Alþýðublaðið - 09.08.1973, Síða 5

Alþýðublaðið - 09.08.1973, Síða 5
lalþýðu Alþýöublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit- stjóri Sighvatur Björgvinsson. Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson. l'Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggsson. Ritstjóri og ábyrgðarmaður Freysteinn Jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar Hverfis- götu 8—10. Simi 86666. Blaðaprent hf. Jöfn menntunaraðstaða Um verzlunarmannahelgina hefur unglinga og æskufólk mjög borið á góma manna á meðal, eins og reyndar svo oft áður. Þetta leiðir hugann að þvi, að i næsta mánuði hefjast skólarnir á nýjan leik og mikill hluti þessa umrædda fólks sezt á skólabekkinn. Námsbrautin er oft þyrnum stráð, ekkert sið- ur en aðrar brautir. T.d. má nefna, að af 1627 nemendum, sem þreyttu landspróf á siðastliðnu vori, náðu 693 þeirra ekki tilskilinni framhalds- einkunn, en það hlýtur að vera markmið flestra, sem próf þetta reyna. Tæplega 700 nemendur is- lenzkra skóla urðu þvi að bita i það súra epli i vor að ná ekki landsprófinu, sem þeir stefndu að. 189 nemendur voru þó það nálægt þvi að ná framhaldseinkunn, að þeim er heimilt að endur- taka i haust próf i vissum greinum. Vonandi hafa þeir notað timann vel i sumar, svo að þeir i prófunum i haust uppskeri réttinn til frekara framhaldsnáms. Krafan um, að allir fái sem jöfnust og bezt tækifæri til þess að njóta hæfileika sinna og hæfni, er afdráttarlaus. Þjóðfélaginu ber skylda til, að allir nemendur, hvar sem þeir eru búsettir á landinu, fái sem jöfnust tækifæri til náms og þroska. Þetta er grundvallaratriði i mannréttindum. Að þessu ber að stefna, enda þóttþað kosti mikla fjármuni. Að gera það ekki, getur orðið ennþá dýrara, þótt málið sé bara skoðað frá fjárhagslegu sjónarmiði. Þegar litið er á skýrslur um landsprófið i vor, koma ýmsar athyglisverðar staðreyndir i ljós. Meðaleinkunn nemenda i skólum Keykjavikur og nágrennis reyndist 0,3 hærri en meðalein- kunn nemenda utan þessa svæðis. Það er ekki litið, þegar þess er gætt, að þetta er meðaltal i stórum nemendahópi. Þessi munur virðist vera mestur i sögu, ensku, dönsku og stærðfræði. í öllum þessum námsgreinum er meðaltalsmun- urinn um 0,5. Þetta er alvarleg staðreynd, sem nauðsynlegt er að velta fyrir sér. Hvers vegna kemur i ljós þessi greinilegi munur? Er fólkið utan Reykjavikursvæðisins verri hæfileikum búið, en ibúarnir á Reykjavik og nágrenni? Nei, það er fráleitt. Eru þá kenn- ararnir og þá um leið skólarnir úti á landi lakari en hér á Reykjavikursvæðinu. Það er ekki ósennilegt, þegar á heildina er litið, en þó er það ósannað mál. Langliklegasta orsökin fyrir þessu er sú, að börnin utan Reykjavikursvæðisins hafa að meðaltali verið styttri tima i skóla en börnin i Reykjavik og nágrenni og þar af leiðandi ekki fengið jafngóðan undirbúning og þjálfun. Ef við litum á námsgreinarnar, þar sem mun- urinn reynist mestur, þá eru þar á meðal er- lendu tungumálin og stærðfræðin. Þetta eru einmitt þær námsgreinar, sem hvað mesta þjálfun þurfa og æfingu. Sjálfsnám i þeim er erfiðara en i öðrum greinum og þær þurfa lang- tima þjálfun, svo að kunnáttan i þeim verði nemendunum handhæg og eðlileg i notkun. Þetta eru staðreyndir, sem ekki verður hægt að ganga fram hjá, þegar farið verður að fjalla um grunnskólafrumvarpið i haust. Höfuðmarkmið hinna væntanlegu grunn- skólalaga hlýtur að vera að gefa öllum börnum á landinu sem jöfnust tækifæri til náms og þroska. Til þess eru efalaust margar leiðir. Eitt af þvi, sem þegar hefur verið gert, er að veita þeim nemendum, sem búa fijarri heimilum sin- um nokkurn námsstyrk. Þvi verki kom Gylfi Þ. Gislason i framkvæmd meðan hann var menntamálaráðherra. Þótt þann styrk þurfi að sjálfsögðu að auka, hefur hann komið mörgum nemandanum að góðu gagni. FRÁ JAFNAÐARMONNUM f SVIÞJOÐ ERIC HOLMQVIST INNANRIKISRÁÐHERRA VERDUR FYRIR SVÖRUM ATVINHULEVSIER ALVARLEGT VANDAMÁL Hvert er mat jafnaðar- manna á atvinnu- leysinu? Það er rétt, að hér hefur verið mikið atvinnuleysi miðað við sænskar aðstæður, ekki sízt þegar litið er til stefnu okkar að koma á „fullri atvinnu”. En það liggur íika i augum uppi, að ef við hefð- um ekki haft útfærða vinnu- markaðspólitik og atvinnupólitik, heldur látið hin „frjálsu” markaðsöfl leika lausum hala, hefði atvinnuleysið verið miklum mun meira. Atvinnuleysi er alvarlegt mál. Það er alvarlegt fyrir þjóðfélagið og þó miklu fremur fyrir einstak- linginn, sem fyrir þvi verður. En I sambandi við þetta gleymum við iðulega, að á árunum 1960-1970 lánaðist okkur að veita 300 þúsundum manna atvinnu um- fram það, sem áður var, og nú siðustu árin — þótt slæm hafi verið — hefur okkur lánazt að halda jafn mikilli atvinnu og áður. Það er atvinnuleysi, og hvernig geta þá jafnaðarmenn talað um atvinnu handa öllum? „Atvinna fyrir alla” er fram- tíöarmiðið i stefnu jafnaðar- mannaflokksins i atvinnumálum og málum einstakra héraða, eins og hún var greind á siðastliðnu hausti. Við þorum að setja markið hátt, af þvi að á liðnum áratug tókst okkur að auka at- vinnuna svo mikið hér i þessu litla landi. 1 þessu felst ekki, að unnt sé að tryggja sérhverjum manni vinnu á sérhverjum stað i landinu, og ekki heldur hitt, að allir menn geti ævinlega stundað þá vinnu, sem þeir i upphafi völdu sér eða lentu i. Þaö verður ætið tima- bundið atvinnuleysi, það verður hnignun á einhverju vinnusviði, fyrirtæki fækka fólkið eða gefast upp. En þeir, sem þannig verða fyrir atvinnumissi, eiga að fá sameiginlegan stuðning frá okkur öllumhinum, sumpart i erfiðleik- um meðan atvinnuleysið stendur yfir og sumparti tilraunum að fá þeim nýja vinnu sem fyrst. Hvaða tilraunir áttu við? Okkur hefir auðnazt að veita 300.000 mönnum fleiri en áður at- vinnu á liönum áratug vegna þess, að 1960 höfðum við kjark til að setja á söluskatt i andstöðu við alla aðra flokka. Á þann hátt fékk þjóðfélagið fé til að auka starf- semi hins opinbera, það er að segja hjúkrun, skóía elligæzlu, barnagæzlu og þar fram eftir götunum, og fengu margir at- vinnu við það. Margt hefur verið gert i sömu átt á landsvæðum, þar sem atvinnulifið átti i kröggum. Og viða hafa konur komizt i störf, þar sem þær áttu áður erfitt með að fá nokkuð að gera. Þar að auki höfum við komið málum þannig fyrir, að menn hafa fengið vinnu viða þar, sem atvinnurekendur gátu ekki veitt næga vinnu eða einstök fyrirtæki biluðu, og mætti nefna þess mörg dæmi viða um landið. Með atvinnumenntun, verndun verkstæða, kröfum um breyting- ar á aðbúnaði við menn og með styrk til örvunar fyrirtækjum hafa stórir hópar manna, sem aldrei datt i hug að þeir yrðu sjálfstæðir starfsmenn, fengið tækifæri til jákvæðs framlags, ekki aðeins þeim sjálfum til ánægju, heldur öllum almenningi. Fjöldi verkamanna og annarra starfsmanna eru ekki öruggir, þótt þeir hafi atvinnu sem stendur. Hvað gerið þið til að tryggja afkomu þeirra? Iðnaðarþjóðfélagið eins og það er nú einkennist af breytingum, hagræðingu og tæknilegri þróun. Það er sama, hvort þar er auð- valdsskipulag eða þau kalla sig sósialisk eða eru blendingur af hvoru tveggja, eins og er hér hjá okkur. Það, sem viö getum reynt með stjórnmálastefnu okkar, er að veita mönnum öryggi i breytingunum. Sumir þættir i at- vinnumálastefnu okkar og vinnu- málastefnu eru miðaðir við þetta. Ég held að ellistyrkur og atvinnu- skiptastyrkur til handa þeim, sem nálgast eftirlaunaaldur — svo að eitthvað sé nefnt — þyki mörgum vera til verulegra bóta. Við vinnum nú að þvi að tryggja atvinnuöryggið stórum. Þar er meðal annars ætlunin að tak- marka uppsagnarrétt vinnu- veitandans. Þar er lika gert ráð fyrir þvi, að maður, sem hefur verið i vinnu sex mánuði sam- fleytt eða eitt ár samanlagt siðustu tvö ár, fær tveggja mánaða uppsagnarfrest sé hann orðinn 25 ára, þriggja sé hann orðinn 30 ára, 4 sé hann 35 ára, 5 sé hann 40 ára og 6 mánaða sé hann orðinn 45 ára. Við aukum lika atvinnuleysis- tryggingarnar sjálfar. Við leggj- um mikið kapp á að endurbæta atvinnulifið og styrkja aðstöðu starfsfólksins i verksmiðjum, skrifstofum og hvar sem unnið er. Þetta verður til að auka öryggi verkamanna og allra starfs- manna. Geta menn fengið vinnu i öllum hlutum landsins, svo að þeir neyðist ekki til að flytja? Þvi miður er enn mikill munur á lifskjörum manna i ýmsum landshlutum. Væri hömlulaus samkeppni látin ráða á atvinnu- sviðinu, yrði sá munur enn meiri og hefði háskalegustu afleiðingar ekki aðeins fyrir einstaklinga heldur fyrir heil héruð. En nú hefur okkur lánazt að fá allmikið fylgi i þinginu með stefnu okkar i aðgerðum vegna ýmissa héraða. Sú stefna hefur þegar sannað gildi sitt. Nú ætlum við með marvislegum aðgerðum að efla atvinnu i öllum hlutum landsins. A þann hátt sýnist ekki langt undan að ná þeim jöfnuði milli héraða, sem við stefnum að. Við stefnum að þvi meðal annars, að menn, sem ekki komast hjá að flytja búferlum, eigi þó kost á að fá atvinnu i sama léni (héraði). En i ekki stærra landi en hér er verða menn ætið að flytjast eitthvað til: til betur launaðra starfa, til sérfræði- starfa, til betri menntunar og svo framvegis. Það á mönnum vita- skuld að vera frjálst. Og verði menn atvinnulausir vegna þess t.d. að vélavinna eykst við skógarhögg eða mjólkurbú leggst niður,þá verður samfélagið að sjálfsögðu að hlaupa undir bagga til að mynda með nýþjálfun, ef þeir þurfa að skipta um starf, eða við flutninga til annars staðar, ef ekki tekst að útvega þeim nýtt starf á staðnum þrátt fyrir allar tilraunir okkar i þá átt. Hvers vegna skipta kosningarnar 1973 svo miklu máli? Fyrir fjórum áratugum tókum við á okkur ábyrgðina á að stjórna fátæku landi, þar sem mikið bar á almennu atvinnu- leysi, miklu ranglæti og stétta- mun. Með markvissri umbóta- stefnu til samstarfs og samá- byrgðar höfum við gert sam- félagið öruggara og betra. Markmiðið flyzt sifellt fram á við og starfið heldur áfram. En þróuninni fylgja jafnan ný vandamál. Til þess að ráða við verkefnin, sem fram undan eru i okkar litla iðnaðar- þjóðfélagi, er nauðsynlegt að i þinginu sé meirihluti, sem hefur kjark til að framkvæma breytingar, sem gera þarf, og er jafnframt reiðubúinn að koma sameiginlega á þvi öryggi, sem hver einstaklingur hefur rétt á að heimta. Borgaraleg hugmyndafræði, sem treystir á að svonefnd frjáls framleiðsluöfl ráði öllu á hinn bezta veg, er enginn vettvangur fyrir stjórnmálastefnu, sem heimtar að við getum veitt at- vinnuleysingjum vinnu og jafn: framt náð hinu háttsetta marki, „atvinna handa öllum”. Af þessum ástæðum skiptir það miklu máli, að verkalýðs- hreyfingin haldi ábyrgð á stjórnarstefnunni einnig eftir 16. september 1973. FERÐAHAPPDRÆTTI SUI. Nú er búiö að draga hjá borgardómara i feröa- happdrætti SUJ og þar biöa nú vinningsnúmerin innsigluð. i Þeir, sem fengiö hafa miöa, en enn ekki gert skil eru beðnir að gera þaö sem allra fyrst, svo að hægt veröi aö birta vinningsnúmerin. SUJ. Fimmtudagur 9. ágúst 1973

x

Alþýðublaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.