Alþýðublaðið - 15.03.1973, Blaðsíða 6

Guðmundur Bjarnason:
ÍSUNÐ FYRIR
ÍSLENDINGA
Orsögn íslands úr Atlantshafsbandalaginu
hlýtur að vera það takmark, sem þjóðin keppir
að í framtíðinni. Nú ríður á, að íslendingar
geri kröfur til, að ríkisstjórnin standi við gefin
loforð um brottför hersins á þessu kjörtímabili,
M
sem er grundvallarforsenda þess, að Island
geti tekið upp sjálfstæða utanríkisstefnu á
alþjóða vettvangi, óháða hagsmunum
stórveldanna.
Einn svartasti dagurinn I sögu
islenzku þjóöarinnar á þessari
öld er tvimælalaust 30. marz
1947. Þann dag samþykkt
Alþingi meö 37 atkvæöum gegn
17 þingsályktunartillögu, þar
sem rikisstjórninni var faliö aö
gerast stofnaðili aö Noröur-Atl-
antshafssamningnum fyrir
tslands hönd. Með samþykkt
þessarar tillögu gekk Alþingi.
berhögg viö fyrri yfiriýsingar
um ævarandi hlutleysi íslands,
sem meðal annars birtast i 19.
grein dansk-islenzku
sambandslaganna frá 1918. Aö
visu hafði Alþingi þann 10. júli
1941, að beiðni Breta, sem her-
tóku landiö i mai 1940, sam-
þykkt samning um að fela
Bandarikjamönnum hervernd
Islands það sem eftir væri
striösins. Samþykkt þessi getur
þó varla talizt vera afturhvarf
frá yfirlýsingunni 1918, vegna
þeirra aðstæðna, sem þá riktu. 1
samningi þessum skuldbundu
Bandarikjamenn sig til að
hverfa af landi brott með allan
herafla sinn undir eins og þá-
verandi heimsstyrjöld lyki.
Samt sem áður skeður það
stuttu eftir strlðslok, að Banda-
rikjastjórn fer fram a að fá
afnot af þrem stöðum á lslandi
til hvorki meira né minna en 99
ára. Þessum tilmælum höfnuðu
allir stjórnmálaflokkarnir
afdráttarlaust. Varnarliðið sat
nú samt sem áður áfram og
engin sáust þess merki, að það
ætlaði að hafa sig á brott. Siðan
gerist það næst, að á árinu 1946
er Keflavikursamningurinn
gerður, en hann fól i sér brott-
flutning allra bandariskra her-
manna á einu ári. Þó var sá
galli á gjöf Njarðar að Banda-
rikjamönnum var veitt aðstaða
á Keflavikurflugvelli vegna
skuldbindinga þeirra við her-
stjórn Þýzkalands. Samningur-
inn gilti til fimm ára. Nitján
hundruð fjörutiu og niu gerist
Island svo stofnaðili að NATO
eins og áður er frá sagt. Aður en

umrædd aðild Islands tók gildi
höfðu Bandarikjamenn eftir
viðræður við islenzka ráðherra
meðal annars lýst yfir, að ekki
kæmi til greina að erlendur her
eöa herstöðvar yröu á íslandi á
friðartimum (svo mörg voru
þau orð).
Þrátt fyrir þessa yfirlýsingu
og yfirlýsingar islenzkra stjórn-
málamanna þess efnis, aö ekki
kæmi til greina að herstöð yrði
hér til frambúðar er hinn 5. mai
1951 undirritaður varnarsamn-
ingur miili rikisstjórna lands
vors og Bandarikjanna. Sam-
kvæmt samningi þessum var
svo sett á laggirnar bandarisk
herstöð, sem þvi miður er enn
þann i dag rekin af fullum
krafti.
Til þess að fá rétta mynd af
ástandi þessa máls i dag
verðum við að gera okkur
glögga grein fyrir ofan-
greindum atriðum. Eftir siðustu
Alþingiskosningar tók við völd-
um stjórn þriggja flokka
(Framsóknarflokks, Alþýðu-
bandalags og Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna), sem i
daglegu tali er oftast nefnd
„vinstri stjórnin”. 1 málefna-
samningi þeim, sem þessir
flokkar gerðu með sér er eftir-
farandi ákvæði að finna:
„Varnarsamningurinn við
Bandarikin skal tekinn til
endurskoðunar eða uppsagnar I
þvi skyni, að varnarliðið hverfi
frá tslandi i áföngum. Skal að
þvi stefnt, að brottför liðsins
eigi sér stað á kjörtimabilinu”.
Hins vegar er ekki gert ráð fyrir
úrsögn lslands úr Atlantshafs-
bandalaginu. Akvæði þetta
hefur vakið upp mikinn úlfaþyt
meðal þeirra, sem vilja að
varnarliðið verði hér áfram.
Enn á ný hefur verið hafinn upp
mikill áróöur fyrir áframhald-
andi bandariskri hersetu á
Keflavikurflugvelli. Helztu rök
stuðningsmanna hersetunnar
eru sem fyrr að hætta sé á auk-
inni áreitni rússneska bjarnar-
ins, ef herliðið hverfi á brott og
að ástandið I alþjóðamálum
yfirleitt gefi alls ekki tilefni til
brottreksturs hans i nánustu
framtið. Ég er þeirrar skoð-
unar, að þessir menn hafi alls
ekki fylgzt með þróun alþjóða-
mála, og geri sér auk þess ekki
grein fyrir þeim þjóðernis-
rökum, sem mæla gegn herset-
unni. Aldrei fyrr frá lokum
seinni heimsstyrjaldarinnar
hefur bjartsýnin um varanlegan
frið veriö eins mikil og einmitt
þessa dagana. Griðarsáttmálar
stjórnar Willy Brandts yiö
Sovétrikin og Pólland, lausn
Berlinarvandamálsins,
nýsamið vopnahlé i Vietnam,
nýjar vonir um friðsamlega
lausn deilunnar fyrir botni Mið-
jarðarhafs og væntanleg
öryggismálaráðstefna Evrópu
hafa rennt mjög styrkum
stoðum undir 'vonir manna um
varanlegan frið og gagn-
kvæman skilning þjóða i milli.
Ekki má heldur gleyma þeirri
þróun, að smáþjóðirnar ásamt
ýmsum þjóðum þriðja heimsins
hafa i siauknum mæli lýst yfir
hlutleysi og virðist ekkert lát
vera á þeirri þróun. Við vand-
lega athugun á þessu máli trúi
ég ekki öðru en allir Islendingar
leggi á það megináherzlu á
losna við bandarikst vopnavald
af islenzkri grund. En mark-
miðinu verður þó ekki að fullu
náð við brottför varnarliðsins.
ÖrsÖgn Islands úr Atlantshafs-
bandalaginu hlýtur að vera það
takmark, sem þjóðin keppir að
i framtiðinni. Nú riður á, aö
tslendingar geri kröfur til, að
rikisstjórnin standi við gefin lof-
orð um brottför hersins á þessu
kjörtimabili, sem er grund-
vallarforsenda þess, að tsland
geti tekið upp sjálfstæða utan-
rikisstefnu á alþjóða vettvangi,
óháða hagsmunum stórveld-
anna.
Guðmundur Bjarnason.
umsjónarmaður Ólafur Þ. Harðarson
FRYSTIHOLFIÐ
Hvernig á að matreiða djúpfryst kjöt?
Djúpfryst kjöt er annað hvort
látið þiðna, áður en það er mat-
reitt eða matreitt fryst. Sé
kjötið látið þiðna, þá á það að
gerast á köldum stað — helzt I
kæliskápnum sjálfum, en að
sjálfsögðu ekki i frystihólfinu af
augljósum ástæðum. Ef vel á að
vera má ekki þiða kjötið örar en
sem svarar þvi, að eitt kg af
gaddfreðnu kjöti þurfi 10-15
klukkustundir til þess að þiðna.
Steikingaraðferðirnar eru
þær sömu, hvort heldur steikja
á kjötið þitt eða freðið, en steik-
ingartiminn er mismunandi.
Fyrir stór kjötstykki, sem
steikja á freðin — heilsteikur
o.s.frv. — er rétt að reikna með
hálfum öðrum steikingartima
þiðs kjöts af sama þunga.
Þegar djúpfryst kjöt er tekið
til steikingar freðið, þá er vafið
um það álpappir eöa steikinga-
plasti og það sett inn i ofninn 170
st. heitan. Framan af fer allur
hitinn i það eitt að þiða kjötið og
fer timalengdin að sjálfsögðu
eftir stærð steikurinnar. Þiðn-
unartiminn með þessu móti er 2
klst. fyrir 4ra kg steik og hálf
önnur klst. fyrir 2ja kg steik.
Þegar kjötið er orðið þitt, þá má
taka álpappirinn eða steikinga-
plastið utan af og steikja svo
Við steikingu á minni stykkj-
um af freðnu kjöti — t.d. kótel-
ettum, lærissneiðum o.s.frv. —
ber að reikna með tvöföldum
steikingatima. Þegar steikt er á
pönnu á feitin að vera orðin vel
heit áður en kjötið er sett á
pönnuna, en þegar það hefur
verið gert, er straumurinn
lækkaður á plötunni — sett á
lágan hita. A meðan kjötið er að
steikjast ber að snúa þvi nokkuð
oft.
Suða á freðnu kjöti á að fram-
kvæmast þannig aö sem minnst
vatn sé notað — rétt aðeins sé
látið fljóta yfir kjötið. Siðan á að
hita vatnið hægt og rólega upp i
suðu. Eftir það er soðið eins og
venjulega.
Einvígið
eftir AAORDILLO
Það er von að búðingaframleiðandinn
þýzki kvíði framtíðinni — hann á 80%
vestur-þýzka fiskiskipaflotans
Þrátt fyrir ummæli vestur-
þýzka landbúnaðar- og fiskimála-
ráöherrans, Klaus Peter Bruhns,
um ályktun visindamannanna 46
við háskólann i Kiel, þá hefur
stuðningur visindamannanna við
málstað íslendinganna óneitan-
lega haft meiri áhrif ámótun al-
mennings álitsins i Þýzkalandi en
nokkurt einstakt plagg annað,
sem lagt hefur verið fram, ef
undan er skilinn úrskurður
alþjóðadómstólsins i Haag.
Bréf sérfræðinganna 46, sem
m.a. var undirritað af hinum
heimsþekkta hafefnafræðingi
prófessor Grasshoff, vakti strax
geysilega athygli viða um heim,
en þar er m.a. bent á að Þjóð-
verjar taki einungis tillit til
þeirra neikvæðu áhrifa sem út-
færsla fiskveiðilögsögunnar við
Island hafi á þýzkt efnahagslif.
Þeir segjast ekki neita þvi að
afleiðingarnar kunni að vera
alvarlegar fyrir Þjóðverja.
Minnkandi fiskveiðar leiði af sér
aukna eftirspurn og hækki þannig
fiskverð. En það megi ekki
gleyma þvi að verði ekki fiski-
stofnunum við Island hlift, þá sé
allur efnahagur landsins I hættu.
Það sé sannarlega timi til kom-
inn að fólk á meginlandinu geri
sér grein fyrir aö 90% framleiðslu
ísdendinga sé háð fiskveiðum.
Þetta bréf visindamannanna i
Kiel hefur vakið marga til
umhugsunar um málstað Islands,
og i grein i danska jafnaðar-
mannablaðinu Aktuelt, sem rituð
er af fréttaritara blaðsins i Bonn,
Stein Viksveen, er i fyrradag rætt
um þetta bréf visindamannanna
og viðbrögð þýzka ráðherrans.
Lokaorð greinarinnar i Aktuelt
eru þessi:
„Fiskveiði- og landbúnaðarráð-
herrann Klaus Peter Bruhns i
Neðra Saxlandi mótmælti strax
hugmyndum hafrannsóknar-
mannanna. Hann benti á að
ástæðan fyrir þróuninni á íslandi
væri sú að i 10 ár hafi Islendingar
þrjóskazt við að ganga að
alþjóðasamkomulagi um
fiskveiðarnar umhverfis land sitt.
Það er hætta á að ráðherrann
liti af nokkurri þröngsýni á málið,
þegar hann fullyrðir að það séu
fleiri menn i Cuxhaven og
Bremerhaven, sem lifi á fiskveið-
um en á Islandi.
Bruhns virðist ekki taka með i
dæmið, að það er mun auðveldara
að útvega fólki önnur störf i
Þýzkalandi en á Islandi, og enn-
fremur nefnir hann ekki að enn
hefur enginn maður orðið at-
ÞRÁTT FYRIR ÁSÓKN LEIGUFLUGFELAGANNA
SKILAÐI SAS HAGNAÐl TÍUNDA ÁRIÐ í RÖÐ
vinnulaus i þessum tveim hafnar-
borgum vegna útfærslu islenzku
fiskveiðilögsögunnar.
En eflaust er til fólk sem kviðir
Vegna þcss að tekizt hefur aö
reka SAS með nettóhagnaði i 10 ár
i röð jafnframt þvi sem flugflot-
inn hefur stöðugt verið endur-
nýjaður og önnur eignastaða
mikið bætt, telja forráðamenn
SAS, að fyrirtækið sé vel i stakk-
inn búið til þess að mæta framtfð-
inni.
Þannigsegir i fréttatilkynningu
frá SAS, þar sem skýrt er frá þvi
að vegna örðugleika sem mörg
hinna stærri flugfélaga i heim-
inum hafi átt við að etja á undan-
förnum árum, og SAS ekki farið
varhluta af, hafi nettóhagnaður á
siðasta ári oröið um helmingi
lægri en árið 4®ur, þrátt fyrir
hagkvæmni i rekstri og mikinn
sparnað.
Astæður þess, að SAS hefur
yfirleitt getað skilað nettóhagnaði
eru m.a. þær, að fyrirtækið hafði
alls um 16% söluaukningu og
hleðslunýtingin batnaði um 1,6%
miðað við reikningsárið á undan.
Hið mikla framboð sæta hjá
ýmsum leiguflugfélögum, ekki
sizt á flugleiðunum yfir Atlants-
þau flugfélög, sem byggja
afkomu sina öðru fremur á
áætlunarflugi.
A undanförnum árum hefur
SAS verið aö endurnýja allan
flugflota sinn. Seinasta stór-
ákvörðun i þá veru er sú að selja
aliar Caravelle þolur félagsins og
kaupa 16 DC-9 vélar tilviðbótar.
Þegar þeim tilfæringum veröur
lokið á fyrirtækiö 52 vélar af
þeirri gerð. DC-9 flugvélarnar
hafa reynzt SAS mjög vel og nýju
vélarnar af þessari gerð verða
mun hávaða minni en þær fyrstu
og að kalla alveg reyklausar. Að
sjáifsögðu veröur eldri DC-9
vélunum breytt með timanum
þannig, aö þær veröa nákvæm-
Framhald á bls. 4
haf, er stöðugt vandamál fyrir
m ......................... .....................
TIV
piís
1
ifi
áf
V.l:
717.
Margir sem aka ölvaðir og eru ekki nappaðir fyllast slíkri
öryggiskennd að þeim hættir til að endurtaka aksturinn
;'v‘
!&
1
Uf{
ivt

1
i
7tÍL
1:L
• J •;:
1
Bifreiðastjórar afsala sér
miklu af frelsi slnu. Frá
umferöarfræðilcgu sjónarmiði,
þá eru þeir umsjónarmenn
sjálfstjórnandi kerfis, sem
myndað er af ökutækinu, veg-
inum og þvl, sem er á ferli á
honum og utan við hann. Bif-
reiðastjórinn verður að veita
ökutæki slnu umsjá á þann veg,
aö akstur hans aðlagi sig
umferðaraðstæðum hvers
stundarbils meö sem snörustum
hætti.
Þessu umsjónarstarfi manns-
ins við stýrið er t .d. ekki hægt að
likja við starfi hitastillis, sem
sjálfkrafa kveikir eða slekkur á
kyndingu við ákveðin hitastig.
Aðstæður umferðarinnar hver
af annarri sjá honum fyrir upp-
lýsingum, sem stöðugt breyta
um eðli og umfang. A hvern hátt
hann tileinkar sér þær ræðst
ekki aðeins af skynjunarhæfi-
leikum hans heldur einnig af
persónugerðinni.
Þetta er oftar en ekki ástæðan
fyrir röngum eða eigum við
heldur að segja skammt metn-
um viðbrögðum I umferöinni.
Sálfræðingur i Freiburg,
Werner Richter frá rannsóknar-
stofnun, sem meðal annars
hefur séð um sjálfstæðar
tveggja ára samanburðarrann-
sóknir á ökuhæfni vélknúðra
farartækja, lýsti þessu viðhorfi
með tveim dæmum á ráðstefnu
um orsakir umferðaróhappa
sem nýlega var haldin i Baden-
Baden.
Dæmin um rétt og skakkt
metin viðbrögð, sem Richter
valdi voru viðvíkjandi hrað-
akstri i þoku og akstri undir
áhrifum áfengis.
Rétt aðlöguð viðbrögð, sagði
hann, eru ávallt niðurstöðurnar
af málamiðlun, sem hinar
ósamstæðu kringumstæður
krefjast og ákveðin er af mark-
miðinu eða tilganginum annars
vegar og nauðsynarinnar á að
koma I veg fyrir slys hins vegar.
Viss vilji fyrir að taka áhætt-
una er alltaf með i leiknum. Þar
sem yfirgnæfandi mikilvægi er
bundið við takmarkið eða
ákvörðunarstaðinn er hætt við
þvi, að slys vilji til. Væri yfir-
gnæfandi mikilvægi bundið við
að koma i veg fyrir slysin myndi
enginn maöur nokkru sinni
hætta sér út á vegina.
Ef hegðan bifreiðastjórans er
stjórnað fyrst og fremst af þvi,
sem Richter vill kalla „mæli-
kvarða skilningsog skynjunar”,
þá munu viöbrögð hans annaö
hvort verða fyrirframsvörun
við þvi, sem á eftir að gerast,
ellegar eiga sér stað jafnóðum
og viðburðirnir verða.
Mistökin eiga sér stað, þegar
upplýsingar eru ranglega með-
teknar og lauslega og þær
greindar með ófullnægjandi
hætti og yfirborðslegum.
Hinn tilfinningalegi þáttur
ákvarðanatökunnar beinir svo
saman lönguninni til þess að
komast sem fyrst á ákvörðunar-
stað og viljanum til þess að
varna slysum. A þessu sviði
verða mistök aðallega vegna
þess að viðbótarástæöur eiga
hlut i þvi aö áhætta er tekin,
bæöi varðandi viðtöku og túlkun
á upplýsingum.
Ef, að siðustu, aðaltilgangur
bifreiðastjórans er það, sem
Richter nefnir siðfræöi, þá mun
hann hlýða fyrirmælum laga-
bókstafsins og reglugerðar-
innar um akstur á þjóðvegum.
Sér meðvitandi um aö hafa fylgt
þessum siöareglum út i yztu
æsar gera margir bifreiða-
stjórar sér það þó alls ekki ljóst,
að með þvi kunna þeir að hafa
valdið öðrum vegfarendum
erfiðleikum eða aukið slysa-
hættuna.
Astæður úr öllum þessum
þrem sérstæöu skýringarhópum
geta verið meövirkandi um
hegðun bifreiðastjóra, sem
stundar hraðakstur i þoku og
slæmu skyggni.
Övanir þvi að gera sér
ókomna atburði
treysta þeir á þá
i hugarlund
tilfinningar-
reynslu, að ekkert óvænt eigi
eftir aö koma fyrir. Það sem
meira er, þá finnst þeim að þeir
séu I rétti vegna þess, að flest
allir aörir aki einnig hratt I
þoku, og þess vegna séu þeir I
góðum félagsskap, ef svo má
segja. Bókstafur laganna hefur
ekkert að segja og skýrskotun
til almennrar skynsemi mun
ekki heldur reynast árangurs-
rik.
ökumenn, sem eru undir
áhrifum áfengis hafa svo skcrta
dómgreind og skynjunarhæfni,
aö tilfinningarnar ná yfirhönd-
inni.
Margir bifreiðastjórar eru
sannfærðir um aö þeir séu hæfir
til þess að aka bifreið enda þótt
blóðprufa sýni 150 mgr magn af
alkóhóli I blóðinu. Villa þeirra
stafar af þvl, að hæfileiki þeirra
til skynsamlegrar ályktunar og
til þess að sjá, að þeir séu ekki
færir til þess að aka bfl er stór-
lega skertur vegna áhrifa
áfengisins.
Jafnvel þótt þeir gerðu sér
ljóst, að þeir séu i raun og veru
ekki hæfir til aö aka bíl, þá yrði
sú staðreynd að geta yfirunnið
sjálfsálit þeirra, svo hinum
drukkna ökumanni yrði forðað
frá þvi að setjast undir stýri. Sú
fráfæling.sem lögin veita, getur
nægt til þess að árangrinum sé
Framhald á bls. 4
Sálfræðingur gerir úttekt á hraðakstri og ölvunarakstri
íi'rt
M
ía!
m
Ari
:TT.
'á
ȒG
rTJ
'alt
#- » •
« r«-1
ííij
fít
'ic
I
>-ti
fffi
ISÍÍ
i
•< 7 r: \ rjrrr 71ZSV Tí *

O
Fimmtudagur 15. marz. 1973
Fimmtudagur 15. marz. 1973