Frjáls verslun - 01.03.1965, Qupperneq 9

á dag, og verð hlutabréfa þeirra tilkvnnt með hlið-
sjón af þeim niðurstöðum. Þetta er það dagsverð,
scm menn greiða fyrir hvert bréf, ellegar fá fyrir
hvert bréf í sjóðnum sem þeir eiga, þann dag sem
þau eru seld.
í heiminum munu vera um 700—800 slíkir sam-
eignarsjóðir, þar af liðlega helmingur í Bandaríkj-
unum. Sjóðir þessir eru misstórir, allt frá nokkur
hundruð þúsundum dollara í yfir T000 milljónir
dollara. i Bandaríkjunum munu stærstu sjóðirnir
vera, og jafnframt þeir, sem beztum árangri skila,
en í því tilliti ræður þó ekki sjóðstærðin sem slík,
heldur hversu vel er haldið á þeim peningum, sem
í hverjum sjóði kunna að vera.
Sameignarsjóðir eru orðnir óaðskiljanlegur hluti
af bandarísku efnahagslífi. Þeir veita þeim, sem
lít.ið hafa handa á milli, tækifæri til þcss að byggja
upp fjármagn. Almenningur í Bandaríkjunum not-
ar t. d. sameignarsjóði á mjög víðtækan hátt. sem
einskonar lífeyrissjóði. Menn leggja þar fyrir í fjár-
festingu á unga aldri smáupphæð á hverjum mán-
uði, og enda þar með því að geta hætt að vinna
og eiga náðuga daga frá fimmtugu eða 55 ára aldri.
Sameignarsjóðir veita þannig í flestum tilfellum
fólki miklu vænlegri lífsskilyrði en ríkislífeyrir gæti
nokkru sinni.
Það geta því naumast t.alizt nein kynstur, að
innistæður í sameignarsjóðum um heim allan, þar
sem frjálst efnahagslíf veitir þeim starfsgrundvöll,
hafa farið hraðvaxandi á árunum eftir síðustu
heimsstyrjöld. Sem dæmi má nefna að 1941 námu
innistæður í bandarískum sameignarsjóðum 500
milljónum dollara, 1951 þremur og hálfum milljarði
og 1961 námu þær 23 milljörðum dollara. Síðan
hefur mjög verulega bætzt við þessar tölur, en þær
sýna um hve geysileg fyrirtæki er hér um að ræða.
A sl. ári nam fjárfesting bandarísks ahnennings í
þarlendum sameignarsjóðum 3, 4 milljörðum dollara,
en fjárfesting í sjóðunum árið 1954 nam 862 millj.
dollara.
Að lokum má geta þess varðandi bandaríska sam-
eignarsjóði, að Bandaríkjastjórn hefur staðfest gildi
þeirra í þjóðfélaginu. Hubert Humphrey, varafor-
seti Bandaríkjanna, flutti 29. apríl sl. ræðu, sem
greint var frá í hinu gagnmerka blaði New York
Times daginn eftir. Hann sagði m. a.: „Ein hinna
beztu fjárfestinga í hinu Mikla þjóðfélagi er sam-
eígnarsjóðurinn.“ Varaforsetinn bætti því við, að
það hefði verið slíkur sameignarsjóður, sem gert
hefði honum sjálfum kleift að 'stunda háskólanám,
og að bæði hann sjálfur kona hans og börn, ættu
bréf í slíkum sjóðum.
Ef svo skyldi fara, sem flestir munu vona, að
fyrirtæki á Islandi opnuðu dyr sínar almenningi,
þannig að hlutabréf og önnur almenn verðbréf yrðu
síðan keypt og seld á kaupþingi, líkt og tíðkast
alls staðar erlendis, þar sem á annað borð ríkir
viðskiptafrelsi, myndi vafalítið skapast hér grund-
völlur fyrir slíka sameignarsjóði. Þeir myndu þá
hugsanlega starfa á svipuðum grundvelli og gerist
annars staðar. Þó slíkir sjóðir yrðu að sjálfsögðu
dvergvaxnir miðað við hina bandarísku risa, skiptir
það ekki höfuðmáli, heldur liitt hvern hagnað þeir
myndu skila íslenzkum almenningi, sem ætti þess
þá kost að kaupa í þeim bréf.
Raunar eru til á Islandi sameignarsjóðir, og hafa
verið lengi. Af og til fréttist um kunningjaklúbba,
sem gera það eitt að hver maður lætnr af hendi
rakna í einn „pott“, kannske 500 krónur á mánuði
eða svo. Hinn sameiginlegi sjóður hópsins hefur
síðan e. t. v. verið lánaður lít, notaður til að kaupa
skuldabréf o. s. frv. Hagnaðinum er síðan skipt
með þeim, sem í klúbbnum eru. Þó þessir klúbbar
séu ávallt litlir og lokaðir, byggjast þeir engu að
síður á grundvallarhugmyndum sameignarsjóðanna,
og stefna að sama marki.
— Hann hefur verið svona montinn síðan kóngurinn missti hann.
FR.TÁLS VEHZLUN
9