Alþýðublaðið - 11.03.1975, Qupperneq 12

alþýðu
mum
nastos lil*
PLASTPOKAVERKSMIÐJA
Símar 82639-82655
Vatnogörbum 6
Box 4064 — Reykjovík
KOPAVOGS APÓTEK
Opið öll kvöld til kl. 7
Laugardaga til kl. 12
MEÐALTAP LAUNÞEGA 600.000
KRðNUR A ári
í gær efndi Bandalag starfs-
manna rikis og bæja til almenns
launþegafundar I Háskólabiói.
Aætlað var af fundarboðendum
að fund þennan hefðu sótt um 1400
manns. Blaðamaður og ljós-
myndari Alþýðublaðsins litu inn á
fundinn og fylgdust með störfum
hans.
Kristján Thorlacius, formaöur
Bandalagsins var fyrstur frum-
mælenda. Hann rakti fyrst al-
menna þróun verðlags- og kaup-
gjaldsmála undanfarið, en sagði
svo: „Þjóðhagsstofnunin .áætlar,
að hér á landi séu 70.000 launa-
menn og áætluð laun þeirra eru 65
milljarðar á ári. Miðað við, að á-
ætluð kjaraskerðing, þann 1.
júni nk. verði 65% að óbreyttri
þeirri þróun, sem nú rikir, eru
hafðir i launagreiðslum af launþeg
um landsins 42 milljarðar miðað
við árslaun. Þetta er sú upphæð,
sem flyst frá launþegum til at-
vinnurekenda og milliliða. Með-
altap launþega eru þvi um 600.000
krónur á ári hjá þeim, sem ekki fá
iaunajöfnunarbætur, en 500.000
krónur hjá þeim, sem slikar bæt-
ur fá, miðað viö þau tilboö, sem
gerð hafa verið til hækkunar lág-
launabóta, en sú viðbót nægir fyr-
ir hálfu kíiói af sykri hjá þeim,
sem minnst fá af henni og er þá
ekki miðað við púðursykur”.
Þá rakti Kristján þróun verö-
breytinga hjá útflutningsatvinnu-
vegunum. Þar kom fram aö miö-
að við árið 1971 versnuðu við-
skiptakjör þeirra um 4,2% á árinu
1972, bötnuöu um 17,2% á árinu
1973 miðað við árið á undan, en
árið 1974 voru þau lakari sem
nam 10,5% en árið 1973. Siöan
sagði Kristján: Þetta er allur
voðinn. Vissulega er þetta ekki
góð staða, en verðlag á útflutn-
ingsafuröum er þó þannig aö ekki
þarf að segja nokkrum viti born-
um manni, að um sé að ræða
neyðarástand”. Að lokum sagöi
Kristján: „Bandalag starfs-
manna rikis og bæja og aðildarfé-
lög þess hafa sýnt i verki að þaö
skirrist ekki við að taka á sig sinn
hluta þeirra áfalla, sem þjóðar-
búið verður fyrir, en launþegar
eru ekki reiðubúnir til að taka þau
á sig einir. Þvi skal kjörorð okkar
nú vera: Hingað og ekki lengra”.
Ingibjörg Helgadóttir, formað-
ur Hjúkrunarfélags Islands, sagði
meðal annars: „Kjaraskerðingin
nú er afleiðing af aögerðum
stjórnvalda og umræður um
breytingar þar á eru nátengdar
umræöum um skiptingu þjóðar-
teknanna. Upphafs vandans er að
leita i þvi, hver eigi að axla byrð-
arnar. Meö þvi að rifta kjara-
samningum og afnema visitölu-
bætur er veriö að velta þvl yfir á
launþega, en vlsitalan er ekki or-
sök verðbreytinganna, þaö eru
veröbreytingar utan viö visitöl-
una, sem þarf til að koma dýrtlð-
arhjólinu af staö. Framkvæmdin,
sem nú er leiðir ekki til þess að
landsmenn taki á sig byrðarnar
jafnt, heldur aö launþegar sæti
efnahagslegum voöa til aö færa
fjármagn til atvinnurekenda”. Að
lokum sagði Ingibjörg: „Það þarf
til breytta stefnu. Stefnu, sem
virðir hagsmuni launþega. Er
ekki kominn tími til að þjóðnýta
helstu atvinnutækin I stað þess að
þjóönýta eingöngu tap þeirra,
þegar illa gengur?”
Einar ólafsson, formaöur
starfsmannafélags ríkisstofnana
rakti I fyrstu þær forsendur, sem
fram væru bornar af stjórnvöld-
um fyrir kjaraskerðingu almenn-
ings, en sagöi svo: „Viö neitum
þvl, að kjarasamningar okkar séu
stór hluti vandans, þeim mun
fremur, sem vlsitalan hefur verið
tekin úr sambandi, þannig að
vlxlhækkanir kaupg jalds og verð-
lags eru ekki fyrir hendi. Við neit-
um þvi að lausnin sé að veita
verðhækkuninni óbættri yfir á
heröar launamanna”.
Þá rakti Einar nokkrar aðgerð-
ir, sem beinlinis hefðu orðiö til
dýrtiðaraukningar og benti sér-
staklega á vaxtahækkunina, sem
veitt væri beint út I verðlagiö og
þar með til hins almenna launa-
manns til greiöslu. Ennfremur
tók hann dæmi um ibúðarkaup
ungs fólks I dag. Kaup á fjögurra
milljón króna Ibúð, sem þætti
ekki ýkja mikið verð núna. Miöað
við eigin fé kaupandans einn
fjórða af ibúðarverðinu, væru
vaxta- og afborganagreiðslur
hans um átta hundruö þúsund
krónur á fyrsta ári, á sama tlma
og meðallaun væru ein milljón á
ári. Að lokum sagði Einar:
„Það hefur enginn leyfi til að
þegja þunnu hljóöi, þegar tugir
milljóna eru þannig færðir milli
stétta í þjóðfélaginu”.
Þórhallur Halldórsson, formað-
ur Starfsmannafélags Reykjavlk-
urborgar tók til meðferðar efna-
hagsástandið út frá þeirri al-
gengu spurningu „Viltu nótu? ” og
rakti verslunarmáta á Islandi út
frá henni og þau áhrif, sem þetta
hefði I skattheimtu og skattskil-
um. Þá rakti ræöumaður, aö ekki
benti það til kreppu hjá öllum hve
utanlandsferðir væru tlðar, mál-
verkakaup mikil og síst liti Seðla-
bankinn á ástandið kreppuaug-
um, þegar tekið væri tillit til
frétta um stóraukið útboð spari-
skirteina. Þá sagði Þórhallur:
„Opinberir starfsmenn hafa ekki
verkfallsrétt. Okkar vopn eru þvl
samstaða, rökfimi og áróöur.
Þessi fundur er liður I þessu öllu.
Við skulum bjóða fram sameigin-
legt afl til að ýta strandaðri þjóð-
arskútunni af skerinu, meö þvi að
aðrir leggi sitt af mörkum I sam-
ræmi viö getu og tekjur, ekki
framtaldar tekjur, heldur raun-
verulegar”.
Ingi Kristinsson, formaður
Sambands íslenskra barnakenn-
ara sagði: „BSRB sýndi við
samningagerðina 1973 fyllstu á-
byrgð og tillit, enda eru menn
farnir að sjá, aö sú stefna, sem þá
var mörkuð er rétt. Það er lán-
leysi stjórnvalda, að takast ekki
að framfylgja henni viö aöra
samningagerö og þvl hafa opin-
berir starfsmenn dregist aftur úr
I kjörum. En það er sama sagan
þegar þrengir að,er gengið I vasa
launþega. Þeir eiga alltaf að geta
hert ólina”.
Þá rakti Ingi þróun kaupmáttar
frá 1968 og sagöi svo: „Gild rök og
spár efnahagssérfræðinga sanna
að um mitt þetta ár verður kaup-
getan svipuð og var á kreppuár-
inu 1968. Viðskiptakjör þjóðarinn-
ar eru nú miklu betri en þau voru
þá. Þetta er aðeins ein sönnunin
enn um það hvaða tekjuflutningur
á sér stað frá launþegum til at-
vinnurekenda. Okkur er aö sjálf-
sögðu skylt að bera byröar til
jafns viö aöra þegar kreppir að,
en við neitum að bera byrðar
þeirra, sem fullfærir eru til
þess”.
Haraldur Steinþórsson, fram-
kvæmdastjóri BSRB var slöasti
frummælandi fundarins: „Þess-
um fundi er ætlaö að sýna sam-
heldni okkar samtaka og styrk.
Jafnframt að veita félagsmönn-
um upplýsingar um stöðu okkar”.
Siöan rakti Haraldur þróun
kjarabaráttu opinberra starfs-
manna allt frá þvl þeim var bann-
að að gera verkföll með lögum
Almennur launþegafundur
haldinn á vegum B.S.R.B. I Há-
skólabiói 10. mars 1975 ályktar
eftirfa randi:
Fundurinn lýsir stuðningi við
þær fjölmörgu samþykktir sam-
taka launafólks þar sem þvi er
mótmælt, að samningsbundinni
vísitöluhækkun á laun skuli hafa
verið rift af stjórnvöldum með
lagaboði, og tekur undir flestar
þær umbótatillögur, sem fylgt
hafa ályktunum þessum.
Sifelldar gengislækkanir,
vaxtahækkun, skefjalaus hækk-
un vöruverös og þjónustu og
ýmsar aðrar efnahagsaðgerðir
á undanförnum mánuðum valda
þvi, að við blasir fjárhagslegur
voði hjá öllum þorra launa-
manna, sem nú er búið að
þrýsta niður á lágtekjustig.
Með kjaraskerðingunni er
verið að framkvæma þá mestu
tekjutilfærslu frá launafólki til
atvinnurekenda og ýmissa
miililiða, sem um getur I einum
áfanga. Að óbreyttum aðstæð-
um má ætla, að hún muni á
miðju þessu ári geta numið um
3,5 milijörðum á mánuði, og þá
væri hver launamaður sviptur
að meðaltali um 600 þús. kr. á
ári frá þvi, sem honum ber sam-
kvæmt siðustu kjarasamning-
um.
Upp i þetta hefur talsverður
hluti launþegahópsins að vlsu
fengið 3.500 króna láglaunabæt-
ur á dagvinnu á mánuði og at-
vinnurekendur munu hafa boðið
aðeins stærri hópi 3.800 kr. við-
bót á heildarlaun sin á mánuöi.
— Þannig gæfist þeim, sem
þessa yrði aönjótandi kostur á
bótum frá 44 þús. og allt upp i
100 þús. krónur á ári á móti
kjaraskerðingu sinni, — en aðrir
yrðuaðbera alla sina skerðingu
bótalaust.
Fundurinn telur slika úrlausn
langt fyrir neðan það, sem
launafólk geti við unað.
1916 til þessa árs og hélt svo á-
fram: „Þótt við séum dæmdir
með lögum til að vera taglhnýt-
ingar I launamálum, hefur okkur
þó með samheldni tekist aö ná
fram merkum áföngum”. Har-
aldur nefndi sem dæmi samninga
um 40 stunda vinnuviku og mörk-
un þeirrar stefnu að láglaunahóp-
ar innan sambandsins voru látnir
ganga fyrir viö samningagerð. Þá
sagðihann: „Dýrtlðin hefur feykt
burtu forsendum hógværs launa-
samnings BSRB, en dýrtlð og
kjaraskerðing er ekkert náttúru-
lögmál. Nú er mál að linni þvi aö
atvinnurekstrinum sé bætt erfiö
afkoma, en heimilisreksturinn
skuli bera hækkanir bótalaust.
Við skulum segja við stjórnvöld:
Hættið Hrunadansinum. Skilið
strax hluta kjaraskerðingarinnar
og allri áður en lýkur.
Að loknum framsöguræðum
voru almennar umræður. Tóku
þar nokkrir til máls. Helst var
þar rætt um kröfuna um algeran
verkfallsrétt. Ennfremur kom
fram að BSRB hafði reynt til að fá
ASt til samstarfs um sameigin-
legan fund þessara tveggja aðila,
en ekki tekist, þvi forystumenn
ASl töldu það geta „spillt samn-
ingamöguleikum” svo notuð séu
þau orð, sem Kristjánn Thorlaci-
us hafði eftir Birni Jónssyni, for-
seta ASÍ.
1 fundarlok var samþykkt á-
lyktun, sem birtist hér á slöunni.
Fundarstjóri og fundarritarar ásamt formanni BSRB, sem er I ræðustóli.
Séö yfir fullskipaðan salinn I Háskólabiói. Fremst á myndinni eru frummælendur.