Dagblaðið - 17.08.1977, Síða 14

14__________________ DAGBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. AGUST 1977.
Hagkeðja með
brostna hlekki
Engin keðja er sterkari en
veikasti hlekkurinn. Þess
vegna læt ég tilleiðast að
benda pér á ndkkrar villur í svo-
kallaðri hagkeðjustefnu þinni,
Kristján Friðriksson. Ég hlust-
aði á útvarpserindin þín og
fann þar, að mínu viti, margar
villur. Hvort við köllum þær
kórvillur eða eitthvað annað,
skiptir ekki máli. Það kom mér
á óvart, að þú værir búinn að
stúdera fiskifræði og almenna
hagfræði undanfarin 25 ár, og
þess vegna er undarlegra, að þú
skulir láta þér detta þessi
stefna í hug, svona yfirleitt.Mér
fellur hún ekki í geð af
mörgum ástæðum og mun ég
fara í saumana á nokkru af því,
sem okkur greinir á um. Ekki
svo að skilja, að ég ætli í neitt
blaðapex við þig. Þú sannfærir
mig hvort sem er ekki. Eg mun
taka fyrir, lauslega þó, þá hlið
málsins, sem greinilega varð
kveikjan að þessari hugdettu
þinni og kannski sannfæringu.
Þá er það númer eitt. ,,Að ná
flotanum frá veiðum tug-
þúsunda veiðidaga á ári (til að
byrja með):“ Það voru mín orð.
„Var það nú lausn,“ voru þín
orð. Þetta skal ég nú skýra
nánar. Eins og ástatt er nú um
stofna þorsksins, ýsunnar, ufs-
ans og karfans, þá þola þeir
ekki í bili sömu sókn og verið
hefur. Þetta viðurkenna allir,
sem um þessi mál fjalla og
hugsa nema kannski viss út-
gerðargrínisti suður með sjó.
Nú undanfarið hefur flotinn
verið stöðvaður til að létta á
sókninni. Og þessu verður
haldið áfram á næstunni í smá-
skömmtum, til að minna finnist
fyrir því f atvinnunni. Skipin
hafa ýmist farið á aðrar veiðar
eða í lagfæringu. Vissulega
hlýtur þetta að hafa jákvæð
áhrif á heildaraflann, en sam-
kvæmt minni skoðun er þetta
ekki gert á réttum tíma.
„Slœm fiskifrœði“
Flotann átti að stöðva um
hrygningartímann í vetur,
aftur í sumar smátt og smátt og
svo um áramótin, þegar
fiskurinn smái kemur á vissum
stöðum upp að landinu. Svo
mátti lengja löndunartíma
skipanna að auki. Þetta kallar
þú, Kristján, slæma fiskifræði,
en það er aðeins þín skoðun.
Þarna er sem sé galli á hag-
keðjuútreikningnum hjá þér,
og einn minus færð þú þar.
Fiskifræðingarnir okkar
benda á, að hægt sé hugsanlega
á næstu um það bil 10 árum að
auka hámarksafla upp í
850.000-900.000 tonn með þvf að
hlffa hrygningarfísklnum
meðal annars. Vondir fiski-
fræðingar eða hvað? Eg held,
skal ég segja þér, að við eigum
býsna snjalla karla í þeim hópi.
Þú mátt ekki gleyma þeim, þótt
þeir hafi ekki allir verið sfles-
andi fiskifræði síðustu 25 ár.
Þeir telja það grundvallaratriði
1 uppbyggingu þorskstofnsins,
að mun minna verði veitt úr
stofninum á næstu árum og sér-
staka rækt verði að leggja við
vöxt hrygningarstofnsins. Þau
orð skil ég á þann veg, að við
verðum að minnka sókn f
hrygningarfiskinn um
hrygningartímann, aðallega, og
þá leggja skipum og dytta að
þeim eða sækja í aðrar tegundir
fisks á meðan.
Þeir virðast ekki vera
hræddir um, að seiðin sálist úr
hungri, að minnsta kosti er
talið, að við getum farið að at-
huga með veiðar á sviflægum
krabbadýrum og t.d. rauðátu
upp á milljónir tonna árlega,
lffi sjávar að skaðlausu. Að
þessum upplýsingum fengnum
verð ég að líta svo á, að þarna
fáir þú enn einn mínus, eða
tókstu þetta ekki með f
reikninginn?
Netakónganafnbótin
Um svif og aðra átu í sjó og
vatni eru þó fjandakornið
nokkuð margir kaflar f fiski-
fræðinni. An ætis væri enginn
þorskur.
Svo er ein vitleysa hjá þér
enn samkvæmt skoðunum al-
vörufiskifræðinga. Hún er sú,
að stór hrygningarstofn þarf
ekki endilega að skila neinu
risamagni seiða, heldur geti
ýmsar ástæður orðið til þess, að
lélegt komi undan stórum
stofni en minni stofn geti aftur
á móti skilað góðum árgangi.
Þar þarf eflaust ekki að koma
til ætisskortur. Einnig gætu ef-
laust hafstraumar, sjávarhiti að
ógleymdri mengun o. fl. haft
sfn áhrif. Ef við flettum upp í
„öldinni sem leið“, og „öldinni
okkar“, finnum við dæmi um
smáfiskaár, aflaleysisár og
jafnvel algjöran aflabrest. Að
vísu var tæknin við fiskveiðar
þá nánast engin, en samt brast
þarna f hagkeðjunni, og er ein
villan þar, þvf að við getum
aldrei sagt fyrirfram, hvað við
munum veiða, heldur aðeins
getið okkur til um það.
Náttúruöflin ráða þar. Mér
þykir þú slakur eða ragur við
að hlífa' hrygningarstofninum,
þar sem þú vilt helzt hálfhlffa
honum í 6-7 ár í staðinn fyrir að
ganga hreint til verks, eða með
öðrum orðum vfsindalega.
Þarna álít ég stóra skekkju í
þínum útreikningi. Og mínus
færð þú þar. Eitt get ég meðal
mnars ekki skilið hjá þér, það
=r, að þú vilt endilega senda
netakónganafnbótina norður og
austur fyrir land, þegar þitt
kerfi verði komið í gagnið, sem
verður vonandi aldrei. Einhver
lykt finnst mér að því. Fyrir
norðan eiga margir sjómenn á
minni bátunum sitt úthald
sjálfir, fara vel með það og
reyna að koma með eins góðan
afla að landi og hægt er. Þar
ræður ferðinni sú hugsun, að
framleiða góða vöru og fá sem
mest fyrir hana, en ekki bara
tonnafjöldinn. Þannig að þú
færð bæði villu og svo verður
þú að hafa titilinn áfrarr
sunnan fjalla.
Við segjum stopp
Um auðlindaskattinn hef ég
þegar sagt, á eins „penan“ hátt
og mér er unnt, það álit, sem ég
hef á honum en bæti þó við, að
þegar við höfum hafnað og
erum smátt og smátt að losna
undan oki sjóðakerfis, sem er
ffnt orð yfir þjófnað, þá segjum
við stopp. Þegar við höfum
aftur á móti náð upp fiskistofn-
um okkar, förum við að full-
vinna aflann meira hér heima
og þar af leiðandi þurfum við,
þegar þar að kemur, á öllum
tiltækum mannafla að halda við
þá framleiðslu. Við eigum eftir
að byggja hér upp alvöru fisk-
iðjuver, sem framleiða vörur,
sem seljast um allan heim og
verða eftirsóttar. Vió verðum
samt eflaust að endurskoða
sölumál okkar talsvert, svo að
það megi verða.
Nú mátt þú ekki halda, að ég
sé á móti íslenzkum iðnaði.
Þvert á móti er það mér ánægja
og heiður að hafa tækifæri til
að kaupa talsvert af þeim
vörum. Aftur á móti held ég, að
íslenzk iðnfyrirtæki séu vit-
laust byggð upp nema nokkrar
undantekningar, svo sem
verksmiðjur SlS á Akureyri o.
fl. Ég er þeirrar skoðunar, að
iðnfyrirtækin (ekki þó öll) séu
byggð upp í of smáum eining-
um og veikum, sem þola ekki
neinar sveiflur. En það er vist
það, sem þú vilt í hagkeðjunni
þinni, því að samkvæmt henni
er það i lagi, aðferðin er ein-
faldlega sú að kafa í vasa út-
gerðar- og sjómanna!
Bezlu iðnaðarfyrirtæki
okkar eru byggð upp af dug-
andi mönnum á eigin ábyrgð en
ekki á annarra kostnað eins og
þú vilt byggja upp þinn smá-
iðnað. Ekki get ég séð, hvernig
þú ætlar að byggja þennan hag-
keðjubagga upp á lýðræðis-
legan hátt. Vanþróaðir,
kommúnískir byltingarmenn
hafa prófað að „taka frá þeim
ríku“ og afhenda það fátækum.
Utkoman er undantekningar-
laust sú, að enginn á neitt og
fljótlega minna en ekki neitt.
Þess vegna, meðal annars, tel
ég þína hugmynd fráleita og
jafnvel hættulega.
Niðursetninaar
Þú verður að sætta þig við, að
við búum í lýðræðisríki, það er
vestrænu lýðræðisríki, og það
samræmist ekki skoðunum
frjálsra manna að láta ráðstafa
sér eins og niðursetningum hér
áður fyrr. Þú segir ekki norð-
lenzkum og austfirzkum sjó-
mönnum, að ef þeir ætli að búa
í þessum landshlutum skuli
þeir veiða í net, eða vestfirzk-
um línu- og handafæramönn-
um, að nú skuli þeir gjöra svo
vel og veiða í troll. Nei,
Kristján, Það er ofstjórnarlykt
af hagkeðjukerfinu þínu. Þú
hlýtur að róa fáliðaður á hag-
keðjubátnum þínum, en
flestra stuðning fengir þú, ef
þú berðist fyrir sköttun, og þá á
ég við hárri sköttun á erlend
fiskiskip i landhelgi okkar.
Það er svakalegt, að íslenzk
fiskiskip skuli þurfa að víkja af
fiskimiðunum eins og nú er,
meðan meðal annars belgískir
og vestur-þýzkir togarar rass-
skella miðin okkar. Það yrði
þér til sóma, ef þú ventir þínu
kvæði í kross og tækir upp bar-
áttu fyrir íslenzkri landhelgi
fyrir íslendinga. Þar væru jafn-
vel 50-100 fyrirlestrar kær-
komnir, og fyrir mann eins vel
máli farinn og þú ert verðugt
verkefni og geðþekkt.
Sundraðir rúlla þeir
Með auknum sjávarafla og
fullvinnslu hans sköpum við
þjóðinni aukna hagsæld og í
kjölfar þeirrar hagsældar mun
að sjálfsögðu þróast annar
iðnaður. Við eigum eftir að
verða sjálfum okkur nóg að
talsverðu leyti á því sviði en á
heilbrigðan hátt. Tækifærin
koma á sínum tima og vonandi
fyrr en við höldum. Þá verðum
við menn til að gera hlutina
sómasamlega en ekki pínulítið
hér og enn minna þar eins og
Kjallarinn
Davíð Haraldsson
þetta yrði hjá þér. Við fáum
tækifæri til að hjálpa öldruðu
fólki og fólki með skerta starfs-
getu myndarlega og með glöðu
geði. I þessu harðbýla en þó
góða landi munu allir hafa nóg.
Þá munu iðnrekendur sjá þá
staðreynd, að með sameinuðum
kröftum geta þeir gert stóra
hluti en að sundraðir rúlli þeir.
Þú vilt kenna þingmönnum
okkar um einhvern glæp í sam-
bandi við sjávarútveg dagsins 1
dag, en getum við yfirleitt
sakað sofandi menn um nokk-
urn skapaðan hlut? Einn
rumskaði þó og reit grein í Dag-
blaðið 28. júlí sl. um Kröflu-
ævintýri í sjávarútvegsmálum.
I sjálfu sér stórmerkilegur við-
burður og gaman fyrir Sighvat
Björgvinsson að ríða hér á
vaðið, en rólega fór hann þó í
málið, sem von var, ný-
vaknaður. Það er einhvern
veginn þannig með þessa bless-
aða þingmenn okkar, að ef
þrasa skal um lítinn staf, stóran
eða zetu, er hamazt, sparkað og
jafnvel haldnar maraþonræður.
En ef eitthvað, sem vit er í, er á
döfinni, þá er mesti vindurinn
úr þeim og dundið tekur við.
Þannig kemur þetta mér fyrir
sjónir. Annars datt mér Jón
Sólnes, í hug, þegar Sighvatur
nefndi Kröflu. Kannski á Jón
eftir að láta til sín taka í sjávar-
útvegsmálum. Hann er að mínu
áliti einn af afar, afar fáum
þingmönnum, sem eitthvert
púður er í og ekki skíthræddur
við allt og alla. Einmitt
maðurinn, sem gæti vakið þing-
heim af þyrnirósarsvefninum.
ísinn
Þú talar um, að flotinn sé of
stór. Þar erum við ekki alveg
sammála, því að þegar við höf-
um losnað við 130 erlend veiði-
skip út úr landhelginni breytist
staðan heldur betur. Aftur á
móti er ég andvígur eins stór-
felldum skipakaupum í einu
eins og hafa verið hjá okkur.
Flotinn á eftir að stækka enn
meira og breytast mikið, þegar
tími er til kominn. Hissa er ég
þó á því, að Selfyssingar og
Egilsstaðabúar skuli ekki sækja
um skip saman. Það mætti
vinna aflann í Hveragerði.
Þú vilt veiða 750.000 tonn á
ári á 30-50% minni flota, en það
er einfaldlega ekki hægt.
Fiskurinn syndir í sjónum
eins og þú veizt og ferðast lang-
ar leiðir á skömmum tíma. Ég
leyfi mér að efast um, að hægt
sé að reka áætlunarbúskap með
árangri í sjávarútvegi, að ég
tali nú ekki um, ef hann á líka
að standa undir svo og svo
mörgum hundruðum valtra
smáfyrirtækja víðs vegar um
landið.Það þyrfti naumast
meira en eitt ísaár til að
splundra öllu kerfi þínu. Það er
stutt síðan hafís lá upp að land-
inu alla leið suður og vestur að
Ingólfshöfða og olli truflunum
á siglingum. Ég var á togara í
isnum þá, og ekki gæfi ég fimm
aura fyrir sum nýju skipin
okkar í slíkum ís. Og ísaár
skaltu bóka. Frá 1801 til 1900
var is landfastur í meira en 3
mánuði í 16 ár samtals, og hvert
ár undanfarið höfum við komizt
í tæri við þann hvíta á miðun-
um fyrir vestan og norðan, svo
að ekki skal gleyma honum.
Þú munt auðvitað segja sem
svo, að það sé nú betra að hafa
smáiðnað upp á að hlaupa, en
ég segi aftur á móti, að þá sé
betra að eiga einhvers staðar
afgang af aurum og byggja fisk-
iðjuver á meðan með aurunum,
sem annars hefðu í
smáiðnaðinn farið og væntan-
lega í rekstur hans.
Skítkast að
togaramönnum
Af þessum fáu atriðum, sem
ég hef drepið á, má sjá, að hag-
keðjustefnan er meira en lítið
gölluð og er ekki fyrir okkur
Islendinga.
Það er af og frá, en gaman er
samt að kynnast henni bara á
blaði og í orði.
Þú hefur þlna skoðun, og ég
mína, en þú mátt ekki beita
tungulipurð þinni til að rugla
fólk í ríminu. Og ekki allar
þessar tölur. Þær standast bara
I orði en ekki á borði. Svo máttu
passa þig á hrognafjöldanum á
mann. Alvöru fiskifræðingum
ber ekki einu sinni saman um
hann. Fleira gæti ég minnzt á,
en læt þetta nægja. Og þó.
Aðeins eitt enn. Ég vona, að
fólk geri sér grein fyrir því, að
kjarni hagkeðjustefnu þinnar
er að flytja ekki milljónir króna
heldur milljarð á milljarð ofan
frá sjávarútveginum, sem
hefur þó meira en nóg á sinni
könnu, að ég tali nú ekki um
sjómennina, I hít einhvers
„mini“iðnaðar um allt land.
Svo bara tvennt að lokum,
Kristján. Veizt þú ekki, að fag-
urgalar Sjómannadagsins hafa
einkarétt á orðunum „hetjur
hafsins“? Ekki var um neitt
skitkast að ræða í grein minni
um daginn heldur tilraun til að
stöðva það skítkast, sem dunið
hefur á okkur togaramönnum
undanfarið, og við höfum þolað
þegjandi allt of lengi.
Með kærri kveðju.
Davíð Haraldsson,
Akureyri.

Vérzlun
*
Verzlun Verzlun
Heyrðu manni!
p.«mi«E7
DHiimmi
Bilasalan
SPYRNANsíTmso
SGangstéttasteypa — Mold
Steypum gangstéttir og
heimkeyrslur.
Útvegum góða mold.
Vélqleiga Símonar Símonarsonar
sími 74422
STraktorsgrafa ,#
Ný Case
traktorsgrafa til
leigu í öll
verk.
Vélaleiga
Símonar Símonarsonar sími 74422.