Alþýðublaðið - 13.07.1973, Qupperneq 6

Þótt með leynd sé veita Bar
haldsstjórnum í Afríku í up|
bandarísku ríkisstjórnarinna
hagslegum hagsmunum, skr
Kröfurnar á hendur NATO
um aö taka i taumana i
styrjöld Portúgals við
blökkumennina i nýlendun-
um i Afriku eflast stööugt og
fá sifellt meiri hljómgrunn.
Til þessa hefur þessi viðleitni
þó ekki haft erindi sem
árangur. Þvert á móti halda
Þýzkaland, England, Frakk-
land og Bandarikin, öörum
fremur, áfram og jafnvel i
vaxandi mæli stuöningi sin-
um viö hinar hvit-afrikönsku
rikisstjórnir, sem óttast nú
mjög vaxandi styrk afrisku
frelsishreyfinganna. Til
þessa hafa Bandarikin ekki
verið það þessara framan-
töldu rikja, sem veitt hafa
hvit-afrisku rikisstjórnum
mestan stuðning, en i for-
setatið Nixons hefur þetta
breytzt. Greinilegt gr, að
Bandarikin eru að dragast
inn I átök, sem að stærð til og
umfangi munu skyggja mjög
á styrjöldina i Indókina en
einnig að þvi er varðar það
ægilega blóðbað, sem hlýtur
óhjákvæmilega að verða
samfara og þau gifurlegu
áhrif, sem þau munu hafa i
Bandarikjunum sjálfum.
A sjöunda áratug þessarar
aldar voru bandarisk stjórn-
völd mjög kuldaleg i afstöðu
sinni til hinna hvit-afrisku
afturhaldsstjórna. En
afstaða þeirra breyttist i
réttu hlutfalli við vaxandi
styrk frelsishreyfinganna.
Enn er hin opinbera stefna
bandariskra stjórnvalda sú,
að óskað sé eftir auknu
frjálslyndi og auknu frjáls-
ræði, en nú er ætlazt til að
það komi til með auknum
skilningi og breyttri stefnu
núverandi valdhafa. Þessi
afstaða er i beinni mótsögn
við stefnu afrisku frelsis-
hreyfinganna, sem krefjast
þess nú sem fyrr, að nú-
verandi stjórnvöld fari frá.
Stefna Nixonstjórnarinnar i
þessum málum kemur
meðal annars fram i opin-
berri yfirlýsingu um
samningnum eru meðal ann-
ars ákvæði um miklar lán-
veitingar og vopnasendingar
til Portúgals. Það sem meðal
annars vekur athygli við
þennan samning, er, að þvi
er haldið fram að hálfu
bandariskra oldungadeildar-
manna og herfræðinga, að
Bandarikin hafi alls ekki
lengur þörf fyrir þessar her-
stöðvar. Með tilvisan til þess
skrifaði New York Times I
þjálfun i Bandí
meðal annars i he
skæruliðum.
Aukinn áhug:
rikjanna fyrir
hvitra manna og h
nánum tengslum \
reynd, að þau ha
gifurlega i Afrik
lega virðist sem B
menn hafi komiz
niðurstöðu, að
sendingarnar haf
Portúgal og nýlendurnar: Ti
„Bandarikin og Afriku á
áttunda áratugnum”, er
gefin var út hinn 28. marz
1970. Þar segir m.a.: „Hvað
varðar portúgölsku yfirráða-
svæðin i Afriku erum við enn
sömu skoðunar og fyrr. Telj-
um við.að ibúar þeirra eigi
einir og sjálfir að ráða mál-
um sínum. Sjálfs-
ákvörðunarrétt þeirra ber
þvi að virða. Við hvetjum til
þess, að þessu marki verði
náð með friðsamlegum
hætti. Stefna rikisstjórnar
Portúgals um umburðar-
lyndi i kynþáttamálum er
mikilvægur þáttur þessa
máls. Við teljum, að hún hafi
i sér fólgna raunverulega
von fyrir framtiðina”.
Veita ber sérstaka athygli
óskinni um að „markinu
verði náð með friðsamlegum
hætti” i hinum ofanskráöum
texta, bandariska stjórnin er
ekki ánægð með starfsemi
hinna voðalegu skæruliða
frelsishreyfinganna. Þessi
boðskapur var bæði skilinn
og metinn á réttum stöðum.
Hinn 4. apríl skrifaði suður-
afrikanska blaðið The Star:
„Yfirlýsing Nixons forseta
um skynsamlega og frið-
samlega stefnu er öðru
fremur diplómatiskur sigur
fyrir Lissabon, sem i 9 ár
hefur bæði háð baráttu við
uppreisnarmenn á hinum
þrem afrisku landssvæðum
en enginn vafi um ti
rikisins og einnig orðið að
bægja frá sér straumi al-
þjóðlegra ásakana og for-
dæminga vegna þess að rikið
vildi halda fast i þessi
svæöi”.
Aukin tengsl.
Að sögn bandariska
blaðsins New York Times
samþykkti öryggisráð
Bandarikjanna — er ákveður
i raun utanríkispólitik
Bandarikjanna — leynilega
áætlun árið 1970, er bar
nafnið NSSM, 39 og fjallar
hún um stuðning við hinar
hvit-afrisku afturhalds-
stjórnir. Varautanrikisráð-
herra bandarisku
stjórnarinnar, að þvi er
varðar afrisk málefni,
Robert Smith, lýsti siðar
yfir, að „rikisstjórnin fyigi i
mestu kyrrþey stefnu, sem
vitandi vits stefnir að þvi að
auka tengslin og sambandið
við hvit-afrisku stjórnirnar i
Suður-Afriku”. Orðrómurinn
um að Bandarikin muni
brátt viðurkenna Ródesiu ér
i fullu samræmi við þetta.
Atti hann upptök sin i utan-
rikisráðuneytinu.
Ef hin framkvæmda póli-
tik virðist tvibent, þá er
skemmst frá þvi að segja að
raunverulegar aðgerðir eru
meira en nógu greinilegar,
svo að þær taka með öllu af
skarið. Eigi það sér stað, til
dæmis, að stofnanir Sam-
einuðu þjóðanna samþykki
eitt eða annað gegn hvit-
afrisku stjórnunum skal
bandariska stjórnin ætið
greiða atkvæði á móti, það er
með hvitingjunum. Banda-
rikin eru ekki að hafa fyrir
þvi að leyna þvi, að þau snið-
ganga með öllu bann
Sameinuðu þjóðanna við
verzlun við Ródesiu. Sannast
það til dæmis með þvi, að
árið 1972 keyptu þau króm
þar fyrir 13 milljónir dala.
Varautanrikisráðherrann
Robert Smith nefndi það sem
dæmi um hina nýju stefnu,
að nú yrðu herþotur seldar til
Suður-Afriku, þótt það hafi
áður þótt mjög óviðeigandi.
Að þvi er Portúgal varðar
er þvi stöðugt haldið fram,
að ekki megi nota vopna-
birgðirnar i Afriku. Slikt
hefur þó enga þýðingu i raun,
þvi að Portúgal notar öll sin
vopn að eigin geðþótta,
hvort heldur i þágu NATO
eða I þágu eigin hagsmuna i
nýlendunum i Afriku. Ekkert
eftirlit er heldur með þvi
haft, hvorki af hálfu Banda-
rikjanna eð NATO, að
bandarisk vopn verði aðeins
notuö I þágu NATO og þvi
eiga Portúgalir auðvelt með
að fara sinu fram. Hinn 9.
desember undirrituðu Portú-
gal og Bandarikin nýjan
samning um afnot Banda-
rikjanna af flug- og flota-
stöövum á Azor-eyjum. 1
leiöara er samningurinn
hafði verið undirritaður?
„Blökkumannastjórnir i
Afriku, sem og annars stað-
ar, vita, hvað sem Washing-
ton segir, að þessi nýi samn-
ingur hjálpar Portúgal til
þess að standa undir her-
kostnaðinum i Afriku”.
ætlaðan áran;
borizt margai
að fjárfesting
manna i Suði
aukizt!
Vopnasendingar.
Bandarikin hafa á siðustu
árum sent Portúgal mikið
magn vopna. A árinu 1970
tóku Portúgalir að nota hið
nýja aflaufgunarefni, sem
Bandarikin notuðu með svo
miklum og eyðileggjandi
árangri i Vietnam. Út-
flut'ningur Bandarikjanna til
Portúgals á þessu efni fjór-
faldaðist á árinu 1970. Arið
eftir fengu Portúgalir tvær
nýjar og stórar Boeing 707
flutningaþotur, sem nú eru
notaðar til liðsflutninga til
Afriku. Amerisku Cessna-
flugvélaverksmiðjurnar
hafa selt A-37A „Drekaflug-
vélar” til Portúgals. í
Vietnam voru þær búnar vél-
byssum og öðrum vopnum og
þóttu gefast einkar „vel”.
Bell-verksmiðjurnar og
Kaiser-verksmiðjurnar .
seldu þyrlur og jeppa til
Portúgals. Sannanir hafa
fengizt fyrir þvi, að Portúgal
notar ameriskar napalm-
sprengjur i nýlendustyrjöld
sinni. Og á hverju ári fá
portúgalskir liðsforingjar
Mikill ágóði.
Þetta er skiljan
ágóðinn af fjárfe
Afriku er mjög
sést bezt af <
dæmi, sem ge
mynd, jafnvel þ
komið nokkuð til
Arið 1960 nam
Bandarikjanna i
975 milljónum d;
1968 nam hún 2701
dala. Árið 1968 n
671 milljón dala
prósent af fjárfes
er einhver mes
heimi, hlutfallsie
bilinu 1960-1968 n
lagður ágóði Bai
i Afriku 2800 mill,
Eða, svo að mað
með öðrum orð’
þess að fjárfe
verðmætin i Afr
henni verið að r
verðmætum.
Krefjast vern
1 Suður-Afriku
en 300 bandaris
fjárfest fyrir s
milljónir dala. t
þessari fjárfesti:
prósent árið 19'
hár. Amerisk f
7. júliopnaði matvörumarkaður , Fjarðarkaup
h/f, að Trönulandi 8 i Hafnarfiröi. Verzlunin
mun hafa mjög fjölbreytt úrval af vörum og
verða allar vörur merktar með afsláttarverði.
Gera má ráð fyrir aö Hafnfirðingar kunni vel
að meta þessa nýju þjónustu, þar sem að allar
vörur veröa þar ódýrari en almennt tiökast.
Eigendur eru Sigurbergur Sveinsson (t.v.) og
Bjarni Blomsterberg.
ÞETTA
GERÐIST
LÍKA
Feimni dregur menn að
glasinu
íslenzkir ungtemplarar
héldu sitt 15 ársþing um sið-
ustu mánaðamót á Sauðár-
króki og mættu þar 250 full-
trúar. Þingið skoraði á
fræðsluyfirvöld að taka hið
fyrsta inn i fræðslukerfið tal*
og danskennslu, þvi telja má
fullvist að feimni og minni-
máttarkennd leiði mjög oft til
þess að unglingar byrji neyzlu
áfengis.
Hafnarmálin komist
í heila höfn
Stjórn Hafnasambands
sveitarfélaga skoraði nýverið
á stjórnvöld að gera verði
þjóðhagslega úttekt á þýðingu
allra islenzkra hafna. Siðan
verði gerð f jögurra ára áætlun
um hafnarframkvæmdir, áður
en tekin verði ákvörðun um
stórfellda uppbyggingu ein-
stakra hafna.
Stjórnin bendir einnig á,að
ástand hafna sé sums staðar
svo lélegt.að ekki sé hægt að
kaupa nýja báta, sökum
aðstöðuleysis.
Sökum þróunar þessara m-
a’la undanfarið, varar stjórn
Hafnasambandsins við þvi að
blanda saman bráðabirgðaað-
gerðum i hafnarmálum vegna
jarðeldanna i Eyjum og upp-
byggingu framtiðarfiskihafna
landsins, án undangenginna
athugana á æskilegri byggða-
þróun.
Hættir reglulegri sýna-
töku vegna flúors
Sýnatöku til flúormælinga,
vegna Heimaeyjargossins var
haldið áfram i júni á sömu
stöðum og áður. Flúormagn
hefur enn minnkað og var
undir hættumörkum i öllum
grassýnum. Ekki þykir
ástæða til að taka sýni reglu-
lega framvegis.
Okkur vantar rúmlega
tvö þúsund konur
Samkvæmt tölum frá Hag-
stofu íslands vorum við
íslendingar 210.775 þann 1.
des. siðastliðið ár og voru
karlar rúmum tveimur þús-
undum fleiri en konur. Fá-
mennasti hreppur landsins
var Loðmundarf jarðar-
hreppur, en þar var aðeins
einn karlmaður skráður og
engin kona. Loðmundarfjarð-
arhreppur var þvi sameinaður
Borgarfjarðarhreppi 1. jan.
1973. Fámennasta sýslan var
A-Barðastrandarsýsla, þar
voru aðeins 470 ibúar, en fjöl-
mennustu sýslurnar voru
Gullbringusýsla, sem heldur
■hefur vinninginn, og Árnes-
sýsla, báðar með hátt i niu
þúsund ibúa. 1 Reykjavik voru
ibúar 83.977.
Eyrún komin í
gagniö f Hrísey
Nú fyrir mánaðamótin
afhenti Slippstöðin á Akureyri
nýjan 24 brúttólesta trébát,
sem hlaut nafnið Eyrún EA-
157. Eyrún mun vera byrjuð
handfæraveiðar frá heima-
höfn sinni, Hrisey á Eyjafirði.
Gosbók daginn
sem gosinu lauk
Daginn, sem prófessor Þor-
björn Sigurbjörnsson tilkynnti
opinberlega að gosinu á
Heimaey væri lokið, kom
fyrsts
þessi
by Fii
Islanc
með l
tvisk
hlutin
eins i
Seinn
frá í
gosið
innar
15.1
hinc
All
15.18
siðas
10799
mem
Norf
3922
þeirr
428,
0
Föstudagur 13. júlí 1973.