Dagblaðið - 02.02.1981, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 2. FEBRÚAR 1981.
13
hefur borið fremur lítið á þeim, og
því hefur meðalmaðurinn gleymt
þeim við hönnun umhverfisins. Það
veldur því aftur að alls konar hindr-
anir verða á vegi fatlaðra, s.s. tröpp-
ur og þröngar dyr svo eitthvað sé
nefnt sem koma i veg fyrir að fatlaðir
geti orðið virkir þjóðfélagsþegnar.
Þrátt fyrir að fatlaðir séu minnihluta-
hópur í þjóðfélaginu þá eru þeir hluti
af heildinni. Til þess að þeir geti verið
til gagns í þjóðfélaginu en séu ekki til
byrði verður að útbúa umhverfið
með tilliti til þeirra. Menn leggja ekki
vegi aðeins með tilliti til fólksbifreiða
heldur allra bifreiðategunda.
Það er því eðlilegt að kjörorð
Alþjóðaársins sé, „Fullkomin þátt-
taka og jafnrétti”. Til þess að þetta
kjörorð verði að veruleika hér 1 okkar
landi er ekki nóg að hanna umhverfið
héðan í frá með tilliti til allra. Þá yrði
aðeins lítill hluti umhverfisins, þ.e. sá
hluti sem til yrði héðan 1 frá, útbúinn
með tilliti til allra en stærsti hlutinn
yrði eftir sem áður aðeins fyrir fjöld-
ann. Þannig yrði það um ófyrirsjáan-
lega framtíð, ef ekkert væri að gert,
vegna þess að hér á landi er allt haft
sem varanlegast en ekki tjaldað til
einnar nætur. Þess vegna er stærsta
verkefnið hér á landi á Alþjóðaári
fatlaðra að breyta því umhverfi sem
fyrir er þannig að tekið verði tillit til
allra, allir geti orðið virkir þjóð-
félagsþegnar. Þetta er ekki aðeins
sjálfsagt mannréttindamál heldur
ætti þetta einnig að vera mönnum
kappsmál því að á sama hátt og
flókin vél starfar ekki jafnvel og
skyldi ef eitt tannhjól í henni er
óvirkt, jafnvel þótt lítið sé, þá hlýtur
þjóðfélagið að vera betur statt ef allir
þegnar þess eru virkir. Í þessum efn-
um þarf að gera stórátak og það
dugir ekkert minna en að þjóðin
standi heil og óskipt að því svo það
megi verða landi okkar bæði til gagns
og sóma. En það eitt dugir ekki að
gera umhverfið aðgengilegt öllum.
Því verður einnig að fylgja hugarfars-
breyting hjá almenningi hvað við-
kemur fötluðum. Almenningur
verður að hætta að líta á fatlaða sem
sérstakan þjóðflokk sem sé ekki
gjaldgengur nema á vissum sviðum
og sé hálf aumkunarverður, fatlaðir
eru jú bara venjulegt fólk og vilja láta
koma fram við sig sem slíkt en ekki
sem einhverja aumkunarverða furðu-
gripi. Þetta hugarfar almennings á
rætur að rekja til ókunnugleika og
fáfræði um málefni fatlaðra og þá
sjálfa. Það ætti því að breytast á
þessu ári ef það nær tilgangi sínum.
Kjallarinn
Jóhann Pétur Sveinsson
Eg vil að siðustu leggja áherslu á
að það er undirstöðuatriði að al-
menningur liti á fatlaða sem hluta af
heildinni því þá ætti hitt að fylgja á
eftir og í trausti þess að svo verði á
þessu ári lýk ég þessu spjalli.
Jóhann Pétur Sveinsson.
Dagblaðsins því ég er að svara því en
ekki prófessornum. Mér þykir leitt að
vera ekki gæddur betri kennarahæfi-
leikum en raun ber vitni því á þá mun1
nú reyna, sem og þann eiginleika
nemandans að vilja tileinka sér náms-
efnið með jákvæðu hugarfari.
Skulum við þá koma að aðfinnslun-
um sem eru: ,,að tollstjóri fer rangt
með lög og reglur með því að áætla
toll af ókeypis ábyrgðarviðgerðum í
útlöndum og með því að innheimta
toll af vörum, sem týnzt hafa.”
1) ,,Að áætla toll af ókéypis
ábyrgðarviðgerðum í útlöndum.”
Þess er þá fyrst að geta að
samkv. 1. gr. laga nr. 120/1976
um tollskrá o.fl. skal greiða að-
flutningsgjöld (toll) af öllum vör-
um sem fluttar eru inn á tollsvæði
ríkisins, nema annað sé tekið
fram í lögum þessum eða öðrum
sérstökum lögum. Til þess að
unnt sé að fella niður toll af
aðfluttri vöru verður því að finna
lagaheimild til undanþágunnar.
Um innheimtu tolla yfirleitt má
segja það 1 leiðinni að þeir eru
innheimtir af verðmæti hinnar
innfluttu vöru og er þá með verð-
mæti átt við raunverulegt verð-
mæti sem fást myndi fyrir þá vöru
í eðlilegum viðskiptum. Þannig
verður vara alls ekki tollfrjáls þó
að hún sé send án endurgjalds.
Tilgreini sendandi ekki verðmæti
vörunnar verður að áætla það.
Um það gilda margvísleg laga-
ákvæði sem ég hirði ekki um að tí-
Kjallarinn
Sigurður Gizurarson
illa samjöfnuð við þokkalegar flug-
stððvar, sem nú þegar varða meöal-
stóra flugvelli á landinu.
„Flugstöðin” á Aðaldalsflugvelli
stingur einkennilega 1 stúf við Hótel
Húsavík, sem er bæði héraði og landi
til sóma — ekki sízt er erlenda ferða-
menn ber að garði. Og er hún þó eins
konar fordyri hótelsins. Hvers vegna
skýtur svo skökku við? Skýringin er
blátt áfram, að flugvellir og flug-
stöðvar eru í verkahring ríkisins, en
héraðsmenn skulu sjá um sín hótel.
Hótel Húsavik var því reist fyrir for-
göngu nokkurra dugmikilla einstak-
linga og fyrirtækja á Húsavík og
bæjarfélagsins, einkum þó fyrir
frumkvæði Sigtryggs Albertssonar,
sem hafði alllengi rekið gistihús hér.
Þar var staðið að málum af stórhug
og framsýni. Hótelið og félagsheim-
unda hér. I 4. gr. hinna tilvitnuðu
laga segir: „Nú eru vörur sendar
til útlanda til viðgerðar. . . eða
annarrar aðvinnslu. . . og skal
þá greiða af aðvinnslukostnaði,
að viðbættum sendingarkostnaði
báðar leiðir, þann hundraðshluta
í aðflutningsgjöld sem samskonar
erlend aðflutt vara ber eftir toll-
skránni, þó ekki lægri verðtoll en
5%”.
Og þó að hinn erlendi aðili
greiði sjálfur viðgerðarkostnað-
inn og innheimti hann ekki hjá
innflytjanda hér þá verður við-
gerði hluturinn samt ekki toll-
frjáls heldur ber samkv. áður-
nefndri meginreglu að áætla verð-
mæti viðgerðarinnar og leggja toll
á það að viðbættum sendingar-
kostnaði báðar leiðir.
2) ,,Og með því að innheimta toll af
vörum, sem týnzt hafa.” Lítum
nú betur á þetta ákæruatriði. Toll
ber samkv. áðursögðu að greiða
af öllum vörum sem fluttar eru
inn á tollsvæði ríkisins.
Jafnskjótt og farartæki tekur
höfn hér á landi eða flugvél lendir
ber stjórnanda að afhenda toll-
gæslunni nákvæma skráyfir þann
farm sem farið flytur. Sé í farinu
tollskyld vara sem ekki er á þess-
ari skrá (farmskrá) ber að fram-
vísa henni við tollgæsluna sem
setur hana á aukaskrá. Allt annað
sem í land fer úr farinu er smygl.
Allar þessar vörur ber að toll-
afgreiða lögum samkvæmt. (En
ilið í sameiningu bjóða upp á glæsileg
húsakynni og eru þegar mikið notuð
til ráðstefnuhalds, m.a. með alþjóð-
legri þátttöku. Á sumrum fyllir árviss
ferðamannastraumur gistirými þess,
en á vetrum er boðið upp á dvöl og
aðstöðu til skíðaiðkana í Húsavíkur-
fjalli, þar sem skíðalyftum fjölgar ár
frá ári.
Atgangur í öskunum
íslenzka ríkið hefur í mörg horn aö
líta 1 sínum víða verkahring. Ekki er
nema von, að þingmenn standi hálf-
ráðvilltir kringum borðið, þegar
skipta skal þjóðarkökunni á fjár-
lögum. Hvað sem fögrum orðum
liður um að fækka verkefnum í ríkis-
hringnum — beita valddreifingu —
og fá sveitarfélögum fleiri verkefni
og tekjustofna, verða miðstjórnar-
sjónarmiðin ofan á. Og í kerfi mið-
stýringar vill henda, að minniháttar
þrýstikörlum gangi lítið að olnboga
sig að harðri brún litils borðs, því
að handagangur er við tertufatið og
ekki halda allir á hnífnum.
Rökfrœði kerfisins
í slagsmálum um þjóðarköku
kemur lítið í hlut Aðaldalsflugvallar.
Frá 1959 hafa Húsavík og Þingeyjar-
sýslur verið eins konar hjálenda fjöl-
mennra byggða við Eyjafjörð. Fjár-
magni þjóðarinnar er á fjárlögum
skipt niður á kjördæmi. Flugvellir á
fsaflrði, Sauðárkróki, Akureyri,
Egilsstöðum og Vestmannaeyjum eru
verkefni nr. 1 1 sínum kjördæmum,
en Aðaldalsflugvöllur, þótt í sama
stærðarflokki sé, er aðeins verkefni
nr. 2 1 sínu kjördæmi og situr því á
hakanum. Rökfræði kerfisins er
einföld.
Kjallarinn
Bjöm Hermannsson
meðal annarra orða: Hvar týndist
vara prófessorsins og Dagblaðs-
ins? Hún skyldi þó ekki hafa týnst
hér á Iandi og þar með vera komin
eitthvað út í þjóðfélag í notkun án
þess að tollur.hafi verið greiddur).
Um vantanir segir í 42. gr. laga
nr. 59/1969: „þegar lokið er af-
fermingu úr farartæki á vörum
frá útlöndum ber stjórnanda
farartækis að afhenda viðkom-
andi tollyfirvaldi skrá um allar
sýnilegar vantanir og skemmdir
sem komið hafa í ljós við af-
fermingu varanna. Tollyfirvald
lætur þegar fara fram rannsókn á
Alþjóðlegur
varaflugvöllur
Varaflugvöllur í millilandaflugi er
nú ofarlega á baugi. Sérstakri nefnd
var faliö að veita umsögn um val
hans. Formaður var Jóhannes
Snorrason ásamt fulltrúum frá flug-
félögum og flugmálastjórn. Álit
nefndarinnar, þar sem Sauðárkróks-
flugvöllur er talinn heppilegastur til
slíkra framtíðarþarfa, er rúmar tvær
blaðsíður. Er það harla stutt sér-
fræðilegt álit miðað við mikilvægi
ákvörðunar.
Þrátt fyrir nefndarumsögn er þó
ekki ljóst, hvort af framkvæmdum
verður. Hingað til hafa íslenzkar
millilandaþotur komizt af án vara-
flugvallar. Prestwick í Englandi er nú
varavöllur Islenzku þotnanna. Vara-
völlur er ekki neyðarvöllur.
Háar tölur f
reikningsdæmi
Reikna má út, hvort vinnandi
vegur er að reisa varaflugvöll fyrir
íslenzkt millilandaflug. Tilkoma hans
mundi spara þotunum aö fljúga með
varaeldsneyti til að komast til Prest-
wick. Gróðinn af varavellinum kæmi
í hlut flugfélaganna, en -á íslenzka
rikinu lendir á hinn bóginn að reisa
völlinn og reka hann.
Varaflugvöllur þyrfti 2287 metra
vöruvöntun og skemmdum eftir
því sem við verður komið.” Sé
ekki tilkynnt um vantanir með
þessum hætti er litið svo á að þær
vörur sem á farmskrá voru hafi
komið til landsins og af þeim er
innheimtur tollur. Nú langar mig
að spyrja hina sjálfskipuðu verði
laga og siðgæðis: Er þessi aðferð
sem tollstjóraembættið viðhefur
óeðlileg eða ólögleg eða hvort
tveggja?
öðrum aöilum sem áhuga hafa
á þessum málum vil ég segja til
fróðleiks að eitt umfangsmikið
tollsvikamál er nú til rannsóknar
þar sem tollsvikin hafa að öllum
líkindum skeð með þessum hætti,
það er að varan hefur sennilega
horfið á leið frá affermingarstað
til vörugeymslu þar sem átti að
varðveita hana þangað til tpllaf-
greiðslu væri lokið.
Tillaga prófessorsins
Almenningur og fjölmiðlar veita
tollgæslunni talsvert aðhald, sem bet-
ur fer, og til hennar eru gerðar miklar
kröfur. Það stendur ekki á gagnrýni
á framkvæmd opinbers eftirlits og
hrikalegar smyglsögur ganga fjöllun-
um hærra. Má stundum varla á milli
sjá hvort löggæslan eða smyglarinn
nýtur meiri samúðar.
En það mega menn gera sér betur
ljóst en nú er að smygl (að skjóta sér
undan greiðslu gjalda) er fleira en að
fela áfengisflöskur milli þils og
langa braut og fjölmennt starfslið til
alls kyns starfs, svo sem að keyra
snjóplóga, halda uppi fullkomnum
slökkviútbúnaði o.s.frv. Samt yrði
slíkur völlur norður á Sauðárkróki
„draugaflugvöllur” með hliðsjón af
millilandaflugi, því að varalendingar
yrðu væntanlega fáar ár hvert.
Útbúnaður varaflugvallar fyrir
Keflavíkurflugvöll þarf að vera miklu
meiri og betri en sá, sem nú er á
Reykjavíkurflugvelli, því að honum
yrði að halda opnum dag og nótt árið
um kring, hvernig sem viðrar. Ólíkt
fullkomnari snjóplógar eru t.d. á
Keflavikurflugvelli en á Reykjavíkur-
flugvelli og hann þvi lengur opinn. Er
það ekki að undra, því að sjálfur
bandarikjaher heldur Keflavíkurflug-
velli ávallt í viðbragðsstöðu.
Forgengi með draum
að f orsendu
Það má því varpa fram þeirri
spurningu, hvort allt hugmynda-
flugið og talið um alþjóðlegan vara-
flugvöll sé ckki einn dáindis dag-
draumur með sérfræðilegu útflúri, en
annarlegum eða pólitískum bakþönk-
um.
Lftil íslenzk fjárlög munu lítt duga
til að fylla þá fjármálahft, sem slíkur
flugvöllur yrði, svo ekki sé á minnzt,
að þá færi nú fyrst að harðna á daln-
um um fjárveitingar til annarra
islenzkra flugvalla. Allt annað mál
veggjar 1 skipi eða í botntönkum. Það
er t.d. smygl að láta hluta af vöru-
sendingunni hverfa áður en til toll-
unar kemur eða þá að tfunda aðeins
hluta af kaupverði varanna. Ég skil
að sárinda gæti hjá þeim sem þetta
hafa reynt en mistekist. Það er
kannski mannlegt að reyna þá að
hefna sin.
En úr því að ég á annað borð fór
að svara þessum skrifum þá langar
mig í lokin að vekja athygli á merki-
legri tillögu sem prófessorinn ber
fram til lausnar vandanum sem um er
rætt í 1. hér að framan, hugsun sem
ég minnist ekki að hafa séð orðaða á
prenti fyrr. En þar ráðleggur hann
mönnum að panta rangar upplýs-
ingar erlendis frá um verðmæti við-
gerða, með öðrum orðum falsa gögn
í opinberum viðskiptum. Hvernig líst
mönnum á, og er Dagblaðsritstjórinn
ekki enn þeirrar skoðunar, sem fram
kemur f lokaorðum forustugreinar-
innar, að almenningur standi í
þakkarskuld við prófessorinn?
Að lokum þetta: Mér þykir fengur
að opinberri umræðu um hvað eina
sem betur mætti fara í þjóðlífinu og
ég er þess fullviss að enginn sem virð-
ingu ber fyrir sjálfum sér og starf-
semi sinni skorast undan gagnrýni.
En það verður að gera þá lágmarks-
kröfu til þeirra sem hafa gagnrýni í
frammi að þeir undirbyggi gagnrýn-
ina og styðji hana fullum rökum.
Björn Hermannsson
tollstjóri.
er, ef Atlantshafsbandalaginu eða
bandarfkjastjórn er ætlað að fjár-
magna drauminn. Ef hins vegar ráð-
andi menn meðhöndla varaflug-
vallardraúminn sem áþreifanlegan,
óvitlausan, fslenzkan veruleika, er
málefnum margra annarra flugvalla i
kringum landið stefnt i óefni.
Flugbrautir margra valla hér á
landi eru t.d. of stuttar, þannig að
burðarþol Fokker-Friendship-vél-
anna nýtist ekki að fullu. Þær
komast ekki f loftið með fullan farm
á hinum stuttu brautum, sem þýðir,
að þær eru ekki reknar með fullri
arðbærni fremur en skuttogarar.
Upphituð f lugbraut,
sem ekki festir snjó á
Varaflugvallarhugmyndin er
háskaleg í ljósi þeirra miklu og
mörgu verkefni, sem óleyst bíða.
Hér á Aðaldal má án mikils til-
kostnaðar reisa flugvöll, sem gæti
tekið við millilandavélum. Þær gætu
flutt erlenda ferðamenn hingað, þar
sem hin stórbrotnu, eftirsóttu nátt-
úruundur eru, eins og Jökulsárgljúf-
ur, Mývatn o.fl. Síðan gætu þeir
haldið yfir landið til Reykjavíkur og
farið þaðan aftur heim yfir hafið.,
Hér þarf aðeins öflugar „ripper”
ýtur til að bryðja hraunið niður og
troða í ákjósanlegt undirlag. Og rétt
fyrir ofan flugvöllinn er eitt öflugasta
hitavatnssvæði landsins, þaðan sem
heita vatnið er sjálfrennandi niður að
flugvellinum. Einföld og skemmtileg
framkvæmd — og vonandi ekki of
.kostnaðarsöm — er að leiða heita
vatnið undir flugbrautina. Eftir það
mun aldrei festa snjó á Aðaldalsflug-
ve**'" Sigurður Gizurarson
sýslumaflur.
„Varaflugvallarhugmyndin er háskaleg í
ljósi þeirra miklu og mörgu verkefna,
sem óleyst bíöa.”

✓
/