Frjáls verslun - 01.10.1950, Blaðsíða 8

dreymdi hann, að honum þótti kerling, er hjá honum
hafði verið, þegar hann var í veldi sínu í Grundar-
firði, koma til sín, en hann spyrja hana hvaðan
hún kæmi: „Ur helvíti,“ svaraði hún. Hann spurði
hvernig þar væri að vera, en hún kvað það illt, lielzt
þegar illa lægi á fjandanum, einkum þegar hann væri
tóbakslaus, og bað hún Hall að gefa sér lauf til þess
að gleðja hann með, þegar hún kæmi aftur. Hann
þóttist gefa henni tóbakspund handa kölska, en þá
vaknaði hann og kerling var horfin.
Nokkur ár, kringum 1830, hafði Hans A. Clausen
í Ólafsvík útibú í Grundarfirði og hafði þá keypt
norsku verzlunarhúsin þar. Þá lét hann verka saltfisk
á Grundarkampi, en það gekk ekki greiðlega vegna
óþurrka, er vilja verða meiri þar í fjarðarbotninum
en annarsstaðar á Snæfellsnesi. Knud Schjödt var
verzlunarstjóri Clausens í Grundarfirði og lýsir prest-
urinn honum svo,1 að hann sé „upplýstur, ráðvandur
dánumaður“ og stingur þessi lýsing óneitanlega í stúf
við það hvernig preslur lýsir kaupmönnunum Haf-
liða og Danielsen í hinni búðinni. — Knud Schjödt var
damkur maður, en fæddur á Eskifirði Hann hafði
verið verzlunarþjónn hjá Clausen, í Ólafsvík og gifzt
þar Sigríði Sandholt, frænku Ásu Clausen. — Schjödt
varð síðar bóndi á Ingjaldshóli og dó þar, en Madame
Schjödt fluttist til Stykkishólms og varð ráðskona hjá
Jacobsen lyfsala. — Eftir að Clausen hætti verzlun
sinni í Grundarfirði um 1835, hefur ekki verið þar
nokkur verzlun að ráði, þó að þar væru borgarar eða
smákaupmenn fram yfir miðja 19. öld, en þeir höfðu
viðskipti sín mest við Frakka, sem söfnuðust í stór-
hópum á skipum sínum á Grundarfjörð að vorinu
1 sóknarlýsingu síra Einars Sæmundsen á Sethergi,
frá 1848, kemst hann svo að orði um kaupstaðinn í
Grundarfirði :2 „í Grundarf jarðarkaupstað eru 20
manns. Má þetta kauptún varla með kauptúnum telja,
þar sem hvorugur höndlunarmanna hefur skip í för-
um og sjálfur höndlunarmáti þeirra innbyggjurunum
fremur til niðurdreps en uppbyggingar. Þar höndla
ekki aðrir en þeir, sem ekki hafa krafta til þess að
sækia aðra kaupstaði, annaðhvort Ólafsvík eða Stykk-
ishólm, sem annars eru þó fullnærri.“ Um menning-
arástand Eyrsveitinga segir síra Einar, að í sókninni
séu ekki yfir 20 manns skrifandi, ■—■ „en sá grúi,
sem ekki einn staf kunna að mynda er beggja kyns,
á öllum aldri 368 sálir.“ —
Um miðja síðastliðna öld var Þorhjörn Helgason
borgari í Grundarfirði, og var hann slarksamur
drykkjumaður. Hann kevpti oflast vörur þær, er hann
verzlaði með af lausakaupmönnum, er komu á Stykk-
ishólmshöfn, en það bar líka við að hann fékk þær
lijá Stykkishólmskaupmönnum og þá helzt hiá Clau-
sensbræðrum. — Veturinn 1859, sem kallaður var
Álftabani, var einn með hörðustu vetrum. Þá skrifar
1 Sbr. Ministerialbók Setbergs.
Þorbjörn, Páli Hjaltalín verzlunarstjóra Clausens í
Stykkishólmi,3 7. marz um veturinn, og lýsir ástand-
inu í Eyrarsveit þannig, að það sé ekki annað sjáan-
legt, en að helmingur sveitarinnar eða vel það, kolfelli
allar skepnur sínar, bæði kýr og kindur. Þar að auki
segir hann bjargarskort svo mikinn í sveitinni, að
menn muni deyja af hungri og harðrétti ef ekki verði
bætt úr bráðlega. Hann biður Hjaltalín í hréfi þessu
að hjálpa sér um kornmat og kaffi handa þeim, sem
í mestri neyð séu, en sjálfur segist hann hafa verið
kaffilaus í viku. Hjaltalín greiddi úr Jiessu og sendi
Þorbirni talsvert af matvöru.
Þorhjörn hafði mikil skipti við Frakka og þá sér-
staklega við skipstjóra einn, er hét Monseur Bourioud,
og kom hann á vorin með ýmislegan varning handa
honum, en vorið 1861 brást þetta. Þá kom Bourioud
ekki með margt af því. sem Þorbjörn hafði pantað
hjá honum árið áður, svo sem smjör o. fh Aftur á
móti kom hann með ýmislegt annað, sem Þorbjörn
gat ekki selt Eyrsveitingum, t. d. kamiiavín, Madera,
Ansjósur4 og fína kvensokka, en þennan varning bauð
hann Páli Hjaltalín að kaupa af sér með sama verði
og hann hafði verið reiknaður honum. — Borgararnir
í Grundarfirði fengu oft margvíslegan og góðan varn-
ing hjá Frökkum, en aftur létu beir þá fá kjöt, skinn,
mjólk og ull. — Sambúð og viðskipti Eyrsveitinga og
franskra siómanna á þeim tímum vnvu innileg og oft
báðum til ánægju og gagns, og það svo, að kannske
má sjá afleiðingar þeirra enn í dag, þó langt sé nú
um liðið.
Þorbjörn Helgason var síðasti borgari í Grundar-
fjarðarkaupstað og hætti hann að verzla þar laust
eftir 1860. Fór hann þá að búa í Gvendarevjum við
Sbónarströnd og þar drukknaði hann á leið úr Stykk-
ishólmi.
2 Llis. Hrs. BMf.
3 Lbs. 309 fol.
4 Þ. c. söltuð smásíld.
SkipastóII og útflutningur Þýzkalands.
ÁRIÐ 1939 áttu Þjóðverjar skipastól, sem var 4,5
millj. lonn að stærð og var þá talinn sá fimmti stærsti
í heimi. Nú eiga Þjóðverjar aðeins tíunda hluta ]iess
ski])artóls eins og hann var 1939. Fyrir styrjöldina
högnuðust Þjóðverjar vel á flota sínum og flutlu
auk sinna eigin vara mikið fyrir aðrar þióðir. I dag
verða þeir að greiða öðrum þjóðum andvirði 82 miHj.
£ á ári fyrir að flytja vörur til og frá Þýzkalandi.
Utflutningur Vestur-Þýzkalands fyrstu 6 mánuði
ársins nam að verðmæti 778,4 millj. dollara, og er
það 57,2% meira en á sama tíma í fyrra.
144
FRJÁLSVERZLUN