Alþýðublaðið - 24.06.1972, Blaðsíða 5

AÐ GEFNU TILEFNI
bungamiðjan i gagnrýni á nú-
verandi þjóðfélagsskipan er
krafa um dreifingu valdsins og
aukið lýðræði sem og aukið jafn-
rétti þjóðfélagsþegnanna. 1 þessu
sambandi verður að hafa i huga,
að lýðræðið hér á landi mótaðist á
þeim timum, er þjóðin bjó við fá-
breytt bændaþjóðfélag og það
hefur ekki þróast i samræmi við
hinar öru breytingar á öllum
sviðum i þjóðfélaginu.
Það er ljóst, að lýðræðið, sem
þjóðin býr við er takmarkað, svo
að hinn almenni kjósandi finnur
til einangrunar og áhrifaleysis á
stjórn þjóðfélagsins og stofnana
þess. Það er þvi nauðsynlegt að
koma á virkara og raunhæfara
lýðræði i stjórnskipan landsins
meöal annars með eftirtöldum
ráðstöfunum:
Stjórnmálaflokkarnir, sem eiga
að vera tæki fólksins til þess að
hafa áhrif á gang mála starfi
meira en nú er fyrir opnum tjöld-
um, svo almenningur eigi auð-
veldara með að fylgjast með
starfsemi þeirra og hinn venju-
legi félagi eigi hægar með að hafa
áhrif á gang mála og stjórn
þeirra.
Stjórnmálaflokkunum verði
tryggð sem jöfnust aðstaða til að
koma skoðunum sinum á fram-
færi i hinum ýmsu fjölmiðlunar-
tækjum nútimans.
P’ulltrúum i stjórn hinna stærri
kaupstaða verði fjölgað að mun
frá þvi, sem nú er. Með þessu má
Nýttland virðist lita á það sem
meginverkefni sitt um þessar
mundir að úthúða Alþýðublaðinu
og Alþýðuflokknum. 1 blaði þvi,
sem út kom 15. júni sl. er tveggja
dálka rammagrein á forsiðu af
sama toga spunnin.
Grein þessi ber yfirskriftina:
,,Vi 11 Alþýðuflokkurinn styðja
rikisstjórnina?"
bessari spurningu er til að
svara þannig: Flokkurinn hefur
stutt og styður ýmis þau mái,
rikisst jórnarinnar, sem eru i
anda jafnaðarstefnunnar, en
berzt gegn öðrum, sérstaklega
þeim, er skaða launþega og neyt-
endur. Eftir þessari reglu hefur
þingflokkur Alþýðuflokksins
starfað á þingi i vetur. Þetta er
tónninn i skrifum Alþýðublaðsins.
Þvi er svo ekki að neita að i
landi. sem býr við flokkakerfi
eins og lsland, þannig að enginn
einn stjórnmálaflokkur getur
stjórnað i krafti meirihluta,
hljóta tveir eða fleiri stjórnmála-
flokkar að sameinast um stjórn-
ina. Við þær aðstæður er stjórnar-
stefnan ekki hrein stefna neins
stjórnarflokksins. Hún er mála-
miðlun. Það þekkir Alþýðuflokk-
urinn af langri reynslu, þótt ný-
næmi sé fyrir aðstandendur Nýs
Lands.
Varaformaður Alþýðuflokksins
—lýsti þessu svo i umræðum um
stefnuyfirlýsingu rikisstjórnar-
innar sl. haust.:
..Alþýðuflokkurinn mun leitast
við að veita stjórnarflokkunum
aðhald, ekki siður en þeir vægð-
arlaust gagnrýndu Alþýðuflokk-
inn, er hann sat i stjórn undanfar-
in ár og varð stundum að standa
að óvinsælum, en óhjákvæmileg-
um ráðstöfunum, þegar á móti
blés.”
Annað mætti nefna hér til. Al-
þýðublaðið hefur litið sem ekkert
gert að þvi að gagnrýna fram-
komu einstakra manna stjórnar-
innar. Gagnrýni, skammir, nöld-
ur, eða hvaða annað nafn, sem
nota má yfirskrif Alþýðublaðsins
gegn ýmsum ráðstöfunum stjórn-
arinnar hafa yfirleitt beinzt að
stjórninni allri og þingliði hennar.
Nýtt land heldur áfram: ,,bað
(Alþýðublaðið) er á móti rikis-
stjórn, sem. . . ” og siðan eru
talin upp ein niu afrek stjórnar-
innar. Litum á þau nánar, þó ekki
i alveg sömu röð og i Nýju Landi:
Forganga um útfærslu fisk-
veiðilögsögunnar i 50 milur. Nú
má alltaf deila um „frumkvæði"
og „forgöngu” og sýnist sitt
hverjum. En núverandi rikis-
stjórn mun standa að útfærslu
landhelginnar i 50 milur, MEÐ
ÞJÖÐINA EINHUGA Á BAK VIÐ
SIG. Hefur greinarhöfundur Nýs
Lands gleymt þvi að þingsálykt-
unartillagan um útfærslu land-
helginnar i 50 milur var sam-
þykkt á þingi með 60 samhljóða
atkvæðum?
Hefur stórhækkað trygginga-
bætur, elli og örorkulifeyri. Mesta
afrek rikisstjórnarinnar i þeim
málum var að flýta gildistöku
laga, SEM ÞEGAR HÖFÐU
VERIÐ SAMÞYKKT, og þá köll-
uð „hundsbætur" af einum ráð-
herra núverandi stjórnar. Þær
breytingar, sem gerðar hafa ver-
ið siðan, hafa verið gerðar án
andstöðu Alþýðuflokksins.
Afnumið nefskatta. Um „and-
stöðu Alþýðuflokksins" við afnám
nefskatta visast til Nefndarálits
Gylfa Þ. Gislasonar um tekju-
skattsfrumvarpið.
Beitti sér fyrir styttingu vinnu
vikunnar i 40 st. Aftur getum
við hugleitt hvað er „að beita sér
fyrir", „hafa forgöngu um"
o.s.frv., en rétt er það, að rikis-
stjórnin fékk þetta ákvæði mál-
efnasamnings sins samþykkt á
Alþingi, þegar útséð var um að
frjálsir samningar tækjust um
það, þrátt fyrir margra vikna þóf.
Alþýðuflokkurinn var ekki á móti
þessu atriði, en hann gagnrýndi
þau vinnubrögð, sem viðhöfð
voru.
Stórefling fiskiflotans. Alþýðu-
flokkurinn gagnrýndi þar þau
vinnubrögð, að láta einstaka ráð-
herra vera að vasast i togara-
kaupamálum upp á eindæmi i
stað þess að fela Framkvæmda-
stofnun rikisins, sem einmitt var
stof nuð til verkefna, sem þessara,
að annast áætlunargerð um það
mál.
Afnam visitölubindingu á laun.
Skilaði sjómönnum þvi, sem
fyrri rikisstjórn hafði rænt þá.
Þessum tveim atriðum er bezt
að svara saman. Og einfaldasta
svarið er, að hjá rikisstjórninni
virðist önnur höndin ekki vita,
hvað hin gerir. Rikisstjórnin af-
nam visitölubindingu á laun.
Rétt. En á áramótum lét hún sig
hafa það að hækka landbúnaðar-
afurðir stórlega i verði án þess að
það kæmi fram i visitölunni, með
þvi að fella niður nefskatta um
leið. Góður hluti þessarar ráð-
stöfunar hefur ekki fengizt leið-
réttur ennþá. Skilaði sjómönnum
aftur þvi, sem fyrri rikisstjórn
hafði rænt þá, en ramdi þvi aftur
við skatlabreytingarnar á annan
hátt.
Sjálfstæð utanrikisstefna ls-
lendinga.
Fólgin i þvi að vera á annarri
skoðun en fyrri stjórn um máls-
meðíerð á inngiingu Alþýðulýð-
veldisins Kina i Sameinuðu Þjóð-
irnar.
Vinnur að brottför hersins af
landinu.
Það eina, sem þar hefur gerzt
lrá rikisstjórnarinnar hendi er að
utanrikisráðuneytið undir yfir-
umsjón ráðherranefndarinnar
svokölluðu vinnur að þeirri könn-
un á varnarmálum lslands, sem
Alþýðuflokkurinn lagði til aö
utanrikismálanefnd Alþingis léti
gera.
Siðan segir: „Alþýðublaðið er á
móti stjórn þriggja vinstri flokka,
sem Samtök frjálslyndra og
vinstri manna eru aðili að.” bess-
ari fullyrðingu var svarað i upp-
hafi byrjun skrifa þessara. En að
hvaðaleytier Alþýðublaðið á móti
þessari rikisstjórn?
Það varaði við i byrjun að farið
væri of geyst af stað. Það varaði
við fyrirhyggjuleysi rikisstjórn-
arinnar i sigurvimunni. bað var-
aði rikisstjórnina við að eyða upp
öllum afrakstri undanfarinna
ára. Þvi miður hefur komið i ljós
að aðvaranir þessar áttu fullan
rétt.á sér. Byrjunin var of hröð.
Afleiðingin hefur heldur ekki látið
á sér standa. Stórfelldar verð-
hækkanir, sem bitna fyrst og
fremst á þeim, sem lægst hafa
launin. Stórfelldar skattaálögur,
sem enginn er óhultur fyrir.
Þessu atferli hefur Alþýðublaðið
mótmælt. Það hefur mótmælt þvi
að láglaunafólk i landinu ber
skarðan hlut frá þprði vegna að-
gerða rikisstjórnarinnar. Alþýðu-
flokkurinn hefur helzt mótmælt
þegar rikisstjórnin hefur hrokkið
út af þeirri vinstri linu sem stjórn
vinnandi stétta, sem hún vill vera
á.
Siðan er spurt: Vill Alþýðublað-
ið þrátt fyrir þessi skrif sin, sem
það myndi telja ósvifin, ef þau
væru á siðum Nýs Lands, að Al-
þýðuflokkurinn sameinist SFV og
gerist aðili aö „vondri stjórn" og
styðji hennar stefnu. Eða vill Al-
þýðublaðið að SFV sameinist Al-
þýðuflokknum til að fella núver-
andi rikisstjórn og mynda nýja
„viðreisnarstjórn” undir forystu
Sjálfstæðisflokksins?”
Rétt er það að birtust skrif eins
og: „Það er hreint ótrúlegt, hvað
núverandi rikisstjórn hefur getað
brotið mörg loforð á stuttum
tima" á siðum Nýs Lands myndu
þau teljast ósvifin, ef þau væru
sett fram sem skoðun blaðsins,
UM STJÖRN SEM ÞAÐ TELUR
SIG STYÐJA í EINU OG ÖLLU.
Þvi er það, að Alþýðublaðinu
finnast ekki beint viðkunnanleg-
ar, né lofandi eintómu góðu um
framtiðina þær át?á«sir, sem blaðið
hefur i frammi stjórnarþing-
mann og einn ráðfíerra stjórnar-
innar i þessu sama blaði. Sama
blaði og notað er til aö agnúast út
i Alþýðublaðið fyrir að leyfa sér
slikt hið sama, þótt ekki séu tekn-
ir fyrir einstaklingar.
Hvað snertir hugleiöingar um
að annar flokkurinn sameinist
hinum ætti greinarhöfundi von-
andi að fara að skiljast að hvor-
ugt kemur til greina. Það er um
það að ræða að tveir eða fleiri
flokkar, eða flokksbrot, verði lögð
niður og sameinist. Það er ætlun
þeirra, sem fylgja þessu máli, að
stofnaður verði NÝR FLOKKURj
með jafnaðarstefnuna að leiðar-
ljósi stefnu sinnar.
Það er gjarnan horft til tima-
takmarka kringum kosningar i
þessu skyni. Og hvers vegna?
Vegna þess, að það yrði þessa
flokks, sem heildar að ráðstafa
þvi hvaða afstöðu hann tæki til
stjórnarmyndunar, en ekki þeirra
flokka sem legðust niður við
stofnun hans. Takist þessi.flokks-
stofnun eins og til er ætlast ætti að
gera komið út úr þvi sterkur
vinstri flokkur, aem gæti sem
slikur orðið forys>(flokkur vinstri
aflanna á Islandt'

I K I I
Útgáfufélag Alþýðublaðsins h.f. Ritstjóri
Sighvatur Björgvinsson (áb.). Aðsetur rit-
stjórnar Hverfisgötu 8-10. Sími 86666.
NEYTENDUR
Enn þyngist bagginn á vegna neytenda. Þó má
frúnum, sagði í fyrirsögn í
Alþýðublaðinu í gær. Og
tilefnið er lokun nokkurra
mjólkurbúða í Reykjavik
á laugardögum.
En þetta gefurtilefni til
að hugleiða lokunartima
verzlana almennt. Nú er
svo komiö aö algjör
ringulreið virðist ríkja hjá
verzlunum í höfuðborg-
inni með það hvenær er
opið og hvenær lokað.
Allt frá því i haust hafa
staðið yfir umræður um
þessi timamörk. Fyrst í
haust þegar kvöldsölu-
málin voru á dagskrá,
með þeim afleiðingum,
að nú er engar þær vörur,
sem heimili almennt
þurfa áað halda að fá eft-
ir að sölubúðir loka í
Reykjavík.
Aftur í marz, þegar til
umræðu voru á alþingi
breytingar á lögum um
Framleiðsluráð landbún-
aðarins, sem hefðu haft í
för með sér mjólkursölu í
almennum matvöruverzl-
unum.
Einnig er gerðir voru
samningar verkalýðs-
félaganna, og lögfest 40
stunda vinnuvika. Þá
virtust þeir, sem verzlanir
reka i borginni alls ekki
geta gert upp við sig, af
hvorum enda vikunnar
ætti að klipa.
Og ennþá núna, þegar
verzlanir keppazt við að
auglýsa alls kyns opnun-
artakmarkanir.
Það hafa aftur á móti
ýmis nágrannasveitar-
félög gert, þannig að
margfalt hægara er um
vik með verzlun í ná-
grenninu heldur en í borg-
inni sjálfri.
Þegar þannig er komið
læðist að sá grunur, að
forráðamenn verzlana i
Reykjavík telji neytand-
ann orðinn til verzlananna
vegna, en ekki verzlanir
segja að steininn taki
fyrst úr, þegar Kaupfélag
Reykjavikur og nágrennis
fer að láta sína rödd
hljóma i þeim kaup-
mannakór, sem kyrjað
hefur auglýsingasöng um
„lokaö á laugardögum."
Félag, sem byggt er upp
af neytendum sjálfum,
orðið til vegna þeirra og
fyrir þá. Enda hafa neyt-
endur sýnt þann hug i
verki með því að stórauka
félagatölu þess.
En hvað hafa neytenda-
samtökin um þetta mál að
segja? i umsögn þeirra til
borgarráðs fyrir rúmu ári
sagði svo:
„Allar takmarkanir á
afgreiðslutima sölubúða
eru skerðing á þjónustu
við neytendur. Neytenda-
samtökin eru ófús að lýsa
samþykki sínu við nokkra
tillögu, sem takmarkar
afgreiðslutíma sölubúða.
Þessi stefna er í fullu
samræmi við stefnu neyt-
endasamtaka í nágranna-
löndum okkar, en þau
berjast gegn öllum tak-
mörkunum á afgreiðslu-
tíma verzlana. Húsmæður
vinna i síauknum mæli ut-
an heimilis, við vakta-
vinnu i ýmsum þjónustu-
og framleiðslustörfum.
Fjarlægð frá heimili að
vinnustað verður æ meiri.
Stjórn neytendasam-
takanna vill vekja athygli
á, að afgreiðslutimi verzl-
ana er aðeins einn hluti
a fgreiðslutímavanda-
málsins. Magar opinberar
stofnanir hafa afgreiðslu-
tíma, sem er neytendum
mjög í óhag. Hinn al-
menni borgari á sífellt
erfiðara með að ná til
opinberra aðila í þjóð-
félaginu."
Þrátt fyrir þetta árs-
gamla álit hefur ennþá
þrengzt hagur neytenda á
þessu sviði.
LYÐRÆÐI
STJÖRNSKIPAN
ætla að fleiri stéttir og þjóðfélags-
hópar ættu sina fulltrúa i þessum
stofnunum og fleiri skoðanir og
sjónarmið kæmu þar fram.
Núverandi kosningaskipan var
óvéfengjanlega stórt spor i átt til
aukins lýðræðis. En fullnaðar-
reynsla af henni er ekki fengin, en
þó er þegar ljóst, að óeðlilegur at-
kvæðamunur er að baki hverjum
þingmanni eftir kjördæmum, sem
verður að jafna.
Núverandi kosningafyrirkomu-
lagi til Alþingis og bæjarstjórna
mætti breyta þannig, að kjósend-
ur geti valið meir milli einstakra
frambjóðenda á sama lista og nú
erog jafnvel af öllum listum, sem
i kjöri eru.
Draga verður úr hinum miklu
völdum og - áhrifum embættis-
manna og færa þau yfir til kjör-
inna fulltrúa þjóðarinnar, er bera
ábyrgð gagnvart fólkinu sjálfu.
Forstöðumenn lánastofnana og
héraðsdómarar láti af þeim störf-
um, þegar þeir bjóöa sig fram til
þings.
Draga verður gleggri skil milli
Alþingis og rikisstjórnar en nú er.
Kjörnir Alþingismenn láti t.d. af
þingmennsku, er þeir verða ráð-
herrar, en varamenn taki sæti á
meðan.
Það er óumflýjanlegt i sifellt
fjölþættari og flóknari þjóðfélags-
starfsemi, að rikið láti til sin taka
á æ fleiri sviðum mannlegra sam-
skipta, og að jafnframt fjölgi
stofnunum þess og starfsliði.
Þessu fylgir hætta á of miklu
skrifstofuvaldi og minnkandi
áhrifum þegnanna á stjórn hinna
ýmsu þjóðfélagsstofnana. Þess
• vegna þarf að búa svo um hnút-
ana, að réttindi almennings gagn-
vart stofnunum og skrifstofuvaldi
hins opinbera verði tryggð. ,
Nauðsynlegt er að skipaður
verði sérstakur umboðsmaður,
sem tekur á móti kærum og um-
kvörtunum almennings varðandi
samskipti hans við opinberar
stofnanir og stjórnvöld.
Setja þarf ennfremur i stjórn-
arskrá ákvæði um upplýsinga-
skyldu stjórnvalda, sem veitir
hverjum þjóðfélagsþegn aðgang
áð opinberum skjölum, sem
varða rekstur stofnana.
TD
Laugardagur 24. júni 1972.