Dagblaðið - 19.03.1980, Síða 10

jBIAOIÐ
frjúlst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdaatjðri: Sveinn R. Eyjóifaaon. Ritatjóri: Jónaa Kriatjónsson.
Rhstjómarfulttrúi: Haukur Helgason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí rítstjóman Jóhannes Reykdal.
íþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingótfsson. Aðstoðarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pólaaon. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atii Rúnar Halldórason, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefónsdóttir, Elín Albertsdóttír, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Sigurður Sverríaaon.
Ljósmyndin Ámi Póll Jóhannsson, Bjamleifur BjamleHsson, Hörður Vilhjólmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrífstofustjórí: ólafur Eyjótfsson. GjakJkeri: Þróinn ÞoríeHsson. Sölustjórí: Ingvar Sveinsson. DroHing-
arstjóri: Mór E.M. HalWórsaon.
Ritstjóm Slðumúla 12. Afgreiðsla, óskríftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 linur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Siðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverð ó mónuði kr. 4500. Verð i lausasölu kr. 230 eintakið.
Niðuriæ&ngiönaöarins
Hrikaleg lýsing á því, hvernig stjórn-
völd síðustu ára hafa leikið iðnaðinn,
felst í nýútkominni skýrslu nefndar um
lánamál iðnaðarins.
Aldrei hefur síðasta áratuginn skort,
að valdhafar hafi verið reiðubúnir að
„leggja þunga áherzlu” á, hversu
bráðnauðsynleg uppbygging iðnaðar sé. Við inngöngu
í fríverzlunarbandalagið EFTA fyrir tíu árum voru
iðnaðinum gefin fögur fyrirheit. Allir vita, að lífs-
kjörum verður ekki haldið uppi í landinu án iðn- og
orkubyltingar. Hver er niðurstaðan? „Fjölgun starfa í
iðnaði hefur verið mun hægari en áður var áætlað, og
hefur starfsfólki í iðnaði fækkað hlutfallslega, gagn-
stætt því, sem ráð var fyrir gert,” eru ályktanir nefnd-
arinnar.
Þungur áfellisdómur fólst einnig í niðurstöðu
annarrar nefndar, Samstarfsnefndar um iðnþróun,
sem birt var í maí síðastliðnum. Þar var felldur dómur
um svikin loforð við iðnaðinn: „Samstarfsnefndinni
sýnist það þó ljóst, að í mörgum efnum hefur ekki
farið svo sem ætlazt var til og iðnaðurinn ekki fengið
þann stuðning til aðlögunar og vaxtar, sem vænzt
hafði verið,” segir í skýrslu nefndarinnar. „Erfiðlega
hefur gengið að fá nauðsynlegar breytingar á starfs-
háttum hins opinbera og lögum og reglum, sem varða
aðbúnað iðnaðarins, og hann hefur fram til þessa
fengið sífellt minnkandi hlut í því fjármagni, sem varið
er til atvinnumála af almannafé.”
Lánanefndin kemst að þeirri niðurstöðu, sem
reyndar hafði áður komið fram, að „ekki hefur
einungis verið um að ræða rýrnun á rekstrarlánum til
iðnaðarins í samræmi við skerta útlánagetu bankanna,
heldur hefur skipting útlánanna einnig riðlazt,
iðnaðinum í óhag.”
Útlánageta bankakerfisins rýrnaði stórlega í
verðbólgu síðasta áratugar, og iðnaðurinn var fyrst
og fremst látinn gjalda samdráttarins.
Meðan heildarútlán til landbúnaðar 11,5 földuðust í
krónum talið og heildarútlán til sjávarútvegs 13,3
földuðust, var aukningin til iðnaðar aðeins 6,9 földun.
Þetta þýddi í raun, að landbúnaðurinn jók hlut sinn
um þriðjung eða rúmlega þrjú prósentustig af heildar-
útlánunum. Sjávarútvegurinn jók sinn hlut um
rúmlega helming eða tæplega tíu prósentustig. En
hlutur iðnaðarins minnkaði um fimmtung eða tvö
kommaátta prósentustig.
Þetta gerðist á sama tíma og íslenzkur iðnaður
hefur orðið að svara aukinni samkeppni vegna aðildar
að EFTA og viðskiptasamnings við Efnahagsbanda-
lagið.
Til viðbótar hafa stjórnvöld meginhluta þessa tima-
bils beitt iðnaðinn annars konar misrétti en skerðingu
lána, svo sem í skattamálum og gengismálum.
Þegar á ríkjandi stefnu hefur verið litið, mætti helzt
álykta, að stjórnvöldum hafi verið sérstakt kappsmál
að níðast á iðnaðinum, svo sem væri þar á ferðinni sér-
lega óþörf atvinnugrein. í rauninni verður þó helzt
komizt að þeirri niðurstöðu, að skammsýni hafi
fremur ráðið en vísvitandi skemmdarverk. Iðnaðurinn
hefur aldrei myndað jafnöflugan þrýstihóp og land-
búnaður og sjávarútvegur.
Lánanefndin leggur ýmislegt til, sem hugsanlega
gæti orðið til bóta. Hún vill, að hlutföllin milli lána til
framleiðslugreinanna verði samræmd i áföngum á 3—
5 árum. Varast ber mikla bjartsýni í því efni. Við
höfum á síðastliðnu skeiði niðurlægingar iðnaðarins
oft séð nytsamar tillögur og fögur loforð.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 19. MARZ 1980.
Surinam:
Gamla sykumý-
lendan sem allir
vilja yfírgefa
Bylting liðsforingjanna i Surinam
heppnaðist. Það mun hafa í för með
sér að um hríð verður meira rætt um
sósíalisma i opinberri umræðu. Hins
vegar eru litlar líkur á að önnur
breyting verði. Surinam er reyndar
riki á norðurströnd Suður-Ameriku.
Var áður hollenzk nýlenda og var þá
kölluð hollenzka Guyana.
Surinam mun vera algjört af-
sprengi nýlenduveldanna eins og
reyndar nokkur önnur riki i og við
Karabíska flóann. Allir landsmenn
þar eru af stofni sem fluttur var inn
meira og minna án síns vilja. Fólk
þetta kom úr öllum heimshomum og
var því ætlað að vinna við sykur-
ræktina. Nú er sykurrækt orðin
einhver aumasta atvinnugrein á jörðu
hér og nýlenduveldin fyrir bí. í raun
er ekki neinn grundvöllur fyrir því að
Surinam sé til sem ríki lengur.
Ljósast sést þessi beizka staðreynd
á því að allt frá 1975 hefur ibúum
Surinam sé til sem ríki lengur.
fækkað stöðugt. Strax árið 1975, en
þá fékk landið sjálfstæði frá Hol-
lendingum, flúðu eitt hundrað og
fimmtíu þúsund manns land. Þetta
var þriðjungur þáverandi íbúa. Þeir
kusu heldur öryggið og félagslega
samhjálp i Hollandi heldur en óvissa
framtið i Surinam.
Fólksflóttinn hefur haldizt siðan
og á liðnu ári var hann að meðaltali
fimmtíu manns á dag, sem er hrikaleg
tala fyrir ríki sem telur ekki nema rétt
um þrjú hundruð þúsund íbúa. Þrátt
fyrir að hinn 27 ára gamli liðsforingi,
Roy Horb, sem er foringi þjóðlega
herráðsins, sem nú stjórnar landinu,
segi að sannfæra verði íbúana um að
þeirra staður sé hvergi annars staðar
en í Surinam þá er hætt við að ekkert
nema algjört ferðabann muni stöðva
þá sem vilja fara af landi brott, í það
minnsta á meðan hægt verður að
kaupa sér farseðil til annarra landa.
Svo virðist sem búseta i Surinam,
sem er líklega sá staður á jörðinni þar,
sem kynþættir blandast einna marg-
breytilegast saman, bjóði upp á fátt,
sem til kosta má telja. Aðeins
spenna, uppgjöf og vonleysi virðist
SIÐASTA HALM-
STRÁIÐ AÐ VERA
Á MÓTIBÆNDUM
Mikil hefur ritgleði nokkurra
þingmanna Alþýðuflokksins verið að
undanförnu.
Þó hefur hún ekki dugað
þeim til að skrifa i eigið málgagn.
Það skyldi þó ekki vera að þeir telji
það fyrir neðan virðingu sina að láta
ríkissjóð greiða útgáfukostnað á
greinum um ölmusur til bænda? Þeir
vita sem er að framlag ríkisins til
landbúnaðarins, ef reiknað er á hvern
bónda, er lítilræði miðað við ríkis-
styrkinn til Alþýðublaðsins, hvort
sem reiknað er á siðu eða starfsmann
við blaðið. Enda eru þeir stórir í
hugsun og mikilmenni í athöfnum,
sbr. cftirgjöf þeirra á vísitöluuppbót
launa í einn mánuð.
Landbúnaðarstefna
Alþýðuflokksins
Hún er í stuttu máli sú að þjarma
það að bændastéttinni að hún flosni
upp og landbúnaðarframleiðslu verði
hætt á íslandi, nema þá ef þar væri
haldið áfram að framleiða svinakjöt
og kjúklinga, en á þeirri framleiðslu
hafa þeir sérstakt dálæti, enda nær
eingöngu notað erlent fóður handa
þessum búpeningi.
Ástæðulaust er að deila um svo
sjálfsagðan hlut að draga þurfi úr
framleiðslu búfjárafurða. Urn það
eru allir sammála. Aftur á móti eru
alþýðuflokksþingmennirnir einir um
þá stefnu að vilja svelta bændur svo
þeir gefist upp á búskapnum. Aðrir
stjórnmálamenn og bændur eru
þeirrar skoðunar að finna beri
skynsamlega lausn á þessu vandamáli
r
Styrmir og stór-
veldapólitíkin
— rugl verður málstað Afganistan ekki til
framdráttar
Alveg var nú makalaust að heyra
í Morgunblaðsritstjóranum í
þættinum Umheimurinn í
sjónvarpinu fyrir skömmu. Frá
fyrstu mínútu yfirskyggði hann
umheiminn með svo stórkostlegum
rökleysum að unun var á að hlusta,
að minnsta kosti fyrir þá sem gaman
hafa af rugli. Fyrsta setning þessa
ritstjóra stærsta og virðulegasta dag-
blaðs landsmanna var eitthvað á þá
leið að margra alda saga Rússaveldis
væri mörkuð útþenslustefnu og því
þyrfti ekkert að vera með neinar
sögulegar bollaleggingar varðandi
innrás Sovétmanna í Afganistan, þar
væri um einskæra útþenslu að ræða.
— Ja, á skýrari framsetningu verður
varla kosið.
Málstaður ritstjórans var annars
sá að það ætti vel við að skoða
framferði Bandaríkjamanna i
sögulegu Ijósi þegar þess gerðist þörf
til að afsaka gerðir þeirra en slíkur
munaður væri miður viðeigandi þeg-
ar Sovétríkin ættu í hlut; sögulegar
forsendur illvirkjans giltu einu.
Ljósari dæmi þeirrar nauðhyggju og
reyndar tvíhyggju, sem Arni Berg-
mann minntist á í sama þætti, getur
ekki víða.
Mér fer eins gagnvart Styrmi i
þessu tilviki og gagnvar! vinstri rót-
tæklingum í sumum málum öðrum.
Þó málstaðurinn sem verja á sé firna-
góður, svo sem réttur smáþjóðar til
frelsis, er hægt að vefja hann í slikt
net áróðurs og trúboðs að allan Ijóma
slitur af honum.
Stórveldapólitík
Það sem skiptir máli er að það
getur aldrei orðið frelsi og sjálfstæði
Afganistan til framdráttar að menn á
Vesturlöndum neili að horfast í
augu við staðreyndir og orsakir
staðreynda. Og það að neita því að
atferli stórvelda stjórnast af hags-
munum þeirra í víðasta skilningi og
ekki mannkærleika nema i þeim
tilvikum að þetta tvennt fer saman er
að afneita staðreyndum og hjúpa sig
heimskulegum væmnishjúpi. Hver