Alþýðublaðið - 21.02.1975, Blaðsíða 6

Aldarfjórðungur
„Sinfóniuhljómsveitin er i ár
talin tuttugu og fimm ára. Þó
má meö nokkrum rétti segja
hana fimmtuga — miðað við
árið 1925, þegar Hljómsveit
Reykjavikur var stofnuð, en
hana má skoða sem nokkurs
konar undanfara þeirrar hljóm-
sveitar sem við vinnum með i
dag.”
Þetta kemur fram i fréttatil-
kynningu Sinfóniuhljómsveitar
Islands og þetta voru einnig
upphafsorð Gunnars Guð-
mundssonar, framkvæmda-
stjóra hljómsveitarinnar, þegar
blaðamaður Alþýðublaðsins
ræddi viðhann i gær, að tilefni
fjórðungsaldar afmælis Sin-
fóniuhljómsveitarinnar.
Aðal hvatamenn að stofnun
Hljómsveitar Reykjavikur voru
þeir Þórarinn Guðmundsson,
fiðluleikari, Sigfús Einarsson,
tónskáld og Jón Laxdal, tón-
skáld og starfaði hún fram til
ársins 1949. Eftir að tónlistar-
skóli var stofnaður hér, starfaöi
hljómsveitin i nánu samstarfi
við hann, svo og Tónlistar-
félagið og doktor Franz Mixa,
sem ráðinn var til skólans árið
1929, var einnig aðalstjórnandi
hljómsveitarinnar, fram til árs-
ins 1938, þegar Victor Urbancic
tók við þvi starfi. Fyrstu stjórn-
endur hljómsveitarinnar voru
aftur þeir Sigfús Einarsson og
Páll ísólfsson. Margt var
merkilegt um starfsemi þessar-
ar sveitar og hún tók til með-
ferðar mörg stór og vandmeð-
farin verk, þar á meðal kórverk.
Meðal þeirra voru Messias eftir
Handel, Sálumessa Mozarts og
Sköpunin og Árstiðirnar eftir
Haydn.
Árið 1949 lagðist Hljómsveit
Reykjavikur niður og eftir það
var uppgangur hljómsveita-
mála nokkuð brösóttur, allt
fram til ársins 1950. Félag
islenskra hljóðfæraleikara
hafði að visu sett saman hljóm-
sveit, en hún varð mjög skamm-
lif, og Sinfóniuhljómsveit
Reykjavikur, sem siðar var
stofnsett, átti einnig skamma
lifdaga.
Það er ekki fyrr en Rikisút-
varpið hafði ráðið til sin eina
fimmtán hljóðfæraleikara og
siöar haft forgöngu um að þeim
hópi bættust nokkrir erlendir
liðsmenn, að hægt er að tala um
fullskipaða islenska sinfóniu-
hljómsveit. Sú hljómsveit hélt
sinu fyrstu tónleika i mars,
1950, og hefur siðan starfað nær
óslitið. Arið 1957 var henni gefið
nafnið Sinfóniuhljómsveit ís-
lands og þvi nafni gegnir hún
enn i dag. Hún á, sem fyrr segir,
tuttugu og fimm ára afmæli nú
— og að þvi tilefni spjallaði
blaðamaður ofurlitla stund við
framkvæmdastjóra hennar,
Gunnar Guðmundsson.
„Hljómsveitin telur i dag
sextiu og fimm fastráðna hljóð-
færaleikara og þess utan eru
nokkrir iausráðnir, sem viö
köllum á eftir þörfum”, sagði
Gunnar, þegar hann var inntur
eftir stærð hljómsveitarinnar,
„en það getur ekki talist full
stærð á sinfóniuhljómsveit. Það
er fjarlægur draumur okkar,
eða i öllu falli draumur, að geta
fjölgað strengjahljóðfærunum
um fimmtán, þannig að hljóm-
sveitin hafi um áttatiu fast-
ráðna hljóðfæraleikara. Raunar
má telja furðulegt að litið sam-
félag, eins og okkar, skuli geta
haldið úti þó þetta stórri hljóm-
sveit, en staðreyndin er sú að
einmitt smæð hennar heftir
hana nokkuð i verkefnavali. Það
eru ýmis tónverk sem við getum
varla flutt, til dæmis verk sið-
rómantikusanna, svo sem
Mahlers. Verk Richard Strauss
eru sama merki brennd, en ein-
mitt á þeim timum var mjög i
tisku að blása hljómsveitirnar
upp og tónskáldin reikna með
stórum sveitum þegar þeir
semja verk sin. Annars eigum
við i dag ekki nógu marga góða
hljómlistarmenn til þess að
fylla svo stóra hljómsveit. Jafn-
vel þeir sextiu sem við hana
starfa nú eru að hluta til út-
lendingar. Það hefúr lengi verið
keppikefli mitt að nota sem
allra fæsta erlenda hljóðfæra-
leikara, en i dag er þar nauðug-
ur einn kostur.”
Hver eru inntökuskilyrði Sin-
fóniuhljómsveitarinnar?
„Hver og einn sem sækir um
starf innan hljómsveitarinnar,
verður að gangast undir þungt
og erfitt próf. Það er fjölþætt og
eitt atriði þess, svo einhver
dæmi séu nefnd, er að viðkom-
andi hljóðfæraleikara er feng-
inn i hendur hluti úr tónverki og
honum gert að leika það eftir
nótunum, óundirbúið. Hluta af
prófverkefnunum fá menn svo
að velja sér sjálfir, en prófið er
erfitt og jafnvel góðir tónlistar-
menn geta fallið á þvi”.
Hvert sækir Hljómsveitin
meðlimi sina?
„Eins og ég sagði áður, er
nokkur hluti hennar sóttur út
fyrir landsteinana. Margir af
stjómendum hennar eru einnig
erlendir, en innlendan starfs-
kraft sækir hún að sjálfsögðu til
Tónlistarskólans, sem er nokk-
urs konar útungunarstöð fyrir
hana. Það er nauðsynlegt að
milli skólans og hljómsveitar-
innar sé gott samstarf, enda er
það stærsti draumur minn að
það reyndist unnt, i náinni sam-
vinnu við Tónlistarskólann, að
ná fram alislenskri sinfóniu-
hljómsveit. Enn er það nokkuð
fjarlægur draumur, en eins og
aðrir góðir draumar er hann þó
Hljómsveit Reykjavíkur var stofnuð árið 1925 og var nokkurs konar undan-
fari Sinfóniuhljómsveitarinnar. Þessi mynd var tekin af henni árið 1926 og
stjórnandinn er Sigfús Einarsson.
Karsten Andersen, aðalhljómsveitarstjóri og listrænn leiðbeinandi
Sinfóníuhijómsveitarinnar. Gunnar Guðmundsson, framkvæmdastjóri Sinfóniuhljómsveitar tslands.
F'áir menn, jafnvel enginn, hafa i
lyftistöng og Vladimir Ashkenazy.
oft hefur hann einnig leikið hlutvei
inni.
af tónmen
ekki of f jarri þvi sem raunhæft
getur talist”.
Hvemig er starfsemi hljóm-
sveitarinnar háttað?
„Starfstimabil, eða starfsár
hljómsveitarinnar stendur frá 1.
september til fyrsta júli. A þeim
tima eru starfskraftar hennar
ákaflega mikið nýttir, bæði með
æfingum og opinberum flutn-
ingi. Sex daga vikunnar er unnið
frá 9.30 til 12.30 við æfingar. Svo
Siníóníu-
hljómsveitin
tuttugu
og fimm ára
eru eðlilega haldnir tónleikar:
reglulegir áskriftartónleikar,
skólatónleikar, fjölskyldutón-
leikar og bamatónleikar. Næstu
bamatónleikar verða til dæmis
hjá okkur i mai, næstkomandi.
Nú, þess utan er hljóðritað
nokkuð mikið fyrir útvarpið,
fariö i sex til átta tónleikaferðir
út um landsbyggðina árlega og
leikið undir á óperu- óperettu-
og ballettsýningum Þjóö
leikhússins.
Efnisval þessara tónleika er
nokkuð mismunandi og miðað
að mestu við væntanlega áhorf-
endur. A barnatónleikum eru til
dæmis nær eingöngu leikin verk
sem eru tónlistarsaga — Pétur
og úlfurinn, eða eitthvað keim-
likt. Það er sérstök verkefna-
valsnefnd starfandi innan
hljómsveitarinnar og hún
ákveður þetta hverju sinni.
Nú þá er enn ótalinn einn af
stóru þáttunum, sem er flutn-
ingur kórverka, i samvinnu við
söngsveitina Philharmonia.
Oftast er þannig flutt eitt verk á
ári og meðal annars hefur
Messias eftir Handel verið sett-
ur upp, svo og niunda sinfónia
Beetnovens og fleira góðgæti.
Það er engin hætta á þvi að
meðlimir hljómsveitarinnar
hafi of lltið að gera.”
Hver er tilgangur sinfóniu-
hljómsveitar? Hvað hefur þjóð-
félagið upp úr þvi að reka hana?
„Það er nú það. Sinfóniu-
hljómsveitin er raunverulega
undirstaða tönlistarlifs i land-
inu. Hún er basinn, eða grund-
völlurinn sem gefur tónskáld-
um tækifæri til að fá verk sin
flutt. Það er til litils að eiga tón-
skáld, eða vera tónskáld, ef allt
er samið fyrir skrifborðsskúff-
una eina. A hverju ári frumflyt-
ur hljómsveitin meira eða
minna af verkum islenskra tón-
skálda, enda eru þau töluvert
mörg. Það má nefna tónskáld
svo sem Þorkel Sigurbjörnsson,
Atla Heimi Sveinsson, Jón As-
geirsson og Jónas Tómasson,
sem er mjög ungt tónskáld. Þá
er heldur ekki úr vegi að benda
á hljómsveitarverkið „Lág-
nætti”, sem Jón Nordal hefur
samið i tilefni afmælis hljóm-
sveitarinnar. öll þessi tónskáld
og mörg fleiri, hafa fengið verk
sin flutt, enda eru mörg þeirra
góö.
Það hafa heyrst raddir um
það að yngri tónskáld okkar og
annarra þjóða, geti engan veg-
inn komist i samjöfnuð við
gömlu meistarana og jafnvel að
sú gamla stefna sé glötuð. Ég
held ekki að það sé rétt. Hún er
ekki glötuð. Menn fara ekki
troðnar slóðir lengur, þeir leita
uppi sinn eigin stil og sina eigin
tjáningu. Það er ekki endalaust
hægt að stæla Beethoven eða
o
Föstudagur 21. febrúar 1975