Alþýðublaðið - 08.05.1975, Page 5

tltgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson
Fréttastjóri: Helgi E. Helgason
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiðslustjóri: Örn Halldórsson
Ritstjórn: Siðumúla 11, slmi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10, slmar 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8-10, slmi 14900
Prentun: Blaðaprent hf.
Askriftarverð kr. 700.00 á mánuði.
Verð i lausasölu kr. 40. •
HLUTVEltK FRÉTTAMAHHSIHS
Ungur maður, Vilmundur Gylfason, hefur
getið sér orð sem harður og ákveðinn frétta-
maður i innlendum fréttaskýringaþætti sjón-
varpsins. Hann hefur gengið fast og einarðlega
eftir þvi að fá spurningum sinum svarað og neit-
að að láta svara sér út i hött, eins og svo margir
islenskir blaða- og fréttamenn hafa látið við-
gangast. Þá hefur hann einnig lagt það á sig að
kanna sjálfur eftir þvi sem hann hefur getað,
hvort upplýsingar, sem gefnar hafa verið við
spurningum hans, hafi verið réttar — og telur
Vilmundur sig hafa komist að raun um það, að
svo hafi stundum ekki verið. Hefur hann þá
skýrt umbúðalaust frá þvi og komist að þeirri
niðurstöðu, að þrátt fyrir það að allt virðist vera
slétt og fellt á yfirborðinu, þá hafi kerfið ýmis-
legt að fela ekkert siður á Islandi, en i öðrum
löndum.
Fjölmiðlar á íslandi hafa ýmsum öðrum
skyldum að gegna við almenning en aðeins þeim
að éta upp fréttir eftir erlendum fréttastofum og
segja tiðindi af almennum viðburðum innan-
lands. Þeir eiga einnig að vera augu og eyru al-
mennings og reyna a.m.k. að vera samviska
þjóðarinnar.
Þegar fréttamaður leitar upplýsinga um mál
er hann þvi ekki að forvitnast fyrir sjálfan sig
eða að reyna að finna skoðunum sinum stað
heldur er hann að reyna að gegna þvi hlutverki
sinu að upplýsa almenning um mál, sem þjóð-
inni er hollt að vita eða ber skylda til þess að fá
vitneskju um. Einarður og harður blaðamaður
er þvi ekki óþægilegur þyrnir i holdi einhverra
einstaklinga, sem hann leitar upplýsinga hjá i
það og það skiptið, heldur eins konar sendiboði i
þjónustu almennings i landinu — fólksins, sem
greiðir honum laun og stendur undir rekstri þess
fjölmiðils, sem hann starfar hjá. Sé honum neit-
að um upplýsingar, svarað út i hött eða gefin
röng svör er ekki verið að leiða fréttamanninn
sem einstakling afvega, heldur er þvi framferði
beint gegn almenningi i landinu, sem les eða
hlustar á það, sem fram fer. Kerfið getur sagt,
að einhverjum einum einstaklingi komi þetta
eða hitt ekki við, en það getur ekki sagt það
sama um þjóðina i landinu, sem kerfið á að
þjóna. Þetta virðast sumir menn, sem gegna
lykilstöðum, ómögulega geta skilið. Þeir fá ekki
skilið hvert er hlutverk fréttamannsins og
hverra erinda hann gengur i starfi sinu.
Það er oft viðbáran, þegar sótt er að hinu svo-
nefnda kerfi i þjóðfélaginu, að þá sé verið að
hefja persónulegar árásir á einhvern einstakl-
ing, sem stendur i forsvari fyrir það. Það er
reynt að skjóta honum eins og skildi fram fyrir
kerfið og gera hann að einhverskonar pislar-
votti.
Þetta er fráleit afstaða og hættuleg fyrir
frjálsa blaðamennsku. Þegar blaðamaður eða
fréttamaður gagnrýnir spillt kerfi eða óeðlilega
framkvæmd mála er hann ekki að ráðast að ein-
hverjum einstaklingi persónulega þótt auðvitað
verði hann að snúa sér til einhvers karls eða
konu með sitt mál, þvi kerfið er ekki persóna.
Það er enginn einstaklingur og ekkert kerfi i
þjóðfélaginu svo ginnheilagt, að ekki þoli gagn-
rýni. Það á enginn aðili—þá sist opinber aðili —
kröfu á þvi, að kastljósi sé aldrei á hann beint.
Almenningur á kröfu á þvi að fá að vita — og það
er verkefni fréttamanna að fylgja slikum kröf-
um eftir.
alþýðu
i k i i
KEKKONEN FORSETI
í 9 ÁR f VIÐBÖT
UHRO KEKKONEN
Kekkonen Finnlandsforseti hef-
ur verið mjög starfsamur þau
nítján ár, sem hann hefur gegnt
embætti. A þeim tíma hefur hann
oft komið mönnum mjög á óvart.
Hann býr yfir sérstökum hæfi-
leikum til þess að leysa flókin
vandamál með fljótum og óvænt-
um hætti. Einnig á þeim vett-
vangi hefur hann verið sannkall-
aður listamaður I pólitík.
Nýlega kveikti hann I sprengju,
sem I einu vetfangi jafnaði við
jörðu ýmsa óþægilega agniia I
finnskri dægurpólitik. Hann sagði
óvænt já við jafn óvæntri áskorun
um að gefa kost á sér til endur-
kjörs sem forseti árið 1978. Með
þeirri ákvörðun eyddi hann vax-
andi óróleika og langvinnum á-
tökum milli margra jafnsterkra
kandidata um forsetaembættið.
Þau átök mynduáreiðanlega hafa
haft óheillavænleg áhrif I finnsk-
um stjórnmálum.
En nú er öllum sem sagt ljóst,
að Kekkonen mun sitja áfram
sem forseti allt fram til ársins
1984. Og á niu árum getur ýmis-
legt gerst — llka I finnskum
stjórnmálum. Þess vegna geta
allir nú varpað öndinni léttar og
leyft pólitlkinni að ganga sinn
eðlilega gang i náinni framtið.
Ollum er það ljóst, að Finnland
mun ekki fá nýjan forseta á með-
an sá gamli vill og getur stjómað.
Það er vart hægt að hagga við
Kekkonen.
Uhro Kekkonen var á sínum
tlma mjög duglegur og athafna-
samur foringi finnska Miðflokks-
ins. Samt sem áöur voru það jafn-
aðarmenn, sem léku úrslitaleik-
inn fyrir nokkrum dögum og
lengdu þar með forsetatlð
Kekkonens um sex ár til viðbótar.
Foringjar þeirra gerðu honum
heimsókn I forsetahöllina og báðu
um að fá að gera tillögu um hann I
embættiö áfram. Forsetinn brást
bæði fljótt og vel við, og hug-
myndin fékk strax stuðning frá
öllum stærstu stjórnmálaflokkun-
um. Jafnvel þótt hinn mjög svo
veiklaða og illa leikna mótmæla-
hreyfing Veiko Vennamo klyfi sig
frá hinum flokkunum I málinu og
byði fram sitt eigið forsetaefni,
þá myndi Kekkonen vinna afger-
andi og algeran sigur I forseta-
kosningunum eftir tæp þrjú ár.
Astæðan fyrir hinu óvænta
frumkvæði jafnaðarmanna I for-
setamálinu liggur einnig ljós
fyrir. Ef Kekkonen hyrfi úr starfi
hefði flokkur jafnaðarmanna
engan óumdeilanlegan forseta-
frambjóöanda, sem gæti verið
viss um að sigra mótframbjóð-
endurna. Og ef hinn aldni og mik-
ils virti forseti færi frá gegn vilja
slnum og stingi sjálfur upp á eft-
irmanninum, þá hefði frambjóð-
andi jafnaðarmanna enn minni
sigurllkur. 1 þessu sambandi hef-
ur nafni Ahti Karjalainen, utan-
rikisráðherra, oft heyrst hvislað.
Margir hafa talið, að Kekkon-
en vildi gjarnan að hann
tæki við, ef gamli maðurinn'
hætti við lok yfirstandandi
kjörtimabils. Þegar þessar
vangaveltur — sem eru liklega
meira en bara vangaveltur — eru
hafðar til hliðsjónar er sú ákvörð-
un Kekkonen að taka endurkjöri
alvarlegt áfall fyrir Karjalainen.
En það hefur alls ekki verið
samstaða I Miðflokknum um
framboð Karjalainens. Hann hef-
ur átt sér harðan keppinaut þar
sem flokksformaðurinn er, hinn
litríki og opinskái Johannes
Virolainen. Einnig hann hefur
látið I ljós skoöanir llkar þeim,
sem bjuggu að baki beiðni jafnað-
armanna til Kekkonens um, að
hann gæfi kost á sér aftur. Þess-
vegna leysti Kekkonen einnig inn-
anflokkserfiðleika I Miðflokknum
með ákvörðun sinni.
Uhro Kekkonen er á 75. aldurs-
ári og hann verður þvl orðinn 84
ára gamall, þegar næsta kjör-
tlmabil hans rennur út árið 1984.
En þó mun hann ekki slá aldurs-
met finnskra forseta. Hinn vel
þekkti fyrirrennari hans á for-
setastóli, Juho Paasikivi, var 76
ára þegar hann tók við hinu erfiða
forsetaembætti árið 1945 og hann
sat á forsetastóli I tiu löng við-
buröarlk ár. Auk þess er Kekkon-
en sennilega skapaður úr harðara
efni en fyrirrennari hans. Líkam-
leg hreysti hans, andlegt atgervi
og taugastyrkur eru næstum
þjóðsagnakennd. Þetta eru m.a.
þær ástæður, sem færðar eru
fram I finnsku blöðunum fyrir
þvl, að hann sé mætavel fær um
að gegna áfram embætti þrátt
fyrir háan aldur. Aðalmálgagn
jafnaöarmanna segir t.d., að
ástæðulaust með öllu sé að af
störfum láti forseti, sem sé svo
fullur af lifsorku, sem sé svo
kunnur að starfsgetu um allan
heim og sem njóti auk þess svo ó-
skoraðs trausts þjóðarinnar.
Samkvæmt stjórnarskrá Finn-
lands er það forsetinn, sem mótar
og ber ábyrgð á utanrikisstefnu
landsins. Það er á þvi sviði, sem
Kekkonen hefur unnið sér svo
mikið álit. Lega Finnlands gerir
það að verkum, aö það er knýj-
andi nauðsyn fyrir þjóðina að
eiga gott vináttusamband við
hinnvolduga nágranna I austri.
Kekkonen hefur tekist að vinna
traust Rússa og það er ekkert
vafamál, að þeir llta á hann sem
tryggingu fyrir þvi, að Finnland
muni halda sér við hlutleysis-
stefnuna. Þegar þetta er haft til
hliösjónar, þá hefur sú ákvörðun
jafnaöarmanna að skora á Kekk-
onen að sitja áfram einnig sfna
pólitisku hlið, sem áreiðanlega
mun hafa varanleg áhrif. Þessi
afstaða þeirra til Kekkonens mun
án efa verða til þess að kveða
niöur allar raddir um, að jafnað-
armönnum sé ekki treystandi i
utanrlkismálum þar eð þeir vilji
snúa Finnlandi af hlutleysis-
braut. Sjálfsagt hefur þetta einn-
ig vakað fyrir flokknum með á-
skoruninni á Kekkonen.
En afstaða finnskra jafnaðar-
manna er heldur ekkert óeðlileg
frá innanlandspólitísku sjónar-
horni. Flestir Finnar eru án efa
þeirrar skoðunar, að með árunum
hafi Kekkonen smáttog smátt
þokast til vinstri, og að nú gæti
hann alveg eins vel átt heima i
flokki jafnaðarmanna eins og i
Miðflokknum.
Og nú mun hann gegna forseta-
embættinu I niu ár til viðbótar.
Margir munu áreiðanlega telja
það veikan blett á finnsku lýð-
ræði, að enginn skuli geta komið I
stað eins ákveðins manns i póli-
tiskri toppstöðu. En nú hafa Finn-
um gefist átta til niu ár til þess að
leita að arftakanum. Og þá er
ekki annað eftir en að biða og sjá
hvaö gerist I Finnlandi árið 1984.
Frá Tækniskóla Islands
Áætlað er að starfrækja meinatæknadeild
við Tækniskóla íslands 75/76. Upphaf
kennslu 1. október. Inntökuskilyrði er
stúdentspróf, æskilegast á náttúrusviði
eða eðlissviði.
Eyðublöð og upplýsingar á skrifstofu skól-
ans kl. 8—16.
Umsóknir berist Tækniskóla Islands,
Skipholti 37, Reykjavik, EKKI SÍÐAR en
1°. júni n.k. Rektor
Fimmtudagur 8. maí 1975.