Dagblaðið - 08.08.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGUST 1979.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson. Ritstjórí: Jónas Kristjónsson.
RHstjómarfulitrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannes Reykdal. Fréttastjóri: Ómar
Valdimarsson.
Íþróttir Hallur Sfmonarson. Menning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Atíi Steinarsson, Rragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdótt-
ir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur Geirsson, Sigurður Svorrisson.
Hönnun: Guðjón H. Pálsson. Hilmar Karísson.
Ljósmyndir Ámi Páll Jóhannsson, Bjamloifur BjamleHsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th.-
Sigurðsson, Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkori: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drorfing-
arstjóri: Már E.M. Haild^rsson.
Ritstjórn Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskrrftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11. (
Aðalsimi blaðsinser 27022 (10 Knur).
Sotning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., Skorfunni 10.
Verð i lausasölu: 180 krónur. Verð I áskrift innanlands: 3500 krónur.
íslenzkur sjór við Jan Mayen
Vinsældir Jan Mayen eru alveg nýjar
af nálinni. Eyjan kalda þótti litils nýt
fyrr en hafréttarráðstefnur Sameinuðu
þjóðanna gerðu strandríkjum kleift að
eigna sér víðáttumikil höf og hafsbotna.
Norska rikið telur sig hafa átt Jan
Mayen í 27 ár. Það „keypti” eyjuna
árið 1952 af systrum Birger Jacobsen á 142 þúsund
norskar krónur! Þær höfðu „erft” hana eftir bróður
sinn árið 1942.
Birger þessi Jabobsen var verkfræðingur og kennari,
sem kom til Jan Mayen árið 1921 og sló eign sinni á
hana. Enginn gerði athugasemd við þetta framtak,
enda hafði enginn áhuga á eyjunni.
Jacobsen tókst meira að segja árið 1933 að fá
Hæstarétt Noregs til að staðfesta, að hann væri
eigandi Jan Mayen. Á grundvelli þess úrskurðar
„keypti” norska ríkið svo eyjuna löngu síðar.
Auðvitað átti Jacobsen aldrei Jan Mayen, hvað sem
Hæstiréttur Noregs hefur úrskurðað. Hinn sérvitri
verkfræðingur og kennari nýtti eyjuna aldrei sem eign
sína. Eignarhaldið var ímyndun.
Hæstiréttur íslands gæti alveg eins úrskurðað, að
íslendingar þeir, sem sóttu rekavið til Jan Mayen, eigi
þessa vinsælu eyju. Þeir höfðu þessa áratugi meiri
gögn og gæði af henni en Norðmenn.
Tilkall Norðmanna til Jan Mayen byggist mun
fremur á því, að þeir hafa um nokkurt skeið haft þar
vísindamenn í vetursetu. Þannig hafa Norðmenn
„nýtt” eyjuna.
Eina rikið, sem getur vefengt eignarhald Norð-
manna, er ísland. Jan Mayen er nefnilega á íslenzka
landgrunninu. Þannig hafa íslendingar efnahagslegra
hagsmuna að gæta þar nyrðra.
Svo virðist sem hafréttarráðstefnur Sameinuðu
þjóðanna gefí fullvalda ríki eins og íslandi rétt til
afskipta af hafsvæðum umhverfis ósjálfstæðar og lítt
byggðar eyjar á landgrunni hins fullvalda ríkis.
Loðnuveiðar Norðmanna og úthafsflota austan-
tjaldsríkja við Jan Mayen sýna, að við náum ekki full-
um tökum á fiskistofnum íslenzka landgrunnsins,
nema við nýtum rétt okkar við Jan Mayen.
Það gætum við gert með því að lýsa sjálfir yfir
íslenzkri efnahagslögsögu við Jan Mayen, með þeim
fyrirvara einum, að við vildum semja við Norðmenn
um sameiginlega lögsögu á svæðinu.
Hér er ekki átt við hafið norðan miðlínu, heldur
hafið norðan við löngu yfirlýsta 200 mílna efnahags-
lögsögu íslands. Tilkall Norðmanna til miðlínu
er algerlega marklaust hjal.
Auðvitað yrðu Norðmenn mjög reiðir,ef íslendingar
gerðu tilkall til landgrunnsins umhverfís Jan Mayen.
Þá eigum við bara að verða hissa á reiði þeirra. Þannig
eru skákir tefldar.
Fyrir Norðmenn og íslendinga skiptir mestu að úti-
loka aðrar þjóðir frá fískveiðum við Jan Mayen.
Norðmenn hafa staðið sig illa í þeim efnum. Þeir hafa
enn ekki lýst 200 mílum umhverfis eyjuna.
Við skulum því taka frumkvæðið í okkar hendur og
alls ekki láta taka okkur á taugum, þót norrænir
veizluvinir okkar gerist háværir. Við skulum segjast
reiðubúnir til samninga við Norðmenn.
Þeir geta teflt fram Jacobsen sínumi norskum
hæstaréttarúrskurði frá 1933 og vetursetu-veðurfræð-
ingum á Jan Mayen. Á móti teflum við fram ábyrgð
okkar á öllu íslenzka landgrunninu.
Norsk stjórnvöld hafa farið langt yfir strikið í frekj-
unni gagnvart íslenzkum út af miðlínunni. Nú er tíma-
bært að snúa vörn í sókn Það er alltaf frumkvæðið,
sem gildir.
Það hefði Birger Jacobsen líka sagt.
Austur-Þýzkaland:
Ungt fólk áhugalítið og
aukning f ramleiðslu erfið
Fjöldi nýrra bifreiða þýtur um
götur Austur-Berlínar og veitinga-
húsin bjóða upp á margbreytilega
rétti á viðráðanlegu verði. Nú er
einnig svo komið, að rústirnar sem
voru víðs vegar um borgina frá tímum
síðari heimsstyrjaldarinnar hverfa
óðfluga fyrir nýjum íbúða-
byggingum, sem svara alveg til þeirra
krafna, sem gerðar eru til slíkra
bygginga hvar sem er í heiminum.
Þannig lýsir fréttamaður banda-
ríska stórblaðsins New York Times
endurkomu sinni til Austur-Berlinar
eftir nokkurra ára fjarveru þaðan.
Hann hefur aftur á móti eftir einum
af eldri félögum í kommúnistaflokki
landsins að ekki sé allt sem sýnist um
ástandið þar um slóðir þó yfirborðið
hafi batnað til muna og lífskjör fólks
einnig. Undir niðri sé djúpstæður á-
greiningur á milli þeirra sem vilja
stefna að sem mestum efnahagslegum
framförum og hinna sem vilja láta
hina marxisku stefnu ráða ferðinni.
Gamli komminn, viðmælandi
fréttamannsins, sagði meðal annars:
„Líttu í kringum þig hérna á þessari
veitingastofu, allir þessir verkamenn
sem sitja við borðin eru bygginga-
menn sem starfa við fram-
kvæmdirnar hér hinum megin við
götuna. Ég sé þá hérna á hverjum
degi drekkandi kaffi, snafs og bjór
alla daga. Þeir eru sjaldnast í
vinnunni. Aftur á móti afkasta þeir
því sem tilskilið er. Vandinn er sá að
kröfurnar um afköst eru löngu úr-
eltar,” sagði kommúnistinn.
Yfirmaður í einu austur-þýzku
ráðuneytanna sagði við frétta-
manninn: „Hérna á skrifstofunni eru
tuttugíi og þrír starfsmenn en við
gætum með góðu móti afkastað
verkum þeirra tveir.”
Annar yfirmaður stórfyrirtækis
sagði að hann mætti ekki segja upp
fólki nema að útvega því annað starf
og þá jafnvel launað. „Jafnvel þó
maðurinn verði uppvís að ítrekuðum
vinnusvikum gildir sú regla.”
Samkvæmt kenningum Karls
gamla Marx þá var nægilegt að
uppfylla helztu þarfir fólks til að það
ynni störf sín af kappi og sam-
vizkusemi. Slíkt hefur reynzt hin
mesta firra samkvæmt reynslu
KLUKKAN HEF-
UR STANSAÐ
Það er ákaflega erfitt að skrifa
stutta blaðagrein um mikið efni,
ekki síst ef efnið stendur nálægt
áhugasviði greinarhöfundar.
Samt langar mig að gera enn eina
tilraun til að leggja orð til umræðu
sem ég tel mikla nauðsyn að halda
áfram. Þetta er auðvitað umræðan
um verkalýðshreyfinguna og stöðu
hennar í þjóðfélaginu.
Þrjú skilyrði
Ég vil í upphafi benda lesendum á
það, hvað þessi umræða, eða það
litla sem minnst er á verkalýðs-
hreyfinguna er veigalítið og hvers
konar kveikju þarf til að koma
umræðum í gang.
Það er raunar furðulegt aö for-
senda þess að viðbrögð fáist eru
þessi þrjú. Sá sem reifar málin verður
að vera sjálfstæðisflokksmaður i
fyrsta lagi. í öðru lagi þarf að nota
Kjallarinn
Hrafn Sæmundsson
stílbrögð Vilmundar í textanum og í
þriðja lagi má viðkomandi helst ekki
vera starfandi í verkalýðs-
hreyfíngunni.
öll þessi skilyrði uppfyllti
Sigurður Líndal, enda komu
viðbrögð, þó að þau létu raunar
nokkuð ásér standa.
Alþýðusambandið gaf út greinar-
gerð undir nafni hagfræðings síns og
ritstjóri Þjóðviljans skrifaði snjallan
pistil með heimspekilegu og bók-
menntalegu Ivafi sem varla sést í dag-
blöðum síðan Magnús Kjartansson
flutti sig til á víglínunni.
Einhverjir minni spámenn gripu
víst penna en dæmigerð fagleg
viðbrögð má segja að hafi orðið þeg-
ar stéttarfélag nokkurt neitaði að
hlíta leiðsögn Sigurðar út í Viðey, í
mótmælaskyni.
Sóknarleikur
og varnar
Það verður ekki sagt að þessar
r
Enokunarherrar f
verkalýðsforystu
Að verzla með
vinnuafl
1 þeim umræðum, sem orðið hafa
um starfsaðferðir á vinnumarkaði,
hef ég látið þau orð falla, að verk-
fallsrétturinn eins og honum er nú
beitt valdi því, að hugtakið frjálsir
samningar verði merkingar- og
marklaust. Með beitingu hans sé
stofnað i hættu ómældum verð-
mætum, sem séu ekki í neinu hlutfalli
við þá hagsmuni, sem verkfallsmenn
hafi af framgangi krafna sinna.
Samningar, sem gerðir séu við
aðstæður, sem jafna megi til fjár-
kúgunar, séu sjaldnast haldnir, enda
oftast ógerlegt, og rof þeirra naumast
talið siðferðilega ámælisvert. HaFi og
allar ríkisstjórnir, hvort sem þær eru
kenndar við orðin vinstri eða hægri
gengið á gerða samninga eða raskað
þeim með öðrum hætti.
Við þessi ummæli hefur Jóhannes
Siggeirsson hagfræðingur Alþýðu-
sambands íslands gert m.a. þessa at-
hugasemd í Dagblaðinu 25. júní sl.:
,,f kjarasamningum er samið um
verð vinnunnar. f samningum gera
Kjallarinn
Sigurður Líndal
menn hver öðrum tilboð og ef menn
ná ekki saman, verður ekki af
kaupum. Ef hafnarverkamenn fá
ekki þau laun, sem þeir eftir atvikum
geta sætt sig við, þá vinna þeir ekki.
Hvaða lausn býður S.L. uppá?
Ég spyr í fullri alvöru: Er það
fjárkúgun að neita að vinna undir
slíkum kringumstæðum?”
Og í Þjóðviljanum 16. júní sl.
segir Engilbert Guðmundsson: „Því
að það má hverjum manni ljóst vera
að án verkfallsréttar eru frjálsir
kjarasamningar merkingar- og
marklausir.
Kjarasamningar eru einfaldlega
samningar um kaup og sölu á
vinnuafli. Ef seljandi vörunnar (þ.e.
launþegar í þessu tilfelli) hefur fyrir-
fram skuldbundið sig til að afhenda
vöruna án tillits til þess hvert verð
kemur fyrir, þá gefur það auga leið
að kaupandanum (vinnuveitanda) er
þar með raunverulega gefið sjálf-
dæmi um kaupin.”
Einokunar-
viðskipti á
vinnumarkaði
Ekki þarf að deila um það, að í
kjarasamningum sé samið um verð
vinnunnar. — En hver er raunveru-
V