Dagblaðið - 20.11.1980, Page 12

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1980.
BIAÐHJ
igefandi: Dagbtaflið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Krístjánsson.
Aflstoðarritstjóri: Haukur Helgason. Fréttastjóri: ómor Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hollur Simonarson. Menning: Aflaisteinn Ingótfsson. Aflstoflarfróttastjóri: Jónos Haralduson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaðamenn: Anno Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urflsson, Dóro Stofánsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gunnlougur A. Jónsson, Ingo Huld Hákonardóttir,
Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjornleifsson, Einar ólason, Rognor Th. Sigurflsson, Sigurflur Þorri Sigurflsson
og Sveinn Þormóflsson.
Skrifstofustjóri: ólofur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halidórs-
son. Dreifingorstjóri: Voigerflur H. Sveinsdóttir.
Ritstjórn: Síflumúla 12. Afgreiflsla, áskriftadeild, ouglýsingor og skrifstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaflsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðifl hf., Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmk hf., Síflumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skeifu -ni 10.
Áskriftarverfl á mánufli kr. 5.500. Verfl (lousosölu 300 kr. eintakifl.
NY KRONA,
NÝIR SIÐIR
Hún er enn ráðalaus
Ríkisstjórnin hefur ekkert gert til að
stuðla að því, að nýja krónan um ára-
mótin verði annað og meira en kostn-
aðarsöm sjónhverfing. Hún gefur bara í
skyn, að eitthvað verði gert, en lofar
ekki einu sinni upplýsingum fyrir jól.
Tómas Árnason viðskiptaráðherra'
hefur tekið að sér hlutverk Cato gamla. Hann notar
hvert tækifæri til að hvetja samráðherra sína til dáða í
efnahagsmálunum. Neyðaróp Tómasar enduróma svo
í forustugreinum Tímans.
Áminningar þessar hafa engin sjáanleg áhrif haft á
samstarfsmenn Tómasar. Ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins eru þögulir sem gröfin. Þeir tóku ekki einu
sinni þátt í efnahagsumræðu alþingis á þriðjudaginn
var.
Að sjálfsögðu minnir þetta ástand á kenninguna um,
að Alþýðubandalagið sé að eðlisfari óábyrgur stjórn-
málaflokkur. Það sé byggt upp sem stjórnarandstöðu-
flokkur, yfirboðaflokkur og draumóraflokkur. Á það
reynir vafalítið nú.
Hin skýringin er þó ekki síður nærtæk, að málleysið
stafi af nálægð Alþýðusambandsþings. Samkvæmt því
ættu ráðamenn Alþýðubandalagsins að hafa nokkra
ábyrgðartilfinningu. en ekki næga til að koma framan
að almenningi.
Fyrir rúmum tveimur áratugum gekk þáverandi for-
sætisráðherra, Hermann Jónasson, fyrir Alþýðusam-
bandsþing til að biðja um frið til að stokka upp efna-
hagsmálin. Hann hlaut ekki náð og stjórn hans varð að
hrökklast frá.
í ljósi þeirrar reynslu er skiljanlegt, að ríkisstjórnin
sé treg til að bera hliðstæð mál undir það þing Alþýðu-
sambandsins, sem nú fer í hönd. í stjórnmálum er það
ekki alltaf hreinskilnin, sem borgar sig bezt.
Tómas Árnason var spurður á þriðjudaginn, hvort
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar mundu koma í ljós fyrir
jól. Þá sagðist hann ekkert vilja um dagsetningar segja.
Þau ummæli sýna greinilega, hve óljóst þetta mál er i
heild.
Á þingfundinum hafði Tómas kjark til að skýræfrá
óskalista sínum. Hann nefndi hömlur á verðlagsbótum
launa, verðlagi vöru og þjónustu, búvöru og fiskjar,
svo og á vöxtum. Hann sagði hins vegar ekki, hvernig
gera skyldi.
Ekki er hægt að taka afstöðu til hugmynda Tómas-
ar, af því að þær eru enn svo almenns eðlis. En þó
verður hér og nú að fagna því, að einn ráðherra skuli
þó reyna að halda vöku sinni við magnaða svefnþörf
sumra hinna.
Þjóðartekjur hafa minnkað í tvö ár og munu minnka
áfram á næsta ári. Jafnframt hefur hið opinbera aukið
hlut sinn af hinni smækkuðu köku. Eðlileg afleiðing
er, að lífskjör hafa rýrnað og munu halda áfram að
rýrna.
Það er þvi auðvitað sýndarmennska, þegar aðilar
vinnumarkaðsins semja um 11% kjarabætur umfram
verðbólgu. Náttúrulögmál hins kalda raunveruleika
segir, að þessar kjarabætur hverfi, — á skipulegan eða
óskipulegan hátt.
Hlutverk trúðanna í þessum leik er svo í höndum
Morgunblaðsins og stjórnarandstöðuhluta Sjálfstæðis-
flokksins. Þar er grátið fögrum krókódílstárum út af
kjaraskerðingu á skeiði þessarar ríkisstjórnar og hinn-
ar næstu þar á undan.
Alvarlegast er þó, að ekkert bendir til, að ríkisstjórn-
in hafi færzt nokkuð í átt til samkomulags um ára-
móinaðgerðir.Hún riðar því til falls um leið og hún
kemur í veg fyrir, að þjóðin hafi gagn af afnámi
tveggja núlla.
Kjallarinn
Geir Andersen
Eftir að ákvörðun hafði verið
tekin um, að myntbreyting skyldi
eiga sér stað hér, frá og með I. janúar
1981, urðu margir til þess að
fullyrða, að þessi breyting sé fyrst og
fremst táknræn, en hafi engin efnis-
leg áhrif á hag landsmanna í heild.
Þessi fullyrðing á við engin rök að
styðjast, þótt ekki verði þvi mót-
mælt, að fækkun núllanna til þess að
gera hverja einingu verðmeiri auki
trú fólks á gjaldmiðli sínum.
Ef hugur fylgir máli í jafnafdrifa-
ríkri ákvörðun og þeirri að taka upp
verðmeiri gjaldmiðil, með nýjum
seðlum og sleginni mynt, jafnvel þótt
nafnið sé hið sama, — þá getur þessi
.......
ákvörðun hreinlega skipt sköpum I
atvinnu- og efnahagslífi landsmanna
allra á mjög skömmum tima. Engar
róttækar eða harðskeyttar aðgerðir
stjórnvalda þurfa þar til að koma,
eins og margir vilja vera láta.
Einhliða aðgerðir stjórnvalda, nánast
pennastriks-framkvæmd, eru hins
vegar æskilegar, skömmu fyrir gildis-
töku myntbreytingarinnar.
Hvaða hliðarráð-
stafanir?
Þingmenn, sumir hverjir, gera sér
það nú til dundurs, meðan Alþingi er
upptekið við útdeilingu ntilljarða
króna til handa gjaldþrota-fyrir-
tækinu Flugleiðum, að spyrja hvern
annan, hvaða ..hliðarráðstafanir”
þurfi að koma til jafnhliða mynt-
breytingunni 1. janúar!
Þessir sömu þingmenn, sem
þannig spyrja, gera það í einlægni, að
sjálfsögðu, því hvorki þeir eða
nokkrir aðrir hafa minnstu hugmynd
um, hvort eða þá hvaða hliðar-
ráðstafanir þurfi að gera, þegar
myntbreyting á sér stað.
Sannleikurinn er sá, að alls engar
hliðarráðstafanir þarf að gera. Svo
einfalt er málið. Einu ráðstafanirnar,
sem gera þarf, er sú pennastriks-
framkvæmd að lögbinda kaupgjald
og verðlag um t.d. eins árs skeið eða
lengri tíma.
Gengisskráningu þarf einnig að
binda fasta og láta þrýstihópa, svo
sem systkinin útgerð og frystiiðnað,
sjá um sig sjálfa. Ef verðfall verður á
erlendum mörkuðum hinna ýmsu út-
flutningsvara, hlýtur slíkt að bitna á
þjóðarheildinni hvort eð er. Slíkt á
alls ekki að þurfa að hafa áhrif á
stöðu gjaldmiðilsins gagnvart gengis-
skráningu.
Það er hagfræðileg staðreynd, að
trú á gjaldmiðil þjóðar er ein megin-
forsenda þess, að sæmilegt jafnvægi
ríki í efnahagsmálum hennar. Þessi
skilyrði eru fyrir hendi i flestum
ríkjum Vestur-Evrópu og Norður-
^ „Einu ráðstafanirnar, sem gera þarf, er
sú pennastriks-framkvæmd að lögbinda
kaupgjald og verðlag um til dæmis eins árs
skeið eða lengri tíma.”
Okkur kemur
það ekki við!
Nýlega leitaði eitt dagblaðanna til
Hjörleifs Guttormssonar iðnaðarráð-
herra, eftir upplýsingum um orku-
frekan iðnað og hverjar fyrirspurnir
væru til umræðu erlendis frá. Svar
kommúnistans, sem gegnir illu heilli
stöðu iðnaðarráðherra á íslandi, var
táknrænt fyrir þá fyrirlitningu sem
kommúnisminn sýnir almenningi
hvarvetna. Hjörleifur Guttormsson
svaraði á þessa leið: „Það koma
menn hingað víða að og óska eftir
viðræðum til að kynna iðnaðarráðu-
neytinu hugmyndir sínar um stóriðju-
fyrirtæki á íslandi. En það eru engar
samningaviðræður í gangi um slíka
hluti.” Og síðan: ,,Ég sé enga ástæðu
til að tíunda þessa hluti.” Kommún-
istaráðherrann telur m.ö.o. að lands-
mönnum komt það ékkert við hverjir
eða um hvers konar stóriðju rætt er i
iðnaðarráðuneytinu.
Þetta er vissulega skiljanlegt sé það
haft í huga að ráðherrann er komm-
únisti og þvi sennilega fjandsamlegur
fyrirfram flestum þeim stórjðjufyrir-
tækjum sem leita hér eftir aðstöðu.
Hið alvarlega sem fram kemur í þessu
s^mbandi er svo það að sú spurning
vaknar hvort skynsamlegar áætlanir
um stóriðju séu frystar eða afþakk-
aðar af iðnaðarráðuneytinu án þess
að þær séu kynntar ríkisstjórn eða al-
þingismönnum. Við ítrekaða spurn-
ingu blaðsins um fjölda þeirra manna
sem lagt hafa fram fyrirspurnir varð-
Kjallarinn
Krístinn Snæland
andi stóriðjukosti rausnaðist ráðherr-
ann að svara á þann veg, að þeir
hefðu verið „allnokkrir á undanförn-
um mánuðum”. Svona fyrirlitning
gagnvart áhuga fjölmiðla og almenn-
ings vekur til umhugsunar um marg-
umrædda upplýsingaskyldu ríkisins
og stofnana þess. Hefur ráðherrann
hugsað sér að halda leyndum öllum
hugmyndum um stóriðju, nema þá
sem þjónar hagsmunum kommún-
ista?
Núverandi stóriðja
Vegna þeirra sjónarmiða sem
koma fram hjá iðnaðarráðherra í
nefndu viðtali varðandi „íslenska
stóriðju”. er rétt að huga nánar að
þeirri stóriðju sem þegar blómstrar i
landi voru.
Þaú fyrirtæki sem nefna má í um-
ræðu um stóriðju eru m.a. álverk-
smiðjan, sementsverksmiðjan,
áburðarverksmiðjan og kísiliðjan, að
ógleymdri málmblendiverksmiðj-
unni. Svo virðist að öll þessi fyrir-
tæki eigi það sameiginlegt með
öðrum stórfyrirtækjum í landinu,
t.d. Rafmagnsveitum rikisins, Sam-
bandinu og Flugleiðum, að þessum
fyrirtækjum helst vel á starfsfólki,
enda sýnir dæmið um Flugleiðir að
þrátt fyrir erfiðleika og deilur vill víst
enginn hætta þar og uppi eru starfs-
aldurslistar sem grimmileg áhersla er
lögð á að farið sé eftir. Þrátt fyrir
lítið persónulegt samband starfs-
manns við stjórnendur stórfyrir-
tækisins virðist hins vegar vera um að
ræða einhverja öryggistilfinningu og
jafnvel það að innan stórfyrirtækj-
anna er oftast um að ræða góð og
öflug starfsmannafélög sem enn
betur vernda starfsmanninn en fjar-
lægt stéttarfélag.
Vegna ummæla iðnaðarráðherra
um íslenska stóriðju er svo vert að
benda á að þrátt fyrir hin sameigin-
legu einkenni stórfyrirtækjanna, að