Dagblaðið - 18.10.1976, Blaðsíða 23

23
nAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 1H. OKTOBKR. l'Crt.
.....—\
TOYOTA SAUMAVELIN
er óskadraumur konunnar.
Toyota-saumavélin
er mest selda saumavélin ó Islandi i dag.
TOYOTAvarahlutaumboðið h.f
Ármúla 23, Reykjavík, sími 81733.
Einkaumboð ó íslandi
er: NióursariKur sem oft hefur
dauðann í för með sér.
Skýrslur frá Brasilíu hafa
leitt í ljós að af þcim börnum,
sem dóu innan við fimm
manaða aldur eða yngri,
voru fjögur af hverjum fimm
með pela.
Læknir sem hefur starfað i
mörgum löndum Asíu segir að
rekja megi stóran hluta af
dauðsföllum þeirra barna, sem
dáið hafa í flóttamannabúðun-
um í Bangládesh. til þess að
þurrmjólkin þeirra var
blönduð með menguðu vatni.
Mörgum þessara barna hefði
mátt bjarga ef þau hefðu verið
- höfð á brjósti.
Frá Austur-Afríku hafa
borizt þær fréttir að mörg af
þeim börnum, sem voru lögð
inn á sjúkrahús vegna
næringarskorts, náðu sér bæði
fljótt og vel um leið og mæður
þeirra hófu brjóstagjöf á nýjan
leik.
Aður en nútíma kæliaðstaða
varð algeng í hinum þróaðri
löndum var hætta á
ferðum. Arið 1911 dóu tvöfalt
fleiri pelabörn en brjóstmylk-
ingar. í Minneapolis í Banda-
ríkjunun minnkaði ungbarna-
dauði á einu ári úr 772 niður í
65 næsta ár á efir þegar mæður
voru taldar á að skipta frá pela
til brjósts. Þetta var árið 1920.
F.vrir utan heilsusamlegan á-
vinning við brjóstagjöfina er
einnig fjárhagslegur ávinning-
ur ai henni.
Venjulegt barn neytir um 400
lítra mjólkur á tveimur árum.
Það kostar um 27.600 ísl. kr.
eftir íslenzku verðlagi, en skv.
bandarisku verðlagi er talan
13.000 kr., en þurrmjólkin, sem
búin er til sérstaklega fyrir
pelabörn, kostar hér á landi
meira en heimingi meira (1
enskt pund kostar 847 kr.).
í mörgum löndum eru verka-
menn upp undir hálfan dag að
vinna fyrir þurrmjólk ofan í
barnið sitt — slík mjólk hefur
miklu minna næringargildi en
móðurmjólkin.
Kostnaður þjóðanna er
einnig geysilegur. Berg mat-
vælasérfræðingur áætlar að í
Chile þurfi mjólk úr 30 þúsund
kúm til þess að bæta upp
næringargildi sem tapast vegna
þess að mæður hafa börnin
ekki á brjósti.
Efnahagsaðstoðin
Fer í pelamjólkina
-'Á Filippseyjum kostar það 33
milljón dali (6,6 milljarða ísl.
kr.) árlega að hafa börnin á
pela. I mörgum þróunarlöndum
fer næstum því öll efnahags-
aðstoð þeirra til þess að standa
straum af kostnaðinum við
pelamjólkina. í iðnvæddu ríkj-
unum áætlar Berg að pela-
kostnaðurinn sé um það bil 750
dollarar — og jafnvel allt að
1000 dollarar.
Þarna er ekki meðtalinn
lækniskostnaðurinn vegna
meðhöndlunar veikra og de.vj-
andi barna. Þessum kostnaði
verður að bæta við áðurnefnd-
an kostnað og einnig þeim
kostnaði sem verður vegna
læknishjálpar við vangefin
börn og fullorðna.
Ódýrara að gefa
móðurinni auka-
matarskammt
Það er kaldhæðnislegt en það
er ódýrara þjóðhagslega séð að
gefa móðurinni viðbótarmatar-
skammt en að kaupa tilbúna
pelamjólk handa barninu. í
Bandaríkjunum er þessi kostn-
aður áætlaður aðeins fáeinir
aurar á dag sem jafngildir einu
mjólkurglasi og einni brauð-
sneið með hnetusmjöri sem
inniheldur 500 hitaeiningar og
20 g uf cggjahvitu. í Los Ange-
les yrðu pað 20 sent á dag en
þar kostar tilbúna pelamjólkin
75 sent.
A þeim svæðum þar sem
mæðurnar er vannærðár yrðu
þær vitaskuld að fá meiri við-
bótarnæringu. En það yrði samt
alltaf ódýrara, segja næringar-
fræðingar, að gefa móðurinni
aukamatarskammt en að kaupa
mjólk handa barninu.
Það er einnig kaldhæðnis-
legt, en næringarástand móður-
innar getur batnað við að hún
hafi barn sitt á brjósti. Dr.
Irving Cabon, fæðingarlæknir í
New York, segir: „Það er eini
tíminn í lífi konunnar, á meðan
hún er i barneign, sem hún
tapar ekki járni úr líkama sín-
um, annaðhvort við að hafa á
klæðum eða ganga með barn.
Þá fær líkaminn tækifæri til
þess að byggja upp járnbirgð-
irnar."
Þetta hefur einnig annan
kost í för með sér. Brjóstagjöf
er talin tefja fyrir frjóvgun
konunnar og getur jafnvel
frestað öðrum þunga í allt að
tvö ár eða meir.
Brjóstagjöfin
seinkar egglosi
Brjóstagjöfin hefur áhrif á
og seinkar jafnvel egglosi hjá
konunni — er þá reiknað með
að barnið sé eingöngu á brjósti.
Þetta er ekki talið 100% örugg
getnaðarvörn og er haldbezt að
nota hana með öðrum þekktum
aðferðum. En sums staðar i
heiminum eru þessar aðrar og
þekktu aðferðir annaðhvort
mjög óaðgengilegar eða-þá svo
kostnaðarsamar að brjóstagjöf-
in getur orðið bæði handhæg-
asta og ódýrasta getnaðarvörn-
in sem völ er á.
Rannsóknir í Taiwan og
Rwanda hafa leitt í ljós að með
því að reyna að lengja bilið á
milli fæðinga á þennan hátt má
koma í veg fyrir 20% fæðinga
sem annars hefðu orðið. Ef
slíkum árangri rði náð í
Indlandi gæti það komið í veg
fyrir fimm milljón fæðingar
árlega.
Brjóstagjöfin er meðal elztu
getnaðarvarna heimsins, segir
dr. Raphael, bandarískur sér-
fræðingur. Hann heldur því
fram að slík vörn sé 70% örugg
og hafi einn meginkost — það
eru engar aukaverkanir henni
samfara. Og einnig koma heil-
brigð börn í veg fyrir að fólk
þurfi að eignast fleiri, einungis
til þess að viðhalda fjölskyldu-
stærðinni. En slík hafa viðhorf-
in verið meðal þjóða þar sem
fæðingartala er há.
Pelabörn hafa ekki verið
þekkt fyrirbrigði nema
skammantimaaf ævi'alls mann-
kynsins. Þaö eru ekki liðin svo
ýkja mörg ár síðan kæling og
gerilsneyðing gerðu mögulegt
að hafa börn á pela frekar en
brjósti.
Brjóstagjöfin hefur löngum
verið lofuð. Veda ættflokkur-
inn, sem var forn ættflokkur í
Indlandi, kallaði móðurmjólk-
ina „lífsþrótt hins eilifa og
dýrðiega lífs". Spartversk lög i
hinu forna Grikklandi kröfðust
þess að mæður hefðu börn sin á
brjósti og í Rómaborg voru
mæður, sem ekki gáfu börnum
sínum brjóst, hafðar að háði og
spotti. Kóraninn krefst þess af
mæðrum að þær hafi börn sín á
brjósti í full tvö ár. Kinverskar
og japanskar mæður til forna
hiifðu börn sínábriósu i ailt að
sex ár og eskimóarnir í Alaska
allt að fimmtán árl
En hvers vegna skyldu þá
mæður í dag ekki vilja hafa
börn sín á brjósti?
Margir áhrifamenn telja það'
vera f.vrir áhrif frá hinum ný-
tízkulega vestræna heimi.
Mörgum konum finnst að það
sé gamaldags og ófínt að hafa
börn á hrjósti. Aörar konur
standa i þoirri Irú að þær missi
hæði viixtinn og fogurösinn. Kn
nútímalæknar keppast við að
fullvissa kcnur um að þetta sé
hinn mesti misskilningur;
brjóstagjöfin hefur ekki spill-
andi áhrif á vöxtinn, nema
síður sé!
Til hagrœðis fyrir
starfsfólk spítalanna
A sumum spítölum eru ung-
börnin látin fá pela eins fljótt
og auðið er. Derrick B. Jelliffe.
prófessor í barnalækningum við
háskólann í Californiu í Los
Angeles, segir að þetta séu
„eins konar herlög sem sett séu
til hagræðis fyrir starfsfólk
sjúkrahúsanna".
Matvælafræðingurinn Berg
heldur því fram að pelinn sé
viða í heiminum orðinn eins
konar velmegunartákn. Máttur
auglýsinganna er stór liður í
þessari oftrú á pelanum. Mynd
af vestrænni efristéttarkonu,
sem er að gefa heilbrigðu og
fallegu barni pela. eykur á trú
lægri stéttanna á pelanum. Vel
klæddar og huggulegar konur í
skjannahvítum hjúkrunar-
kvennabúningi koma inn á spit-
alana til þess að auglýsa þurr-
mjólkina.
Nú standa yfir málaferli
vegna auglýsinga pelamjólkur-
fyrirtækja. Nokkur þeirra hafa
fallizt á að prenta á framleiðslu
sína að upphaflega hafi brjóstið
verið ætlað fyrir ungbarnið en
ef ekki sé hægt að hafa barnið á
brjósti einhverra hluta vegna
sé prýðilegt að nota framleiðslu
þeirra.
Sum fyrirtækjanna hafa
einnig samþykkt að hætta að
klæða sölufólk sitt í hjúkrunar-
kvennabúning. í einu landi,
Jamaica, hefur þessu mjólkur-
sölufólki verið meinaður
aðgangur að sjúkrahúsunum.
Aukning ó
brjóstagjöf í
Bandaríkjunum
Það er kaldhæðni örlagann
að það skuli vera bandarískar
konur, sem raunverulega áttu
frumkvæðið að því að brjóstið
vék fyrir pelanum á sínum
tíma, skuli nú einmitt vera í
auknum mæli að taka upp
brjóstagjöf á nýjan leik. Árið
1946 var talið að 38% af banda-
rískum konum hefðu börn sín á
brjósti en árið 1966 hafði þessi
tala hrapað ofan í 18%. Árið
1972 hafði talan hækkað aftur
og var þá talin vera 30%. Mjög
athyglisvert er að ekki nema
8% af bandarískum konum úr
verkamannastétt gefa börnum
sínum brjóst, sú tala er fjórum
sinnum hærri meðal háskóla-
menntaðra kvenna.
Opinberir aðilar geta flýtt
fyrir því að konur hverfi aftur
að því að hafa börn sín á brjósti
með því að koma á fót öflugri
auglýsingastarfsemi.
Eldri mæður eru hvattar til
þess að leiðbeina þeim sem
yngri eru, öðruvísi kemur
engin áróðursherferð að gagni.
Frá IPS.
Þýtt og endursagt
A.Bj.