Alþýðublaðið - 07.11.1973, Blaðsíða 5

Freysteinn Jóhannsson. Aösetur rit-
stjórnar, Skipholti 19. Simi 86666. Af-
greiðsla: Hverfisgötu 8-10. Simi 14900.
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10. Simi
86660. Blaðaprent hf.
Alþyðublaðsutgafan hf. St|ornmala-
ritstjóri Sighvatur Björgvinsson.
Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggs-
son. Ritstjóri og ábyrgðarmaður
HLUSTIÐ Á RÖDD FÓLKSINS
Stjómarflokkarnir keppast nú
viö aö þruma yfir almenningi
fundarsam þykktir sinar um.
hve vel þeir hafi stjórnaö land-
inu. Aö þeirra sögn á allt aö
standa i hinum mesta blóma.
Nýju skattalögin þeirra eiga aö
vera mikilvægt spor f rétta átt.
"Verðbólga i landinu á aö vera
næsta litil, og þaö litla, sem er, á
fyrst og fremst aö stafa af er-
lendum veröhækkunum. Þá
eiga lifskjör launafólksins aö
vera meö allra besta móti og á
siðustu tveimur árum á verka-
fólk aö sögn stjórnarflokkanna
aö hafa fengið hvorki meira né
minna en 27% kaupmáttaraukn-
ingu.
Þannig tala stjórnarflokkarn-
ir. Það mætti halda, aö þeir
væru aö tala um allt annaö land
en tsland. Þvi ef fullyröingar
þeirra allar stæöust gagnrýni,
hver er þá t.d. ástæöan fyrir þvi,
aö rikisstjórnin er nú búin aö
missa meirihluta sinn á Al-
þingi? Hefur Bjarni Guönason,
fyrrum stjórnarþingmaöur,
tekiö afstöðu gegn efnahags-
málapólitik rikisstjórnarinnar
vegna þess, aö honum þyki fólk-
iö i landinu hafa þaö of gott?
Hefur þessi þingmaöur, sem eitt
sinn var einn ákafasti stuön-
ingsmaður rikisstjórnarinnar
og las málefnasamning hennar
kvölds og morgna, tekiö undir
gagnrýni stjórnarandstööunnar
bara af bölvun sinni? Nei, auö-
vitaö ekki. Hann og fjölmargir
aörir stjórnarliðar hafa rekiö
sig á þaö, að verstu spárnar um
störf rikisstjórnar Olafs Jó-
hannessonar hafa ræst. Þess
vegna hefur hann tekiö afstööu
gegn rikisstjórninni I sumum
veigamestu viöfangsefnum
hennar. Þess vegna er hann
hættur aö styðja stjórnina. Og
fjölmargir af þeim, sem kusu
þessa rfkisstjórn yfir þjóöina,
eru nú sama sinnis og Bjarni
Guönason. Þeir hafa gert sér
þaö Ijóst, aö stjórnarflokkarnir
hafa brugðist. Þeir hafa brugö-
ist fólkinu, sem kaus þá. Þeir
hafa brugöist þeirri stefnu, sem
þeir reyna aö skreyta sig meö —
vinstri stefnu á tslandi.
Knginn hefur oftar haldiö þvi
fram en Þjóöviljinn aö litiö sé aö
marka tölur frá rikisstjórn og
ráöherrum. Meö þvi aö sleppa
einu en taka annaö meö sé hægt
aö fá raunar hvaöa útkomu,
sem menn kæri sig um — sé
hægt aö reikna góöæri upp á
þjóö, sem er á gjaldþrots barmi.
Kn nú bregöur Þjóðviljinn á þaö
ráöiö, aö þruma yfir landslýö
tölur á tölur ofan til þess aö
sanna þaö, sem ekki veröur
sannaö. Skyldi Þjóöviljinn trúa
slnum eigin tölum um afkomu
launastéttanna? Þaö má vera,
en launastéttirnar gera þaö
ckki.
Kf ritstjóra Þjóðviljans lang-
ar til þess aö vita álit almenn-
ings, þá ætti hann t.d. aö eiga
oröastað viö verkafólk i Reykja-
vik. Hann ætti að spyrja hafnar-
verkamann eöa verkakonu I
frystihúsi hvort þau telji skatta-
lagabreytingu rikisstjórnarinn-
ar hafa verið til bóta. Hann ætti
aö spyrja þetta sama fólk aö
þvi, hvort þaö teldi kaupmátt
launa sinna hafa aukist um 27%
á siöustu tveimur árum. Hann
ætti aö spyrja þetta fólk aö þvi,
hvort þaö teldi, að rikisstjórnin
hafi staðiö viö loforð sin viö al-
þýöu þessa lands. Kf Þjóövilja-
ritstjórinn spyröi slikra spurn-
inga og fengist til þess aö hlusta
á svörin, þá yröi sennilega biö á
þvi aö hann færi aö þylja gagn-
stæöar tölur 1 leiöurum sinum.
Þaö er aö segja, ef hann þá á
annaö borö kærir sig nokkuö um
aö hafa þaö, sem sannara reyn-
ist.
BRESKUR KAPlTALISMI”!
Það er ólikt hægri flokkum yfir-
leitt að gera sér miklar grillur út
af hugmyndafræði. Breski ihalds-
flokkurinn er hér þó undantekn-
ing. A nýafstöðnu landsþingi hans
i Blackpool voru það eínmitt deil-
ur um slik atriði, sem settu mest-
an svip. Annars hurfu atburðir
þingsins að nokkru leyti i skugga
umræðna um nýja stefnumörkun
Mr. Heaths i viðleitni hans við að
stemma stigu við verðbólgu, svo-
kallað Skref III, sem kynnt var
tveim dögum áður en þingið
hófst. Altalað er nú, að kosninga
megi vænta i Bretlandi á næsta
ári, og margir vilja lita á Skref III
sem kosningabragð.
Meginatriði hinnar nýju stefnu
eru, að leyft verður að semja um
kauphækkanir, 7-11% eftir atvik-
um, lifeyrisþegar fá nokkra
hækkun, nýr fridagur verður lög-
leiddur, veðlánsvextir þeirra,
sem byggja ibúð i fyrsta sinn,
verða lækkaðir og framkvæmdir
á vegum rikisins, byggingar
skóla og annarra opinberra húsa,
verða skornar niður. Þá verður
innleitt visitölukerfi þannig, að
hækki verðlag um 7% eða meir
koma sjálfkrafa kauphækkanir i
kjölfarið.
Gagnrýni á Skref III hefur
komið úr ýmsum áttum og bygg-
ist á ólikum forsendum eftir þvi,
hver i hlut á. Leiðtogar verka-
lýðshreyfingarinnar segja, að lit-
ið sem ekkert tillit hafi verið tekið
til óska þeirra, sem settar hafi
veriö fram i viðræðum við rikis-
stjórnina. Þar er efst á blaði kraf-
an um frjálsa samninga aðila
vinnumarkaðarins um kaup og
kjör, og strangt verðlagseftirlit.
Harold Wilson leiðtogi Verka-
mannaflokksins tók i svipaðan
streng. Aðalvandi alls þorra fólks
i landinu væri of hátt verð á nauð-
synlegustu matvöru og hann yrði
ekki leystur nema með niður-
greiðslum.
Varkárir menn i efnahagsmál-
um telja hins vegar, að Heath hafi
spennt bogann of hátt, og byggi of
á þvi að verðlag á heimsmarkaði
verði nú stöðugra en það hefur
verið undanfarið ár. Bregðist
þetta hrynur efnahagsstefnan og
verðbólguskriða skellur yfir. Þá
er óvist, hvort Skref III nægir til
þess að halda verkalýðshreyfing-
unni frá verkföllum.
Það sem einna mesta athygli
vakti á landsþinginu voru árásir
þær, sem flokksforystan gerði á
Enoch Powell. Hann er, eins og
kunnugt er, skeleggasti málsvari
hægri manna i flokknum og hefur
einkum beitt sér gegn veru inn-
flytjenda frá samveldislöndunum
i Bretlandi og gegn þátttöku
Breta i Efnahagsbandalaginu.
Powell hafði haft frekar hægt um
sig á þinginu, þegar Anthony Bar-
ber, fjármálaráðherra thalds-
flokksins, gerði óvænt harða at-
lögu að honum, þar sem hann
meðal annars kallaði Powell of-
stækismann. Slikt orðalag er
mjög óvenjulegt meðal herra-
mannanna i Ihaldsflokknum.
Powell hefur lýst þvi yfir, að hann
vildi heldur þola stjórn Verka-
mannaflokksins en sjá Bretland
missa sjálfstæði sitt i hendur
Efnahagsbandalagsins. Tilgang-
urinn með atlögu Barbers er tal-
inn vera sá að grafa undan fylgi
Powells i flokknum og koma
þannig i veg fyrir, að hann geti
fengið hægri sinnaða ihaldsþing-
menn til þess að styðja stefnu
Verkamannaflokksins i Efna-
hagsbandalagsmálinu.
A þinginu var samþykkt hörð
andstaða gegn þjóðnýtingará-
formunum, sem Verkamanna-
flokkurinn hafði boðað á sinu
þingi. Að visu fagnaði Heath
þessari stefnu Verkamanna-
flokksins hvað það snerti, að hún
auðveldaði Ihaldsflokknum kosn-
ingabaráttuna. Valið stæði nú
skýrt rnilli sósialisma og frelsis-
ins. Peter Walker, atvinnumála-
ráðherra, boðaði við þessar um-
ræður það, sem hann kallaði
,,hinn nýja kapitalisma”. Þetta
þýddi að visu ekki, að sá gamli
hefði brugðist, heldur að hann
skorti sterkan hugmynda-
fræðilegan grundvöll. Walker
haföi komist að þvi, að hæfileikar
réðu ekki alltaf framgangi manna
og það væri verkefni hins nýja
kapitalisma að koma á þjóðfé-
lagi, þar sem allir menn ættu hlut
i hamingju og virðuleika lifsins.
Miðað við núverandi ástand efna-
hagsmála i Bretlandi taldi hann
ekki óliklegt, að þetta næðist fyrir
1974. Ræðu Walkers var tekið með
■niklum fögnuði á þinginu.
Það var beðið með nokkurrri
eftirvæntingu eftir umræðunni
um innflytjendamál. Flokksfor-
ystan hafði lagt fram tillögu,
mjög hófsamlega orðaða, þar
sem boðuð var styrk stjórn og
enginn frekari innflutningur á
fólki i stórum stil. Það kom fljótt i
ljós, að með „fólki” var átt við lit-
að fólk eingöngu og hiti hljóp i
umræðuna. Mr. Powell talaði
ekki, enda þurfti þess ekki. Ro-
bert Carr, innanrikisráðherra tók
það skýrt fram, að nauðungar-
flutningar innflytjenda úr landi
kæmu ekki til greina og svo fór að
lokum, að tillagan var samþykkt.
thaldsflokkurinn stendur nú á
timamótum hugmyndafræðilega
séð. Enn eru margir i flokknum,
sem trúa á hagkerfi hins frjálsa
markaðar og eru andvigir af-
skiptum og hagstjórn hins opin-
bera. Það var á hugmyndum
þessara manna, sem kosninga-
stefnuskráin, sem borin fram til
sigurs 1970, var byggö. Raun-
veruleiki stjórnmálanna hefur
siðan neytt rikisstjórn Ihalds-
flokksins til þess að hafna þessum
sjónarmiðum i raun. Dæmigerður
miðjumaður i Ihaldsflokknum
trúir að visu enn, að framtak ein-
staklingsins verði að fá að njóta
sin til þess að tryggja frelsi og ýta
undir vinnugleði, en hann hafnar
fullkomlega „laissez faire”
stefnu 19. aldar. Hann viðurkenn-
ir, að rikisvaldið verður oft að
láta til sin taka til að efla hagvöxt
og velsæld. Það þarf einnig að
skipta sér af skiptingu tekna og
sérstaklega þarf það að bera á-
byrgð á baráttu gegn atvinnuleysi
og verðbólgu. Þetta er auðvitað
>,,pragmatismi” og felur i sér
höfnun á hugmyndafræði i venju-
legum skilningi, enda lét Lord
Carrington, formaður flokksins
(Heath er formaður þingflokksins
og þaö er hin raunverulega valda-
staða), svo ummælt á fundi ný-
lega, að aldrei væri Ihaldsflokk-
urinn eins óaðlaöandi og litt á-
hugaverður og þegar hann reyndi
að vera hugmyndafræðilegur.
lhaldsflokkurinn þarf samt sem
áður eins og aðrir stjórnmála-
flokkar að geta boðið upp á ein-
hver grundvallarsjónarmið, sem
meðlimir hans geta talið sameig-
inleg, þvi það er forsenda tilveru
hans yfirleitt. „Andstaða gegn
breytingum” er ónóg i þessu efni
enda alls ekki heldur sameiginleg
afstaða allra fylgismanna
flokksins. lhaldsflokkurinn hefur
nú aðeins 17 atkvæða meirihluta i
neðri deild breska þingsins. 20
þingsæti vann hann með minna en
1000 atkvæða meirihluta og 55
þingsæti með minna en 2000 at-
kvæða meirihluta. Niðurstöður
skoðanakannana undanfariö
hafa verið flokknum óhagstíeö-
ar. Þótt fulltrúar á landsþinginu
hafi bollalagt mikið um nýjan
kapitalisma og önnur hugmynda-
fræðileg atriði er óliklegt, að
flokksforystan eyði tima sinum i
slikar hugleiðingar á næstunni.
Þýðingarmest fyrir hana er að
reyna að sannfæra kjósendur um,
aö stjórn efnahagsmála hafi verið
góð og helst að sýna það i reynd
lika. Baráttan fyrir að halda
meirihluta á þingi verður tvisýn
og þar bætir framgangur Frjáls-
lynda flokksins i aukakosningum
og skoðanakönnunum ekki úr
skák. Það er mikilsvert fyrir
Ihaldsflokkinn hve óskoraðs
trausts Edward Heath nýtur nú
sem foringi. Ef til vill getur per-
sóna hans bætt upp skortinn á
hugmyndafræði. Það er svo sem
ekki einsdæmi i stjórnmálum.
Frá sambandi ungra jafnaðarmanna
UMRÆÐUFUNDIR
SAMBAND UNGRA JAFNAÐAR-
MANNA efnir i vetur til eftirtalinna um-
ræðufunda með þingmönnum Alþýðu-
flokksins:
DAGSKRA FUNDARSTAÐUR ÞINGMENN
8. nóvember
21. nóvember
5. desember
23. janúar
13. febrúar
6. mars
20 mars
3. april
Reykjavík
Kópavogur
Hafnarf j.
Reykjavík
Kópavogur
Reykjavik
Hafnarfj.
Reykjavik
Benedikt Gröndal
Jón Arm. Héðinsson
Benedikt Gröndal
Pétur Pétursson
Eggert G. Þorsteinsson
Stefán Gunnlaugsson
Sigurður E. Guðmunds-
son
Gylfi Þ. Gíslason
FUNDIRNIR ERU ÖLLUAA OPNIR
Samband ungra jafnaðarmanna
Höfum fyrirliggjandi: Br-etti — Hurðir —
Vélarlok — Geýmslulok á Volkswagen í
allflestum litum. Skiptum á einum degij
með dagsfyrirvara fyrir ákveðið verð.
1 Reynið viðskiptin.
Bílásprautim Garðars Sigmundssonar
'■Skiphölti.25. Símar 19099 og 20988.
Q
Miðvikudagur 7. nóvember 1973.