Dagblaðið - 19.07.1980, Blaðsíða 11

Dagblaðið - 19.07.1980, Blaðsíða 11
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 1980. "" ' NYTT LYF VK> 0F HAUM BLODÞRYSTINGI Þótt setji hroll að mörgum við tii- hugsun um eiturslöngu, er siður en svo að mennirnir hafi ekki tekið hana í þjónustu sína eða öilu heldur afurðir hennar, eitrið. Eitur sumra tegunda hennar er nefnilega mjög mikilvægt í heimi læknavísindanna. Nú nýlega kom eiturslangan þar enn einu sinni við sögu, er rannsóknir á eitur- slöngubiti opnuðu augu læknis- heimsins fyrir glænýju lyfi gegn vissri tegund af of háum blóðþrýstingi og hjartasjúkdómum. Ráðgátan um of háan blóðþrýsting Upp úr 1930 þóttust nokkrir vísindamenn hafa fundið orsök of hás blóðþrýstings. Keðja efna- breytinga sem hófst í nýrunum með framleiðslu á efninu „Renin” var or- . sökin, en „Renin” barst i blóðið og framkallaði „Angiotensin”, sem breyttist í „Angiotensin II”, en það framkallaði þrengsli í blóðvessunum og þar með jafnvægisleysi milli vatns og salts í blóðinu. Þetta orsakaði of háan blóðþrýsting, er líkaminn aflaði sér meira vatns til að leysa upp saltið. Síðar er vísindamennirnir könnuðu Reninmagn í blóði blóðþrýstingssjúklinga, voru þeir alls ekki með of hátt Reninmagn i líkamanum og þar þóttust þeir hafa séð kenninguna fara fyrir lítið. Þá kom slangan til sögunnar Svo vill til, að í lungunum fara svipaðar efnabreytingar stöðugt fram. Það var fyrir tilviljun að brasiliskur nemandi í læjcnisfræði lenti í atvinnu við að rannsaka þessar efnabreytingar í lungunum. En hinn brasilíski lærifaðir hans var einmitt að rannsaka bit slöngunnar „Jaranaca”. Það kom upp úr dúrnum, að bit slöngunnar stöðvaði hina fyrrnefndu efnabreytingu í lungunum. Við frekari rannsóknir rann siðar upp ljós fyrir vísindamönnun- um varðandi tengslin milli efnabreyt- inga og of hás blóðþrýstings. Lykill að lausninni var nú fundinn en ekki prófaður. Hinn týndi hlekkur Einni spurningu var enn ósvarað? Ef rannsóknir sýndu, að í meirihluta sjúklinga var efnið „Renin” undir meðallagi að magni, hvernig gat það þá verið svo mikilvægt við að fram- kalla fyrrnefndar efnabreytingar? Það má segja að svarið við spurning- unni sé ósannað en dugar ennþá vel. Það eru tvær tegundir af of háum blóðþrýstingi, önnur er tilkomin vegna þess að kirtillinn í nýrunum, sem framleiðir „Renin” er „fastur í gír”, og eru þeir sjúklingar með of mikið „Renin” magn i blóðinu. Hin tegundin stafar af of miklu vatns- magni i blóðinu. Rannsóknir sýna, að kenningin dugar vel, þ.e. efni sem er unnið úr eitri eiturslöngunnar lækkar blóðþrýsting i fyrrnefnda hópnum á 15 mínútum! Að setja saman lyf Það var ekki mögulegt að vinna nægt magn af hinu dýrmæta efni úr eitri slöngunnar til að nota i lyfja- framleiðslu vegna þess hve lítið magn var af því þar (0.001 promill), Því leituðu efnafræðingar nýrra leiða, er þeir fundu efnið í vissri eggjahvitu. Þar sem eggjahvítuefni berast ekki auðveldlega ómelt út i blóðið, tóku þeir það ráð að setja pilluna saman úr eggjahvítumelting- arefnum (enzym), Það má segja, að er þetta tókst hafi þeir brotið blað í sögu lyfjafræðinnar, við notkun á eggjahvítuefnum, sem lyfjum í pilluformi. Óvænt uppgötvun og gleðileg Um þessar mundir er lyfið í víðtækum rannsóknum til að upp- fylla skilyrði bandarísku lyfjalöggjaf- arinnar um prófun lyfsins til að ganga úr skugga um, að ekki fylgdu óæskilegar hliðarverkanir. Það hefur „Efni, unnið úr eitri eiturslöngunnar, lækkaöi blóðþrýstinginn á 15 mínútum.” ii Glugginn Sigurbergur Bjömsson komið í ljós, læknunum til óblandinnar ánægju, að lyfið hefur verkað mjög vel í nokkrum tilfellum gegn hjartasjúkdómi, sem stafar af máttleysi hjartans við að dæla blóði um líkamann (congestive heartfailure). Þetta er nokkuð mikilvæg uppgötvun, þar sem læknisfræðin þekkti ekki nein góð lyf gegn þessum sjúkdómi, sem er nokkuð alvarlegur. Ekki er vitað nákvæmlega, hvenær hægt verður að setja lyfið á markaðinn, en vist er, að margir biða óþreyjufullir eftir því i von um, að það gæti fært þeim bata. Sigurbergur Björnsson, háskólanemi, Las Cruces, New Mexico. F0ÐURGJALDIÐ 0G STJ0RN- UNIN AÐ BAKIÞESS Mér er ekki um það gefið að jafnaði að ráðast á samferðamennina fyrir gerðir þeirra og athafnir. i fyrsta lagi vegna þess, að mér hefur þráfaldlega verið bent á það, að ég væri „tregur til sálarinnar”, eins og það er orðað á hógværu fagmáli. í öðru lagi vegna þess, að okkur ber öllum að vita, að mannleg mistök eru alltaf fyrir hendi í mannlegu sam- félagi, sem taka verður tillit til, jafnt hjá ráðamönnum, sem og okkur hinum. í þriðja lagi eru mótmæli gegn stjórnmálalegum aðgerðum orðin það tíð og útþynnt endurtekn- ing, að enginn er til þess að taka lengureftirþeim. „Lýs á meiðnum" En þetta fóðurgjald, sem hér er til umræðu, er með dálitið öðru sniði heldur en þessar gangvissu hækkanir, sem allar ríkisstjórnir hafa fært okkur á silfurfati hingað til. Þannig að allar þessar forsendur, sem ég nefndi fyrir því, að mér sé ekki um það gefið, að ráðast að samferða- mönnunum eru brostnar. Ég er ekki „tregari til sálarinnar” en svo, að ég sjái ekki lágkúruskapinn, glópskuna og stráksskapinn, sem að baki þessa fóðurgjalds liggur. Allir sjá og viður- kenna, að hér er ekki um það að ræða, sem kalla mætti mannleg mis- tök, heldur tilfinningalausa þröng- sýni einglyrnisins, á eðlilega og í rauninni óhjákvæmilega þróun bú- greina, sem eru í mótun. Búgreina sem ekki verður á móti staðið, frekar en hraunfossinum í Gjástykki. Svo eðlileg og sjálfsögð er þessi þróun í nútíma þjóðfélagi. í þriðja og siðasta lagi er sú forsenda heldur ekki fyrir hendi, að fóðurgjald eins og þetta, sé að „koma við” eða „íþyngja” mönnum eins og mér og gera þá þannig að píslarvottum alls velsæmis og réttlætis, heldur er þetta fóður- gjald látið verka eins og útrýming á óværu, sem þjóðin þurfi að losna við á ódýran máta. öðru vísi verður þessi skattlagning á svína- og hænsna- bændur ekki túlkuð. Svínabændur svara fyrir sig, en þeir eru jú undir sama hattinum, lýs á meiðnum að dómi ráðamanna, sem þarf að út- rýmaeins og okkur. Það er útaf fyrir sig mikii lífs- reynsla, að horfa framaní glottandi ráðunauta þjóta um landið. Þeir eru eins og púkablistrur túlkandi þetta fóðurgjald fyrirbændum. Þaðereins og núna fyrst hafi þeir fengið verk- efni við sitt hæfi, að koma því á framfæri fyrir hönd stofnunar sinnar að svína- og hænsnabænda sé ekki lengur þörf. f raun hafi þeir aldrei verið til, þar sem þeir hafi aldrei nartað í ríkisgeirann eins og allir hinir. Það er eins og hér sé um að ræða hundahald eða ekki hundahald, einsog í Kópavogi. Steinrunnin stofnun Búnaðarmálastjóranum fyrrver- andi, dr. Halldóri Pálssyni, hefur greinilega vel tekist með að ala upp lið sitt, ráðunautana, þvi að eins og áður er sagt er það heil lifsreynsla að sjá tilburði þeirra til þess að beygja saklausa menn á höggstokkinn. Dr. Halldór Pálsson er mikill sauð- fjárræktarmaður. Á því sviði hefur hann unnið þrekvirki fyrir þessa þjóð og á ómældar þakkir skildar fyrir. En að slikur gáfumaður skyldi ekki geta aðlagast embætti sínu sem búnaðarmálastjóri, það er ómældur harmleikur þessarar sömu þjóðar. Á meðan hans naut við í stjórnun bún- aöarmála á íslandi lét hann sig hafa það að viðurkenna hvorki svin né hænsni sem búgreinar og lét þeim þar þess. Hann ógnaði a.m.k. dilkakjöt- inu, ef hann hreyfði penna. Því til áréttingar er mér minnisstæður fundurinn í Lidó forðum. Til hans var stofnað útaf skrifum Gunnars um samanburð á framleiðslukostnaði dilkakjöts annars vegar og svinakjöts og kjúklinga hins vegar. Það var mikil raun fyrir dr. Halldór að hafa haft slíkar tölur fyrir framan sig. Enda losaði hann sig við ráðunautinn og taldi, að engan þyrfti í hans stað. Slíkur hefur jafnan verið hugur hans til þessara búgreina. En framhaldið af þessu „ævintýri Hoffmanns” er þetta fóðurgjald, sem svína- og hænsnabændur eiga nú að greiða. Dr. Halldór Pálsson er, eða öllu heldur var, harðskeyttur eljumaður, þannig að það er hægt að tárfella yfir lánleysi hans í búnaðarmálastjórnun. Hann hefur séð hvert smjörfjallið af öðru rísa, án þess að nunna að því við menn sína, að nú þyrftum við ekki meiri mjólk. Hann hefur horft á eftir tugum milljarða til erlends fólks, svo að það gæti nú orðið aðnjótandi hans frábæra dilkakjöts, án þess að hafa kaupgetu, án þess að hafa lyst á þvi og án þess að þakka fyrir sig. Hann var þó búinn að laga til hina ýmsu líkamshluta líksins, i samræmi við fjölskyldustærð þessa fólks. Ég gleymi því ekki, veturinn 1936—37, þegar dr. Halldór Pálsson sýndi áþreifanlega fram á, hvernig tak- mörkun barneigna i Bretlandi hefði óhjákvæmilega áhrif á byggingu A „Fóöurgjaldiö er látið verka eins og út- rýming á óværu, sem þjóðin þurfi að losna við á ódýran máta.” Kjallarinn af leiðandi engan ráðunaut í té utan það að Gunnar Bjarnason gegndi því starfi um skeið. En dr. Halldór var nægjanlega gáfaður og drenglund- aður til þess, að sjá að þaðgekk ekki. Gunnar gerði alltof mikinn usla til sauðfjár á Islandi. Mér fannst maðurinn stórkostlegur. Til þess nú að vera þjóð sinni trúr sem búnaðarmálastjóri missti hann ekki af þeirri hugsjón sinni að biðja um örlítið meiri mjólk og nokkrar Skarphéðinn Össurarson kjöttuttlur í viöbót. Meiri mjólk. Meira kjöt. Stækkið búin. Meiri af- urðir pr. haus. Hvergi var gerð til- raun til þess að staldra örlítið við á gönuskeiðinu. Á þessa lund hefur boðskapur þessarar steinrunnu stofnunar verið sem heitir Búnaðarfélag íslands. Þeir, sem veitt hafa henni forstöðu, hafa horft á smjörfjöllin hlaðast upp, hvert á fætur öðru, án þess að depla auga. Þeir hafa hlustað á milljarðana renna út úr vösum skattpindra þegna þessa lands á tungur framandi fólks, sem smjattað hafa á dilkakjötsfram- leiðslu þeirra, án þess að klóra sér í eyrum. Ég tel að hér sé komið að forsögu þessa máls, sem nefnist fóðurgjald. Formála að því, hvernig svína- og hænsnabændur eiga nú að koma inní myndina og réttlæta eða bæta fyrir fáheyrða glópsku og óstjórn í land- búnaðarmálum yfirleitt. Fyrsta gusan Við hænsnabændur teljum okkur hafa orðið fyrir nægjanlegum áföll- um vegna eigin mistaka, vegna eigin óstjórnar á okkar málum og óskum ekki eftir því að rikisvaldið káfi á hinn minnsta hátt á okkar kaunum þar að lútandi. Við höfum hingað til staðið og fallið með okkar eigin ávirðingum og óskum engra afskipta þess valds, sem hingað til hefur búið okkur beð utangarðs, þess valds sem með bros á vör hefur i hvívetna visað okkur á bug með alls konar reglu- gerðum um það, að við værum ekki til, hvort heldur sem einstaklingar eða heild. Ég tel, að það þurfi enginn að verða hissa á þótt geðprýði svína- og hænsnaframleiðenda sé i einhverri rénun um þessar mundir, svo að ekki sé meira sagt, þegar rikisvaldið ætlar nú með köldu blóði að kyrkja þá í greip sinni fyrir það eitt, að þeir hafa ekki hangið á spena þess eins og flestir aðrir framleiðendur þessa lands. Það er rislágt menningarskref í því fólgið hjá landbúnaðarráðherran- um, Pálma Jónsyni, að spýta þessum óþverra í andlit manna, sem eiga hér enga sök. Ég tel að ráðherrann hafi naumast ráð á því, í þeirri aðstöðu, sem hann býr við, að sýna hrekkvísi sina með þessum hætti. Ég hafði álitið að ráðherrann, Pálmi Jónsson, heföi ekki manngildi til þess að moka jafnilla farinn fiór og Fram- sókn hefur búið honum við ráðherra- púltið. En nú höfum við fengið fyrstu gusuna úr þeim mokstri. Ráðherrann hefur gefið henni heitið fóðurgjald. Hann hefur ekki gætt þess sem skyldi, hvargusan lenti. Hvort heldur það er af glópsku eða stráksskap skiptir engu máli. En það er stað- reynd, að nú riða menn til falls, sem orðið hafa fyrir henni, að ósekju. Kannski gæti það glatt aldna kempu, eins og dr. Halldór Pálsson, ef ráð- herranum tækist nú það sem dokt- ornum ekki tókst, að útrýma svinum og hænsnum úr þessu landi. Spurn- ingin er þá ef til vill fyrst og fremst um það, hvort Gunnar Thoroddsen hefur ráð á því, að fjölga i „grát- kórnum” um tvær búgreinar. Það er lika til önnur áleitin spurning, sem virðist við fyrstu sýn vera dálítið bjálfaleg. Til hvers á að skattleggja bændur þegar færa á skattinn þess- um sömu þænd'.'m? Fr það einhvers konar atþrevingar,aðstöfun?Spyr sá sem ekki veit. Skarphéðlnn Össurarson bóndi, Blikastöðum.

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.