Alþýðublaðið - 16.12.1975, Blaðsíða 7

V erkamanna-
flokkurinn
í Astralíu
Fyrstu merki um verka-
lýðshreyfingu i Ástraliu
sáust um 1830—40. Velmeg-
unin um 1850 varð til þess, að
árangur varð góður, m.a. var
innleiddur átta tima vinnu-
dagur.
En verkalýðshreyfingin náði ekki
verulegri fótfestu fyrr en um 1870. Þá
gerði hún það svo um munaði undir for-
ystu manna á borð við William Lane
(1861—1917) og sifellt varð samvinna
verkalýðsfélaga i fylkjum Astraliu öfl-
ugri. Það voru t.d. verkalýðsfélög, sem
vildu bann á innflutning Kinverja til
landsins.
1890 var verkalýðshreyfingin i lægð
1925 var kommúnistaflokkur stofnaður,
samvinnuhreyfingin náði fótfestu innan
verkalýðsfélaganna og hvoru tveggja
skapaði óróa á vinnustöðum. Hrun jafn-
aöarmannaflokksins var staðreynd, en
það sást betur á yfirliti yfirlandiðallt en
á kosningum i hverju fylki fyrir sig.
Eftir 1925 fór hagur flokksins heldur að
vænkast og 1927 tókst að safna saman
flestum verkalýðsfélögunum i sameig-
inlegt verkalýðsfélag — Australian
Council of Trade Unions.
1929 gátu jafnaðarmenn aftur myndað
meirihlutastjórn, en tveim árum siðar
varð stjórnin að segja af sér af sömu
ástæðu og brezki verkamannaflokkur-
inn. Flokkurinn var i stjórnarandstöðu
milli 1930 og 1940.
Gagnrýnin á striðsstefnu ihaldsamra
varð til þess, að jafnaðarmannaflokkur-
inn tók aftur við stjórn 1941. Með John
Jafnaðarmannaf lokkurinn:
Hlutfallstala kjósenda
1902 18.7 1903 31.6 1906 36.6 1910 50.0 1913 48.5 1914 50.9 1917 43.9
1937 43.2 1940 40.2 1943 49.9 1946 49.7 1949 45.0 1951 47.7 1954 50.1
1955 45.2 1958 42.9 1961 48.0 1963 45.5 1966 40.0 1969 47.0 1972 49.6
vegna verkfalla og atvinnuleysis-
kreppu. Það varð þó henni til styrktar
og aukinnar samstöðu-1891 hafði Jafn-
aðarmannaflokkurinn fjórðung þing-
manna á þinginu i Nýja Suður-Wales.
Næstuárin jókst þingmannafjöldi hans i
öðrum fylkisfjórðungum i hlutfalli viö
þetta.
1 fyrstu alþjóðarkosningum i Astraliu
1901 fékk hinn nýi jafnaðarmannaflokk-
ur Astraliu fjórðung allra greiddra at-
kvæða. Frá 1904—1908 var þar minni-
hlutastjórn undir forystu flokksins, en
1910 gat formaður hans, Andrew Fisher
(1862—1928) komiðá þeim breytingum i
verkalýðslöggjöfinni, sem varð i flest-
um evrópskum rikjum á millistriösár-
unum.
Eins og i Nýja Wales studdu jafnaðar-
menn bannlögin, sem urðu til þess, að
verkföll voru bönnuð i Astraliu árin
fyrir fyrstu heimsstyrjöldina. Þetta
varð til þess, að IWW-hreyfingin
blómstraði um stund undir formennsku
Englendingsins Tom Manns (IWW:
International Workers of the World (al-
heimsverkamenn) er bandarisk verka-
lýðshreyfing). Stjórn jafnaðarmanna
stóð meðan fyrri heimsstyrjöldin geis-
aði, en flokkurinn klofnaði 1917 vegna
allsherjar varnarliðsútboös. Ahangend-
ur allsherjahervarna klufu flokkinn og
gengu i lið með Frjálslynda þjóðar-
flokknum, sem tók viö stjórninni.
Hreyfing jafnaðarmanna var veik á
millistriösárunum. Jafnaöarmenn áttu i
vök að verjast allt til 1925 og þá aðallega
vegna þess byltingarkennda óróleika,
sem rikti i flestum evrópskum löndum.
Curtis (1885—1945) og frá 1945 J.B.
Chiefley (1885—1951) Ifararbroddi tókst
flokknum að endurreisa fjárhag rikisins
með framleiðslu á styrjaldarvörum.
Eftir að styrjöldinni lauk komu lög um
tryggingar og sparnaðaraðgerðir, s.s.
breytingar á bankakerfinu.
Þjóðnýtingin var eitt aðalkosninga-
máliö 1949 og jafnaðarmannaflokkurinn
tapaði i kosningunum með naumum
minnihluta. Næstu ár veikti sterk
and-kommúnistískur áróður ihalds-
manna flokkinn, enda var hann notaður
til hins itrasta af ihaldssamri stjórn.
Eftir töluverð átök innan flokksins rufu
aðallega kaþólskir menn sig úr honum
og stofnuðu 1955 Demókratiska verka-
mannaflokkinn. Það tókst ekki að sam-
eina þessar tvær greinar hans, fyrr en
nýr formaður tók við, Edgar Gough
Whitlam, 1966. Flokknum jókst fylgi I
kosningunum 1969 og fékk meirihiuta
kosninga til þings 1972.
Whitlam varð forsætisráðherra og
stjórnin hélt meirihluta sinum i kosn-
ingunum 1974. Whitlam hefur eins og
flokksbróðir hans i Nýja-Sjálandi, Nor-
man Kirk (1923—1974), unnið að bættri
sambúð við Bandarikin, en samsvar-
andi andstöðu gegn löndum Suðaust-
ur-Asiu.
Astralski kommúnistaflokkurinn hef-
ur náð æ meiri tökum innan verkalýðs-
hreyfingarinnar. Stjórn.nálalega séð
hafa áhrif hans verið litil og urðu enn
minni, þegar trotskiistar sögðu sig úr
flokknum til að mótmæla afskiptum so-
vétmanna i Tékkóslóvakiu 1968.
PI<ISÍ4MI llf
PUASTPOKAVE RKSMiO JA
Sfmar 82A39-82Í55
Vetnagörbum 6
Box 4064 - Reykjevlk
Pipulagnir 82208
Tökum aö okkur alla
pipulagningavinnu
Oddur AAöller
löggildur
pipulagningameistari
74717.
Hafnarfjar&ar Apotek
Afgreiðslutimi:
Virka daga kl. 9-18.30
'Laugardaga kl. 10-12.30.
Helgidaga kl. 11-12
Eftir lokun:
Upplýsingfsimi 51600.
iprcttir
og líka á næstu síðu
Danmerkurferðin var góð æfing
en nægir það gegn Júgóslövum?
1
Ekki tókst Islenzka landslið-
inu að bera sigurorð yfir Dön-
um i handknattleik i Dan-
mörku þrátt fyrir að þeir
fengju til þess þrjár tilraunir.
Islenzkir handknattleiksunnendur
þurfa þvi enn að biða eftir þvi að íslenzka
landsliðið i handknattleik sigri það
danska á útivelli, og er þaö ábyggilega
súrt i broti fyrir hina fjölmörgu unnendur
iþróttarinnar. Ef marka má af árangri
landsliðsins gegn Dönum þá er litil von til
þess að við eigum möguleika gegn þvi
júgóslavneska á fimmtudaginn. Allt getur
þó skeð og er óþarfi að spá þvi ósigri
fyrirfram.
Átta daga æfingarför til Danaveldis er
nú lokið. Landsliðið kom heim i gær-
kvöldi. Á þessum 8 dögum höfum við leik-
ið 6 leiki, tapað þremur — öllum fyrir
danska landsliðinu — og unnið þrjá. Ferð-

in hefur vafalaust verið til góðs, reynsla
og samstaða aukizt, en hvort þessi för
verði til þess að leggja eitt bezta hand-
knattleikslið heims, Júgóslava, að velli i
fyrri leik þjóðanna i undankeppni
Olympiuleikanna, er svo hins vegar önnur
saga.
Siðustu leikir sem landsliðið lék voru
liður i 4 liða keppni, sem fram fór i Ul-
strup á Jótlandi. Fyrst lék landsliðið við
það danska og tapaði 17:16, eins og lands-
leik þjóðanna kvöldið áður, en við höfum
þegar sagt frá honum. A laugardag lék
liðið við Arhus KFUM og er skemmst frá
þvi að segja að þeir unnu auðveldlega
25:14. Leikurinn var að visu jafn framan
Jón H. Karlsson kom inn i landsliðshópinn
á sfðustu stundu þegar Einar Magnússon
Hamburg SV meiddist á fingri. Hann var
bezti maður íslands í æfingaförinni til
Danaveldis.
af, en svo ekki meir. Flestir leikmann-
anna áttu ágætis leik, einkum i siðari
hálfleik þegar búið var að brjóta niður
mótstöðuafl Arhus. Axel Axelsson átti
sinn bezta leik i ferðinni og var gaman til
þess að vita að hann er aftur að ná sér á
strik. Hann varð markahæstur með 7
mörk, Jón H. Karlsson gerði 6, Ólafur H.
og Páll 5 hvor, Viggó og Sigurbergur eitt
hvor.
Með þessum stórsigri yfir Arhus gafst
tslendingum aftur tækifæri til þess að
leika við Dani um úrslit mótsins, þar eð
ungversku meistararnir höfðu tapað illa
fyrir danska landsliðinu. Sá leikur fór
fram á sunnudag. Eftir dágóða byrjun þar
sem islenzka liðið leiddi leikinn, kom
slæmur kafli I siðari hálfleik, og Danir
sigu jafnt og þétt fram úr og sigruðu
20:17. Staðan i hálfleik var 9:9. Mörk Is-
lands i leiknum gerðu: Jón H. Karlsson 5.
Ólafur H. Jónsson 4, Gunnar Einarsson 3,
Axel Axelsson og Viggó Sigurðsson 2 hvor,
og Björgvin Björgvinsson eitt.
ÞETTA ER
tJRVALIÐ!
Úrvalslið 1. deildar körfuknatt-
leiksins, sem leika á við banda-
riska háskólaliðið Rose Hulman
um næstuhelgi, hefur verið valið.
Liðið er valið úr landsliðshópnum
sem valinn var á dögunum, og má
þvi segja að það sé jafnframt
landslið íslands i körfuknattleik,
ef frá eru taldir bandarisku svert-
ingjarnir, Trukkurinn Carter og
Jimmy Rogers sem eru að sjálf-
sögðu i liðinu. Þetta mun vera i
fyrsta skiptið sem Carter og Rog-
ers leika i sama liði, og einnig að
erlendir körfuknattleiksmenn
leika I Islenzku úrvalsliði. Liðið er
þannig skipað:
Jón Sigurðsson Ármanni, Krist-
inn Jörundsson IR, Kolbeinn
Kristinsson 1R, Kolbeinn Pálsson
KR, Kári Marisson UMFN,
Gunnar Þorvarðarson UMFN,
Bjarni Jóhannsson KR, Björn
Magnússon Ármanni, Stefán
Bjarkason UMFN, Torfi Magnús-
son Val, Carter Curtis KR og
Jimrny Rogers Armanni.
A þessari upptalningu sést að
þetta lið er geysisterkt, enda
unnu þeir úrvalslið á Keflavikur-
velli i siðustu viku með 60 stiga
mun 93:33.
Rose Hulman kemur nk. laug-
ardag og mun leikurinn fara fram
i Laugardalshöllinni á sunnu-
dagskvöld.
Þórir Magnússon lék aö nýju með Val eftir meiösli þau er hann hlaut í
haust. Hann var mikill styrkur fyrir liö sitt, en á þó eftir aö veröa enn
betri.
Jimmy Rogers óstöðvandi
Tveir leikir voru leiknir i 1.
deildarkeppninni i körfuknattleik
um helgina. Armann vann Njarð-
vik með 101 stigi gegn 80, og IR
vann Val 93:90. Þriðja leiknum
sem leika átti á sunnudag i i-
þróttahúsi Hagaskólans, KR —
Fram, var frestað vegna þess að
Hagaskólahúsið er ekki enn tilbú-
ið.
Leikur Ármanns og Njarðvikur
var lengi framan af jafn og
spennandi. Njarðvikingarnir
byrjuðu mun betur, þótt svo að
þeir væru án Jónasar miðherja,
sem verið hefur i stöðugri fram-
för i vetur, og einn þeirra bezti
maður. Armenningum tókst að
jafna metin um miðjan fyrri
hálfleik, og sigu siðan fram úr.
Staðan í hálfleik var 45:36, Ar-
manni i vil. Siðari hálfleikur var
svipaður þeim fyrri, Njarðviking-
ar héldu nokkurn veginn i við Ár-
menningana i upphafi, en undir
lokin juku Armenningar forskot
sitt og sigruðu eins og fyrr segir
með 101 stigi gegn 80. Banda-
rikjamaðurinn Jimmy Rogers
var langbezti maður Ármenninga
og reyndar leiksins lika. Hann
gerði 42 stig, hirti fjöldann allan
af fráköstum og var mjög góður i
vörninni. Jón Sigurðsson var
einnig góður, að vanda. Hann
gerði 26 stig og byggði upp spil
Armenninganna. Gömlu Vals-
mennirnir, Stefán Bjarkason og
Kári Mariusson, voru beztir
Njarðvikinga. Stefán gerði 21
stig, Kári 13, og Gunnar Þorvarð-
arson 18.
Leikur 1R og Vals var öllu jafn-
ari en leikur Armanns og Njarð-
vikinga. Valsmenn byrjuðu leik-
inn af miklum krafti og komust 10
stig yfir. IR-ingum tókst að jafna
um miðjan fyrri hálfleik og kom-
ast yfir. Virtist á timabili að
IR-ingarnir ætluðu að kafsigla
Val. Gamla landsliðskempan
Rogers áfram hjá Ármanni
Ármenningar geröu aöeins
samning viö Bandarikjamann-
inn Jimmy Rogers til áramóta,
og átti hann þvf aö hætta aö
leika meö liöinu nú um áramót-
in.
Ármenningar báöu Jimmy
hins vegar aö framlengja samn-
ing sinn viö félagiö sem hann
þáöi og mun hann þvi leika meö
liöinu út keppnistimabiliö eins
og Trukkurinn hjá KR. Kemur
þetta sér auövitaö ákaflega vel
fyrir Ármenningana sem aöeins
hafa tapaö einum leik á þessu
keppnistim abili til þessa — fyrir
ÍR i úrslitaleik Reykjavikur-
mótsins.
Þórir Magnússon kom þá inná.
Var þetta fyrsti leikur hans með
Val eftir meiðslin sem hann hlaut
á hendi i haust. Hann sýndi
marga gamla og góða takta og
bókstaflega hélt Val á floti á þess-
um tima. Gerði hann 8 stig i röð,
með skotum utan að kanti, auk
þess sem hann keyrði vel inn i
vörn IR og mataði samherja sina
með góðum sendingum. Staðan i
hálfleik var 54-46 fyrir IR.
Siðari hálfleikur var svo öllu
jafnari. Valsmenn jöfnuðu en
IR-ingar misstu þó aldrei foryst-
una. Hélzt munurinn svona 3 til 8
stigúthálfleikinnunzhonum lauk
með 3 stiga mun 93:90 IR i vil.
Ekki er hægt að segja annað en að
IR-ingar hafi valdið vonbrigðum i
þessum leik. Vörnin var slök, en
sigur þeirra byggðist mest á ein-
staklingsframtaki Kristins Jör-
undssonar og Kolbeins Kristins-
sonar. Kolbeinn var stigahæstur
með 25 stig. Kristinn 21, og Jón
Jörundsson 18. Leikur Vals-
manna var sá bezti á vetrinum og
munaði mikið um „comeback”
Þóris. Engum dylst þó hugur um
það að þeir eigi langt I land með
að ná IR, KR og Armanni að getu.
Torfi Magnússon var stigahæstur
með 29 stig, en Þórir gerði 23.
angarnir
JÓLATRÉ
LANDGRÆÐSLUSJOÐS
Reykjanesbraut í Fossvogi. — Símar 44080 og 44081.
AÐRIR ÚTSÖLUSTAÐIR:
Blómatorgið v/Birkimel Vesturgötu 6.
Jólamarkaðurinn Hlemmtorgi.
Runni, Hrísateig I.
Laugarnesvegur 70.
Rósin Glæsibæ.
Valsgarður v/Suðurlandsbraut.
Félagsheimili Fáks v/Elliðaár (Kiwanis-
kl. Elliði).
Garðakjör v/Rofabæ (íþr.f j. Fylkir).
Grimsbær v/Bústaðaveg.
Furu og grenigreinar
seldar á öllum
í KÓPAVOGI:
Blómaskálinn
v/Kársnesbraut.
Álfhólsvegur 1.
Undirgang
v/Kópavogsbrú.
i HAFNARFIRÐI;
Reykjavíkurvegur 60
(Hjálparsveit skáta)
I KEFLAVÍK:
Kiwaniskl. Keilir.
útsölustöðum
Styrkið **
Landgræðslusjóð
MEÐ ÞVÍ AÐ KAUPA JÓLATRÉ OG
GREINAR AF FRAMANGREINDUM
AÐILUM.
Aðeins fyrsta flokks vara.
LANDGRÆÐSLUSJÓÐUR
Birgir Thorberg
málarameistari
simi 11463
önnumst alla
málningarvinnu
— úti og inni —
gerum upp gömul húsgögn
Teppahreinsun
Hrelnsum gólfteppi og húsgögn I
heini ahúsuni og fjrirlækjum.
Erum meft nýjar vélar. Góft þjón-
usta. Vanir menn.
SIGFÚS BIRGIR
82296 40491
tM&ŒÍSs&tB Innrettingar
húsbyggingar
BREIÐÁS
Vesturgötu 3 simi 25144
KOSTABOÐ
á kjarapöllum
KJÖT & FISKUR
Breiðholti
Simi 7420« — 74201
Kasettuiftnaöur og áspilun,
fyrir útgetendur hljómsveitir,
kóra og fl. Leitift tiibofta.
Mifa-tónbönd Akureyri
Pósth. 631. Sími (96)22136
DUAA
í GIAEflDflE
/imi «4200
Heimiliseldavélar,
6 litir - 5 gerðir
Vfir 40 ára reynsla
Rafha við Óðinstorg
Símar 25322 og 10322