Alþýðublaðið - 17.05.1972, Blaðsíða 5

Útgáfufélag Alþýðublaðsins h.f. Ritstjóri Sighvatur Björgvinsson
(áb.). Aðsetur ritstjórnar Hverfisgötu 8-10. Blaðaprent h.f.
HVAD TEFUR
SAMTOKIN?
Hinum venjubundnu útvarps-
umræðum i þinglok er lokið.
Þær fóru fram með venjulegum
hætti, stóðu i tvö kvöld, og fjöl-
margir alþingismenn komu þar
fram með skoðanir sinar á
stjórnmálum og þjóðmálum.
Margt mjög athyglisvert
koma fram i þessum ræðum. En
það getur einnig verið mjög lær-
dómsrikt að veita þvi athygli,
sem ekki er sagt. Þögnin getur
lika talað.
Um margra mánaða skeið
hafa forsvarsmenn frjálslyndra
notað hvert tækifæri til þess að
tala um sameiningu jafnaðar-
manna. Sameiningarmálið átti
að vera meginmarkmið sam-
takanna. Undir slagorðum um
sameiningu gengu frjálslyndir
til kosninga og unnu sigur. Og
alltaf siðan hafa þeir verið sital-
andi um sameiningarmálið.
Þangað til nú.
Þeir, sem hafa fylgst með
umræðunum hafa eflaust
tekið eftir þvi, að fyrra kvöld
umræðnanna minntust ræðu-
menn Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna ekki aukateknu
orði á sameiningarmálið og sið-
ara kvöldið vék aðeins einn
þeirra, Bjarni Guðnason, orðum
að þvi. Hvorki Hannibal né
Björn minntust á sameiningar-
málið og enn siður Magnús
Torfi.
Eru Hannibal, Magnús og
Björn kannski búnir að missa
allan sameiningaráhugann?
Eru Samtök frjálslyndra og
vinstri manna e.t.v. horfin frá
sameiningaráformunum? Hver
er skýringin á þögninni og
sinnuleysinu, sem frjálslyndir
hafa sýnt þessum málum
undanfarna mánuði?
Tveir þingmenn Alþýðu-
flokksins, þeir Pétur Pétursson
og Benedikt Gröndal ræddu
sameiningarmálin sérstaklega
bæði umræðukvöldin og létu
báðir i ljós ugg yfir sinnuleysi
frjálslyndra um raunhæfar að-
gerðir. Um þetta fórust
Benedikt Gröndal svo orð:
,,i seinni tíð hafa frjálslyndir
gefið sér litinn tima til þess að
sinna sameiningarmálinu og
leggja fram nauðsynlega vinnu
við undirbúning þess. Hug-
myndir og áætlanir um raunhæf
skref hafa yfirleitt komið frá Al-
þýðuflokksmönnum, en Frjáls-
lyndir virðast ekki hafa tima
eða áhuga, enda þótt þá skorti
ekki stór orð á stundum.
Samtök frjálslyndra og
vinstri manna sögðu i stefnu-
skrá, sem þau gáfu út fyrir
kosningar, að meginmarkmið
samtakanna væri sameining
allra lýðræöissinnaðra vinstri
manna i einum flokki. Nú reynir
á, hvort þetta meginmarkmið
hefur verið sett til hliðar eða
ekki, og Alþýðuflokkurinn skor-
ar á Samtökin að taka sig á i
þessum efnum”.
Þetta sagði Benedikt Gröndal
og svipað hafði Pétur Pétursson
áður sagt, þar sem hann sagði
m.a. um Frjálslynda, að timi
væri til kominn að þeir gerðu
upp við sig i hvort istaðið þeir
ætluðu að stiga, þvi varla gætu
þeir ætlast til þess að eftir þeirri
ákvörðun biði Alþýðuflokkurinn
von úr viti.
Þarna komu þingmenn Al-
þýðuflokksins með alvarlegar
athugasemdir um, að svo virtist
vera, sem Samtök frjálslyndra
og vinstri manna væru búin að
missa allan áhuga á sameining-
armálinu. Þeim athugasemdum
svöruðu málsvarar Frjáls-
lyndra ekki. Þeir töluðu i það
heila tekið varla um sameining-
armálið. Hvað merkir sú þögn?
Hún getur varla merkt annað
en það, að af einhverjum ástæð-
um er áhugi Frjálslyndra fyrir
sameiningarmálinu minni nú en
áður. En hvers vegna? Voru þá
aldrei neinar meiningar á bak
við stóru orðin? Því er erfitt að
trúa, en kjósendur Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna
og raunar allir islenzkir jafnað-
armenn eiga heimtingu á að fá
svar við þeirri spurningu eftir
hverju foringjar Frjálslyndra
séu að biða. Hvað veldur þvi, að
þeir hafa nú ekki tima til þess að
sinna sameiningarmálinu?
Hvað er nú i vegi þeirra?
SAMEININGARMALID OG SAMTOKIN
HVERS VEGNA
BÍDID ÞID?
1 útvarpsumræðunum hafa
tveir þingmenn Alþýðuflokksins
sérstaklega rætt sameiningar-
málin. Það gerði Benedikt
Gröndal i ræðu sinni i fyrrakvöld,
og ersá hluti ræðunnar m.a. birt-
ur hér að neðan. Og það gerði
Pétur Pétursson strax i upphafi
ræðu þeirrar, sem hann flutti sl.
föstudagskvöld.
Sameiningarmálið hefur mikið
verið rætt á ýmsum vettvangi upp
á siðkastið, en hvernig stendur
það mál milli ílokkanna. Þeirri
spurningu svöruðu þingmenn Al-
þýðuflokksins i útvarpsumræðun-
um. Seinlæti forystumanna
frjálslyndra er farið að tefja
framgang málsins.
Þetta er það, sem Pétur Pét-
ursson hafði að segja um samein-
ingarmálið:
,,Við Alþýðuflokksmenn telj-
um, að Alþýðuflokkurinn hafi á
siðustu 50 árum unnið þannig að
málefnum þjóðarinnar, að ekki
verði talið litils virði, þegar litið
er málefnalega á árangurinn á
þessu timabili.
Jafnaðarstefnan á islandi vann
sigur i siðustu kosningum.
Aðrir flokkar hafa oft fallizt á
skoðanir okkar í Alþýðuflokknum
i grundvallaratriðum og gjarnan
samþykkt þær, þegar augljóst
var, að þjóðin var á sömu skoðun.
En eins og i öðrum málum er og
Pétur Pétursson skrifar:
verður þjóöin sá aðili, sem tekur
lokaákvörðun um það, hvort
stefna Alþýðuflokksins sé i sam-
ræmi við vilja fólksins. Sjálfur
held ég, að i raun og veru séu fjöl-
margir islendingar sammála
okkar stefnu, kannske flestir. En
annarleg pólitisk sjónarmið virð-
ast oft ráða ferðinni. Við þessu er
hreint ekkert að segja. Fólkið
ræður sjálft i lýðræðisþjóðfélagi.
En ég tel það sjálfur fráleitt, að
tveir jafnaðarmannaflokkar séu i
landinu. Fyrir þvi er hreint engin
Framhald á bls. 4
OG STADA
í upphafi ræðu sinnar vék
Benedikt Gröndal að stjórnar-
skiptunum i sumar og afstöðu
Alþýðuflokksins til rikisstjórnar
Olafs Jóhannessonar. Benedikt
sagði m.a.:
„Þegar fyrrverandi rikisstjórn
lét af völdum, eftir tólf ára sam-
starf Alþýðuflokksins og Sjálf-
stæðisflokksins, skildu leiðir
þessara flokka og hvarf hvor um
sig til sins uppruna, til sinnar
ómenguðu stefnu. Flokkarnir
höfðu hagað stjórnarsamstarfi
sinu á þá lund, að deilur þeirra i
milli fóru að mestu leyti fram að
tjaldabaki, en mál voru ekki flutt
á Alþingi, fyrr en samkomulag
hafði náðst um þau. Þetta var tal-
ið stuðla að sterkari rikisstjórn en
ýmsum fannst flokkarnir renna
miklu meira saman en þeir i raun
og veru gerðu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú
snúið til hægri og tekið upp harða,
kapitaliska stefnu. Formaður
flokksins vegsamar i eldhúsum-
ræðum gróða og gróðastefnu og
telur til hinna beztu dyggða. Það
hefði hann aldrei gert, maðan
hann var forsætisráðherra sam-
steypustjórnar.
Sjálfstæðismenn leggja nú
megináherzlu á baráttu gegn
stórauknu miðstjórnarvaldi rikis-
báknsins, eins og þeir kalla það.
En i samstarfi við okkur komu
þeir upp Seðlabanka Islands, sem
er mikið rikisbákn og langmesta
miðstjórnarvald, sem þekkzt hef-
ur i islenzku efnahagslifi. Þá voru
þeir ekki eins áhyggjufullir yfir
vægum lýðræðissósialisma og
þeir eru nú.
Við Alþýðuflokksmenn höfum á
sama hátt snúið okkur til vinstri
og dustað rykið af ýmsum
baráttumálum jafnaðarmanna,
sem við gátum ekki fengið fram-
gengt i siðustu stjórn.Við höfum
nú tekið afstöðu á móti ýmsu, sem
við gengum inn á til samkomu-
lags á þeim árum, en að sjálf-
sögðu er það grundvöllur sam-
steypustjórna, að flokkar þeirra
komi einhverju fram af áhuga-
málum sinum, en láti undan
varðandi áhugamál hinna á móti.
Þingmenn Alþýðuflokksins
hafa i vetur flutt fjölda af frum-
vörpum og tillögum um hags-
munamái launþega og neytenda,
svo og um tryggingar og önnur
mál, er varða bættan hag og auk-
ið öryggi alls almennings. Þvi
miður hefur rikisstjórnin litið
sinnt þessum tillögum, til dæmis
um skattamál sjómanna,
vinnutima bátasjómanna, trygg-
ingar fyrir tannlækningar,
neytendalöggjöf, vernd gegn hús-
næðisokri og margt fleira.
Þingmenn Alþýðuflokksins
hafa meðal annars flutt tillögu,
sem stefnir að þvi, að þjóðin sem
heild skuli eiga óbyggðir landsins
til þess að varðveita og nota i
sameiginlega þágu. Þetta er ein-
hver mesta þjóðnýtingarfillaga,
sem fram hefur komið á Alþingi
um árabil, og hún hefur fengið
góðar undirtektir hjá fólki i öllum
flokkum, sem skilur eðli þessa
máls.
örlög tillögunnar urðu
athyglisverð. f þingnefnd tóku
Sjáifstæðismenn og Framsóknar-
menn saman höndum um að visa
tillögunni frá, en Alþýðuflokks-
menn, Alþýðubandalagsmenn og
Frjálslyndir studdu hana. Mál
eins og þetta leiða i ljós, hverjir
raunverulega eru vinstrimenn og
hverjir hægri menn i islenzkum
stjórnmálum.
ViSBENDING UM VEIK-
LEIKA
Þá vék Benedikt einnig að um-
mælum Magnúsar Kjartansson-
ar, iðnaðarráðherra, úr umræð-
unum s.i. föstudagskvöld, þar
sem hann m.a. rifjaði upp er
Alþýðuflokknum var boðin aðild
að rikisstjórn Ólafs Jóhannesson-
ar á s.l. sumri. ,,Og það boð
stendur enn”, sagði Magnús i um-
ræðunum þá.
,,Ekki gat ég skilið ráðherrann
öðru visi, en svo, að hann væri nú
að bjóða Alþýðuflokknum að
ganga i rikisstjórnina, og hljóta
þetta aö þýkja nokkur tiðindi”,
sagði Benedikt.
Benedikt benti einnig á, að það
væri undarlegt, að iðnaðarráð-
herra skyldi taka þannig fram
fyrir hendurnar á forsætisráð-
herra og bjóða Alþýðuflokknum
aðild að rikisstjórninni þegar það
væri haft i huga, hvernig Magnús
hefði útlistað hið „hroðalega”
starf Alþýðuflokksins undanfarin
ár, þar sem hann hafi m.a. gefið
flokknum það að sök að hafa fórn-
að frelsi þjóðarinnar, selt landið,
svikið verkalýðinn o.s.frv.
Siðan sagði Benedikt:
,,t þessu sambandi vil ég biðja
menn að ihuga vandlega, hvers
vegna ráðherra i rikisstjórninni
gerir Alþýðuflokknum nú tilboð
um að ganga i stjórnina, en slikt
boð hefur ekki verið gert opinber-
lega siðan stjórnin var mynduð i
fyrrasumar. Eg spyr aftur:
Hvers vegna?
Hefur rikisstjórnin ekki meiri-
hluta, sem hefur reynzt nægilega
stór til að stjórna landinu i meira
en áratug? Er ekki samstaða
stjórnarflokkanna með ágætum
að þvi er forsætisráðherra hefur
nýlega fullyrt? Hvað er þá að?
Við þessum spurningum eru
augljós svör.
Kikisstjórnin er ekki eins sam-
stæð og sterk og hún vill vera
láta.
Rikisstjórnin óttast þau vanda-
mál, sem eru framundan, og finn-
ur vanmátt sinn til að taka þau
föstum tökum.
Rikisstjórnin óttast að hafa
jafnaðarmanna- og launþega-
flokk eins og Alþýðuflokkinn i
andstöðu. Það mundi vera auð-
veldara að berjast við ihaldsflokk
einan.
Þess vegna er þetta boð ótviræð
visbending um veikleika”.
SAMEININGARMALIN
f ræðulokin fjallaði Benedikt
Gröndal um sameiningarmálin.
Þar sagði hann m.a.:
„Bæði Framsóknarflokkurinn
og Alþýðubandalagið hafa kosið
nefndir til að fjalla um sam-
einingarmál og ræða við aðra að-
ila um flokkaskipan á vinstri arm
stjórnmálanna i næstu framtið.
Þó bendir allt til þess, að hvorug-
ur þessara flokka hafi nokkurn
áhuga á sameiningu við aðra.
Hins vegar hafa farið fram við-
ræður milli Alþýðuflokksins og
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna um sameiningu þessara
flokka.
Rökin fyrir slikri sameiningu
eru augljós. Það er fásinna að
hafa tvo flokka, sem báðir telja
sig berjast fyrir lýðræðislegri
jafnaðarstefnu. Þeir hljóta að
eyða orku og fylgi hvor fyrir
öðrum. Þeir munu aldrei geta náð
verulegum árangri i kosningum,
fyrr en þeir standa saman sem
eitt, voldugt pólitiskt afl.
Þetta virðast flestir viður-
kenna, en það hefur samt sem áö-
ur gengið alltof hægt að þoka
þessum málum fram og stiga þau
skref, sem stiga verður, áður en
til sameiningar kemur. Á siðasta
hausti voru haldnir nokkrir form-
legir fundir með flokkunum, en i
seinni tiö hafa frjálslyndir gefið
sér litinn tima til að sinna þessu
máli eða leggja fram nauðsyn-
lega vinnu til að undirbúa þaö.
Hugmyndir og áætlanir um raun-
hæf skref hafa yfirleitt komið frá
Alþýðuflokksmönnum, en Frjáls-
lyndir virðast ekki hafa tima eða
áhuga, enda þótt þá skorti ekki
stór orð á stundum.
Samtök frjálslyndra og vinstri-
manna sögðú í stefnuskrá, sem
þau gáfu út fyrir kosningar, að
meginmarkmið Samtakanna
væri sameining allra lýðræðis-
sinnaðra vinstrimanna, jafnaðar-
manna og samvinnumanna, i ein-
um flokki. Nú reynir á, hvort
þctta meginmarkmið hefur verið
sett til hliðar eða ekki, og Alþýðu-
flokkurinn skorar á Samtökin að
taka sig á i þessum efnum.
Sameining tveggja flokka i einn
jafnaðarmannaflokk verður erfitt
mál i framkvæmd, sem getur
komið illa við marga. Þessi sam-
eining er ekki fyrst og fremst
gerð fyrir okkur, sem lengi höfum
starfað i flokkunum tveim. Hún
verður gerð fyrir framtiðina.
Okkur ber skylda til að fá næstu
skynslóð i hendur einn. samein-
aðan, heilan og sterkan flokk,
sem starfar að framgangi
jafnaðarstefnunnar á íslandi.
Sú stefna hefur þegar ráðið
miklu um mótun hins bezta i
islenzku þjóðfélagi og hún mun
enn eiga erindi við komandi kyn-
slóðir íslendinga og leiðbeina
þeim við að gera gott þjóðfélag
enn betra”.
KAFLAR ÚR RÆBD BENEDIKTS GRÖNDALS l)R ELDNÚSUMRÆDUNUM í FVRRAKVÖLD
Miðvikudagur 17. mai 1972
0