Dagblaðið - 08.04.1976, Side 10

10
MBIAÐIÐ
frjálst, áháð dagblað
ÚlHt'l’aiidi: Daubladid lil’.
l'Vamkvii'mdaNliúh: Svvmn I!. Ky.jóll.vsoii. |{itsljoTi: Jmias Krisljaiissoii.
I''’iVHasi jori: Jon Hiruir l’óiurssoii. Hitsl.jóriiarlulllnii: llaiiknr llrl^asoii. Aósioóai Irfila-
st.ióri: Aili_Sh‘iiiarsson. Í|>rotlir: llallnr Simoiiarsoii. Ilöiiniin: Jóliamies Kvykdal. Ilandril:
Asurimur l'álsson
Blaóamt'im: Amia Bjarnason. Asuvir Tómasson. Bolli llóóinsson. Brayi Simjrósson. Krna V.
Iimollsdoiiu. (iissiir Simirósson. Ilallur Hallsson. Heljú IVlursson. Kalrin l'álsdóliir. Olalur
Jónsson. Omar V’aldiinarsson. I.jósmyndir: Bjarnk'ifur Bjarnleifsson. Björ«vin Pálsson.
Kaynar Th. Siyurósson.
(ijaldkt'ri: hramn horlcifsson. Dreifinuarsijóri: Már K..M. Halldórsson.
Askriftaryjald 1000 kr. á inánuói innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakió.
Kitstjórn Sióumúla 12. simi S.'I.‘J22. auKlýsingar. áskriftiro^ afmeiósla hverholti 2. slmi 27022.
Setniim o}4 umbrot: Da^blaóió hi'. oj» Steindórsprent hf.. Armúla 5.
Mynda-ti.i: ph'iluuéró: Ililmir hf. Sióumúla 12.1'rentun: Arvakurhf.. Skeifunni 10.
Úr orkukreppu í orkuflaum
Á skammri stund skipast veður
í lofti. Fyrir aðeins tveimur árum
höfðu menn. verulegar áhyggjur
af orkuskorti á íslandi og okur-
verði á innfluttu eldsneyti. Nú sjá
menn hins vegar fram á, að senn
fljóti allt í innlendri raforku,
sumpart óseljanlegri. Eftir orkuvímuna eru
komnir timburmenn.
Núverandi ríkisstjórn erfði bæði Kröflu-
virkjun og hundinn að sunnan eftir fyrri ríkis-
stjórn. Hún flýtti hins vegar Kröfluvirkjun um
eitt ár og það hafa líklega verið mistök, ef til
vill byggð á vantrú á, að hundurinn kæmist í
notkun fyrir veturnætur 1976.
Ofan á þetta bætist svo áfallið meó málm-
blendiverksmiðjuna í Hvalfirði. Byggingu
hennar hefur verið frestað um óákveðinn tíma.
Þar af leiðandi verður í upphafi ekki unnt að
selja nema hluta orkunnar, sem Sigalda getur
framleitt.
Samanlagt verður umframorkan við Kröflu
og Sigöldu svo mikil, að ekki þarf að reisa ný
orkuver í meira en áratug, nema ný stóriðja
komi til skjalanna.
Annað mikilvægt áfall felst í versnandi láns-
kjörum. Á tímum Sogsvirkjana var lánstíminn
20 ár en núna sjö ár. Þá voru vextir rúm 4% en
núna 9,5%. Þetta þrefaldar árlega greiðslu-
byröi þjóöarinnar af nýjum virkjunum.
Við verðum að greiða Kröflu og Sigöldu
miklu örar niður og á miklu hærri vöxtum en
áður tíðkaðist á þessu sviði. Þar af leiðandi
verður rafmagnsverð hærra, meðan verið er að
greiða skuldirnar. En við eignumstlíka virkj-
anirnar miklu fyrr en ella.
Þetta þýðir ekki, að Krafla og Sigalda séu í
sjálfu sér óhentugar virkjanir. Nýjustu áætlan-
ir benda til þess, að þetta séu einhverjar þær
hagkvæmustu virkjanir, sem völ er á. Það
kann að koma mönnum á óvart, að Krafla skuli
vera í hagkvæmnisflokki stórvirkjana þrátt
fyrir hraðann og erfiðleikana, en er eigi að
síöur satt.
Gífurlegt fjármagn hefur þegar verið lagt í
þessar virkjanir, ekki síður Kröflu en Sigöldu.
Fjárhagslega er því nauðsynlegt að bíta á jaxl-
inn og ljúka þessum virkjunum. Það er ódýrara
að selja hluta orkunnar, en að hætta núna og
sitja uppi með mestalla f járfestinguna.
Auóvitað veröa ráðamenn að vinna að því
annars vegar aó fá lengdan tímann á lánum
þessara virkjana og hins vegar að fá komið á fót
orkufrekum iónaði til að nýta afgangsorkuna.
Slíkt mundi óneitanlega létta þann vanda, sem
við stöndum nú andspænis: Hækkuðu orku-
verði til neytenda vegna of mikils framboðs á
rafmagni.
Hitt munu svo margir telja, að verra sé að
búa vió orkuskort og takmarkaða iðnaóarmögu-
leika, heldur en aö þurfa að borga meira fyrir
rafmagnió vegna offjárfestingar á bví sviði.
Þegar meðalhófið er vandratað, er betra, að
mistiikin felist í orkuflaumi en orkukreppu
DAOBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 1976.
í kjölfar óeirðanna í Kína:
Harðjaxlinn
Teng er
afsagðurí
annað sinn
— mestu umrót í sögu
alþýðulýðveldisins,
segja fréttastofur
Teng Hsiao-ping, sem nú
hefur verið sviptur öllum
sæmdarheitum og titlum, innan
kínverska kommúnistaflokks-
ins, er fallinn í ónáð af hæstu
valdatindum í annað sinn á
stjórnmálaferli sínum.
Á árunum í kringum 1960
var Teng einn af valdamestu
mönnunum í Kína, — aðalritari
kommúnistaflokksins, — en í
menningarbyltingunni á
árunum 1966 til ’69 var hann
aðalskotmark þeirra er að
henni stóðu.
Hann missti völdinn og hvarf
í hringiðu atburðanna. Honum
fylgdu kaldar kveðjur og
enginn hafði trú á því, að hann
myndi nokkurn tíma eiga aftur-
kvæmt á stjórnmálasviðið.
En í apríl árið 1973. birtist
Þetta er maöurinn sem deilumáliö snýst um.
Teng Hsiao-ping er eini „starfshæfi aöilinn
af tríóinu,'* þeim Mao formanni, Chou En-
lai og Teng sjálfum.
Teng, fremur smávaxinn, en
þybbinn, á kvöldverði, er boðið
var til öllum helztu áhrifa-
mönnum í Kína. Teng fékk sæti
í Höll alþýðunnar við hlið
þeirra er mest máttu sín, þar á
meðal var Chou En-lai.
Teng, sem ekki var lengur
áðalritari, en ennþá aðstoðar-
forsætisráðherra, var endur-
kjörinn i miðstjórn flokksins.
Frami hans jókst, er hann var
kjörinn í æðstaráð flokksins.
Nokkrum dögum eftir að
Chou En-lai lézt úr krabba-
meini hófu vinstri sinnaðir
flokksbræður hans, baráttu
gegn Teng.
Yfirleitt var það álit manna í
janúar, við lát Chou En-lai, að
Teng tæki við embætti af
honum. En róttækir vinstri
menn hófu ákafa sókn gegn
honum og hann var nefndur
„áttavilltur á auðvaldsvegi.”
Teng Hsiao-ping er álitinn
fæddur árið 1904 i vesturhluta
Kína, en menn eru ekki vissir
um dagsetninguna, né ártalið.
Kynni hans af hugmyndum
vinstri sinnaðra manna og þeim
sjálfum hófust, er hann var á
unga aldri. Æskuvinur hans
var Nieh Jung-chen, sem síðar
varð yfirmaður kjarnorkuáætl-
unar Kínverja og eins og Teng,
aðstoðarforsætisráðherra.
Árið 1921 dvaldist Teng í
París til þess að kynna sér hug-
myndir vinstri sinna enn betur.
Með honum í förinni voru Chou
En-lai og Chen Yi, sem síðar
varð utanríkisráðherra.
Eins og margir kínverskir
kommúnistar lá leið Tengs til
Sovétríkjanna, um heimaland
sitt, en kommúnistaflokkurinn
hafði þá' verið á undanhaldi
fyrir herjum Shang hai Cheks.
Þar var hann í eitt ár.
Eftir að hafa dvalizt í Kína i
nokkur ár, varð hann að flýja
til Hong Kong, þar eð her-
deildir hans voru á undanhaldi.
Nokkrum mánuðum síðar var
hann kominn til Kiangshi-
héraðsins, þar sem hann barðist
með Mao Tse-tung og Chou En-
lai.
Hann var áróðurssérfræðing-
ur og ritstjóri Rauðu stjörn-
unar. Teng tók þátt í Göngunni
miklu (1934—35) hinni sögu-
legu ferð sr kommúnistar
Rauðliöar á Tien An Men torginu, áöur en til óeiröanna miklu kom. Þá var almennt álit manna aÖ
baráttunni væri að linna. Atburöir gærdagsins sýndu hins vegar, aö miklar hreinsanir voru fyrír
dyrum og kom það í Ijós, er Teng var vikið frá völdum. Segja fréttaskýrendur, aö vel skipulagöar
göngur stuðningsmanna Hua Kuo-feng sýni, aö hann hefur mikil völd, og er jafnvel taliö, aö hann
taki viö af Mao formanni, er hann fellur frá. Þó vilja menn minna á, aö eiginkona Maos, Chaing
Ching, *r einnig í sviðsljósinu, þótt þaö skíni ekki eins skært á hana. Hún beitir tengdasyni sínum
fyrir sig.

Hverjir töpuðu?
Enn er verkfalli lokið, stóð
stutt sem betur fór. En vita-
skuld töpuðu allir eins og fyrr.
Og enn rísa upp skriffinnar,
mega ekki vatni halda af
hneykslun útaf þessu bölvuðu
ekkisen kaupkröfufólki sem
hugsi um það eitt að sliga at-
vinnuvegina. Á aðra er lítt eða
ekki minnst. Og menn eru
leiddir að einskonar grátmúr
uppi i útvarpi um háttumál, og
þeir berja sér á brjóst yl'ir því
hve miklu þeir hafi tapað —
fyrir hönd annarra. En flestir
eru líklega litlu nær og varla
gustuk aö halda vöku fyrir okk-
ur gamlingjunum, sem hlustum
mest á útvarp, okkur sem
höfum lifað af margar kreppur,
töp allra ár frá ári. óðaverðbólg-
ur og aðrar bólgur, margar
ríkisstjórnir misvondar, og n.ú
er Satan farinn að ganga ljós-
um logum á nýjan leik, magn-
aðri en nokkru sinni fyrr.
,,En skeð er skeð og héðan af
stoðar ekki, stoðar ekki baun,”
var texti klerks i þingsetningar-
ræðu f.vrir mörgutn árum. Og
enn er skaðinn skeður og allt
volið stoöar ekki baun. Svona
hefur þetta verið i hverju verk-
falli, og „sagan endurtekur
sig”.
Atvinnuvegirnir hafa verið
að tapa svo lengi sem elstu
menn muna og hafa verið ,.á
síðasta snúning" fyrir . hvert
verkfall. En -allir vita að samið
verður. en varla f.vrr en verk-
■föll eru skollin á. þvi það er
„taktík” atvinnurekenda að
draga samninga sem lengst.—
Þaó var annars athyglisvert í
nefndum þætti, aö starfsmenn
f.vrirtækis nokkurs sögðust
vera „yfirborgaðir" og mátti
skilja að þess væru mörg dæmi.
Þessir atvinnurekendur borga
langt yfir taxta og viðurkenna
um leið að kaupið sé of lágt. En
þegar semja á um það eitt, að
halda í við sívaxandi dýrtíð en
ekki raunverulegar kauphækk-
anir, ætlar allt af göflunum að
ganga.—
Götuhornaspekingar æsa sig
og aðra útaf heimtufrekju lýðs-
ins. Þetta hefst uppúr því að
heimta hærra kaup, 6% kaup-
hækkun í dag. 30% hækkun á
ketinu og smérinu á morgun.
En kaupmanninum veitir nú
ekki af þessari 16‘4% hækkun á
útsöluverðinu.
Var hann Nordal ekki búinn
að seg.ja að kaupið mætti alls
ekki liækka? Það er tiú varla
hægt að minnast á þessa 20 þús.
kr. mánaöarhækkun á kaupi
bankastjóranna. enda hafði