Dagblaðið - 23.08.1978, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 23. ÁGÚST 1978.
kölluðu menn verzlunarleiðina frá
Sían í Norðvestur-Kina um Mið- og
Vestur-Asíu til austurstrandar
Miðjarðarhafs „Silkileiðina”.
Kínverskt silki var flutt landveg og
sjóleiðis til margra landa og styrkti
verslunar- og vináttusambönd Kina
við þau lönd allt frá fornu fari.
Silkiormsrækt útheimtir býsna
stranga vinnu. Allan uppeldistímann,
frá klaki lirfunnar og þar til púpan er
fullþroskuð, ferill, sem tekur kringum
45 daga, verða bændurnir að sinna
silkiormunum af eins mikilli natni og
hjúkrunarkona sinnir sjúklingi. Þeir
verða að vera á vakt allan sólar-
hringinn, bæta stöðugt við
mórberjalaufi, gæta að loftræstingu og
hitastigi í ræktunarskálanum. Annars
geta silkiormarnir veikst eða dáið úr
sjúkdómi, sem stafar af breytingum á
hitastigi, ónógu eða slæmu fóðri, og
slikt mundi leiða til stórminnkaðas
afrakstursog lakari gæða púpanna.
Þar eð Kína hefur viðast hvar heitt
loftslag og frjósaman jarðveg, er það
kjörið land til ræktunar á mórberja-
trjám. Eigi að siður voru hinir
einstöku bændur gamla Kína mátt-
vana gagnvart veðráttunni. Þeir vissu
ekkert, hvað gera skyldi, þegar
sjúkdómar brutust út, sem stundum
ollu miklu tjóni.
Eftir stofnun Alþýðulýðveldisins
1949 hafa kínverskir bændur farið inn
á braut samyrkjubúskapar
Alþýðukommúnurnar, sem ráða yfir
miklum mannafla og fjármunum,
skipuleggja búskapinn. Nú starfar í
þessari grein að verulegu leyti aldrað
fólk og konur. Rikisstjórnin hefur
veitt margvíslegan stuðning varðandi
þróun og pflun góðra tegund af mór-
berjatrésfræum og silkiormseggjum og
kaup á púpum. Framleiðslan hefur
verið aukin og gæðin bætt. Eftir 1970
er Kina fremst allra landa i heimi
varðandi framleiðslu á púpum
Tussah-silkiormar eru enn ein
kinversk sérframleiðsla. Tussah-
silkiormar eru aldir upp á eikartrjám,
sem aðallega eru ræktuð i fjalllendi.
Þeir lifa á laufinu. Stykkjavarningur
ofinn úr tussah-silki er eins endingar-
góður og ullardúkar. Jafnframt er
hann litfagur og þolir vel þvott og
sólarljós. Hann dreifir hita. þannig að
sá, sem slíku efni klæðist, finnur svala.
Komið hefur vcrið upp rannsóknar-
stofnun fyrir silkiormsrækt i mörgum
fylkjum óg héruðum hér á landi. Þær
hafa þróað ágætar og gjöfular
tegundir af mórberjatrjám og silkiorm
um, sem þrifast vel á mismunandi árs-
tíðum. Þær hafa með góðum árangri
prófað meðul og ráðstafanir til varnar
gegn sjúkdómum á silkiormi og með-
ferð á þeim. Byrjað er að beita geislun
og leisirtækni við ræktun á nýjum tcg
undum silkiorms. Einnig eru notaðir
hormónar i silkiormarækt með góðum
árangri.
ALLRA
ÞJÓÐA
KVIKINDI
Þótt við, hreinræktaðir íslands-
menn, séum sagðir veikir fyrir og oft
undirgefnir við útlendinga, viljum við
helzt ekki blanda okkar dýrmæta blóði
við þá. Satt að segja held ég, að margir
okkar séu ekkert allt of hrifnir af út-
lenzkum og þökkum okkar sæla fyrir
það, að hafið bláa hafið skuli skilja
okkur frá þeim öllum.
Við landar höfum fundið ýmis upp-
nefni fyrir útlenzka, en ekki held ég að
það sé neitt sérstakt fyrir okkur; það
þekkist líka með öðrum þjóðum. Ég
man sum þessara heita: Bauni, Mol-
búi, Hund-Tyrki, tjalli, hottintotti og
halanegri, Færeyingur á hvolfi. Svo
settum við safnheiti á alla útlendinga:
allra þjóða kvikindi.
Og nú hefir forsjónin komið því svo
fyrir, að ég er lentur hérna í henni
Ameríku, þar sem þau eru. öll þessi
allra þjóða kvikindi. Fyrst var haldið,
að öll þjóðarbrotin myndu bræðast
saman í einhvers konar risa-suðupotti
og út skriða splunkunýir Amerikanar.
Upp að vissu marki hefir þessi bræðsla
tekizt, en það þarf ekki að dvelja hér
mjög lengi til að maður geti skyggnzt
örlítið undir yfirborðið, og þá sést, að
mikið af mannfólkinu hér skiptist
greinilega niður eftir lit. trúarbrögðum
og þjóðaruppruna. Litar- og trúar-
skiptingin hefir alltaf verið fyrir hendi,
og þótt þjóðarfeðurnir hafi mikið á sig
lagt til að tryggja jafnrétti allra lita og
trúarbragða er enn viða pottur brot-
inn.
Stærst er blámannavandamálið.
Ástandið hefir lagazt á síðasta áratug,
en er enn þá langt frá því að vera gott.
Mikil vandræði hafa skapazt vegna
þess að hvíta millistéttin sér ofsjónum
yfir hinum margvíslegu styrkjum og
annarri umbun, sem hinir dökku
bræður vorir fá nú frá yfirvöldunum.
Það fer aldeilis voðalega í taugar
hvítra, þegar dökkir halda fram, að hið
hvita þjóðfélag „skuldi” þeim fyrir illa
meðferð á undanfarinni öld.
Atvinnuleysi blámanna er hlutfalls-
lega miklu meira en hvítra. Sömuleiðis
er viðkoma þeirra meiri og illa hefir
tekizt að hrifa ungviðið upp á hærra
svið með þvi að sjá fyrir betri menntun
og þess háttar. Sökum þessa hefir auk-
izt fjöldi dökks draslaralýðs, sem
haldið er í skefjum í gömlu, niður-
Bréf frá henni
Ameríku:
niddu bæjarhverfunum með atvinnu-
leysisstyrkjum og annars konar opin-
berum ölmusum. Sums staðar eru
komnar þrjár kynslóðir atvinnuleys-
ingja, sem vita ekki hvað það er að
stunda vinnu.
Þótt hér megi finna fólk af öllum
trúarflokkum, eru engir eins áberandi
eða eins samheldnir og gyðingarnir.
Það er ekki gott að vita. hvernig
Amerika hefði orðið án gyðinganna.
Þeir hafa skarað fram úr á flestum
sviðum visinda og lista, viðskipta og
þjóðfélagsmála. Þrátt fyrir þetta eru
þeir ekki elskaðir og virtir af öllum
hinum samborgurunum. Og svo eru
þeir sjálfir ekki alltaf yfir sig hrifnir af
sumum hinum trúar- og þjóðflokkun-
um, sem byggja þetta víðáttumikla
land. Þess vegna halda þeir mjög vel
saman, giftast helzt ekki út á við og,
þótt þeir séu víða að úr heiminum
komnir, láta þeir trúna binda sig sam-
an.
Hér í Suður-Flórida er fjöldinn allur
af afkomendum Abrahams, sem flutt
hafa hingað eftir að hafa grætt vel á
viðskiptum norður frá og búið svo i
haginn, að þeir geti eytt hér efri áruni
lifsins i sól og áhyggjuleysi. Þeir þekkj
ast langt að, því það er svo ein-
kennilegt, að margt fólk af þessum
kynstofni tekur miklum breytingum,
þegar ellin fer að segja til sin. Bakið
bognar, nefið lengist og skapið
versnar! Mörg önnur séreinkenni hafa
þessir ágætu borgarar, en ekki verða
þau talin upp fleiri að sinni.
Ekki er hægt að tala um Flórída án
þess að minnast í Kúbufólkið, sem
hingað hefir flúið frá kempunni
Kastró. Um 300.000 búa í Miami og
nágrenni, og er spænska orðin annað
tungumálið hérna. Þetta er flest dugn-
aðarfólk og hefir það m.a. flæmt eym-
ingja blámennina næstum burt úr
miðbænum og byggt hann upp af
myndarskap. Stunda þeir mikið verzl-
un og smáiðnað, og hafa þeir hænt að
sér þúsundir ferðafólks frá Mið- og
Suður-Ameríku, sem kemur hér i
sumarfrí og verzlunarleiðangra. Þessu
fólki likar vel að geta talað sina
spænsku hér i Flórida og hefir þetta
allt mjög góð áhrif á efnahagslíf
svæðisins.
Það er nú mjög i tízku hér. að fólk
reki ættir sínar og mikil nauðsyn er
talin á því, að það viti, hvaðan úr
heiminum það er komið. Ekki er nema
gott um það að segja og ættum við ís-
lendingar að skilja þessa áráttu mjög
vel. Hér eru þúsundir þjóðarfélaga eða
landafélaga um Iand allt, þar sem með-
limir koma saman til að hlynna að sér-
einkennum og menningu gamla
heimalandsins, sem enn er við lýði i
nýja landinu. Framtíðin mun skera úr
um það, hvort þessi nýja dýrkun upp-
runa, trúar og litarháttar ntuni hafa
áhrif á samheldni þjóðarinnar á kom-
andiárum.
Þórir S. Gröndal
að á pólitískan hátt i anda fyrir-
greiðslubrasks. Af þessu leiðir að fyrir-
tæki úti á landsbyggðinni hafa ruðst
inn á markað fyrirtækja hér á Reykja-
nessvæðinu og vegna hagkvæms fjár-
magns hefur þeim oft tekizt að undir-
bjóða og eyðileggja þann markað sem
eldri fyrirtæki höfðu.
Byggðastefnan hefur þvi tvær
hliðar, eins og svö mörg önnur
póiitisk fyrirbæri, hún hefur bæði
byggt uppog rifið niður. Þegar tekiðer
mið af þvi gífurlega fjármagni, sem
runnið hefur til iðnrekstrar úti á lands-
byggðinni, fyrir tilstilli byggðastefn-
unnar, fer ekki hjá þvi að menn reki
augun í hve litil iðnþróun hefur i raun
orðið. í því tilliti sýnist byggðastefnan
siður en svo standa undir nafni, —
árangur áralangrar byggðastefnu
virðist vera flest annað en iðnþróun.
Fram til þessa bendir allt til að
stjórnmálamönnum okkar hafi tekizt
að eyðileggja allar tilraunir til iðnvæð-
ingar á Islandi. Það hefur aldrei brugð-
izt að í hvert skipti sem eitthvert mið-
stýrt apparat tekur til við að veita fjár-
magni til iðnrekstrar, þá er það gert að
pólitiskri fyrirgreiðsluskrifstofu þar
sem sitja i öndvegi menn með það að
markmiði að kaupa sér atkvæði í
krafti pólitiskrar aðstöðu en eru hins
vegar blindir á báðum hvað viðvikur
iðnaði og iðnþróun.
Hvað er til bragðs
að taka?
Þeir sem hafa gagnrýnt stjórnvöld
fyrir ráðleysi og hringlandahátt í mál-
efnum iðnaðar hafa of sjaldan gefið
sér tíma til þess að benda á einhverjar
færar leiðir. Iðnrekendur hafa í ára-
raðir haft uppi grátkór og eymdarvæl
sem almenningur hefur ekki gert ann-
að en að hlæja að. Sem betur fer
virðist hafa orðið breyting á aðferðum
iðnrekenda nú undanfarið ár, —
komin málefnaleg umræða og upplýs-
ing i stað nöldurs og fyrirsláttar.
Flestir sem hafa kynnt sér iðnaðar-
uppbyggingu erlendis munu vera á
einu máli um að iðnaður verði ekki
byggður upp af neinu viti með opin-
berum aðgerðum. Á hinn bóginn sé
það í hendi stjórnvalda og fjárveitinga-
valds að efla iðnþróun og almenn skil-
yrði fyrir iðnrékstri. í stað opinberra
lánastofnana eigi iðnrekstur að eiga
aðgang að fjárfestingarlánum og
rekstrarfé hjá hinu almenna banka-
kerfi. Með raunvöxtum og lokun póli-
tískra hliðargatna í fjármálakerfinu
verði verðbólgan kveðin i kútinn en án
slikrar hreinsunar í fjármálakerfinu er
tómt mál að tala um raunhæfar að-
gerðir gegn verðbólgu. Það er enn-
fremur Ijóst að með áframhaldandi
verðbólgu verður ekki um neina telj-
andi iðnþróun að ræða á tslandi.
Þvi er stundum haldið fram að
lsland geti ekki orðið iðnaðarland
vegna þess hve markaður innanlands
sé lítill og fjarlægó landsins og tak-
markaðar hráefnaauðlindir haldi þvi
utan seilingar og geri iðnaði þess ekki
kleift að keppa á erlcndum markaði.
Það er kominn timi til að taka þetta
mál til gagngerrar endurskoðunar.
Lega landsins verður hagkvæmari
með hverju árinu. ísland liggur miðja
vegu milli stærsta og þróaðasta fram-
leiðanda í heiminum, Bandarikjanna,
og stærsta markaðar heims utan
Bandarikjanna, Evrópu. Hérlendis er
nóg af þeirri orku sem vantar svo illi-
lega i báðum þessum hejmsálfum.
Enginn vafi er á því að þessa legu
landsins og orkulindir þess má nota til
þess að byggja upp framleiðsluiðnað
Kjallarinn
Leó M.Jónsson
ekki siður en stóriðju. Ömengað vatn,
sem við höfuni ekki litið á sem auðlind
fram á þennan dag, mætti nota í þessu
skyni til þess að koma upp íslenzkri
stóriðju, sem framleiddi bezta bjór í
heimi og flytti út til Evrópu ekki siður
en Bandaríkjanna. Hér mætti án efa
brugga betra viskí en víðast hvar ann-
arsstaðar.
Það er ekki út i hött að gera þvi
skóna að á Íslandi gæti átt eftir að risa
viðamikill samsetnignariðnaður með
eignaraðild stórfyrirtækja í Evrópu og
Bandarikjunum.
Allt er þetta á valdi íslenzkra stjórn-
valda og með þvi að laða hingað er-
lend stórfyrirtæki i krafti þeirtar að
stöðu sem landið hefur upp á að bjóða
mætti efla iðnþróun verulega með
þeirri tækniþekkingu sem slík fyrir-
tæki mundu óhjákvæmilega flytja
með sér. Staðreyndin er sú að við
erum of smá til þess að aðhafast eitt-
hvað með árangri á þessu sviði án er-
lendrar tækniþekkingar og þeirrar
markaðsstóðu sem mörg stórfyrirtæki
erlendis hafa, en við erum heldur ekki
svo heimsk að við þurfum að leggjast i
duftið fyrir hverju útlendu stórfyrir-
tæki sem ætlar sér að græða á okkur
fyrir klaufaskap okkar og einfeldni í
samningum við útlendinga.
Leó M.Jónsson
tæknifræöingur.