Alþýðublaðið - 28.10.1975, Side 3

Stefnuliós
Kjartan Jóhannsson skrifar
LOGIN OG
LtDRÆÐIÐ
Við setjum okkur lög um
hvernig samskiptum okkar
skuli háttað og hvaða reglur
skuli rikja i landinu. Til þessa
verkefriis er kosið Alþingi,
löggjafarþing þjóðarinnar.
Það setur lögin og velur ríkis-
stjórnina, sem hefur fram-
kvæmdina á hendi. Til
Alþingis kjósum við ekki
sjaldnar en á fjögurra ára
fresti. Af samsetningu þess á
að koma fram viðhorf þjóðar-
innar til þess, hvernig hún vilji
láta stjórna landinu og hvaða
lög hún vilji hafa. Löggjafar-
valdið er hjá Alþingi, fram-
kvæmdavaldið er hjá ríkis-
stjórninni og dómsvaldið hjá
dómstólunum, stendur i
kennslubókunum, Þetta er
auðvitað rétt svo langt, sem
það nær.
En öll lög og allar reglur um samskipti
okkar verða að eiga stoð i réttarvítund
þjóðarinnar. Lög, sem ekki eru réttlát
og sanngjörn, verða ekki virk nema i
bezta falli að hluta til. Óréttlát lög eru
sniðgengin eða ekki virt. Með lýðræðis-
legu stjórnskipulagi er einmitt verið að
reyna að girða fyrir, að til slikrar laga-
setningar komi, með þvi að hin lýðræðis-
lega kjörna löggjafarsamkunda á að
endurspegla vilja þjóðarinnar, réttlætis-
vitund og réttarkennd. Bresti strengur
samkenndar þings og þjóár er hætta á
ferðum. Fyrir bragðið hvilir mikil ábyrgð
á herðum landsfeðranna j ráðherranna,
þingmannanna, að ekki einungis fylgjast
með hugsunum og tilfinningum þegn-
anna, heldur lika, að upplýsa þá um
stjórnargerðir og athafnir.
Þegar gjaldeyrisskammtur
ferðamanna var svo naumt klipinn á sl.
sumri, að hann hrökk ekki fyrir nema
fárra daga framfæri varð útkoman sú að
gjaldeyrisbrask stórjókst. Fólk, sem ekki
mátti vamm sitt vita, reyndi að verða sér
úti um gjaldeyri með öðrum ráðum en
gegnum bankana. Skattalög eru vafalaust
sniðgengin i verulegum mæli i landinu.
Þegar menn sjá, hvernig þeir aðrir sem
mikil auraráð hafa, komast hjá þvi að
greiða nema óverulega skatta, finna
menn hve óréttlát skattheimtan er. Þetta
kyndir undir frekari tilhneigingar til þess
að sniðganga lögin.
Fyrir fáeinum dögum sigldi fiskiskipa-
flotinn i höfn, og lagðist við festar vegna
óánægju sjómanna með ákvörðun fisk-
verðs og margslungið sjóðakerfi
útvegsins. Af þvi samkomulagi, sem
náðist, má ráða, að með betri og virkari
upplýsingum frá stjórnvöldum til
sjómanna hefði e.t.v. mátt komast hjá
þessari stöðvun fiskiskipaflotans.
Það verður að rikja gagnkvæmt traust
milli þjóðarinnar og hagsmunahópa
hennar annars vegar og stjórnvalda hins
vegar. Þegar rikisstjórnin stendur ekki
við að útvega fé til umsaminna námslána
á umsömdum tima og tilkynnir niður-
skurð eftirá, þá bilar traustið. Þegar
verkafólki er heitið skattalækkun, og fær
hana að visu i bili, en uppsker síðan helm-
ingi meiri skattahækkum með öðrum
hætti, þá hrakar traustinu.
Þótt hið formlega vald liggi hjá rikis-
stjórnog Alþingi,hrekkurþað skammt, ef
ekki rikir traustmilli þegnanna og þeirra,
sem með völdin fara. Hið formlega vald
dugar tæpast, ef lögin og framkvæmd
þeirra er ekki i bærilegu samræmi við
réttlætismeðvitund þjóðarinnar. Það er i
rauninni kjarni lýðræðisins, að þeir sem
fara með stjórnvaldið geta ekki komið
fram hverju sem er. Stjórnendurnir verða
tö taka tillit til frelsis, þegnanna og þess
valds, sem hvílir hjá þeim og samtökum
þeirra og öðrum stofnunum þjóðfélagsins.
Sé það ekki gert ónýtist e.t.v. stjórnar-
athöfnin i framkvæmdinni. Og það sem
enn verra er, virðingin fyrir stjórnvaldinu
þverr.
Á þessu sviði koma glögglega fram
skilin milli lýðræðis og einræðis.
Einræðisherrann getur komið hverju þvi
fram sem hann lystir. Lýðræðisstjórn
verður að styðjast við fólkið i landinu.
Auðvitað þarf stundum að setja óvinsæl
lög, gera ráðstafanir, sem eru óþægi-
legar. Slikir timar koma alltaf annað
veifið. Þá hvilir sú skylda á stjórnvöldum
að gera þegnunum grein fyrir ástæðum
sinum og sjá til þess að byrðunum sé rétt-
látlega jafnað. Sé það gert og gagnkvæmt
traust við lýði, þarf ekki að óttast. Takist
stjórnvöldum ekki að ávinna sér traust og
gæta réttlætis i stjórnargerðum, þá er
hætta á, að virðingin fyrir landslögum og
landsstjórn dvini. Þá er mál að rikis-
stjórn segi af sr. Slikar eru leikreglur lýð-
raeðisins. Annars kann illa að fara.

j p Dagsími til kl. 20: 81866
f re ttahraðnrinn K -_________

Cargolux fær fjórðu þotuna
Cargolux, sem er að einum
þriðja i islenzkri eigu, en starf-
rækt er i Luxemburg, hefur nú
fengið þriðju vöruflutningaþot-
una af Douglas DC-8 gerð, en á
fyrir fjórar vélar af gerðinni
Canadair CL-44, sem áður voru
farþegavélar Loftleiða.
Cargolux heldur uppi áætlunar-
flugi til Austurlanda með vörur
einvörðungu auk þess sem það
flytur vörur samkvæmt beiðni
hvert i heiminum sem er. A
siðasta starfsári jókst velta
félagsins um 43%.
Framkvæmdastjóri Cargolux
er Einar Olafsson.
Bókaútgefendur
ekki bjartsýnir
Blaðið ræddi i gær við nokkra
bókaútgefendur um horfur á
bókamarkaði i ár. Yfyrileitt bar
þeim saman um flest atriði, sem
spurzt var fyrir um, en þetta var
helzt: Upplög bóka fara minnk-
andi og hefur svo staðið nokkur
undanfarin ár. Flestum kom
saman um, að meðalupplag bóka
yrði 15—1600. Það er fækkun, sem
nemur um 4—500 eintökum frá
þvi fyrir nokkrum árum. Að
sjálfsögðu á þetta við almennt, en
auðvitað er eintakafjöldi veru-
lega hærri þegar ræðir um bækur
vinsælla höfunda og einnig stór-
um lægri, t.d. á ljóðabókum yngri
höfunda. Einn ótgefandi taldi, að
gott þætti, af unnt væri að selja af
þeim á fyrsta ári 2—300 eintök.
Flestir voru á þeirri skoðun, að
titlum mundi frekar fækka en
hitt, en þó ekki stórlega. Að-
spurðir um hlutfall milli þýddra
erlendra bóka og frumsaminna
islenzkra, voru menn óvissari.
Fleiri voru á þeirri skoðun, að
erlendar bækur ynnu heldur á, en
slikt væri þó of sveiflukennt, til
þess að draga mætti af þvi al-
mennar ályktanir, nema með
nánari rann’sókn. Baldvin
Tryggvason, framkvæmdastjóri
Almenna bókafélagsins,benti sér-
staklega á barnabækur, einkum
myndskreyttar, þar sem hinar
erlendu ynnu stórlega á. Þvi ylli
fyrst og fremst kostnaður við is-
lenzku framleiðsluna, sem væri
stórum meiri. Og þá er það vænt-
anlegt bókaverð. Allir útgefend-
urnir bentu á, að almennt verðlag
hefði hækkað um 40—50%. Af þvi
hlyti að leiða, að bókaverð hækk-
aði talsvert, en þó kom mönnum
saman um, að nú, sem fyrr,
mundu bækurnar alls ekki hækka
i sama hlutfalli og hin almenna
verðhækkun gæfi tilefni til. Það
hefði ætið verið stefna útgefenda,
að halda bókaverði niðri eftir öll-
um föngum og máske stundum
rikt of mikil bjartsýni i þvi efni.
Bækur myndu þvi áfram verða
með ódýrustu gjafavörum, sem
kostur yrði á. Baldvin Tryggva-
son taldi útlitið dökkt um bókaút-
gáfu i framtiðinni, ef svo héldi
áfram, sem nú horfði, hann sagði
m.a. ,,Ef árið i ár gefur svipaða
raun og árið i fyrra, t.d. sýnist
mér, að við stöndum frammi fyrir
svo miklum samdrætti i islenzkri
bókaútgáfu, að hún hljóti að biða
varanlega hnekki og þá með ó-
fyrirsjáanlegum afleiðingum.
Það mundi ég telja hörmulegt
hiutskipti fyrir bókaþjóðina,”
sagði hann að lokum.
Rætt við Þjóð-
verja í dag
I dag fara fram viðræður við
fulltrúa v-þýzku stjórnarinnar
um landhelgismálið. Af hálfu
Þjóðverja verður það Wischnew-
ski aðstoðarutanrikisráðherra
sem stýrir umræðunum, en þeir
Einar Agústsson og Gunnar Thor-
oddsen frá okkur. Aðrir nefndar-
menn Islendinga verða Árni
Tryggvason sendiherra i Bonn,
Jón Arnalds, Þórður Asgeirsson,
Hans G. Andersen, Már Elisson
og alþingismennirnir Þórarinn
Þórarinsson og Guðmundur H.
Garðarsson svo og Jón Jónsson
forstjóri Hafrannsóknarstofnun-
arinnar.
Talsverður áhugi virðist rikj-
andi i Þýzkalandi fyrir þessum
viðræðum og eru hér staddir tveir
sjónvarpsmenn þaðan auk út-
varpsmanns. Ennfremur munu
fréttamenn frá öðrum löndum
fylgjast með viðræðunum, en bú-
izt er við að þær standi aðeins i
dag.
Þann 13. nóvember rennur út
samningur við þær þjóðir sem
hafa heimild til veiða innan 50
milna markanna. Enn hafa engar
viðræður farið fram við Belga,
Norðmenn og Færeyinga og eng-
ar upplýsingar fengiztum hvenær
þær eru fyrirhugaðar.
Baráttukveðjur
Viðbrögð erlendis við kvenna-
friinu á Islandi hafa orðið mjög
mikil, og er ætlun kvenna-
samtaka viða um lönd að hefja
undirbúning hliðstæðra aðgerða.
Konur i Socialistisk Folkeparti i
Danmörku hafa sent islenzkum
konum svohljóðandi kveðju:
Til islenzkra kvenna.
Akvörðun ykkar um að leggja
niður vinnu á degi Sameinuðu
þjóðanna hinn 24. október hefur
vakið mikla athygli og ánægju i
kvenfélögum flokksins.
Barátta ykkar fyrir launajafn-
rétti mun verða styrkur dönskum
konum, og við sendum ykkur
innilegustu kveðjur og vonum að
frumkvæði ykkar muni leiða til
árangurs.
Kvenfélög innan SF.
Eiga námsmenn
að faraað dæmi
Armannsfells?
Islenzkir námsmenn erlendis
hafa nú mótmælt harðlega þeirri
skerðingu, sem gerð er á náms-
lánum samkvæmt nýjum fjárlög-
um, og hafa þeir sent frá sér
ályktanir þar að lútandi.
„Þetta er vcrra cn glæpurinn.
Þetta eru inistök.” segja náms-
menn i Lundi og vitna til orða
fransks stjórnmálamanns. SINE
deildin i Bergen spyr: Er það vilji
rikisstjórnarinnar að islenzkuin
námsmönnum og börnum þeirra
sé flcygt út á gaddinn?
„Verði nefnt fjárlagafrumvarp
samþykkt með óbreyttu framlagi
til LIN (Lánasjóðs námsmanna),
þýðir það, að fjöldi námsmanna
erlendis verður að hætta námi.
Slikt væri sóun á fjármunum,
tima og mannafla,” segir i sam-
þykkt fundar isl. námsmanna i
Stokkhólmi og Uppsala-deild
SINE ályktar m.a. eftirfarandi:
..stefnt á nýjan leik að auknu
misrétti til náms.”
„Lánveitingar til námsmanna
er engin góðgerðarstarfsemi,”
segja námsmenn i Vestur-Berlin,
og halda áfram: „Þeir sem halda
að peningum sé fleygt i náms-
menn gera sér ekki grein fyrir
þýðingu menntunar fyrir þjóðfé-
lagið. Island á sér ekki viðreisnar
von ef þeir menn ráða ferðinni,
sem halda að hægt sé að komast
af án visindalegrar kunnáttu og
þekkingar.” Og loks: „Neyðumst
við kannski til að bjóða i húsbygg-
ingasjóð Sjálfstæðisflokksins 10%
af væntanlegum lánum okkar,
fyrir þá náð að fá jafn mikið fjár-
magn og i fyrra?”
Þær standa sig
vel við dæmi-
gerðu karl-
mannsverkin
r
Á forsiðu föstudagsblaðsins
birtum við mynd af og viðtal við
unga stúlku, sem vinnur dæmi-
gerða karlmannsvinnu, þ.e. við
hreinsun ruslatunna.
Nú höfum við frétt að á Akra-
nesi hafi konur unnið þessi störf
frá þvi i fyrravor, en þá vantaði
hreinsunarmenn og engir karl-
menn gáfu kost á sér til verksins.
Kvenfólk bauðst þá til þess að
vinna þessi nauðsynlegu en miður
hreinlegu störf, og hafa gert það
alla tið siðan, jafnt á heitasta
sumardegi sem i hörkugaddi fyrri
vetrar — og hafa að sögn bæjar-
yfirvalda staðið sig sérstaklega
vel.
Ódýrustu lit-
tækin á 180
þúsund kr.
„Við erum þegar byrjaðir að
selja litsjónvarpstæki svo um
munar, og er verðið á þeim frá
180 þúsund krónur og upp úr, en
þau sem seljast bezt, eru á verð-
inu 230 til 300 þúsund.” Þetta
sagði Hermann Auðunsson, hjá
Nesco, er við spurðum hann um
sölu litsjónvarpa, og þjónustu á
slikum tækjum. Hermann sagði
ennfremur: „Sjónvarpstæki sem
við seljum eru frá Þýzkalandi, og
heita þau Grundig, þessi tæki eru
öll með þriggja ára ábyrgð. sem
þýðir það að við verðum að gera
við öll þau tæki sem bila á þessum
tima, þess vegna höfum við sent
mann til Þýzkalands, sem mun
kynna sér þá aðferö sem verk-
smiðjurnar nota til viögerða á lit-
sjónvörpum. Aðferðin sem Þjóð-
verjarnir nota til viðgerða á tækj-
unum, er mjög einföld, þar sem
ekki þarf að flytja tækin á verk-
stæði, heldur er það gert á staðn-
um með tólum sem komast öll
fyrir i einni tösku.”
Einnig spurðum viö Hermann
um þá þjónustu sem þeir buðu
kaupendum upp á, i sambandi við
innborgun á nýtt sjónvarpstæki
með þvi gamla. „Þeir kaupendur
sem hafa verzlað við okkur, geta
látið gömlu tækin sin upp i inn-
borgun á þeim nýju, en þetta gild-
ir aðeins um þá sem hafa kevpt
tækið á þeim tima, sem er eitt ár
aftur i timann frá kaupdegi. og
eru slik tæki metin með vissum
afföllum.”
Hjá Einari Farestveit & Co var
okkur tjáð það, að litil sala væri
enn á litsjónvarpstækjum. en þeir
væru með tvær tegundir til sölu,
en það er Radionette og Toshipa.
og er verðið á þeim allt frá 116
þúsund og upp i 300 þúsund. 1
sambandi við viðgerðir á litsjón-
varpstækjunum, sagði Arthur
Farestveit verzlunarstjóri að þeir
væru með góða menn á verkstæði
sinu, og treystu þeir sér alveg
sjálfir að gera við litsjónvarps-
tæki.
Þriðjudagur 28. október 1975.
Alþýðublaðið