Alþýðublaðið - 23.01.1975, Page 7

Konur geta unniö flestöll störf til móts viö karla — en launakjörin eru sjaldnast þau sömu og möguleikar til þess aö vinna sig upp í starfi mun
minni, en karla. Er staöa konunnar i islensku atvinnulifi raunar ekki áþekk stööu hinna svonefndu ,,fremmedarbejdere” i nágrannalöndunum
— þ.e.a.s. hinna innfluttu þræla tækniþjóöfélagsins, sem njóta lakari launa, minni réttinda og færri tækifæra en annaö vinnuafl i iandinu?
mála. Að minum dómi ætti þing-
maður að vera búinn að gera sitt
gagn, þegar hann hefur setið i allt
að 12 ár á þingi, a.m.k. væri
hyggilegt fyrir hann að hvila sig
þá i eitt kjörtimabil og endurnýja
hugmyndir sinar. Ákvæði i þá átt
i stjórnarskrá eða kosningalögum
um, að yfirleitt mætti enginn sitja
lengur en 12 ár i röð, væri mikið
nauösynjamál, en þeirri skoðun
hélt ég fram i þeim stjórnmála-
flokki, sem ég var i um skeið og
flutti tillögu i þá átt á flokksþingi
1958. Sú hugmynd hlaut hins veg-
ar ekki góðar undirtektir og var
felld, en ekki skal vikið að þvi
nánar hér.
Þá má skjóta hér inni, að i
seinni tið hefur sú tilhneiging
verið vaxandi i ýmsum frjálsum
félögum hérá landi, að lögbundið
er, aö konur eigi að kjósa i stjórn-
ir félaganna ásamt körlum.
Mér er minnisstætt, þegar einn
af fyrrverandi forustumönnum
eins stjórnmálaflokksins hér
komst loks I stjórnarandstöðu, að
hann marglýsti þvi yfir, hvað það
hefði veriðlærdómsrikt. Ugglaust
hefði það getað verið eins lær-
dómsrikt, ef ekki lærdómsrikara,
fyrir þann sama þingmann og
hans lika að vera utan Alþingis
eitt kjörtimabil og siðan aftur
eftir önnur 12 ár. Margra áratuga
seta manns á þingi er bjarnar-
greiðivið hann sjálfan og þjóðina.
Menn verða steinrunnir og hættir
til aö lita á sig sem ómissandi og
eilifir augnakarlar en i þvi efni er
hollt að minnast orða Göethes,
þess mikla hugsuðar, er hann
sagði: „Enginn maður er ómiss-
andi”.
Atvinnupólitikusar, sem gera
sér stjórnmál að ævistarfi, eru að
minum dómi oft varahugaverðir
fyrir stjórnmálasiðferði i landinu
Menn hneigjast kannske til að
gera ýmislegt til þess að halda
vinsældum sinum i kjördæmi og
þingsetu og hættir til að miða
gerðir sinar um of við það. Að
minum dómi er slfk æviseta
nánast ógeðfellt fyrirbæri, sem
tefur eða kemur i veg fyrir, að
menn komist til löggjafarstarfs
úr þróttmesta athafnalifi þjóðar-
innar, frá menntastofnunum
hennar, úr hópi hins óbreytta
fólks, svo sem daglaunamanna og
kvenna, sem fengju þá setu á
alþingi, sem slikir, en ekki vegna
baktjaldamakks og aðstöðu í
flokki. En eins og nú er ástatt, er
helst að vænta, að já-menn flokk-
anna vaxi upp I gegnum flokks-
starfið til ævilangrar þing-
mennsku og steinrenni fljótlega,
en þjálfist þvi meir i baktjalda-
makkinu og eru sjaldnast öðrum
vanda vaxnir.
Mér er minnisstætt það sem
einn fyrrverandi forsætisráð-
herra sagði einu sinni við mig, er
stjórnmál bar á góma milli
okkar, að i landinu væru i raun
réttri aðeins 2 flokkar, annars
vegar stjórnmálaflokkarnir, sem
makka þannig sin á milli, að
menn-vita eiginlega aldrei hvað
þeir kjósa yfir sig, og svo hins
vegar kjósendurnir, sem stjórn-
málaflokkarnir keppast við að
rugla i riminu.
A sama hátt og æskilegt er, að
þingseta væri takmörkuð að
jafnaði við 3 kjörtfmabil eða i
mesta lagi 12 ár i senn, ætti eng-
inn að fá að vera ráðherra lengur
I einu en þann tima, enginn ætti
heldur að sitja i nefndum eða
ráðum lengur en 12 ár samfleytt
sé neta fengið skipun i fleiri en 4
eða 5 nefndir i einu, þvi ella hljóta
menn að vanrækja jafnt
aðalstarfið sem aukastörfin. Þvi
má ekki gleyma, að nefndarlaun
eru oft lifsviðurværi atvinnupóli-
tikusanna, bitlingar eru búnir til
á kostnað almennings til þess að
friða þennan eða hinn eða sjá
honum farborða. Að sjálfsögðu er
hugsanlegur slfkur skortur á
forustumönnum.aðmönnum þyki
þessi 12 ára regla óbilgjörn.
Minnumst þess þó, sem Cicero
segir á einum stað, að stjórn-
málin skapi alltaf nýja menn til
verks og kalli þá fram til starfa.
Að visu er fámennið mikið hjá
okkur, en það eru fleiri reiðubúnir
til þessara starfa en okkur órar
fyrir, og til þeirra hæfir.
Menn kynnu að segja, að slik
ákvæði, sem hér var getið, eigi
ekki heima i stjórnarskrá. Nóg
sé, að þau séu i kosningalögum.
Þá er þvi að svara, að einmitt það
atriöi, að þeta sé bundið i stjórn-
arskrá sem skýlaus aðalregla,
muni það hafa áhrif á öðrum
sviðum þjóðlifs. Hitt er mér fylli-
lega ljóst, að sennilega myndi slik
hugmynd, sem hér um ræðir, ekki
hljóta náð fyrir augum núverandi
þingmanna.
Sumir þeirra, sem viðurkenna
nauðsyn þess, að stjórnarskráin
verði endurskoðuð, hafa tilgreint
ýms atriði, sem breyta þyrfti eða
auka við, og skal aðeins bent á
nokkur þeii^ra, svo sem að Alþingi
verði ein málstofa og forseti þess
þá væntanlega kallaður lögsögu-
maður, að stofnað verði embætti
umboðsmanns rikisins eða
ármanns, sem þó er hætt við, að
verði enn ein sýndarmennsku
silkihúfan til. Gefst mér vonandi
siðar tækifæri til þess að
rökstyðja þá skoðun.
Þá hafa þær skoðanir komið'
fram, að setja beri ákvæði til að
koma I veg fyrir myndun litilla
flokka, en að minum dómi stafar
lýðræðinu siður háski af litlum
flokkum en stórum. Hins vegar
minnist ég ekki að hafa heyrt
ábendingu um nauðsyn þess, að
lögfest verði bann við þvi, að lög
geti verkað aftur fyrir sig, likt og
er I norsku stjórnarskránni.
Fleira mætti tilgreina.
Jafnræði kynjanna aðal-
atriðið
Allt er þetta þó hégómi miðað
við það að efla jafnrétti innan
þjóðfélagsins. Enginn neitar
mikilvægi þess og er það ásamt
tryggingu fyrir sjálfu sjálfu lýð-
ræðinu eitt meginatriði hverrar
stjórnarskrár menningarrikis. I
þessu sambandi má geta þess, að
Kvenréttindafélag Islands og
Norræna kvenfélagasambandið
hafa gert samþykktir i þá átt,
að ákvæði um jafnrétti kynjanna
verði tekið upp I stjórnarskrá
Norðurlandaþjóðanna. Að sjálf-
sögðu yrði slik yfirlýsing mjög
þýöingarmikil, en ef hún yrði
aðeins svona almennt orðuð, er
hætt vib, að hún yrði orðin tóm
likt og t.d. lögin um jöfn laun fyrir
sömu vinnu, sem farið er i
kringum á margvislegan hátt i
opinberum rekstri og einkarestri.
Að visu má segja, að þetta hafi
lagast hjá okkur og jafnréttið sé
vaxandi á þessu sviði, en það er
þó hvergi nærri svo sem vera ber
og sú staðreynd, að konan er
annars flokks þegn i þjóð-
félaginu, er ekkert betri, þótt hið
sama gerist með öðrum þjóðum.
Skyldur isl. karlmanna
Mér finnst, að við islenskir
karlmenn höfum jafnvel meiri
skyldur en erlendir kynbræður
okkar, þegar minnst er menning-
ararfleifðar þjóðarinnar og að
okkur hefði átt að renna blóðið til
skyldunnar að leiðrétta misréttið
á 1100 ára afmæli þjóðarinnar,
þvf með lögum hins forna
þjóðveldis var konum gert jafnt
undir höfði að þvf leyti að geta
vera sjálfstæðir landnámsmenn
og munu það vera elstu ákvæði
um jafnrétti kynjanna, sem um
getur, og beinlinis sett til þess að
tryggja rétt kvenna, að þvi er
ætla má. Mikilvægi löggjafar i þá
átt að tryggja jafnrétti og frelsi
veröur aldrei ofmetið.
Rómverski snillingurinn
Cicero sagði, að grundvöllur
mannaforráða byggðist á
ræöusnilld og þekkingu. Þetta
sannast oft á vettvangi hins
talaba orðs, enda er óhætt að
fullyrða, að þar gefast misjöfnum
tækifæri. Franski stjórnmála-
snillingurinn Talleyrand er
sagöur hafa sagt: „Manninum er
gefið málið til þess að leyna
hugsun sinni.” Danski heimspek-
ingurinn Sören Kirkegárd gekk
lengra með þvi að segja, að mað-
urinn hefði ekki fengið málið til
að leyna hugsun sinni, heldur
hinu að hann hafi engar hugsanir.
En þannig verður manni oft
hugsað, þegar ræður stjórnmála-
manna okkar birtast. Það er blátt
áfram.hlálegt, að sjá t.d. svoköll-
uðum jómfrúræðum þingmanna
slegið upp ásamt mynd af ræðu-
manni, svo sem einhverju afreki
hafi verið aflokið, þegar þess er
gætt, að ræður þessar eru nær
undantekningarlaust tillögur um
aukin útgjöld á kostnað al-
mennings. — Frá þessu, er skýrt
likt og þessir alþingismenn hafi
verið að leggja fram fé úr eigin
vasa. En það er fáheyrt, að þeir
komi með einhverjar sparnaðar-
tillögur. — Þá væri rétt að birta
mynd.
í TILEFNI AF KVENNAÁRI 1975
^GHRFUGU T æ

HANN 5TYTTIR ÁBT&&I LE&A UPP BRAÐUM
06 M GETURÐU FARIÐ AÐ RÆKTA VINVIÐ
Fimmtudagur 23, janúar 1975.