Dagblaðið - 05.01.1980, Blaðsíða 11

Dagblaðið - 05.01.1980, Blaðsíða 11
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 5. JANUAR 1980. Atburðirnir i fran leiddu i Ijós að Bandarikin hafa verið að éta af eigin birgðum á undanförnum árum. viðskiplajöfnuður við úllönd óliag- slæður. Af þessu öllu varð ekki dregin önnur en sú sársaukafulla niðursiaða að Bandaríkin hefðu rnissl förystu- hlulverk sill. Þau hefðu missl foruslu i framleiðni, á læknisviðinu og efna- hagslif.íéftra yar ekki lengur jrað scm mesla aðlögunarháefnina hafði. Of lengi hafði verið lálið(,feka á rciðanum. ' ‘‘ i Arið 1979 urðu þessar slaðreynaif allar auðsæjar. Ekkeri einslakl alvik undirslrikaði þetla hetur en laka bandariska sendiráðsins i Teheran hinn 4. nóvember siðaslliðinn þar scm auk þess voru leknir i gislingu sexiiu Bandarikjamenn af irönskum slúdenlum, fylgismönnum khomeinis. Bandarikin gálu ekki gripið lil lafarlausra hernaðarað- gerða. Gislarnir voru ekki hafðir i haldi i flugslöð eins og Ísraelsmenn- irnir i Enlebbe í Uganda á sínum lima. Þeir voru fangar i miðri slór- borg, langl frá flugvelli og í órafjar- lægð frá Bandarikjunum. Sovélrikin voru þarna i hlulverki hins volduga nágranna sem kalla mátli á til hjálpar ef ráðamenn i iran leldu sér ógnað. Staðreyndin var sú að Íran var algjörlega óháð Bandarikjunum. Það skorli ekkerl þaðan sem ekki cr hægi að verða sér úli um annars slaðar. Hins vcgar þurfa Bandarikin. eða i það minnsla bandamenn þeirra i F.vrópu, á olíu frá Iran að halda, annars vofir yfir þeim efnahagslegl lirun. Alburðirnir í íran leiddu i Ijós að á undanförnum árum hafa Bandaríkja- menn vcrið að éla af birgðum sinum. Innflulningur hefur um árabil verið meiri en úlflulningur eins og áður sagði. Fyrir innflultar vörur var greill með dollurum sem voru i fallandi gcngi. Rikin i OPEC, samtökum oliuúlflulningsrikja, lél.n hins vcgar krók koma á móli bragði og hækk- uðu verð á oliu jalnharðan lil sam- ræmis við fall dollarans. Hvorki Bandaríkin né Sovétrikin voru á árinu 1979 i þeirri slöðu að nolfæra sér geiuleysi hins aðilans iil cigin ábala. Önnur og smærri riki gálu það afiur á móli og juku slyrk sinn og sjálfsiæði. Efnahagslegur árangur ríkja cins og Frakklands, Veslur-Þýzkalands og Japans var ágætur á liðnu ári. I.ikur benda lil þess að Brelland sé að risa úr ösku- slónni undir nýrri forustu íhalds- llokksins. Um þaðer þóekki hægl að fullyrða þar sem bein slefnubreyling hefur ekki enn orðið þar í verki. Hagvöxiur og aðrir efnahagslegir mælikvarðar slóðu heiur i öllum hel/lu Evrópurikjum en hjá báðum risaveldunum. j oðrum hlulum heimsins voru þeir alburðir sem meslum tiðindum þóllu sæla að frunrkvæði rikja og manna af heimaslóðum fremur en fyrir lil- vcrknað Bandarikjanna eða Sovét- rikjanna. Risaveldin ráða ekki lengur gangi mála eins og þau gerðu fyrslu ivo áralugina að lokinni siðari heims- slyrjöldinni. í slað þess urðu þau að láia sér nægja að aðlaga sig aðgerðum heimamanna i Inerjum heimshluta að bezlu gelu. A liðnu ári voru það Kina, Japan og Víelnam sem höfðu forustu i mál- efnum Asiu. Þjóðernissiefna svartra Afrikurikja var mcginaflið þar i áll'u. Hennar gælli einnig i vaxandi mæli i Suður- og Mið-Ameríku. Yfirburðir risaveldanna fóru minnkandi á liðnu ári. FELLUM BURT JÁRNTJALDIÐ 11 N Kjallarinn milli íslands og Grænlands Fyrir háliðir skrifarði ég héi sluila grein i Dagblaðið um það járntjald, sem er á niilli Íslands og (irænlands. þóu þeir séti okkar næslu nágrannar. Bcnli ég á nauðsyn þcss, að við réllum þeim i auknum mæli hjálparhönd, i.d. i sambandi við menmun, verkþjálfun og annað. sem mannbælandi er. Þella verður brýnna núna, þar sem Gra-nlendiug- ar hal'a sjálfir fcngið heimasljórn og láða þvi meira sinum málum. Stórt verkefni Þóti rætl hal'i vcrið um (íræniand er verkefnið i raun og veru miklu siærra. Þá á ég við hvaða af- siöðu Islendingar æila að laka lil sins næsla umhvcrlis, en auk (irænlands, er þar um að ræða Færeyjar og x\o .lan Mayen. Allar þessar cvjar eru á næsi'u grösum við okkur. Þella svæði hefur marga sameiginlega hagsmuni, sem lila verður á i cinni heild og lil laugs tima. I þessu sambaudi má gela þeirrar timræðu, sem l'arið hefur liam um .lan Mayen. Þau skoðanaskipli þarf að l'æra úl og lála þau ná einnig lil (irænlands og Færeyja, þannig að lilið sé á málið l'rá viðara sjónar- liorni. Fiskimið hal'a verið næslum einú nállúruauðævi islands og næslu eylanda. Fljóllega gelur komið upp sú slaða, i.d. i sambandi við vinnslu á oliu einhvers slaðar á þessu svæði, að spurl verður, livorl áhællan af slikri vinnslu verður ekki meiri lyrir alll svæðið vegna mengunar og luigsanlegrar eyðileggingar liskimiða heldur en lakmarkaður hagnaður eins aðila. Þá er betra að lilið sé á málið í heild en cinslakir aðilar eða eylönd pukri ekki hverl i sinu horni án samráðs og samvinnu. Útvarp til Grænlands Margl er hægi að gera lil að lélla burl það járnijald, sem er á milli íslands og (irænlands. Má þar nefna hugmynd um úlvarp lil (irænlands. Útvarpa mætti til einu sinni í viku. héðan, i.d. einu sinni i viku. Auðvilað yrði slikl útvarp að lara l'ram á mali Grænlendinga og hingað yrði að l'á (irænlendinga lil að annasl það. I kjölfar úivarps lil (Iræ'nlands kæ'ini aukinn áluigi bcggja landa lil að auka samskipli. Þella er aðeins nelni hér xem dæmi og ælii þeiia verkelni ekki að \era okkur ofvaxið. Samstarfsnefnd Islendingar laka þáit i margvis- legu alþjóðlegu xamslarfi og förum við öfi lil fjarlægra landa. Það æili þvi að vera xjálfxagður hliilin að xér- siök samsiarfsnefnd islands og (Irænlands væri sell á lói. Verkel'ni slikrar nelndar æiii lyrst og Irenist að vera lcngiliður milli þeirra aðila i þesstun löndum, sem gæ'lu liafi sam- vinnu sem háðum mæ'lli að gagni koma. Grænlands til dæmis Lúðvík Gizurarson Yfirstjórn Dana I ins og allir vila hala Danir sijórnað málefnum (iræ'ulaiHls. Þessi xknl niin eruekki til aðgagmýna þá vijórn eða vefeng ja liana. \ hinn hóginn niá beiula a það, að Danir áliu mjög erfiit með að skilja Ixlendinga, meðan Island \ai liluii al Dannuirku. Það ei launai cin áslæðan fyrir þvi, að ísland hlaul sjállsiæ'ði. lönnig liala Danii áii erfilt með að skilja (iræ'iilendiiiga, þóli þar með xé ekki sagt, að , Islendingar eigi auð\eldara með það. Tökumtil hendinni Íslciulingar þur la acN laka nl IicikI iimi í |x‘ssii clni. Samskipii okkai ou Cira'nk'iuliniia má ukki k'nuui vamækja. I siatS solantlaháii- ai þai I art koma skipulaiii siail, scm ifiiL'i þcssa náinanna nausinm \ ináiiiihöiuliim. I.iiövik (ii/nrarson iKisiaréllarloyinaöiir. Fólkið í landinu stendur með bændum Afkoma bænda Það fer ekki milli mála að afkoma bænda á siðastliðnu ári var mun lakari en nokkur undanfarin ár. Það á eftir að konra enn betur i Ijós þegar kemur fram á árið 1980. Aukinn til- koslnaður vegna harðindanna var verulegur, minni afurðir og mikil tekjuskerðing vegna útflulnings búvöru. Innheimt var hjá mjólkur- frantleiðendum og sauðfjárbændum samtals 3.487 millj. kr. á siðasta ári vegna vönlunar á útflutningsbótum. Það mun ekki vera ofreiknað að áætla að árferðið og vöntun á úl- flutningsbótum hafi kostað bónda með 440 ærgilda bú 2—2 1/2 millj- ón króna á síðasta ári. Þá eru líkur á að mjólkursamlögin geti ekki greitt bændum það sem þeim ber samkvæmt verðlagsgrund- vellinum, þar sem rikissljórnin synjaði mjólkursamlögunum um hækkun á mjólkurverðinu vegna aukins tilkoslnaðar, þegar síðustu verðbreytingar voru gerðar á búvöruverðinu 1. desember sl. Á þessu ári mun verða ákveðinn fram- leiðslukvóti fyrir allar bújarðir landsins. Það verður i fyrsta sinn, sem bændasamtökin hafa heimild til að gripa til aðgerða til stjórnunar framleiðslunni. Búvöruframleiðslan mun þvi enn dragast saman, því ólrú- legt er að bændur framleiði nokkuð að ráði umfram þann kvóta, sem þeim verður úthlutaður. Það gæti verið eitthvað í kindakjöti en varla i mjólk. Það er varla að búast við að bændur séu bjarlsýnir um þessi ára- mót, en auðvilað komasl þeir yfir aðsleðjandi erliðleika eins og áður. Fólkið i landinu mun standa með bændum, því það veit að land- búnaður er einn af þeim hornsteinum sem við byggjum tilveru okkar á. Árið 1978 var eilt hagstæðasla ár lyrir bændur. Heylengur var mikill, skepnuhöld góð, uppskera garð- ávaxta ágæl og fullt verð fékksl lyrir svo til alla framleiðsluna. Bændur komust þá næsl þvi að ná viðmið- unarsléttum i meðaltekjum. Það vantaði aðeins 7.7% upp á að þeir hefðu söniu tekjur. Þetta er hag- slæðasta hlutfall milli lekna bænda og launþega siðan farið var að miða tekjur bænda við ákveðna hópa laun- þega. Harðindaárið 1979 Árið I979 mun verða talið eitl erfiðasta ár bænda þegar miðað cr við seinni tima. Sérstaklega var veðráttan bændum á Norður- og Austurlandi óhagstæð. Grassprelta var léleg víðast hvar á landinu. Talið er að heyfengur hal'i orðið 15—20% minni en árið I978. Grænfóður spratt illa og á Norðurlandi var nær algjör uppskerubrestur á kartöflum. Talið var að uppskera kartaflna hefði numið 6000 tonnum, en það var aðeins40%af uppskeru ársins 1978. Vegna kulda á siðastliðnu vori og suniri notuðu bændur um 9% meira af tilbúnum áburði en árið áður. Kjallarinn Agnar Guðnason Einnig hafa fóðurbætiskaup bænda verið mun meiri en í meðalárferði, reiknað hefur verið með að á meðal- bústærð hafi verið keyptur fóður- bætir fyrir um I/2 milljón kr. meira vegna tíðarfarsins. þúsund dilkum og um 124 þúsund fullorðnu. Mcðallallþungi dilka var 13.08 kg, sem var 1.3 kg minna en árið 1978. Slálrað var 29 þúsund fleiri dilkum á síðasta ári cn árið á undan, en dilkakjötið var 840 tonnum minna. Mjög miklu hefur verið slátrað af naulgripum síðustu mánuði ársins 1979, þannig að uni áramótin eru meiri birgðir af nautgripakjöli en olt áður. Fyrslu U mánuði ársins var slátrað 6558 fleiri gripum en á sama lima árið I978. Innvegið nautgripa- kjöt var á þessu limabili 2749 tonn. Veruleg aukning varð einnig i slátrun svina og alifugla og mikið framboð á eggjum. Slátrun hrossa siðastliðið haust og nú í vetur var með allra .mesta móti og vcrulcgir erfiðleikar skapasl hjáýmsum sláturleyfishöfum sökum mikillar birgðasöfnunar á þvi. Sala afurða Afurðir ^ Árferðið og vöntun á útflutningsbótum kostuðu hvern bónda 2—2,5 milljónir á síðasta ári. í upphafi ársins var gert ráð lyrir verulegri framleiðsluaukningu á mjólk og kjöti. Enda varð nokkur aukning á innveginni mjólk fyrstu 5 mánuði ársins, en sumar- og hatisl- mánuðina varð verulegur samdrált- ur, ef núðað var við söniu mánuði árið I978. Siðustu þrjá mán. ársins var innvegin mjólk hjá mjólkursam- lögunum sunnan- og vestanlands mun meiri en reiknað hafði verið nteð tim mitt árið. Heildarmagn innveg- innar mjölkur reyndisl vera unt Il7 núlljónir litra, en það var 2.7% minna en árið áður. Slátrað var 96I Sala á mjólkurafurðum hefur gengið vel á árinu. V ruleg aukning varð i sölu á rjóma, sýiðum mjólkur- vörunt og 45% feilum ostum. Heildarsala á nýmjólk var 45.6 milljónir litra, cn það var svipað magn og árið áður. Sala á smjöri var 2% minni, samtals voru seld I480 lonn. Útflulningur á oslum lyrslti l I mánuði áisins var 2362 tonn, það var 17.3% aiikning frá fvrraári. Sala á kindakjöti var mjög góð. Þegar miðað er \ið verðlagsárið , sem er frá l. september til 31. ágúsi, þá nálgast siðasta verðlagsár að vera melár i sölii/kindakjöts. Aukning l'rá fyrra verðlagsári nam I6%. Flull voru úl 4620 lonn af dilkakjöli á siðasla ári. Gert er ráð lyrir að Uyija úl tim 4400 tonn af framleiðslu siðasta árs. Söluaukning i nautgripa- kjöti fyrslu II mánuði ársins var 35%, miðað við sömu mánuði 1978. Agnar Guðnason hlaðafulltrúi.

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.