að taka ákveðna afstöðu
til málsins. Þeir eru hræddir um
að komast ekki lifandi heim af
fundinum.
Gerviríki
Libanon virðist um það bil að
fremja sjálfsmorð sem riki
Þjóðin á sem stendur i hernað-
arlegu, pólitisku og félagslegu
uppgjöri sem einnig er trúar-
bragðastrið. Slik strið eiga til að
þykja andstyggilegri en önnur,
enda allt gert i nafni hins al-
máttuga, eins og t.d. á Norður-
trlandi. Á undanförnum sex
mánuðum hafa 3000 Libanir
fallið i átökunum.
Þegar tyrkneska heimsveldið
leið undir lok i fyrri heimsstyrj-
öldinni varð Libanon til, eitt af
„gervirikjunum” sem búin voru
til i Miðausturlöndum án þess
að sérstaklega væri verið að
hafa áhyggjur af „smáatrið-
um” eins og þjóðerni, trúar-
brögðum og uppruna. Linur
voru dregnar á landakort og
stofnuð riki, þeirra á meðai
Libanon og Israel.

Hlutfallskerfið.
Siðar var komið á svokölluðu
„proporz” — eða hlutfallskerfi
til að viðhalda friði i landinu. Þá
þegar voru hafnar smávægileg-
ar erjur á milli kristinna manna
og múhameðstrúarmanna,
tveggja stærstu þjóðarbrot-
anna, og hvor fylking skiptist
niður i smærri hópa, brot og
brotabrot. Siðar komu
palestinskir flóttamenn og loks
Gyðingar. Sifellt magnaðist
spennan.
Skipting ibúa landsins eftir
trúarbrögðum er mjög viðtæk
og nær allt frá fisksalanum til
forsetans. Þegar i upphafi var
ákveðið að forsetinn skyldi ætið
koma úr röðum kristinna
manna. Á móti hverjum fimm
kristnum mönnum voru sex mú-
hameðstrúarmenn i Libanon við
siðasta manntal — árið 1932. Þvi
skyldi forsætisráðherrann vera
r
Rauði folinn —
Ef blaðað er i Ólafskveri fyrr-
verandi stjórnar getur að lita lof-
orð um stórhuga framkvæmdir og
lausn margháttaðra vandamála.
Hagfræðingar höfðu þó lýst þjóð-
málahorfum sem hrollvekju. Það
var á timum viðreisnarstjórnar.
Til voru þeir eru slettu i góm og
sögðu að höfundur „Hrollvekju”
væri miðlungi góður hagfræðing-
ur. Væri skýringar að leita i
kröppum kjörum á námsárum.
Hefðu naum efni aðeins leyft
kaup á lélegum kennslubókum i
hagvisindum og árangur eftir þvi.
Við munum ástandið á Sviðins-
vik á viðreisnartimum kreppuár-
anna. Þá voru lika erfiðir timar.
Jafnvel skáld voru kvödd til ráða-
gerða. Ólafur Kárason Ljósvik-
ingur ris á fætur á fundi erfiðis-
mannafélagsins og flytur ræðu
sinaum óskirnar... ,,sem eru i eðli
sinu góðar, allt öðruvisi en hér,
þar sem óskir manna eru kallað-
ar ljótar af þvi ekki er hægt að
verða við þeim.”....
Og skáldið heldur áfrarh ræðu
sinni... „og þegar stórviðrin
geisa, þá leggja menn vel i eldinn
heima hjá sér, sælir að eiga sterk
hús.”
„Það er Hamingjudraumurinn
sagði Jóa i Veghúsum, stóð upp i
leiðslu og rétti skáldinu hönd
sina”. (Að visu rak faðir stúlk-
unnar upp stóran hlátur.)
Jóa, dóttir Hjartar i Veghúsum.
Tákn verkalýðshreyfingarinnar,
er hafði einnig samið sinn Ham-
ingjudraum og heyrði hann nú af
vörum skáldsins.
Það stóö ekki á handtaki verka-
lýðshreyfingarinnar er Ólafur Jó-
hannesson hafði flutt stefnuræðu
sina um aö klæða fjalliö.
Að visu hafði Hannes Hafstein
lagt út af sama efni i ræðu sinni i
árdaga islenzkrar heimastjórnar.
En hvað gerði það. Jafnvel kald-
hæðnir menn á dögum pinupilsa,
bikinibaöfata og nektardans-
meyja kunnu vel við Ungmenna-
félagstón og landsföðurleg áform
um að klæða beinaber og blásin
brjóst Fjallkonunnar og að drepið
væri viðbitsklinu á diskbarm
þurrabúðarmanna.
Eitt var nauðsynlegt svo unnt
væri að hrinda fyrirhuguðum á-
formum i framkvæmd. Vinnu-
friður. Svo sögðu forvigismenn.
Verkalýðshreyfingin, sem virðist
alltaf fá i hnén ef tölvitringar
nefna stjarnfræðilegar tölur úr
debetsaldó og biður bara um að fá
að halda áfram að gera eitthvað,
eins og Gvendur Guðbjarts i Sum-
arhúsum, lét strax i té vinnufrið
til 2 ára i skiptum fyrir Ham-
ingjudrauminn.
Það skein þvi mikil aðdáun úr
augum margra á vinstrikantinum
þegar Ólafur sló undir nára og
hleypti úr hlaði á Stóra-Rauð,
stjórnarfolanum. Þetta var úr-
valsgripur, striðalinn i hesthúsi
fósturforeldranna. Vikum saman
hafði hann staðið á gjöf. Nú snar-
aðist knapinn á bak, likt og
Perseus, er hann stökk á vængja-
fákinn Pegasus, forðum daga, ný-
stiginn úr blóði Medúsu. Nú átti
sannarlega að bjarga þjóðinni —
vesalings Andrómedu — sem lá
þarna fjötruð og beið þess að
verða verðbólguskrimslinu að
bráð. Stjórnarfolinn, Stóri-Rauð-
ur, jafntengdur Sósialistaflokkn-
um og Pegasus Medúsu, tók
sprettinn og spyrnti loks fótum i
jörð er hófar námu viö hættuslóð.
Svona gætum við haldið áfram,
i stil goðsagna eða Grimmsævin-
týra, ef veruleikinn tæki ekki við
og barnaði söguna.
Var þetta Stóri-Rauður, sem
stjórnarherrann keyrði sporum?
Við nemum staðar við Rangá.
Það gerði Gvendur dúllari, er
hann átti leið þar um, endur fyrir
löngu. Hann reið rauðum fola, sex
vetra gömlum úrvalsgrip. í vas-
anum hafði hann 1800 dali. Hvort
tveggja árfur frá foreldrum og
frændliði.
„Þá mætti ég manni frá Ægis-
siðu, sem hafði heyrt getiö um
folaræfilinn. Hann fer að skoða
hann og dást mikiðað honum. Svo
kem ég að bæ. Þar bjó vinur
minn. Hann fór að skoða folann,
en þá þótti mér það undarlegt, að
folaræfillinn, sem var sex vetra,
þegar ég fór á stað, hann var allt i
einu orðinn tvitugur, eftir þvi sem
vinur minn sagði. Og hann var
orðinn blesóttur. Og hann var
byrjaður að miga undan taglinu.
Það hafði hann aldrei gert áður.
Og vinur minn sagði, að þetta
væri afsláttarmeri, sem ég hefði
fengið fyrir folann.”
Þetta var nú auðvejdur próf-
still, segðu unglingarnir. Hver
lesandi getur ráðið i eyðurnar.
Rauði folinn, fyljari framtiðar-
vona, orðinn blesótt afsláttar-
meri. Þá voru dalirnir að visu eft-
ir. En þeir fóru sömu leiðina. Svo
sagði Gvendur dúllari að minnsta
kosti.
Hann gerist meðeigandi i húsi
Sigurðar svinakarls.
,,En þegar ég var búinn að vera
þar i tvo mánuði þá segir Sigurð-
ur svinakarl við mig, að nú sé ég
búinn að éta út minn part i hús-
inu. Ég sá að þetta hlaut að vera
rétt, úr þvi hann Sigurður sagöi
það. Það var hann sem hafði vit á
fjármálunum, en ekki ég. Það var
aldrei mitt verk að rengja menn
um fjármál.”
Ætla mætti, að hin dapurlega
þróunarsaga á burtreið lukku-
riddarans á færleiknum rauða,
kynskipti og ellihrörnun gæðings-
ins, að viðbættum válegum tið-
indum um óhagstæðan viðskipta-
jöfnuð við Sigurð svinakarl hefði
haft djúp og varanleg áhrif og
lamað þrek dúllarans til list-
rænna afreka. En það var öðru
nær. Stuttu siðar „gaf hann kon-
sert”, eins og sagt var i þá daga.
Blöðin geyma að visu ekki marg-
ar frásagnir um þá uppákomu.
En haft var eftir Guðmundi sjálf-
um: „Mikil unun var að heyra til
min á pakkhúsloftinu hjá Zimsen.
Ja, þvilik hljóð.”
Vi