Alþýðublaðið - 11.05.1972, Blaðsíða 7

KVEÐJUR
1 dag cr einn helzti lorvígis-
maöur islenzkrar sjómanna-
stóttar frá upphafi sjötugur.
tslenzkir sjómenn hafa átt stór-
an og gifturikan þátt i sókn
þjóðarinnar fram til betri kjara
og réttlátara samfélags á þess-
ari öld. Auöur hafsins hefði ekki
nýtzt íslendingum i sama mæli
og átt hefur sér staö, ef ekki
hefði vaxið upp með þjóðinni
stétt, sem kunni að hagnýta
hann, bæði af viti og með dugn-
aði. tslenzkur sjómaður skilar á
land meira aflamagni en starfs-
bróðir hans i nokkru ööru landi.
()g starf hans er kjölfestan i is-
lenzku efnahagslifi. Slik stétt
hlaut að eignast mikilhæfa for-
ystumenn. Annað gat hún ekki
átt skilið.
Jón Sigurösson hefur fyrst og
fremst helgað langt og gifturikt
ævislarf sitt islenzkri sjó-
mannastétt sem formaður Sjó-
mannafélags Keykjavikur um
langan aldur og forseti Sjó-
mannasambands lslands frá
stofnun þess. Samlök isienzkra
sjómanna munu ávallt minnast
hans sem eins þeirra foringja
sinna, sem með hvað mestum
árangri hafa sameinað festu og
lagni i baráttu sinni fyrir hags-
munamálum sjómanna. Þess
vegna hafa þeir borið traust til
hans. ()g hann hefur ávallt
reynzt þess trausts verðugur.
En ekki aðeins islenzk
sjómannastétt hefur notið góðs
af miklum forystuhæfileikum
og eldheilum áhuga Jóns Sig-
urðssonar. I áratugi hefur hann
starfað i þágu Alþýðuflokksins
og Alþýðusambandsins. Ungur
aðhylltist hann sjónarmið jafn-
aðarstefnu og hefur aldrei hikað
i hollustu sinni við hugsjón
írelsis, jafnréttis og bræðra-
lags. Ilún hefur verið honum
sem i blóð borin. Og það hefur
ávallt munað um það, þegar Jón
Sigurðsson hefur lagt hönd á
plóginn i þágu góðs málefnis.
Alþýðullokknum hefði ekki orð-
ið ágengt i þeim mæli, sem raun
ber vitni, ef ekki einmitt menn
eins og Jón Sigurðsson hefðu
verið i forystu hans og þokað
málum fram, stundum með
samningum, en ávallt i krafti
heitrar trúar á réttan málstað.
A sjötugsafmæli Jóns Sig-
urðssonar sendir Alþýðuflokk-
urinn honum hugheilar árn-
aðaróskir og miklar þakkir fyrir
það stórbrotna starf, sem hann i
áratugi hefur írint af hendi i
þágu flokksins og islenzkrar
jafnaðarstefnu. Jón Sigurðsson
er einn þeirra manna, sem hafa
skapað Alþýðuflokkinn og is-
lenzka verkalýðshreyfingu.
Saga þessara hreyfinga verður
ekki skráð án þess, að hans
verði þar getið að góðú og
miklu.
Hann er gæfumaður að geta
horft til baka á jafngifturikt
ævistarf og raun ber vitni. En
það hefur einnig verið gæfa
Alþýðuflokks og verkalýðs-
hreyl'ingar að fá að njóta um
langan aldur' starfskrafta og
hæfileika manns eins og Jóns
Sigurðssonar. Fyrir það veröur
honum ávallt þakkað.
Gylfi t>. Gislason.
l>egar ég frétti að .Jón Sig-
urðsson formaður Sjómanna-
sambands Islands væri að verða
70 ára, varð mér ósjálfrátt á aö
hugsa nálega 30 ár aftur i tim-
ann, þegar 15-20 iðnnemar voru
saman komnir á efri hæð
Kirkjuhvols hér i borg, til að
læra fundarstjórn og ræðu-
mennsku. — Þarna voru vel-
fleslir að stiga fyrstu skrefin i
afskiptum okkar af félagsmál-
um.
Leiðbeinandi okkar hafði
verið valinn Jón Sigurðsson,
sem i gegnum áratugastarf sitt
á vegum verkalýðssamtakanna
gal miðlaðokkuraf ómetanlegri
þekkingu sinni og reynslu.
Ekki veit ég hverjum augum
Jón sjálfur litur þennan þátt
sinn i ævistarfi sinu, nú á þess-
um stóru timamótum, en hitt
veit ég, að við, sem þarna áttum
þess kost aö nema undir hans
handleiðslu, erum honum ávallt
mjög þakklátir.
Uetta voru min fyrstu
persónulegu kynni af Jóni Sig-
urðssyni. Áður hafði ég heyrt
um manninn rætt. Við sjávar-
siðuna var Jón snemma kunnur
fyrir störf sin að sildarmati og
afskiptum af verkalýðsmálum,
en auk þess hafði faðir minn
verið með honum til sjós.
Alla tið siðan hafa leiðir okkar
Jóns lcgið saman ýmist við störf
i verkalýðshreyfingunni eða i
Alþýðuflokknum. Á báðum
þessum stöðum hefur Jón gegnt
um langt árabil forystu- og
trúnaðarstörfum, með þeim
hætti að hann hefur ávallt verið
endurkjörinn til þeirra, svo
lengi sem hann sjálfur hefur
treyst sér til að gegna þeim.
Þegar hliösjón er af þvi höfð,
hverjir umbrotatimar hafa
verið i málum verkalýðssam-
takanna og þjóðmálum á
undangengnum starfsaldri Jóns
má öllum Ijóst vera að ekki
hefur logn og bliða ávallt um-
vafið Jón i starfi.
Óblið og hörð átök um menn
og málefni hafa átt sér stað og
Jón hefur oft starfs sins vegna
þurlt að standa mitt i þeim
átökum, enda hefur Jóni likað
illa að standa utan við, sem
hlutlaus áhorfandi. Stundum
helur ýmsum sjálfsagt fundist
sem hann væri harður og óvæg-
inn andstæðingur, en ekki er
mér kunnugt um að barátta
hans fyrir hugsjónum sinum,
hafi skilið eftir persónuleg sár.
Meðal fjölmargra trúnaðar-
starfa, sem Jón hefur gegnt á
vegum Alþýðuflokks og verka-
lýðssamtaka, hefur Jón verið
formaður verkalýðsmála-
nefndar Alþýðuflokksins þar til
á sl. ári,að hann að eigin ósk lét
af þeim störfum.
F'yrir allt það starf, sem hann
innti af hendi i þágu fólksins úr
verkalýðssamtökum i Alþýðu-
flokknum, eru honum nú færðar
beztu þakkir um leið og honum
og ljölskyldu hans er óskað til
hamingju með timamótin og
ókomin æviár.
Eggert G. Þorsteinsson.
SAMSÆTI
Miðstjórn ASt og stjórnir Sjó-
mannasambands íslands og
stjórn Sjómannafélags Reykja-
vikur gangast fyrir samsæti til
heiðurs Jóni Sigurðssyni for-
manni Sjómannasambands
tslands i tilefni af sjötugsafmæli
hans þann 12. mai.
Samsætið verður haldið
laugardag þann 13. mai i
Atthagasal Hótel Sögu kl. 6.00.
Þeir sem óska að taka þátt i
samsætinu tilkynni þátttöku
sina til skrifstofu Sjómanna-
félags Reykjavikursimi: 11915
skrifstofu ASt simi: 19348 eða til
Magnúsar Guðm undssonar
Hrafnistu 35133.
A ERFIÐUSTU ARUNUM
VÍGIST MADUR VERKALÝÐS-
HREYFINGUNNI MEST
SJOTUGUR er á morgun Jón
Sigurðsson formaður Sjómanna-
sambands tslands. Hann hefur
lengst allra mann hérlendis
starfað að verkalýðsm. fyrir land
ið allt. Nærfellt fimmtiu ár eru
siðan hann byrjaði að starfa fyrir
hina islenzku verkalýðshreyfingu
i heild. Hann hefur þvi algera sér-
stöðu meðat islenzkra verkalýðs-
foringja — ekki sizt þegar þess er
einnig gætt að enda þótt hann sé
eins og hann segir sjálfur „harð-
pólitiskur maður” lætur hann
flokkdpólitisk sjónarmið ekki
móta stefnu sina i starfi fyrir
verkalýðinn. Þegar saga verka-
lýðshreyfingarinnar á tslandi
verður skrifuð ber nafn Jóns
Sigurðssonar ærið hátt og vafa-
laust hæst allra á þessu timabil.i
Undirritaður fór heim til Jóns
fyrir fáum dögum að ræða við
hann i tilefni afmælisins. Jón var
viðræðugóður eins og ævinlega,
en vildi meira tala um verkalýðs-
mál almennt en sjálfan sig.
— Þú raktir svo rækilega úr
mér garnirnar fyrir fjórum árum.
þegar mig minnir að þú ættir við
mig átta eða niu viðtöl að mér
finnst ég ekkert hafa að segja við
þig nú.
— Ætli okkur detti ekki eitthvað
i hug?
— Já, það hefur orðið töluverð
breyting, umtalsverð breyting, i
baráttu verkalýðshreyfingarinn-
ar siðan. Þá bar mikið á baráttu
milli flokka innan hennar, og þess
vegna nýttist ekki máttur hennar
sem skyldi. Verkalýðshreyfingin
var þá ekki eins sterk útávið i
barattunni fyrir betri kjörum,
hærra kaupi, meiri friöindum,
lengra sumarleyfi. Nú hefur
skipt um til hins betra að þvi leyti
að verkalýðshreyfingin stendur
miklu betur saman. Kaupgjalds-
baráttan var hörð um siðustu
áramót, en ég tel að jafnmikill
árangur hafi ekki náðst i mörg ár.
Athafnaþrekið var meira afþvi
þessi gamla innri barátta er að
mestu úr sögunni.
— Er það ekki ágætt — allir
sammála um það?
— Ég vil segja þótt ég sé harð-
pólitiskur maður einsog ég hef
alltaf verið að þá þurfti hlé á
þessari barattu
— Annars allt likt og verið hef-
ur?
— Já að sjálfsögðu. Nú hafa
verið gerðir samningar til
tveggja ára viðast hvar, og það
hlésem,þannig fæst á deilum við
atvinnurekendur getur verka-
lýðshreyfingin notaö til innri upp-
byggingar. Það er nóg að gera.
Verkalýðshreyfingin er að snúa
sér meira að fræðslumálum.
— Er það eitt af helztu verkefn-
unum nú?
— Já, og bráðnauðsynlegt verk-
efni.
— Hvað er nú langur timi siðan
þú gekks i verkalýðsfélag?
— Fjörutiu og átta ár. Ég var
tuttugu og tveggja ára. Þá fór ég
á togara, en hafði áður verið aðal-
lega á skútum,.og gekk þá i Sjó-
mannafélag Reykjavikur.
— Varstu aldrei i neinu verka-
lýðsfélagi i Hafnarfirði?
— Nei. en ég hafði náin kynni af
verkalýðsbaráttunnii Hafnarfirði
og þekkti allvel til þeirra mála
lika annarsstaðar. Þannig var að
ég var hálfgerður stráklingur
þegar ég byrjaði að lesa Alþýðu-
blaðið og þar var samvizkusam-
lega rakið allt sem markvert
gerðist i verkalýðsmálum.
— Þú varðst fljótlega trúnaðar-
maður félagsins um borð.
— Já, ég fékk þann starfa fljótt.
rukkaði inn árgjöld og sá um að
allir sjómennirnir væru i félag-
inu. Það var mikið uppúr þvi lagt
á þeim tima til að styrkja stöðu
félagsins, rikt eftir þvi gengið á
öllum togaraflotanum.
— Svo færðist þú upp i forustu-
sveitina.
— Þegar ég kom i land alfarið
þritugur að aldri var ég kosinn i
stjórn Sjómannafélags Reykja-
vikur. Svo varð það bara tveimur
árum seinha, þegar ég var 32 ára,
að ég var ráðinn erindreki Al-
þýðusambandsins og fór að vera
á ferðinni um landið. Þá sagði ég
mig úr stjórn Sjómannafélagsins
enda fluttist ég þá brátt til Siglu-
fjarðar um leið og ég var skipað-
ur i stjórn Sildarverksmiðjanna.
— Ef þú litur til baka hvað
finnst þér erfiðasta timabilið sem
þú manst fyrir verkalýðinn og
sjálfan þig?
— Erfiðasta timabilið var vafa-
laust rétt fyrir 1930, og raunar
komu oft feikilega erfið ár á
fjórða áratugnum, meðan krepp-
an var.
— Var þá erfitt að vinna fyrir
verkalýðinn.
— Það var erfitt af þvi að
verkalýðurinn átti erfitt. Fólk átti
i vök að verjast sakir litillar
vinnu, og þá var andstaða at-
vinnurekendanna harðari.
— Teluröu kannski að þú hafir
lært meira á þeim árum en öðr-
um?
— Ég skal ekki segja um það. A
erfiðustu árunum vigist maður
verkalýðshreyfingunni mest.
Þeim mun erfiðara sem er, þeim
mun meiri nauðsyn er að berjast
vasklega. Og af að berjast erfiðri
baráttu verður maður rikur að
reynslu.
— Þegar þú litur yfir þessa
hálfu öld i starfi fyrir verkalýðinn
vildirðu þá að eitthvað hefði verið
öðru visi.
— Ég held satt að segja ekki.
— Varð aldrei það tilvik á ævi
þinni að þú vildir koma þér út úr
þessu fyrir fullt og allt?
— Nei, ég hef aldrei óskað eftir
þvi. Ég vigðist verkalýðshreyf-
ingunni snemma og lifði mig inn i
kjör verkafólks. Ég reyndi eftir
beztu getu að bæta þau úrþvi ég
var kvaddur til slikra starfa. Og
með ekki meiri menntun en ég
hafði mundi ég ekki hafa kösið
annað lifsstarf.
— En ef þú hefðir átt völ á meiri
menntun?
— Það er auðvitað ómögulegt
að vita hvað orðið hefði ef ég hefði
notið menntunar. Mig langaði til
að menntast, en ég átti þess
engan kost, ég þurfti snemma að
fara að sjá um mig sjálfur auk
þess sem ég varð að hjálpa til að
vinna fyrir fjölskyldunni. Faðir
minn var tvigiftur og barnmarg-
ur. Móðir min dó þegar ég var
ungur, og faðir minn kvæntist
fljótlega aftur.
— Og þú heldur enn áfram þótt
sjötugsafmælið sé að koma.
— Ég er að visu byrjaður að
létta af mér störfum. T.d. losaði
ég mig viö formannsstarf i Sjó-
mannafélagi Reykjavikur á
siðastliðnum vetri. En ég er enn i
stjórn Alþýðusambandsins. Þar
veröur þing i haust og kosin
stjórn. örlög ráða hvort ég verð
kosinn áfram. Ég held ég skorist
varla undan ábyrgð ef heilsan
verður sæmileg. Eins er með Sjó-
mannasambandið. Ég er formað-
ur þess og hef verið frá upphafi.
Það er nú rúmlega 15 ára. Þar er
einnig þing i haust, og ég held ég
fari varla að skerast úr leik ef
vilji verður fyrir að kjósa mig á-
fram og ekki bagar neitt annað.
— Og þessa dagana ertu á bóla
kafi i fundahöldum.
— Já, það er töluvert um fundi.
— Er ekki rétt hjá mér að þú
verðir meira segja á fundum með
brezkum á afmælisdaginn þinn?
— Jú, það stendur hér fundur
þann ellefta og tólfta á vegum Al-
þjóðasambands flutningaverk-
amanna með islenzkum og brezk-
um fulltrúum i sambandi við
landhelgisdeiluna. Við leysum
vafalaust ekki málið, en ef þetta
spjall gæti orðið til að draga úr
spennu, þá má segja að gagn
verði að fundunum.
— Hvað hefurðu verið i mörg-
um verkalýðsfélögum og hve
mörg hefurðu stofnað?
— Ég er náttúrulega i minu
gamla félagi, Sjómannafélagi.
Reykjavikur, og þar að auki er ég
heiðursfélagi i tveimur. Verka-
lýðsfélagi Hólmavikur, sem er
fyrsta félagið sem ég stofnaði, og
Bifreiðastjórnafélaginu Hreyfli,
ég var gerður að heiðursfélaga á
tiu ára afmæli þess félags, og það
er eitt með fyrri félögunum sem
ég stofnaði. — Hvað ég hef stofn
að mörg? Ja, ætli þau séu ekki
nálægt þrjátiu. Sum af þeim hafa
lognazt útaf, t.d. Sjómannafélag
Siglufjarðar sem ég stofnaði
þegar ég átti heima þar. Það dó
vist fljótlega eftir að ég var far-
inn.
— Hin eru flest starfandi.
— Ég held það.
— Kemur til mála að nokkur
annar hafi stofnað svona mörg
félög?
— Ég held varla. Björn Blöndal
var erindreki Alþýðusambands-
ins um tima og hann stofnaði auð-
vitað félög, en tæpast svona
mörg.
— Viltu nefna einhverja verka-
lýðsforingja sem þú hefur sér-
stakt dálæti á?
— Ég hef átt góð skipti við afar
marga forystumenn verkalýðs-
ins. Samstarf okkar Jóns Axels
Péturssonar var alltaf einstak-
lega gott. En hann var fram-
kvæmdastj Alþýðusambandsins
þegar ég var erindreki. Við Jón
Baldvinsson áttum mjög ánægju-
legt samstarf og ég var alltaf
hrifinn af Héðni Valdimarssyni
þótt leiðir skildu.
— Hver var nú mestur verka-
lýðsforingi i gamla daga, var það
Jón.
— Jón var mjög viðsýnn, hafði
margt sér til ágætis. Þetta voru
allt mikilhæfir menn hver upp á
sinn máta.
— Nú er fjarri þvi að þú hafir
alltaf verið i launuðu starfi fyrir
verkalýðinn. Er það ekki anzi
langur kafli samanlagt af ævi
þinni sem þú hefur varið i verka
lýðsstörf fyrir ekki neitt?
— Sennilega er það. Ef miða á
við átta stunda vinnudag eða
jafnvel 12 stunda, þá hefur yfir
vinnan oft verið mikil.
— Samningafundir eru mesta
þolraun, ekki satt?
— Lengsti samningafundur sem
ég hef setiö stóð i 73 klst. Það voru
farmannasamningar rétt fyrir
1960, ef ég man rétt. Fundurinn
hófst að kvöldi. Ég var algerlega
óundirbúinn þannig að ég hafði
farið á fætur á venjulegum tima
og unnið allan daginn. Ég gat
aldrei lagt mig allan timann.
Torfi Hjartarson sáttasemjari
hafði þann sið að kalla okkur
saman þrjá frá hvorum og ég
þurfti alltaf að vera með. Hann
hefur sjálfúr vist lagt sig annað
slagið, þvi stundum virtist okkur
hann hverfa. Við héldum kannski
að hann væri hjá atvinnurek-
endunum að ræða við þá, en þeir
að hann væri hjá okkur. Annars
er Torfi mikill þjarkur og trúandi
til að leggj3 á sig miklar vökur.
En að mqrgni þriðja dagsins fann
ég að ég gat ekki rrieira. Ég var
að verða sljór af vökunum. Ég
lagði mig i þrjár stundir. En ég
svaf ekki fastar en það að ég
heyrði i gegn um svefninn að
Guðmundur Vilhjálmsson sagði:
„Ég bið að heilsa Jóni”. En svo
vildi til að hann leit inn i flokks-
herbergi Alþýðuflokksins þar
sem ég hafði lagt mig. Fundurinn
leystist svo upp.
— En var þetta erfiðasti samn-
ingafundurinn sem þú hefur átt
hlut að?
— Ó-nei, en þetta var lengsti
samningafundur á Islandi.
— En hver var erfiðastur? Þeir
hafa kannski verið erfiðari þótt
styttri væru fundirnir á þeim ár
um þegar stappa þurfti stálinu i
karlana.
— Það þurfti aldrei að stappa
stálinu i sjómenn. Þeir voru alltaf
klárir og alltaf harðir. En það var
oft þröngt i búi, og þess vegna
vildu þeir forðast vinnustöðvun ef
þess var einhver kostur.
— Sjómenn hafa alltaf verið
allra manna stéttvisastir, en þú
hefur nú samið fyrir fleiri, i raun-
inni fyrir allar stéttir.
— Það er óhætt að segja. A
erindreka árum minum var aðal-
verkið þegar deilur stóðu yfir
að aðstoða félög.
— Og hver var þá erfiðasta deil-
an?
— Ég held Iðju-deilan á Akur-
eyri hafi verið erfiðasta deilan
sem ég hef staðið i. Siðustu tiu
sólarhringa þeirrar deilu fór ég
aldrei úr fötum.
— En lagöir þig við og viö?
— Já, stundum, en stutt i einu,
kannski ekki endilega að nótt-
unni, eins eða jafnvel fremur við
og við að deginum. Ég varð að
fara út hvenær sem var að sólar-
hringnum að athuga verkfalls-
verðina. Það voru viða verðir að
sjá um að verkfallið væri ekki
brotið. Þetta var held ég erfiðasta
deilan sem ég átti hlut að. Og hún
var vist fleirum erfið, þvi þennan
mánuð sem deilan stóð var strand
hjá alþingi. Þetta var á sam-
stjórnarárum Alþýðuflokksins
og Framsóknar.
— Hvernig er heilsan eftir allt
þetta?
— Heilsan er prýðileg.
— Jafnvel þótt þú leggir nótt við
dag.
— Ég held ég hafi þolað þetta
sæmilega vel allt saman.
Og enn heldur Jón áfram að
sitja fundi, semja og vaka þótt
orðinn sé sjötugur. Allt þetta hef-
ur hann þolað af þvi hann prýða
ýmsir þeir kostir sem eru ómiss-
andi lyrir foringja. Hann er rór og
jafnlyndur samfara prýðilegri
greind, hugaður vel og allra
manna óliklegastur til að láta sig
fyrr en iifulla hnefana. Sigvaldi
AFMÆLISRABB VIÐ JÓN SIGURÐSSON
Helztu æviatriði
JÓN SIGURDSSON er fæddur 1
Hafnarfiröi 12. mai 1902, sonur
Sigurðar Jónssonar lóös og fyrri
konu lians Guönýjar Agústu
Gisladóttur. Þau bjuggu i húsi
sem nú löngu er á brott, en stóö
ckki langt þar frá sem Alþýöu-
húsið er nú.
Jón varö snemma aö fara aö
vinna fyrir sér, var i sveit aö
sumrinu, siðar á skútum og tog-
urum til þritugsaldurs.
En þrjátiu og tveggja ára
gerðist hann erindreki Alþýöu-
sambands islands og hefur siö-
an sinnt verkalýðsmálum meira
en nokkur annar islendingur.
llann hefur verið erindreki
Alþýðusambandsins, fram-
kvæmdastjóri þess og stjórnar-
meðlimur árum saman. Hann
stofnaöi Sjómannasamband is-
lands og hefur vcrið formaöur
þess æ siöan.
llann hefur veriö i 23 ár i
stjórn Sjómannafélags Reykja-
vikur.
i stjórn Alþýöuflokksins hefur
hann verið i hartnær 40 ár og oft
i framboði til alþingis.
Þar að auki hefur hann átt
sæti i ýmsum stjórnskipuöum
ncfndum og stjórnum.
Jón er tvikvæntur: Fyrri kona
hans er Kmilia Jóna Einars-
dóttir úr Reykjavík, en seinni
kona hans cr Jóhanna Guð-
mundsdóttir frá Seyðisfiröi.
MYNDIRNAR
A cfstu myndinni til hægri er
Jón Sigurðsson i liópi verkalýðs-
manna á fiskiinálaráöstefnu
ITF i Bergen 1957. A myndinni
hér fyrir ofan textann eru gestir
á aðalfundi Norges fiskarlag i
Þrándheimi 1969. Erá vinstri:
Jón, Tryggvi Helgason, Jakob i
Jakobsstuna (Færeyjum) þá
Danir og Sviar. Neðstu
myndina, eins og þá stóru til
vinstri, tók Gunnar Heiðdal i
gær. A neðstu myndinni er Jón
ásamt dóttur sinni, Guðbjörgu,
og eiginkonu: Jóhönnu Guð-
mundsdóttur.
0'
Fimmtudagur TT. maí 1972
Fimmtudagur 11. maí 1972