Alþýðublaðið - 21.12.1973, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmála-
ritstjóri Sighvatur Björgvinsson.
- 'I Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
alpýOU Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggs-
imn son. Ritstjóri og ábyrgðarmaður
InuTnfil Freysteinn Jóhannsson. Aðsetur rit-
MImIuI'I st|órnar, Skipholti 19. Sfmi 86666. Af-
■ '■ ■ ^ ^ greiðsla: Hverfisgötu 8-10. Sími 14900.
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10. Sími
86660. Blaðaprent hf.
EITT ÞINGHNEYKSLIÐ...
Afgreiðsla rikisstjórnarinnar á fjárlögum að
þessu sinni er þinghneyksli. Fjárlögin eru ekki
þess pappirs virði, sem þau eru prentuð á. Út-
gjöldin eru komin upp i tæpa 30 milljarða, sem
er næstum þvi 50% hækkun frá fjárlögum yfir-
standandi árs, og þó eru viljandi ótalin ýmis út-
gjöld, sem fyrirsjáanleg eru. En þrátt fyrir
þessa óskaplegu hækkun gerir frumvarpið ekki
ráð fyrir neinum nýjum tekjuliðum til þess að
mæta útgjöldunum.
í haust, þegar fjárlagafrumvarpið var fyrst
lagt fram með þúsundum milljóna króna lægri
útgjöldum en niðurstaðan er nú orðin, þá taldi
rikisstjórnin sig þurfa miklar söluskattshækk-
anir til þess að ná endunum saman. í meðförum
málsins á alþingi kom hins vegar i ljós, að slikar
skattahækkanir voru ekki fáanlegar. Rikis-
stjórnin hafði ekki þingmeirihluta til þess að
koma þeim i gegn. Og þá gerði hún sér litið fyrir
og hætti við öll áform sin um að sjá rikissjóði
fyrir tekjum til að mæta hinum auknu útgjöld-
um. Með öðrum orðum hætti rikisstjórnin við að
reyna að fá fjárlög afgreidd. Það, sem hún lét
þingmeirihluta sinn sameinuðu þingi afgreiða i
gær, voru ekki fjárlög, heldur falsaðar tölur út i
loftið, sem ekki er hið minnsta að marka.
Hörðustu mótmæli, sem hægt er að hafa uppi
af hálfu stjórnarandstöðuflokks við afgreiðslu
fjárlaga, er að greiða atkvæði á móti þeim.
Við afgreiðslu fjárlaga fyrir yfirstandandi ár
greiddu þingmenn Alþýðuflokksins atkvæði á
móti og mótmæltu þannig fjárlagaafgreiðslunni
eins harkalega og þeim var unnt. Það gerðu þeir
einnig við atkvæðagreiðsluna i gær og þá brá
svo við, að þignmenn Sjálfstæðisflokksins, sem
sátu hjá i fyrra, greiddu einnig atkvæði gegn
fjárlögunum.
Fjárlög ársins 1974 eru þvi afgreidd gegn
harkalegustu mótmælum, sem stjórnarand-
staða getur haft uppi. Þessi fjárlög eru þing-
hneyksli.
...A FÆTUR OÐRU
Það er fleira hneykslanlegt við framferði
rikisstjórnarinnar á alþingi þessa siðustu daga
en fjárlagaafgreiðslan. Framferði hennar i
sambandi við tollalækkunarfrumvarpið á sér
enga hliðstæðu i allri þingsögunni.
Rikisstjórnin hefur lagt fram á alþingi frum-
varp um tollalækkanir, sem m.a. eiga að bæta
nokkuð stöðu iðnaðarins, sem er á vonarvöl.
Þetta frumvarp nýtur fyllsta stuðnings stjórn-
arandstöðunnar.
En þá gerir rikisstjórnin sér litið fyrir og
hnýtir aftan við frumvarpið bráðabirgðaákvæði
um hækkun á söluskatti. Með þvi að tengja
þannig saman tvö alveg óskyld mál ætlar rikis-
stjórnin að reyna að svindla i gegn skattahækk-
un, sem hún veit að þingmeirihluti er ekki fyrir.
Stjórnarandstaðan styður tollalækkanir, en
hún styður ekki skattahækkanir. Ef rikisstjórn-
in heldur fast við þá fyrirætlun sina að hnýta
þessi tvö óskyldu mál saman, þá stefnir hún i
hættu þvi mikilsverða hagsmunamáli, sem
tollalækkunin er fyrir iðnaðinn i landinu.
FRÁ ALÞINGI
Einsdæmi í þingsögunni
RÍKISSTJÓRNIN HNÝTIR SKATTAHÆKKUN
AFTAN í FRUMVARP UM TOLLALÆKKUN
Rikisstjórnin hefur gripið til
þess furðulega úrræðis, sem
mun vera einsdæmi i þingsög-
unni, að hnýta tillögu um hækk-
un á söluskatti sem ákvæði aft-
an i frumvarp um tollalækkanir,
en tollalækkunarfrumvarpið
nýtur stuðnings jafnt stjórnar-
andstöðu sem stjórnar og á þvi
tryggan þingmeirihluta. Með
þessu móti ætlar rikisstjórnin
að svindla inn söluskattshækk-
un, sem hún veit, að hún fengi
ekki samþykkta ef hún bæri
fram sérstaka tillögu um hana
eins og vitaskuld á að gera. Er
þesssi málsmeðferð rikisstjórn-
arinnar einsdæmi i þingsögunni.
Þessa skipan sina fékk rikis-
stjórnin samþykkta i efri deild
alþingis. Allir þingmenn deild-
arinnar greiddu atkvæði með
tollalækkunarfrumvarpinu
sjálfu, en þingmenn stjórnar-
andstöðunnar greiddu atkvæði
gegn siðasta lið frumvarpsins,
sem fjallaði um söluskatts-
hækkun. Var það eigi að siður
samþykkt þar eð rikisstjórnin
hefur enn þingmeirihluta i efri
deild þótt meirihluti hennar i
neðri deild sé brostinn. Er
frumvarpið nú til umræðu þar
og má þar reikna með þvi, að
tollalækkanirnar verði sam-
þykktar, en söluskattshækkunin
felld og haldi rikisstjórnin þvi til
streitu að binda saman tolla-
lækkanirnar og söluskattshækk-
uriina getur svo farið, að tolla-
lækkanirnar nái ekki fram að
ganga.
Þegar málið var til afgreiðslu
i efri deild höfðu stjórnarand-
stöðuflokkarnir með sér sam-
stöðu um afstöðu til málsins og
sendu fulltrúar þeirra flokka i
fjárhags- og viðskiptanefnd
deildarinnar frá sér sameigin-
legt nefndarálit, sem hér fer á
eftir:
Með aðild tslands að EFTA og
siðan með samningi við EBE
gengust tslendingar undir
ákveðnar skuldbindingar um
lækkun aðflutningsgjalda af
innfluttum vörum frá aðildar-
rikjum þessara viðskiptabanda-
laga. A móti fengu íslendingar
mjög veigamikil hlunnindi. Hef-
ur EFTA-samningurinn þegar
sannað gildi sitt og vonandi
reynist raunin hin sama varö-
andi samninginn við Efnahags-
bandalagið.
Núverandi stjórnarandstöðu-
flokkar höfðu forustu um
mörkun þessarar stefnu i við-
skiptamálum þjóðarinnar.
Jafnframt beitti fyrrverandi
rikisstjórn sér fyrir nauðsynleg-
um aðgerðum til þess að auð-
velda islenskum iðnaði hina
auknu samkeppni á heims-
markaði jafnhliða mikilvægri
aðstoð við útflutningsiðnaðinn.
Um framkvæmd þessarar
stefnu er þvi vissulega enginn
ágreiningur við núverandi rikis-
stjórn, en sumir ráðherrar
hennar beittu sér á sinum tima
mjög gegn aðild að EFTA og
samningum við EBE. Ber þvi að
fagna sinnaskiptum núverandi
valdhafa og þeirri meginstefnu i
tollamálum almennt, sem túlk-
uð er i grg. þessa frv.
Það er þvi engan veginn svo,
að undirritaðir nefndarmenn
Sjálfstfl. og Alþfl. séu andvigir
þeim þremur aðalatriðum frv:
a) Að standa við gerða samn-
inga við EFTA og EBE: b) aö
lækka tolla á hráefnum og vél-
um islensks iðnaðar og c) að
lækka ytri tolla, þar sem þess er
þörf af viðskiptaástæðum.
Astæðan til þess, að við skilum
sérstöku nefndaráliti, er sú, að
við fordæmum harðlega meö-
ferð málsins i þingi og þó fyrst
og fremst þá fráleitu hugmynd
að tengja sérstaka tekjuöflun
fyrir rikissjóð tollskrárfrv. og
bera fram i greinargerð frv.
beinar hótanir um það, að vilji
stuðningsmenn frv. á Alþingi
ekki jafnframt fallast á tiltekna
tekjuöflun, þá muni rikisstj.
ekki láta lögfesta frv., enda þótt
liklegt sé, að allir þingflokkar
séu þvi fylgjandi. Hér munu
vera um einsdæmi að ræða i
þingsögunni.
Samkvæmt aðildarsamningi
við EFTA voru gerðar mjög við-
tækar breytingar á tollskránni
1970, en þá voru verndartollar
gagnvart EFTA-löndum lækk-
aðir um 30% og miklar tolla-
lækkanir gerðar vegna islensks
iðnaðar. Þá þegar var Ijóst, að
næsti áfangi tollalækkana, 10%,
yrði að taka gildi i ársbyrjun
1974. Engu að siður hélt rikis-
stjórnin að sér höndum þar til i
s.l. ágústmánuði, að hún fól sér-
fræðingum að endurskoða toll-
skrána, og ekki er liðin vika
siðan frv. ásamt grg., samtals
216siður, lá á borði þingmanna,
og nú er ætlast til, að Alþingi af-
greiði málið endanlega á 4-5
dögum.
Tollskráin er ein viðamesta
og flóknasta löggjöf, sem hér
gildir, og þarf langan tima og
mikla varfærni til að gera á
henni breytingar, sem ekki
valdi ósamræmi. Þingmenn
eiga þvi engra annarra kosta
völ i slikri timaþröng en annað-
hvort samþykkja frv. Nriánast
blindandi eða fella það, þvi að
breytingum, sem nokkru neraa,
verður ekki við komið.
Vegna mikilvægis málsins
mælum við þó með þ'vi, að frv.
Framhald á bls. 4
HUGLEIDINGAR
FRA örlygi
(Yrlygur Geirsson situr nú fund Allsherjarþings S.Þ. scm íull-
trúi Aiþýðuflokksins i fslcnsku scndinefndinni. Aður cn hann fór
utan varð það að sumkomnlagi milli okkar.að hann ritaði nokkr- -
ar stuttar hugleiðiugar um dvöl slna hjá S.Þ. fyrir Alþýðuhlaðið
og birtist hér önnur huglciöingin. SB
Af skiljanlegum ástæðum hafa
fslendingar hugsað mikið um
hafið. Hafið, sem fært hefur
okkur svo marga björg i bú. Sá
afli, sem við höfum fengið frá
hafinu, hefur gert það að verk-
um, að við höfum öðlast efna-
hagslegt sjálfstæöi, sem síðan
er forsenda fyrir tilveru þjóðar-
innarsem sjálstæðs rikis meðal
annarra þjóða.
Við vitum, að hafið þekur um
70% af yfirborði jarðar, það
framleiðir stærsta hluta þess
súrefnis, sem maðurinn þarfn-
ast óg jafnfram það, að maður-
inn fær mikinn hluta af sinni
fjörefnarikustu fæðu úr sjónum.
Þá er ljóst, að á hafsbotni eru ó-
grynni auðlinda hráefnis og
orku.
• Þetta eru svo sjálfsagðar
staðreyndir, að við göngum út
frá þvi sem genfu, aö svona hafi
þetta verið og svona muni það
verða um ókomin ár.
En svona einfaldir eru nú
hlutirnir ekki. Þegar viö leiðum
hugann að þvi, hversu maðurinn
hefur á tiltölulega fáum árum
spillt umhverfi sinu með meng-
un bæði á landi og i lofti og
hversu mjög hefur gengið á auð-
lindir i jöröu bæöi hvað snertir
hráefni og orku. Þá eru menn
ekki siður farnir að gera sér það
ljóst, að hið sama gildir einnig
um hafið.
Fyrir 20 — 30 árum var talið
óhugsandi, að stóru vötnin á
landamærum Bandarikjanna og
Kanada yrðu nokkurn tim ann-
að en lifandi paradis með falleg-
um gróðri við sólbaðsstrendur,
og vötnin full af lifi dýra — fugla
og fiska.
Nú eru þessi stóru vötn að
deyja, sum þeirra þegar orðnir
drullupollar vegna mengunar
af úrgangsefnum lrá borgum og
verksmiðjum.
Hið sama er að eiga sér slað
með hafið. Úrgangsefnum,gerl-
um, eitri, oliu og rusli er stöðugt
dælt i sjóinn frá borgum, verk-
smiðjum og skipum um allan
heim. Ar og skolpleiðslur flytja
dag hvern milljónir tonna af úr
gangi á sjó út. Visindamenn
benda á þá staðreynd, að stöð-
ugt eigi sér stað stórkostleg
uppgufun vatns úr sjónum —
hver dropi, sem stigur upp, er
kristaltær. Sjórinn hefur hreins-
að burtu óhreinindin — þau
verða eftir og þau safnasl fyrir,
ólifræn efni, sem valda dauða á
viðkvæmu sjávarlifiundir-
stöðu annars lifs á jörðinni. Að
óbreyttu verður sjórinn á einum
til tveimur mannsöldrum að
drullupolli, þar sem ekkert lif
fyrirfinnst.
Islendingar hafa skilið þýð-
ingu þessa og okkar menn hjá
S.Þ. hafa gengið hart fram i þvi,
ásamt fleirum, að vekja ráða-
menn heimsins til umhugsunar
um þetta gifurlega vandamál,
og þeir eiga mikiö hrós skilið
fyrir frammistöðu sina.
Það er ljóst, að til þess að unnt
sé að koma i veg fyrir mengun
sjávar, verður að vinna að sliku
á alþjóðagrundvelli. Vatn sjáv-
ar er ekki eign neinnar þjóðar,
það færist til með straumnum.
Eiturefni sem sett er i sjó i
Mexicóflóa, getur valdið dauða
á fiski við Islandsstrendur áður
langt um liður.
Tillaga um verndun sjávar,
sem tslendingar fengu sam-
þykkta nú, nýverið hjá S.Þ. með
miklum ,,bravúr” gefur tilefni
til þess að álykta, að tekist hafi
á allra siðustu árum að vekja t-
hygli á óheillaþróuninni og aö á
næstu árum verði gert verulegt
átak til þess aö vernda hið við-
kvæma sjávarlif fyrir tilstilli
Sameinuðu þjóðanna.
Með kveðju
örlygur.
Um mengun
Föstudagur 21. desember 1973.
o