Alþýðublaðið - 26.02.1975, Blaðsíða 6

Það er að verða bylting
í læknavísindum og í lík-
ingu við svo margar aðr-
ar byltingar, sem höfðu
víðtæk áhrif, er hún ekki
aðeins stökk inn í fram-
tíðina, heldur og upprif j-
un á sannleika fortíðar-
innar.
Smám saman byrja
vísindamenn okkar að
f jarlægjast þá hugsun, að
nýtísku læknislyf séu ekki
allsherjarsvarið við sjúk-
dómunum. Þeir reyna að
finna orsakir sjúkdóms-
ins, um leið og farið er
- með sjúklinginn sem and-
lega og líkamlega heild, í
stað þess að reyna að
lækna eitt einkenni til
þess eins að horfast í
augu við annað skömmu
seinna.
Undirstaða þessa
breytta hugsunarháttar
er psykosomatik. Læknar
um víða veröld reyna að
kortleggja gerð sjálfs
sjúkdómsins séð í Ijósi
skapgerðar sjúklings-
ins og tilfinninga hans, í
stað þess að fara með
sjúkdóminn eins og hann
væri einskonar ytra afl,
sem réðist á líkamann.
Orðið „psykosomatik”
er líka nýtt. Það er úr
þýskum læknaritum frá
1920, en það fihnst ekki í
enskum læknaritum fyrr
en 1930. Orðiðér af gríska
orðinu „psyke" — sál,
andi eða hugur — og
„soma" — lík£mi. Það
felur sem sé í sér
heildina, sem á að líta á
sjúkdóminn í.
Þetta er sami
hugsunarhátturinn, sem -
Hippokrates, gríski faðir
læknisf ræðinnar, hélt
fram á fimmtu öld fyrir
Krist, og sem Cæsar
Aurelianus og Soranus
byggðu á í Róm.
Sami hugsunarháttur
varð til þess, að Pierre
Cabanis hélt því fram í
lok nítjándu aldar, að
„sterkar tilf inningar"
gætu orsakað líkamlega
sjúkdóma.
Mikill hluti þeirrar
vinnu, sem hefur verið
unnin innan psykosoma-
tíkur er á sérsviði áhrifa
sálarinnar á frumurnar,
eða hve mikil áhrif til-
finningaástandið hefur á
sjúkdóminn. Lesið t.d.
það, sem breski sál-
fræðingurinn Bernard
L. AAalíet hefur að segja:
— Við getum ekki vegið
eða reiknað út áhrif ótta,
en hann getur eins valdið
sjúkdómum og veirur.
Síðustu árin hafa tvær
mikilvægar greinar kom-
ið fram innan
psykosomatíkur. i fyrsta
lagi sú vinna, sem unnin
er til að komast að því,
hver er ástæða þess, að
sjúklingur fær þennan
sjúkdóm en ekki hinn, og
hvers vegna það virðist
breytast eftir sálar-
ástandinu, hve móttæki-
legur hann er fyrir
berklasýklinum eða kvef-
veirunni. i öðru lagi þær
rannsóknir, sem gerðar
hafa verið til að ákveða,
hvernig tilfinningar geta
orsakað sjúklegar
breytingar á líkamanum.
Psykosomatík
Læknisfræðin á nýrri braut
Það fer fram bylting í ró og kyrrð innan læknisfræðinnar og gamlir sannleikar verða
sem nýir. Menn skilja æ betur hin nánu tengsl milli lika og sálar, og það bendir allt
til þess, að unnt verði að spá, hvaða menn fái hvaða sjúkdóma! Það eru greinileg
tengsl milli persónuleika manna og sjúkdóma eins og t.d. krabbameins eða gigtar!
Þessi tiltölulega nýja grein innan læknavísindanna heitir psykosomatík og hún
er um samband milli líkama, hugar og sjúkdóma
Vonleysi veldur
krabbameini
Vísindamenn hafa t.d.
komist að því, að sjúk-
lingar með slæma húð-
sjúkdoma hafa venjulega
mikla þörf fyrir nána
líkamlega snertingu, en
sykursjúkir eru hlut-
lausari og oft mjög þung-
lyndir. AAenn hafa komist
að því, að gigt, kynferðis-
legar truflanir, maga- og
hjartasjúkdómar,
mígrena og margir aðrir
sjúkdómar hafa orsök
sína í miklum andlegum
breytingum. Jafnvel
krabbamein virðist eiga
rætur sínar að rekja til
sérstakra tilfinnanlegra
og persónulegra ein-
kenna. Eftir því sem dr.
Helen Flenders Dunbar
við læknadeild Columbia-
háskólans segir, eru
sannanir fyrir því, að
„aðeins viss manngerð
deyi úr krabba."
I rannsókn á krabba-
sjúklingum, sem gerð var
við Líffræðistofnunina í
New York, komst sál-
fræðingurinn Lawrence
Le Shan að því, að þrír af
hverjum fjórum krabba-
sjúklingum þjáðust af
„svartasta vonleysi og
voru sannfærðir um það,
að þeir myndu aldrei
verða nokkurjþgtr gleði að-
njótandi í ^lífinu" — og
það áður en fyrstu ein-
kenni krabbameinsL komu
í Ijós.
Dæmigert fórnarlamb
krabbameins hefur
tilhneigingu til að álíta,
að öll hans verk hljóti að
mistakast. Dr. Le Shan
komst að því, að margir
sjúklingar hans töldu, að
þeir hefðu verið ein
angraðir og einmana allt
frá bernsku. AAargir
höfðu orðið fyrir til-
finnanlegu hnjaski sem
afleiðingar af dauðsfalli í
f jölsky Idunni — foreldr-
ar, bróðir, systir. Eftir
því sem Le Shan og fleiri
vísindamenn segja, bíður
hið dæmigerða fórnar-
lamb krabbameinsins
eftir því að óhamingjan
hendi hann, og það meira
aðsegja, þegarallt leikur
í lyndi.
Og — þegar eitthvað
kemur fyrir— barn deyr,
skilnaður eða barn fer að
heiman — finnst fórnar-
lambinu skyndilega að
„lífið sé tilgangslaust".
Því finnst, að eftir
þessu hafi það beðið alla
ævi og óttast um leið
—einmana og yf irgef ið —
það eru örleg þess. Eina
leiðin er að hætta að vera
til.
Hið dæmigerða
Krabbaskap”
Þessi vonleysistilf inn-
ing, sem skv. vísinda-
mönnum á að vera svo
einkennandi fyrir fólk,
sem þjáist af krabba-
meini, kemur hvað eftir
annað fram við rann-
sóknir. Dr. Arthur
Schmale og dr. Howard
Iker við háskólann í
Rochester skoðuðu 51
konu, sem lagðar voru inn
á sjúkrahús vegna ótta
við krabba í leghálsi. Til-
gangurinn var sá að f inna
með samtölum, hvaða
kona hefði krabbaein-
kennin og skrá afstöðu
þeirra til lífsins. Schmale
og Ikerskráðu þær konur,
sem þjáðust af algjöru
vonleysi sem krabba-
meinssjúklinga og það
reyndist siðar rétt við þá
uppskurði, sem gerðir
voru. Sjúklingnum finnst
þetta „endirinn".
Þeim fannst þær
ábyrgar fyrir sjúkdómn-
um og álitu, að ekkert
væri hægt að gera til að
þær yrðu hamingjusamar
eins og áður hafði verið.
Það gæti heldur enginn
annar hjálpað þeim,
segja þeir Schmale og Ik-
er.
í 36 af 51 tilfelli
reyndist spá læknanna
um það, hver kvennanna
hefði krabbamein rétt og
hver ekki. Furðulegur
árangur.
Þessi könnun, ásamt
rannsóknum margra
annarra vísindamanna
innan psykosomatíkur
hefur orðið til þess, að
menn geta nú gert sér
myndaf hinni dæmigerðu
„krabbaskapgerð", sem
kemur aftur og aftur
fram hjá þeim, sem þjást
af krabbameini.
En krabbamein er eng-
an veginn eini sjúk-
dómurinn, sem sérstök
skapgerðaeinkenni
sjúklinganna leiða í Ijós.
Persónuleikarannsóknir
Ein áhugéverðasta og
best stýrða rannsókn um
samband milli persónu
leika og sérátakra sjúk-
dóma, sem gerð hefur
verið, var gerð á lækna-
deildinni við háskólann í
Nebraska undir stjórn dr.
Floyd Ring. Ring rann-
sakaði rúmlega 400
sjúklinga, sem þjáðust af
mígrenu, gigt, ristilbólgu,
astma, liðagigt, æðahnút-
um, bakverkum, æxlum í
meltingarfærum, sykur-
sýki og taugaverkjum.
Hann og aðstoðarmenn
hans ræddu við þetta fólk
án þess, að fyrirspyrj-
endur hefðu fyrirfram
nokkra vitneskju um
sjúklingana. AAeðan sam-
talið fór fram var líkami
sjúklingsins hulinn teppi
þannig að það var ekki
unnt að mynda sér
nokkra skoðun um sjúk-
dóminn með líkamlegri
skoðun. Sjúklingarnir
voru beðnir að minnast
ekkert á sjúkdóm sinn
eða einkenni hans. Til
þess að ganga úr skugga
um, að læknirinn, sem
viðtalið tók fengi engar
upplýsingar um sjúkdóm
sjúklingsins voru tveir
aðrir læknar hafðir við-
staddir viðtalið. Ef
sjúklingurinn kom á ein-
hvern hátt upp um sjúk-
dóm sinn var það viðtal
tekið til baka. Það sama
var einnig gert, ef t.d.
sást í handlegg hans.
Prósentutala réttra
sjúkdómsgreininga, sem
eingöngu voru gerðar eft-
ir þessum viðtölum var
furðulega há. Það var til
þess, að dr. Ring og
félagar hans komust að
eftirfarandi niðurstöðu:
— Fólk með vissa sjúk-
dóma er hægt að finna í
áberandi mörgum tilfell-
um með persónuleika-
rannsóknum einum
saman.
Rétt sjúkdómsgreining
á æxli í meltingafærum
reyndist 83%, á æðahnút-
um 71% og á astma og
sykursýki milli 60 og 67%.
Á gigtarsjúklingum var
það rúmlega 80%. Og það
sem meira er — í að
minnsta kosti einu tilfelli
þar, sem sjúkdómsgrein-
ing dr. Ring reyndist önn-
ur en líkamleg skoðun
leiddi í Ijós, kom á dag-
inn, að dr. Ring hafði á
réttu að standa!
Þr e n n s k o n a r
manngerðir
Dr. Ring telur, að per-
sónuleikarnir í hlutfalli
o
AAiðvikudagur 26. febrúar 1975