Alþýðublaðið - 12.05.1969, Blaðsíða 3

Alþýðu'blaðið 12. maí 1969 3
stofnandi Dags-_
brúnar nírædur í dag
Magnús Magnússon, verkamaður,
Langholtsvegi 75 í Reykjavík, er ní-
ræður í dag. Hann var í hópi þeirra
384 reykvískra verkamanna, sem und
irrituðu stofnskrá Verkamannafé-
Jagsins Dagsbrúnar, áður en stofn-
fuadurinn hófst 26. janúar 1906. —
Magnús er nú einn á Hfi af stofn-
endum Dagsbrúnar. Hann hefur alla
tíð verið jafnaðarmaður, Alþýðu-
flokksmaður allt frá stofnun flokks-
ins 1916 og kaupandi Alþýðublaðs-
ins frá upphafi þess.
í tilefni 90 ára afmælis Magnús-
AfmæSásviÖtal við
Magnús Magnús-
son, sem er
níræður í dag, en
Magnús er eini
eftiriifandi
stefnandi
Verkamanna-
félagsíns
Dagsbrúnar
ar heimsóttl Alþýðiiblaðið hann
um helgina. Þegar blaðið fór þess
á leit við gamla manninn, að hann
spjallaði við blaðamann litla stund,
varð hoiram að orði-: „Ég get ekki
neitað mínu gamla blaði um þetta.“
Magnús er hægur maður og lætur
ekki mikið yfir sér. Hann hefur
horft á heiminn breytast í hartnær
heila öld og tekið þátt í breyting-
unum. Má með sanni segja, að hann
hafi lifað tímana tvenna, og víst
er um það, að kjör verkamanna um
þær mundir, er verkalýðshreyfingin
var að vaxa úr grasi hér á landi,
voru bágborin og vinnan var þræl-
dómur.
Magnús Magnússon er fæddur á
Rrjánsstöðum í Grímsnesi; föður-
ætt hans er úr Grímsnesinu, en móð-
urættin ausfan úr Vestur-Skaftafells-
sýslu og undan F.yjafjöllunum.
— tlvenicr \omstu fyrst til
Rey\jat’í\ur og hvað tó\stu þér þá
fyrir hcndttr?
— F.g kom fyrst til Revkjavíkur
árið 1903 og hef búið hér alla tíð
síðan. Fyrst í stað stundaði ég svo-
kallaða eyrarvinnu eða hafnarvinnu,
þegar hún gafst, en það var ekki
mikið urn vinnu í þá daga.
Síðar eignaðist ég hest og vagn
og ók vörum til kaupmánna og
byegingarefni til húsbyggjenda. Eg
flutti til dæmis mest allt byggingar-
efnið í Þórshamar, þegar hann var
bvggður. Þetta var yrfið vinna og
vinnudngiirtnn langur. Þá byrjuðu
allir að vinna klukkan 6 á morgn-
ana og vinnutíminn var 12 klukku-
stundir.
Rvsaingarefni, möl og sandur, var
sótt í fjöruna vestur á Eiðisgranda.
Þurfti að sæta sjávarföllum til að
ná sandinum og mölinni upp úr fiör-
unni, en síðan var þessu ekið nið-
ur v bæinn. Þetta var oftast „akkorðs
vinna“. Klofið griót var sótt inn í
Rnuðarárhoh sem kallað var. í þá
daea var griótið mælt í álnum og
tommum. Kaupið var mismunandi
hátt um þessar mundir; þegar bezt
lét, 25 aurar fvrir að keyra alinína
af klofnu grióti á bvggingarstað.
Þeear 1ítið var um vinnu, lækkaði
kauoið fvrir þessa vinnu niður t
20 aura, og maðitr vann fvrir það
kauo, heldur en að fá ekkert að
gera.
Steinsmiðir klufu grjótið úr klöpp-
unum á Ranðarárholtinu ng hjuggu
það til. Hver steinn var urn það
bil 12 tommur á breidd og þvkkt. A
þessum tíma voru kjallarar húsa hér
í Reykjavík byggðir úr steini, en -
timburhús reist ofan á þeim.
Ég vann óhemjumikið á þessum I
árum og tók að mér aukavinnu, þeg- *
ar þess var kostur. Stundum kom ég I
ekki heim fyrr en klukkan eitt á I
nóttunni, en byrjaði aftur að vinna |
klukkan sex á morgnana. En þessi -
vinna sttr ákaflega þung og erfið. I
Það var til dæmis síður en svo létt I
vinna að koma 100 kg. sekkjum á "
vagninn einsamall.
Þegar ég hætti akstrinum, fór ég I
til Eimskipafclagsins og vann þar í I
fjölda mörg ár. Vélar þekktust ekki _
fyrr en upp úr seinna stríði, hand- I
aflinu var því einu til að dreifa hjá 1
Eimskip.
— Varst þtt c\\i einn af stojn- I
endutn Dagsbntnar 1906?
— Jú, ég var einn þeirra, sem j
undirrituðu stofnskrá Dagsbrúnar. ,
Þetta voru eðlilega mikil tímamót, I
þegar verkamannafélag var stofnað í j
Reykjavfk. Vinnuveitendur voru '
svona flestir á móti félagsskapnum, J
enda- var þetta nýjung þá.
—Vom ctyi allir verþamenn |
þt'i hlynntir, uð félagið yrði stofn-.
að?
— Ég held nú, að enginn þeirra |
hafi verið á móti því, að stofnaður I
yrði félagsskapur verkamanna. Hins I
vegar voru margir verkamenn |
hræddir við að fara í vcrkföll, þar I
sem þeir óttuðust þá, að þeir misstu
atvinnunai
— Hvernig var ástandið hér, þcg-
ar Alþýðusambandið og Alþýðtt- •
jlo\\ttrinn var stofnaður?
— Það ríkti atvinnuleysi og fá- I
tækt á öllum sviðum. Nú, þá voru I
húsnæðisvandræði líka mikil á þess-
um tíma. Eg gerðist snemma Al- I
þýðuflokksmaður og má segja, að
ég hafi verið Alþýðuflokksmaður I
alla tíð. |
— Hvencer hcettirðu svo að vinna, J
Magnús?
— Ja, ég hætti um sjötugt hjá Eim-
skip; þá var ég orðinn útslitinn
maður og illa haldinn af gigt. Hins
vegar losnaði cg við gigtina að I
miklu leyti eftir að ég hætti að ,
vinna og er ekki hægt að s’egja ann-
að en ég hafi haft góða heilsu síð-
an.
— Hvað heftirðu nti liaft fyrir
stafni, síðan þú hceltir að vinna?
— fig ltef lcsið mikið. Rezta tóm-
stundagaman mitt er að lesa bók-
menntir og þjóðleg1 fræði og hef ég
lesið mikið af slíku.
— Hvernig \cinntu við fjölmiðil-
inn nýja, sjónvarpið?
— Ja, ég horfi taJsvert á sjón-
varpið; nú mér líkar það vel. Ég
hef góða sjón; það má heita það.
— Þú hejttr horft á Rey\javí\
vaxa úr þorpi í borg?
— Já, Reykjavík hefur breytzt;
hún er óþekkjanleg.
— Hvaða atburði telurðu I fljótu
bragði þér helzt núnnissteeða á 90
ára cevi?
— Ætli það séu ekki jarðskjáift-
arnir miklu 18% og koma brezka
hersins 10. maí 1940. Þann morgun
gekk ég niður að höfn snemma og
voru þá allir bakkar alþaktir h'er-
mönnum með byssur um öxl.
Þess skal getið, að Magnús tekur
á móti vinum sínum og kunningj-
um og býður þeim upp á kaffisopa
á heimili dóttur sinnar, Langholts-
vegi 75, á afmæHsdaginn.
Alþýðublaðið óskar Magnúsi
Magnússyni til hamingju á níutíu
ára afmæli hans. — EIEH.
I
I
I
I
I
I
Agnar í frí
eins og aðrir
REYKJAVÍK. — HEH. ' ’
Mörgum Reykvíkingum hefur
þótt sjónarsviptir að" Mánudagsblað-
inu, þar eða það hcfur ekki komið
út síðan um áramót. -En Mánu-
dagsblaðið er ekki liðið undir lok.
Það kemur út í nýjum búningi sem
átta síðna blað að líkindum um
na\stu mánaðamót. ■
Alþýðublaðið spurði Agnas)
Bogason, ritstjóra Mánudagsblaðs-
ins, hvað ylli því, að Mánudags-
blaðið hefði ekki komið út um
skeið. Sagði hann, að megin ástæð-
an til þess væri sú, að hann hefði
tekið sér frí, enda væri eðlilegt, að
hann tæki sér nokkurra mánaða
frí á tuttugu ára fresti, þegar aðr-
ir blaðamenn takju þriggja tnan-
aða frí á fimm ára fresti. Elins veg-
ar kvað hann Mánudagsblaðið
myndu koma út í algerlega nýjum
búningi á næstunni og yrði blaðiði
stækkað úr sex síðum í átta síður.
Þjöðverjar lítt
hrifnir af Ingelu
Brander
Margir muna eflaust eftir sænsku
stúlkunni, sem kom til íslands fyrir
fáum árum, Ingela Brander, en hún
skemmti Reykvíkingum í nokkurnt
tíma á skemmtihúsum með saxú-
fónlcik of fleiru. Nýlega kom Ingela
fram í þýzka sjónvarpinu og var
sú ferð hennar ekki til fjár, alla
vega voru undirtekttr og gagnrýni
með þeim hætti, að húii hefði betur
heima setið. I dönsku hlaði segir
m.a. um þýzkalandsför ungfrúarinn-
ar: >
\
„I-jóst hár, hros og nokkrir blástf
ar í saxófón, er jv.ð eina sem Ingela
Brander hefur orðið.fræg fyrir. Svo
fræg, að forráðamenn þýzkrar sjón-
várpsstöðvar naga sig í neglurnar
fyrir að hafa hleypt henni inn í
skemmtiþátt í sjónvarpinu, — án
þess að hafa heyrt hana leika áður,
Stjórnandi sjónvarpsþáttarins
sagði í viðfali, að sjónvarpið liefði
ráðið hóp áhorfenda til að hlægja
og klappa til að lífga upp á þáttinn,
e nþeir hefðu ekki einu sinni gctaS
kreist fram bros, hvað þá helduf
meira og stjórnandinn liafði mesta
löngun til að kasta sér í gólfið og
öskra. I
Tngela Rrander kann ekki aS
spila á saxófón fyrir fimmaura, segir
músíkkgagnrýnandi „Bild Zeitung".
„Hún kom inn á bandvitlausumi
stöðum og lék sífellt í vitlausum,
takti við hljómsveilina."
E.kki tók betra við þcgar ungfrú-
in átti að skemmta mcð látbragði
og nokkrum orðum sem hún átf| J
að mæla af munni fram. Hún á|
að segja; „Maðurinn minn“ þris'S
sinnum, en það var sama hve 1
atriðin voru tekin upp, aldrei gaí
hún sagt þau á réttum tinia, eða
eðlilega.
Sjónvarpsstöðin hyggur núj á mát
sókn á hendur Itigelu Brander, fyrir
að hafa gefið rangar upplýsmgaT
um kunnáttu sína og hæfileika.