Dagblaðið - 28.09.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER 1978.
VESTUR-ÞÝZKALAND:

KVENEINKARITARAR VEIKIR
FYRIR KARLNJÓSNURUM
fyrir viðkomandi einkaritara að
komast í leyniskjöl. Öryggisþjónusta
Vestur-Þjóðverja viðurkennir lika að
ekki hafi tekizt að koma í veg fyrir
njósnaleka af völdum ástfanginna
einkaritara. Svo virðist að sögn að
konum á fertugsaldri sé einkum hætt
við að falla í þessa gryfju. Er sagt að
þær óttist að þeirra bíði fátt annað en
einmanaleikinn og því vilji þær ekki
sleppa tækifæri til að eignast ástvin og
hamingjuna. Þennan veikleika notfæri
njósnararnir sér til hins ítrasta. Þegar
konurnar uppgötva að karlmaðurinn
sem þær hafa fallið fyrir hefur meiri
áhuga á leynilegum upplýsingum en
ást þeirra er oft erfitt fyrir þær að slíta
sambandinu.
Svo reyndist með Helgu Berger, sem
starfaði sem ritari við utanríkisráðu-
neytið vestur-þýzka. Hún var svo hrif-
in af Peter Krause að hún, að eigin
sögn, sagði honum mörg leyndarmál,
Einkum sagðist hún hafa talið það
verjandi vegna þess að hann þóttist
vera brezkur leyniþjónustumaður. Svo
var þó aðeins í byrjun þvi síðar komst
hún að raun umaðhann var austur-
þýzkur njósnari. Þó hélt Berger áfram
að afhenda honum upplýsingar um
öryggismál lands síns.
— Hann var min stóra ást og þótt
ég yrði fyrir miklum vonbrigðum,
þegar ég komst að raun um að hann
var ekki brezkur leyniþjónustumaður,
þá vildi ég ekki missa hann og hélt því
áfram að veita honum upplýsingar.
Helga Berger viðurkenndi að hafa
tekið við jafnvirði rúmlega fimm millj-
óna íslenzkra króna i peningum og
hátt á aðra milljón króna i gjöfum
fyrir aðstoð sína við Austur-Þýzka-
land, þau tíu ár sem samband þeirra
Peter Krause stóð. Því lauk er hann
komst að því að vestur-þýzkir leyni-
þjónustumenn voru komnir á hæla
Berger. Stakk hann þá af til Austur-
Þýzkalands.
Helga Berger fullyrti þó að pening-
arnir og gjafirnar hefðu þó aðeins
verið aukaatriði. Meginástæðan fyrir
njósnum' hennar hefði verið löngun
hennar til að halda sambandinu áfram
við Peter Krause.
— helzta leið
Austur-
Þjóðverjaað
leyniskjölum
Vestur-
Þýzkalands
SLEGGJUDOMAR
Kjallarinn
Hér á landi er það mjög algengt
að menn setji sjálfa sig i dómarasæti.
'Og felli sleggjudóma yfir mönnum og
málefnum án þess að vita gjörla um
málavexti, eða finni rök fyrir máli
sinu. Þannig þykist Sigurður E. Guð-
mundsson, krati, þess umkominn að
fella dóm yfir verzlunarmönnum í
Dagblaðinu 15. sept. sl. Hann segir
m.a.:
„Vafalaust er innflutningsverzlun-
in stærsta, mannfrekasta og dýrasta
bákn, sem á þessari þjóð hvílir og er
þá mikið sagt. Með gjörbreyttu
skipulagi hennar væri vafalaust hægt
að spara fjármuni, sem frekar næmu
milljörðum króna en milljónum.
Þrjár-fjórar innflutningsheildir, sem
hefðu mestalla innflutningsverzlun-
ina með höndum, gætu vafalaust
sparað samfélaginu stórfé, hvemig
sem á er litið.”
Hafa menn heyrt svona rakalausar
upphrópanir áður ? Jú, ekki er því að
leyna. En meðal annarra orða. Það
er eins og mig minni að fyrir ekki
löngu hafi verkfræðingar og arkitekt-
ar sýnt fram á það með talsverðum
rökum að sú ríkisrekna stofnun, sem
Sigurður E. Guðmundsson veitir for-
stöðu, sé ekki samkeppnisfær við
frjálst framtak, því ætti að leggja
hana niður. En það er víst lítil hætta
á því að forstjórinn verði atvinnulaus
af þeim sökum. Hér tiðkast það ekki
að leggja niður ríkisfyrirtæki þótt
þau séu óþörf og illa rekin. Það þykir
ekki tiltökumál þótt skattborgararnir
þurfi að greiða helming tekna sinna
til að halda uppi þarflausum embætt-
um, þarflausum mönnum, á ríkisjöt-
unni.
Vegna ummæla Sigurðar E. Guð-
mundssonar, sem hér að framan er
til vitnað, um að þrjár-fjórar inn-
flutningsskrifstofur ættu að sjá um
alla innflutningsverzlun til landsins,
er hægt að segja það með nokkurri
vissu að landsmenn yrðu ekki
ánægðir með slíka þjónustu. Og
draga má mjög í efa að vörur yrðu
ódýrari á þann hátt. Hvort innflutn-
ingsfyrirtæki eru fleiri eða færri
skiptir afar litlu máli. Ef þau eru
mörg, eru þau auðvitað minni, með
færra starfslið og minni kostnað. En
þau geta þjónað jafn vel á sinu af-
markaða sviði fyrir því. Og rekstrar-
kostnaður á einingu þarf ekki að
vera meiri hjá litlu fyrirtæki en
stóru. Þetta byggist á hagsýni þess
sem á heldur.
Oftrú á
ríkisrekstur
Telja má líklegt að menn sem hafa
líkar hugmyndir um verzlun og Sig-
urður E. Guðmundsson séu haldnir
þeirri ofurtrú á ríkisrekstur að í
þeirra huga komi vart annað til
greina. En það vill nú svo til að rikis-
rekin fyrirtæki standast sjaldnast
samkeppni hins frjálsa framtaks.
Skipaútgerð ríkisins hefur verið
rekin hér um áratugi með margra
milljóna tuga halla á hverju einasta
ári. Ekkert sýnist þó einfaldara en að
hægt sé að flytja vörur með skipum
milli staða á þessu eylandi. Og á
meðan skipin sigla hálftóm milli
hafna keyra vörubílar um landið
þvert og endilangt, hlaðnir vörum,
árið um kring, án styrkja. Þó er ekki
ódýrara að flytja vörur með bílum.
Það er jafnvel mun dýrara í mörgum
tilfellum. Hvað er þá, sem veldur
þessari „öfugþróun”, eins og þeir
mundu segja sem aðhyllast ríkis-
rekstur? Skýringin er einföld. Betri
þjónusta. Það er þetta, sem kratar og
kommar geta aldrei skilið, að góð
þjónusta er nokkurs virði.
Segja má að það sé að kasta grjóti
úr glerhúsi þegar einn starfsmaður
ríkisbáknsins heldur því fram að
verzlunin sé það dýrasta bákn sem á
þessari þjóð hvíli. Vill ekki þessi góði
maður kynna sér hvort rekstrarkostn-
aður Áfengis- og tóbaksverzlunar
ríkisins er lægri en hjá öðrum vöru-
innflytjendum?
Sleggjudómar á borð við þann sem
hér að framan er vitnað til eru því
miður mjög algengir hér á landi.
Menn þykjast endilega þurfa að
kveða upp dóm yfit hvers konar mál-
efnum, hvort sem þeir bera skyn-
bragð á hlutina eða ekki.
Verzlun er mjög þýðingarmikil at-
vinnugrein. Og hún hefur menning-
arhlutverki að gegna í þeim löndum
Andres Guðnason
sem ríkisvaldið hefur ekki knésett
hana. En hún kemur þvi aðeins þjóð-
félaginu að fullum notum að hún fái
að njóta frelsis til samkeppni, frelsis
til fullkomnari þjónustu við neyt-
endur. Frjáls verzlun, án ríkisaf-
skipta, án afskipta manna sem ekki
skilja eðli frjálsrar verzlunar.
Andres Guönason
forstjóri
Starfshættir
Alþingis
manna hafa ekki einungis áhuga á því
að setja lög, heldur hafa þær einnig lif-
andi áhuga á þvi að fylgjast með því,
hvort og hvernig lögum sé framfylgt.
Það er auðvitað fráleitt að samþykkja
lagabálka og aftur lagabálka, ef engin
trygging er fyrir því, að nokkru sinni
sé farið eftir þeim. Þing setja til dæmis
lög og herða rækilega yiðurlög gegn
skattsvikum. Út af fyrir sig er það
auðvitað góðra gjalda vert, en þegar
þess er gætt, að hér á landi til dæmis er
ekki refsað fyrir skattsvik, þá segir sig
sjálft, að slík lög eru vita tilgangslaus.
Svarið við þessu hefur í vaxandi
mæli verið það, hjá okkur skyldum
löndum, að löggjafarþing hafa tekið
sér völd til þess að hafa eftirlit með
þvi, hvort lögum sé fylgt. Lög sem
enginn sér ástæðu til þess að fara eftir,
og sem framkvæmdavald og dómsvald
hafa einhverra hluta vegna ekki séð
ástæðu til þess að fylgja eftir, eru auð-
vitað einasta hlægileg og til þess fallin
að rýra álit löggjafans.
Nefndir þingsins taka þegar mið af
málaflokkum í líkingu við það sem
ráðuneyti gera. Einnig eru ákvæði i
stjómarskrá, sem leyfa stofnun sér-
stakra rannsóknarnefnda, þegar sér-
staklega stendur á. Það má nefna
dæmi. Ef þingmenn fá um það ábend-
ingar að útgáfu lyfseðla hjá læknum sé
áfátt — að það séu brögð að því að
gefið sé út of mikið af lyfjum og
eftirliti sé ábótavant, þá ætti heil-
brigðisnefnd að geta kallað'fyrir þá
sem til slíkra mála þekkja. Slík skoð-
anaskipti — eða yfirheyrslur, ef menn
kjósa að nefna það svo — ættu að fara
fram fyrir opnum tjöldum, svo áhuga-
fólki gæfist kostur á því að fylgjast
með. Á grundvelli slíkra upplýsinga
ætti síðan að breyta lögum, ef ástæða
þykir til.
Alþingi þarf á því að halda að vera
lifandi stofnun, í lífrænu sambandi við
umhverfi sitt. Þetta þarf að taka til
fleiri sviða en einstakra fjárveitinga til
einstakra framkvæmda. Það útheimtir
í raun aðeins einfalda lagabreytingu
að gera nefndum Alþingis ekki ein-
ungis kleift, heldur skylt, að fylgjast
rækilega með framkvæmd laga.
Það er óæskileg þróun, þegar lög-
gjafarvaldið þróast í þá átt að vera til-
tölulega valdalítið, og þegar alþingis-
menn sækjast fyrst og fremst eftir því
að bæta sér það upp með því að koma
ár sinni fyrir borð annars staðar.
Breytingar á starfsháttum Alþingis
eru mikilvægar. Mikilvægast er að lög-
gjafinn setji ekki einasta lög, heldur
hafi hann lifandi eftirlit með því að
lögum sé framfylgt. Þetta lifandi eftir-
lit getur sem hægast farið fram fyrir
opnum tjöldum. Þetta eftirlit gæti átt
við um viðskiptasviðið allt, innflutn-
ingsverzlunina, sem nú hefur verið
mikið til umræðu, heilbrigða ög óheil-
brigða samkeppni, eins og þau mál,
sem i fréttum hafa verið um Eimskip
og Bifröst, íslenzka aðalverktaka og
einokunarstöðu þeirra. Hugmyndaríkt
þing hefði ótæmandi verkefni. Það
þarf í raun einungis minni háttar
formbreytingar. En umfram allt þarf
viðhorfsbreytingu.