Dagblaðið - 16.06.1978, Qupperneq 17

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 16. JÚNl 1978.
ÞorvarðurJúlíusson
leiðslu á áli og málmblendi i staðinn,
risu allir bændur upp sem einn maður
og lék þá líkt og sendimann Haralds
blátannar forðum. En hver þarf á
óvinum eins og Gylfa og Jónasi að
halda, sem á Halldór E. að vini? Það
sem Jónas vill gera skipulega á
skömmum tima og greiða bætur fyrir,
er Halldór E þegar að gera skipulags-
laust og bótalaust — en á svolítið
lengri tíma enn sem komið er — en
hver veit hvenær skriðan verður að
hruni?
Hámarks-
afurðastefnan
í ruslafötuna
Þegar framsóknarstefnan var
mótuð fyrir 30 árum höfðu bændur
um 2/3 af meðaltekjum verkamanna,
sjómanna og iðnaðarmanna. Þeim var
lofað að þeir skyldu standa jafnfætis
þessum stéttum. Stundum hefur virzt
svo sem í áttina miðaði á þessu þrjátíu
ára tímabili, en i lok þess standa
bændur I sömu sporum, með 67% af
meðaltekjum viðmiðunarstéttanna.
Allan þennan tima hefur forysta
bænda haldið við tálsýninni um að tak-
markið biði bak við næsta leiti. Þeir
hafa predikað svokallaða „hámarks-
afurðastefnu”: Auka ræktunina,
stækka túnin og áhafnir búanna og
stórauka vélvæðingu, svo að æ færri
menn geti annazt æ fleiri skepnur. Beit
á ræktað land hefur stóraukizt, tún
haust og vor, grænfóðurakra
síðsumars. Þetta útheimtir stóraukna
notkun á tilbúnum áburði. Kjarn-
fóðurgjöf verður ómissandi liður í að
halda skepnunum i hámarksafkasta-
getu. Byggingar verða af vera af vönd-
uðustu gerð. Landbúnaðurinn hefur
með þessu breytzt úr vinnuaflsfrekri
atvinnugrein i fjármagnsfreka.
Samtimis hefur fjármagnið orðið æ
dýrara og verðið á rekstrarvörum
þotið upp: Áburður hefur hækkað úr
kr. 10.000 á tonn 1974 i 65—70.000
'78. Rafmagn til húshitunar hækkaði
um 102% á síðastliðnu ári.
Vísitölubinding er komin á öll lán til
framkvæmda í sveitum, annars fást
engir peningar.
Óánægju bænda með þessa þróun
• hefur á siðastliðnum árum verið
svarað með alls konar hundakúnstum,
eins og að færa fé milli mjólkur- og
kjötafurða og milli kjöts, ullar og
gæru. En nú er annað hljóð í strokki
bændaforystunnar. Nú eiga bændur
að spara áburð ogkjarnfóður, en auka
heyfenginn Ihafa þeir farið á nám
skeið hjá Gylfa — eða eiga bændur
að endurvekja útheysöflun?) og hætta
að láta vélasölurnar spila með sig. Sem
sagt: öllum áróðri skriffinnskubákns
bændastéttarinnar i tvo áratugi er
hent í ruslafötuna í einni andrá og
bændum gefið langt nef og sagt að
drýgja tekjur sinar með vinnusnöpum
í næsta þorpi eða kaupstað. Þetta er öll
reisn Halldórs Pálssonar búnaðar-
málastjóra fyrir hönd bændastétt-
arinnar í dag. Er ekki kominn tími til.
að bændur hætti að láta svokallaða
forystumenn sina spila með sig?
Vanneyzla en ekki
offramleiðsla
Nú eru kosningar framundan. Ekki
eru mörg pólitisku akurlendin sem
bændur geta stungið atkvæðaseðli sín-
um niðu i í von um uppskeru: Annars
vegar áðurnefndir síamstvíburar, hins
vegar bændafjandsamleg stefna
Alþýðuflokksins og bændasleikju-
stefna Alþýðubandalagsins, sem
nýlega sendi „bændastefnu” sina inn á
hvert sveitaheimili í Þjóðviljanum. Sú
stefna virtist samansett úr:
auglýsingum frá véla- og afurða-
sölunum, áður birtum viðtölum við
Gunnar Guðbjartsson og Halldór
Pálsson, þar sem hann hvatti bændur
til að snapa vinnu i næsta plássi,
tillögu frá Ragnari Arnalds um að
bændur og verkamenn gerðu með sér
„sáttmála” um að vera góðir strákar
og útkljá mál í bróðerni og nýrri
skilgreiningu Lúðvíks Jósepssonar á
vanda landbúnaðarins: Hann stafar
ekki af offramleiðslu heldur van-
neyzlu. Lausn: Alþýðubandalagið
eflist til þátttöku i ríkisstjórn, Lúðvík
verði ráðherra og láti prenta peninga
handa almenningi, sem heldurdaglega
kjötveizlu. og ekki þarf lengur að
flytja kjöt úr landi.
Siamstviburarnir í ríkisstjórninni
eiga vissulega ráðningu og refsingu
skilið, en valkostirnir eru ekki þannig,
að ég geti hvatt bændur til annars en
að íhuga vandlegar en fyrr hvernig
þeir verja atkvæði sinu.
Hin dauða hönd lögð
á landbúnaðinn
1. Tilbúinn áburður hefur hækkað á
þessu kjörtímabili úr kr. 10 þúsund
tonnið í kr. 65—70 þúsund.
2. Rafmagn til húsahitunar hefur
hækkað um 102 prósent. aðeins, á
síðastliðnu ári.
3. Á bændafundum á síðastliðnum vetri
var samþykkt að fella niður söluskatt
af kjöti sem hefði stóraukið sölu á því.
Dóri E. og hans þjónar spyrntu gegn
þessu öllum sínum klaufum.
4. Það virðist hafa verið gaspur eitt og
kjaftæði, að bændum yrðu greidd
beint afurðalánin. Þar hefir ekki fylgt
hugur máli.
5. Ferguson dráttarvél hefur verið
hækkuðúr I milljón í 3 milljónir.
6. Framleiðsluráð landbúnaðarins
ákvað að taka af hverjum bónda, sem
hefir meðaltals sauðfjárbú (440), 800
þúsund krónur í svokallaðar út-
flutningsbætur, en þessa peninga bar
og ber stjórnvöldum að greiða,
manneskjum sem fellt hafa krónuna
og látið hana siga æ ofan í æ með þeim
afleiðingum að á íslandi er allur
rekstur í kaldakoli.
7. Skattalög gengu i gildi, þar er skatt-
stjóra heimilað að áætla bændum
tekjur að sínum geðþótta, enda þótt
svo sé að bóndinn sé tekjulaus.
8. Jarðalög gengu I gildi. Þau kveða svo
á, að bændur skuli sviptir umráðarétti
yfir jörðum sínum, þannig að þeir
mega ekki selja sína jörð á frjálsum
markaði, og hefir engri stétt á Islandi
verið sýnd slik svívirða, en Dóra E.
mega bændur selja jarðir fyrir skít og
slikk.
9. Það má segja, að þverlagt hafi verið
fyrir með allar framkvæmdir ‘ í
sveitum, lánsumsóknir bárust stofn-
lánadeild sem nam tveimur
milljörðum. 400 milljónir voru til
ráðstöfunar, sem er að hluta bundið
visitölu að ógleymdu vaxtaokri þar
sem annars staðar.
10. Svokallaðan þungaskatt á land-
búnaöarjeppum hafa Halldór E. og
þjónar hans hækkað á árinu um 100
prósent, svo að nú er þessi skattur um
200 þús. krónur.
Eg læt þetta nægja, af nógu er að
taka. En það sýnist mér að sé til
umhugsunar fyrir bændur, hvort þær
manneskjur, sem þessu hafa nú af-
rekað og reisa nú um landsbyggðina.
þess erindis að betla atkvæði bænda,
séu geðheilar.
Þorvarður Júliusson.
Söndum, Vestur-Hún.
FÓTB0LTA-KÓT1LETTA
Um sýningu Seppo Mattinen og Helle-Vibeke Erichsen í Norræna húsinu
Myndlístin bregst sjaldan Lista-
hátiðinni. Þótt lægðir séu i öðrum list-
greinum frá hátíð til hátiðar, þá má
ávallt reiða sig á eftirminnilega mynd-
list einhvers staðar i bænum, bæði á
vegum opinberra stofnana og lista-
mannasamtaka. Mér telst til að nú sé
að finna einar 7 myndlistarsýningar í
gangi, stórar sem smáar og er það góð
viðleitni, burtséð frá öllum vanga-
veltum um gæði og tilgang. í Norræna
húsinu eru tvær sýningar, á blóma-
myndum Vigdísar Kristjánsdóttur og
á verkum ektaparsins Seppo Mattinen
og Helle-Vibeke Erichsen. Um þá fyrri
þarf kannski ekki að hafa mörg orð né
stór. Á henni eru litlar vatnslita-
myndir, gerðar af elsku og innileika af
manneskju. sem öðrum veflistar-
konum fremur hefur lagt sig eftir að
túlka og nýta íslenska náttúru i verk-
um sinum. Kannski sóma þessar
myndir sér einna best i samfloti við
vefina. Hvað um það, þær blómstra
ágætlega inni i bókasafni hússins.
Sérstök
endurskoðaður. í Ijósi næfrar listar,
alþýðlegra tréskurðarmynda og jafn-
vel gamalla helgimynda. með blandi af
fantasíu sem oft minnir á frakkann
Chagall. Oft umturnar hann
veruleikanum algjörlega að hætti súr-
realista og að mínum smekk eru þess
konar málverk það bezta á
sýningunni. Ég held einnig að ef á
heildina er litið sé Mattinen tamara að
vinna á smáum flötum, í grafik-
myndum eða litlum málverkum. Þeg-
ar hann er kominn upp i næstum tvo
metra á kant, á sér stað óþægileg stifni
i málverkum hans og fas fólks i þeim
hættir að verða sérkennilega töfrandi
ogjaðrarvið tilgerð.
Ég veit ekki hvernig Helle-Vibeke
Erichsen málaði áður en hún gekk að
eiga Mattinen, en nú eru þau hjón
einkar samrýmd í list sinni, svo mjög
að á köflum má varla á milli sjá. Á
þetta sérstaklega við tréristur hennar.
En þótt verk þeirra beggja byggi á
sama grunni, hegðun fólks
hvunndags, þá er þó meiri broddur í
verkum Helle-Vibeke, einkum lituðu
tréristunum og málverkunum.
Kvensniftir
Alls konar furðulegt fólk er skoðað
bent á, kvensniftir, sjúklingar og
ferðalangar, en i stað þess að sjá
einvörðungu hið skrýtilega við það, þá
-er listakonan að segja eitthvað
markvert um ellina, hrörnun holdsins
og forgengileika mannlifsins yfirleitt
og þær vangaveltur staldra lengur við.
a.m.k. i huga undirritaðs.
Norræna húsið hefur um skeið
staðið fyrir góðum listsýningum frá
hinum Norðurlöndunum, þ.e.
sýningum þar sem gþð tækni og sjálf-
stæð vinnubrögð hafa verið i fyrir-
rúmi, svo og nokkuð hefðbundinn
natúralismi. Er þetta allt góðra gjalda
vert, en ekki er laust við að maður
sakni svolítillar ævintýramennsku i
þessu myndlistarvali hússins, —
einhvers sem ýtir rækilega við okkur
fremur en að heilsa okkur kurteislega.
Af nógu erað taka.
Myndlist
„Lífstykkjakonan”.
„Dalurinn”.
blæbrigði
Þau Seppo Mattinen og Helle-
Vibeke Erichsen er að finna i kjallara
hússins og sýna þau samtals yfir 100
verk, málverk og grafík. Seppo
Mattinen er hér mörgum kunnur fyrir
tréristur sinar litaðar, en í þeim hefur
hann tileinkað sér sérstök vinnubrögð
og blæbrigði, sem eru nokkuð sér á
parti meðal norrænna myndlist-
armanna. Á siðustu árum hefur hann
fengist æ meir við málun og er af-
raksturinn að finna á þessari sýningu.
Viðfangsefni hans er þó hið sama
hvort sem um grafik eða málverk er að
ræða, — mannlegsamskipti. Mattinen
er þó ekki einn þeirra sem einblína á
hinar dökku hliðar mannlifsins,
vandamál þess eða örlög (eins og t.d.
annar Norðurlandabúi, Tom
Krestensen), — en átök við þær hliðar
hafa jafnan verið undirstaða þess
eftirminnilegasta og mikilfenglegasta í
myndlistum allra tima. Mattinen
skoðar dagsdaglega hegðan fólks,
uppátæki og jafnvel kátlega tilburði
þess, án þess að kafa djúpt i orsakir
þeirra og vissulega er rúm fyrir þess
konar tjáningu líka.
Fantasía
Nokkurs konar natúralismi situr i
fyrirrúmi hjá honum, en þó er hann
Höggdeyfar
Nýkomnir höggdeyfar í flestar tegundir bifreiða
þ.á m. loftdemparar, gasdemparar, stýrisdemparar;
heavy duty demparar og fl. og fl.
Geysilegt úrval höggdeyfa á ótrúlega
hagstœðu verði.
PÓSTSENDUM UM ALLT LAND
Höggdeyfir
Dugguvogi 7 — Sími 30154.
-/v