Alþýðublaðið - 26.06.1971, Qupperneq 11

1
I upphafi skvldi
endirinn skoða”
SBS.ÍliT. BIK.
VIPPU - BlLSKÚRSHURÐIN
Lagerstærðir miðað við múrop:
Hæð: 210 sm x breidd: 240 sm
- 210 - x - 270 sm
ASrar stærSir.smiðaðar eftir beiðni.
GLUGGASMIÐJAN
Síðumúla 12 - Sími 38220
AUGLÝSINGASÍMI
ALÞÝÐUBLAÐSINS
E R 1 4 9 0 0
VEUUM 1SLENZKT-
(SLENZKAN IÐNAÐ

BRAUÐHUSIÐ
VeizlubrauS — Cocktailsnittur
Kaffisnittur — Brauðtertur
Útbúum einnig köld borð í veizlur
og allskonar smárétti.
BRAUÐHÚSIÐ
Brauðhús — Steikhús
Laugavegi 126
við Hlemmtorg
VERNIG
? (AF5)
hann 3,7 stiffum, á Suðurlandi
3 stignm er> minna í öðrum
kjördæmum, — þó aills staðar
einhverju.
Alþýðubandalagið
AiJjýBubanoalagið varð tvi-
mælaJajust annar af tveim sig-
urvegurum kcsninganna. Þó
tapaði það hlutfallslega fylgi í
tveim kjördæmum og er þá
Reykjavík ekki reiknuð með
en þar voru i framboði í kosn-
ingunum 1967 tveir listar á
vegum Alþýðubandalagsins
eins og menn muna og staða
flokksins eftir kosningamar
nú fer vitaskuld mikið eftir
þvi hvort atkvæði beggja
þeirra lista árið 1967 á raun-
verulega að reikna Alþýðu-
bandalaginu til tekna.
ðlestu tapaði Alþýðubanda-
lagið í Yestfjarðakjördæmi, —
7,3 prósentstigum og næstum
tveim af hverjum þrem at-
kvæðu.m, sem það hlaut þar í
kosningunum 1967. Næst
mestu tapaði Alþýðubandalag
ið í Norðurlandskjördæmi
eystra, eða 4,3 prósentustigum
og missti þar kjörinn þing-
mann frá kosningunum 1967.
í öllum öðrum kjördæmum
jók Alþýðubandalagið hlut-
fallslega fylgi sitt. ðlest var
aukningin í Reykjavík ef horft
er fram hjá I-listafylginu frá
1967, effa um 6,7 prósentustig.
Ef I-listafylgið er hinsvegar
talið með hefur Alþýðubanda-
lagið nokkurn veginn haldið
sínu í Reykjavík.
Utan Reykjavíkur jók Al-
þýðubandalagið mest fylgi sitt
á Austurlandi. Þar fékk flokk-
urinn nú 6 prósentustigum
meira fylgi en í kosningunum
1967. í Norðurlandi vestra
jókst fylgi flokksins rnn 4,7
próseiitustig, í Reykjaneskjör
daKni um 2,4 prósentustig, en
í öðrum kj'ördæmum minna.
f heild apaði Alþýðubnda-
lagið aðeins 0,5 prósentustig-
uin en í raun má segja, að
þrátt fyrir þetta hlutfallslega
tap haíi Alþýðubandalagið
unnið verulega á þegar tekið
er tillit til upplausnarinnar,
sem varð í samtökunum á síð
asta kjörtimabili.
Frjálslyndir og vinstri menn
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna buðu nú í fyrsta sinn
íranv til þingkosninga og er því
ekki unnt að gera neinn sam-
arcburð á fylgi þess við fyrri
tíma. Engu að síður er ljóst,
að samtökin unnu umtalsverð
an sigur í kosningunum, en
þau fengu 8,9% greiddra at-
kvæða og 5 þingmenn. Mestur
og óvæntastur var þó sigur
Hannibals Valdimarssonar
vestur á fjörðum þar sem
hann fékk 24,7% atkvasða og
aðeins munaði um 250 atkvæð
um á þvi að annar maður á
lista Hannibals, Karvel Pálma
son, felldi annan þingmann
Framsóknarflokksins, Bjarna
Guðbjörnsson. Er augljóst, að
Hannibal Ihefur tekið þarna
mikið atkvæðamagn frá öllum
flokkum, ekki hvað sízt Fram
sóknarflckki og Sjálfstæðis-
flokki og urðu kosningaúrslit-
in í Vestfjarðakjördæmi alvar
legt áfall fyrir Framsóknar-
flokltinn jafnvel þótt honum
tækist að halda sínum þing-
mönnum þar.
Framboðsflokkur
Framboðsflokkurinn fékk í
heild um 2% atkvæða og
bauð fram í þrem kjördæmum.
Óneitanlega lífgaði framboð
flokksins og kosningabarátta
hans upp á kosningarnar og
sennilega (hafa sumir verið,
sem tóku framboð flokksins
alvarlega, — þó ekki fram-
bjóðendur hans, nema með ör
fáum undantekningum. En iillu
gamni fylgir ætíð einhver al-
vara og vissulega komu þeir
framboðsmenn á framfæri við
þjóðina ýmsu því, sem betur
var sagt en ósagt. Hvort sem
sú gagnrýni, sem framboðs-
menn höfðu uppi á stjórnmála
flokka og stjcrnmálalíf þjóð-
arinnar á að öllu Ieyti við rök
að styðjast, eða ekki þá er það
inst, að þar komu fram í dags
ljcsið þær raunverulegu skoð-
anir, sem margir, ekki hvað
sízt af yngri kynslóðinni hafa
á stjcrnmálum og stjórnmála-
flokkum. Og hvort sú mynd,
sem þar var dregin upp af ís-
lenzkum stjórnmálum sé í
raun og sannleika rétt getur
jafnvel skipt minna máli þegar
til kastanna kemur en hitt,
hvort unga fólkið í landinu sé
þeirrar skoðunar, að einmitt
svona líti hún út. Um stjórn-
mál gildir það lögmál e. t. v.
mörgum öðrum fremur, að þau
er ekki það, sem þau eru, held
ur það, sem fólki sýnist að
þau séu. Og þannig geta þau
mætavel orðið það, sem þau
eru þó ekki.
Enda þótt framboð Fram-
boðsflokksins hafi þó ekki að
mínu viti haft mikil áhrif á
úrslit kosninganna að þessu
sinni geta þau þó haft ýmisleg
áhrif á starfsemi stjómmála-
flokka og stjórnmálalíf í land
inu, þegar fram í sækir og
ætla ég að einmitt í þeim til-
gangi hafi hrútarnir verið
skorrir hjá þeim framboðs-
mönnum, — allflestum.
Samandregið
Niðurstaða kosninganna er því
í stuttu máli þessi. Alþýðu-
flokkur tapaffi í heild veru-
legu fylgi frá kosningunum
1967. Tap hans orsakaðist
mest af fylgistapi í tveim
siærstu kjördæmum landsins.
Arnars staðar tapaði flokkur
inn einnig nokkru, en hélt þó
s?nu í tveim kjördæmum án
nokkurra verulegra frávika.
Það er eðlilegt, að rnenn
dæmi um kosningasigur eða
kosningatap eftir heildarúrslit
um sem í landi, eins og Is-
landi þar sem mikill meiri-
hluti þjóðarinnar er búsett-
ur í tveim kjördæmum að-
eins, fara mjög eftir úrslitum
í þeim kjördæmum. En úrslit-
in í hinum einstöku kjördæm-
um sýna ,að því fór f jarri, að
alls staðar hallaði mest á Al-
þýðuflokkinn. Hlutfallslega
tapaði Aþýðubandalagið í
Vestf jarðakjördæmi mestu
fylgi af öllum flokkum í ein-
stökum kjcrdæmum i þessum
kosningum. Það tapaði þar um
tveim af hverjum þrem kjós-
endum, sem greid.du því at-
kvæði í kosningunum 1967.
Ef miðað er við prósentu-
stig þá var það Framsóknar-
flnkkurinn, sem tapaði þeim
‘'rc'Tim í einstöku kfördæmi.
í Ai’stii'-iandskjördæmi tapaði
h'iun 9 2 sfl'gum og í Vest-
"■'•'•ffnr’Krdæmi 7,8 stigum.
F-u b-ð (leiri prósentustig en
A'húff'nHnkkurinn tapaði
8'wt b»Mnr í einstöku kjör-
d »"»'i cða landinu í heild.
Enda bótt Aíþýðutlokkur-
inn yrði því fvrir mestu fylgis
tapi a.llra flokkarna. þegar litið
er til heildarúrslitanna, átti
það hó víðs f.iarri við nm öll
k'ördæmin. Þvert á móti, því
í flestum þeirra töpuðu aðrir
flnkkar meíra fvlgi en A'bvffu
flekkurinn. En tap Alþýðu-
flokksins varð mest í ftölmenn
wstu k'ördæmunum og það
gerði gæfumuninn.
Onr.ur markifejrð útkoma
kosninpanna er ósigur Fram-
sóknarflokksins. Ljóst er, að
sú sókn Framsóknar, sem hófst
eftir kjördæmabreytinguna
1959 er nú stöðvuð. Flokkur-
irn er kominn niður fyrir það
fylgi, sem hann liefur að með-
altali haft s. 1. 25 ár. í kosn-
ingunum 1963 náði flokkurinn
hlutfallslega mestu fylgi. Síð-
an hefur hann stcðugt tap-
að í kosningum, — hefur i
tvennum kosningum, sem síð-
an kafa verið haldnar tapað
alls 5,2 prósentustigum þar
sem Alþýðuflokkurinn hefur á
sama, tíma þrátt fyrir hið
mikla áfall í kosningunum nú
tapað 3,7 stigum. A þessum
árum hefur S.iálfstæðisfJokk-
urinn því tapað miklum mun
meira fylgi en Alþýðuflokkur
inn en það tap er jaínara hjá
Sjálfstæðisfokknum. varð í
tvennum kosningum í stað
einum hjá Alþýðuflokknum.
Er Sjálfstæðisflokkurinn nú
með hlutfallslega mun minna
fylgi en liann hefur nokkurn
líma fengið allar götur frá ár
inu 1942.
Alþýðubandalaginu hefur
hins vCgar fekizt að rétta s:g
nokkuð við og er nú með á-
þekkt fylgi og það og áður
Sósíalistaflokkurinn hefur
haft s. 1. 25 ár. Enn vantar
þó töluvert upp á, að flokk-
urinn nái því fylgi er hann
hlaut í fyrstu kosningunum eft
ir að Hannibal gekk til sam-
starfs við íslenzka kommún-
ista og stofnaði með þeim AI-
þýðubandslagið árið 1959.
Einnig vantar flokkinn enn
verulegt fylgi til að ná því,
sem hann hafði á fimmta ára-
tug þessarar aldar, en há hafði
h’irn á bak V’ið sig 19—20%
kjdsenda.
Kosningarnar nú urðu því
ekki nein kaflaskipti í sögu Al
þvðubandalagsins án þéss þó
að verið sé neitt að gera lítið
úr vissulcga. ágætum árangri
þess miðað við aðstæður. M°ff
niikiu átaki tókst flokknum að
hef.fa sig aftur upp í þann sess
seoi Vann hefnr yfirleitt í set-
ið. Hærra fcr hann þó ekki.
Fr’álslyndir og vinstri merin
komu hins vegar mes* á óvart.
Þeir hafa fengið meira fylgi
en nokkiir anr.ar nýr ílokk-
wr hefuv f»r»«r!ð. — eða tœpum
þ-ein nróseníustigum meira,
en Þ.'óðvarnarflokkurinn félik
í s-T'um fyrstu kosningum ár-
ið 1953. Stóra spurningin er
liins vegar sú, hvernig sámtök
in nvti sér þennan góða byr.
Verða öi-Iög þeirra svipuð og
Þfcðvarnarflokksins. sem einn
jg efldíst óvænt og skvndilega
til áhvifa en reyndist ekki jafn
úthaldsgóður eða nota samtök
in sér traustið til þess að gera
einh.veria stóra bluti? Tíminn
eínn getur úr því skoríð Cn
e:rg o<>- spkir standa. liggur sú
spurnirg á vörum flestra Uíós
ftnia mí. — hvað gerir Hanni-
bal? 0» eíns oo Hanniþal sjálf
ur snnði í s'ónvnrpinu fyrir
kosnirgar: „Þoff, sem bií
hvogcf gera. það gerð þú
strax“.
í síðari hh'.ta þessarar grein
ar, seni birtast mun í Alþýðu
blaðinu innan skamms, mun
nokkuð rætt um úrslitin frá
öðrum sjónarhóli. cn liér hefur
verið gert. og til samanburð-
ar vísað til úrslita. sem orðið
hafa í Alhingiskosningum frá
árinu 1942. —
Laugardagur 26. júní 1971 11,