Alþýðublaðið - 17.12.1975, Page 1

245. TBL. - 1975 - 56. flRG.
MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER
Rítstjórn Síðumúla II - Siml 81866
Hnefaleikar á fjölum
Laugardalshallarinnar!
- sjá íþróttir bls. 9
ER VERÐ-
STÖÐVUN
EÐA EKKI?
Það virðist
ekki alveg
liggja
Ijóst fyrir
Þegar almenningur er minntur
á það, að verðstöðvunarákvæði
hafa verið notuð gegndarlaust
undanfarin fimm ár og 19.
nóv. s.l. voru þessi ákvæði
hert „mjög verulega”, þá fer ekki
á milli mála að ýmsir telji ein-
hvern misbrest vera á fram-
kvæmdum málsins. Hinn almenni
borgari er hættur að láta sér
bregða við nýtt vöruverð og i raun
veit fólk harla litið um það hver
megi hækka, hve mikið megi
hækka og hvaða vörutegundir
megi hækka. Yfirleitt gengur fólk
út frá þvi að allar þessar verð-
hækkanir séu löglegar, og hver
hefur tima til þess að vera að
stússast i framkvæmd laga og
réttar, þegar allir eru á haus i þvi
að undirbúa sig undir jólin.
Reyndar þarf það ekki til, þvi
hinn almenni borgari gerir nú
vart betur en að hafa ofan i sig og
á.
Alþýðublaðið snéri sér þvi til
verðlagsstjóra, Georgs Ólafsson-
ar, og innti hann eftir fréttum og
upplýsingum varðandi verðlags-
mál og verðlagseftirlit.
Verðlagsstjóri sagði að ýmsar
vörur og þjónusta væru ekki undir
verðlagseftirliti og i slikum til-
vikum hefðu þeir engin afskipti af
málunum. Auglýsingar i dagblöð-
um erut.d. háðar verðlagseftirliti
en auglýsingar i öðrum blöðum og
timaritum ekki. Auglýsingar i út-
varpi og sjónvarpi væru heldur
ekki á þeirra vegum en gjald fyrir
þær væri ákveðið af viðkomandi
ráðuneyti, samkvæmt tillögum
Otvarpsins.
Verðlagsstjóri sagði að segja
mætti að eins og nú stæði væri
verðstöðvun á öllum vörum og
þjónustu, enda væri verðstöðvun i
gildi. Hann benti á að fyrir verð-
stöðvum 1970 hefði verðlag verið
frjálst á fjölmörgum vörutegund-
um og þjónustu. Þá sagði verð-
lagsstjóri að bækur hefðu verið
frjálsar og væru reyndar enn.
Sama gildir um hljómplötur, gull
og silfurvörur, úr, klukkur og
leikföng. Um þessar vörutegundir
gilda þó þær reglur, að ef þær eru
keyptar inn á gamla verðinu þá er
óheimilt að hækka þær. Um nýjar
sendingar gilda svo aðrar reglur.
Þá kom fram að bækur hefðu áð-
ur verið undir verðlagseftirliti, en
væru það ekki lengur, eins og áð-
ur er sagt. Verðlagsstjóri benti á
að bókaútgefendur og aðrir, sem
með þessi mál fjalla, telji mjög
erfitt að meta hve mikið beri
réttilega að greiða hinum ýmsu
höfundum fyrir verk þeirra.
Einnig hefðu bókaútgefendur
verið i miklum erfiðleikum og þvi
hafi ekki verið séð ástæða til þess
að taka upp verðlagseftirlit á
bókum.
Þá var Georg Ólafsson spurður
um það hvernig verðlagseftirlit-
inu væri háttað og hve margir
ynnu við eftirlitið. Verðlagsstjóri
sagði að eftirlitsmenn væru sjö
talsins á Reykjavikursvæðinu,
sem reyndar nær austur að
Kirkjubæjarklaustri og vestur i
Króksfjarðarnes. Þá er einn eftir-
litsmaöur á Vestfjörðum þrir i
heils dags starfi og einn i hálfs-
dags starfi á Norðurlandi og svo
einn á austurlandi. Þessir eftir-
litsmenn fara i verslanirnar með
sérstakt umboðsbréf og geta þar,
fyrirvaralaust, gert þær athugan-
ir á verðlagningu og verðlagi,
sem þeir telja ástæðu til. Þegar
brot verða uppvis þá eru sendar
kærur til verðlagsdóms og það
kemur all oft fyrir, sagði Georg
Ólafsson, verðlagsstjóri.
Um söluskattinn sagði verð-
lagsstjóri, að þar væru alveg
hreinar reglur, hann væri ekki
tvitekinn. T.d. væri söluskattur
ekki greiddur fyrir sement, en
þegar steinsteypa væri seld væri
söluskatturinn reiknaður á
sementið, sama gildir um allt
hráefni, svo sem kjöt, grænmeti
og fisk, sem siðan er unnið.
Verðlagsstjóri lagði áherzlu á
að vöruverð i útsölu ætti að aug-
lýsa með söluskatti innifalið, og
er samkvæmt þvi óheimilt að
bæta söluskattinum við á eftir,
eða reikna hann sérstaklega.
Þetta á við um allar verzanir,
matvörubúðir, byggingavöru-
verzlanir, varahluti og reyndar
hverju nafni sem þær nefnast.
Útilokað að semja
segja útvegsmenn
A aðalfundi LtO var samþykkt ályktun, þar sem segir m.a. orðrétt:
„Ennfremur telur aðalfundurinn, að með tilliti til núverandi ástands
fiskistofnanna við landið, sé fiskveiðum okkar stefnt i voða, ef haldið er
uppi sókn i rikara mæli en við getum annast sjálfir, enda blasir nú við,
að við tslendingar þurfum að leggja hluta af flota okkar til að koma i
veg fyrir tortimingu margra fiskistofna. Þar með er útilokað aö semja
við nokkra þjóðum þorskveiöar i hinni nýju fiskveiðilandhelgi.”
Formaður LIO var endurkjörinn Kristján Ragnarsson, en alls er
stjórnin skipuð 15 mönnum.
Rithöfundar hafa lengi verið
sú stétt manna, sem búið hefur
við hvað lökust kjör að þvi leyti,
að engir lágmarkstaxtar hafa
gilt um greiðslu og upphæðir
höfundalauna, og reyndar engar
reglur, ekki einu sinni viðmið-
unarreglur hafa gilt um laun
fyrir birtingarrétt.
Nú hefur verið stigið skref i átt
til bóta á þessu sviði, en i gær
undirrituðu fulltrúar Félags
bókaútgefenda og fulltrúar Rit-
höfundasambands tslands
fyrsta samning sinnar tegund-
ar, þar sem kveðið er á um lág-
marksgreiðslur til rithöfunda.
Er i samningnum annars veg-
ar um að ræða fasta greiðslu i
eitt skipti fyrir öll, hins vegar
um 15% af söluverði bókar áður
en söluskattur leggst á.
Er undir ýmsu komið, hvorri
reglunni verður fylgt, og verður
vafalaust samkomulag höfund-
ar og forleggjara, en hér hefur
þó verið gerður rammi, sem
væntanlega verður notaður til
viðmiðunar i framtiðinni.
Skálda-
launin
loks á
hreinu!
Jafnvel bændurnir
nota vasatölvur
Almenn notkun á vasareikni-
vélum, eða vasatölvum, eins og
þær eru oftast nefndar, virðist
hafa aukizt mikið undanfarin
ár, bæði á meðal skólafólks og
svo hins almenna borgara.
Notkun á þessum tækjum er
leyfð á prófum i stærðfræði i
flestum framhaldsskólum, en
viöast hvar gildir það aðeins um
hina eldri bekki. Aftur á móti er
leyfilegt að nota tölvur á efna-
og eðlisfræðiprófum flestra
bekkja og gildir það auðvitað
um fleiri raungreinar. Nokkuð
mun hafa aukizt, að nemendur
gagnfræðaskólanna noti reikni-
vélar i kennslustundum og við
heimanám, en notkun er ekki
leyfð á prófum. Ekki mun vera
fyrirhuguð breyting á þvi, þar
eð talið er að með þvi sé nem-
endum mismunað og ekki mun
vera áformað að skólar sjái
nemendum fyrir slikum búnaði.
Mikil sala hefur verið á þess-
um tækjum hjá þeim aðilum,
sem hafa þau á boðstólum og
eru verð og gæði að sjálfsögðu
gifurlega mismunandi. Mun
vera hægt að fá reiknivélar frá
kr. 3.500 ikr. 100.000 eða þar um
bil. Mest er um að skólafólk
kaupi þessa vöru, en einnig er
algengt að fólk, sem hefur með
einhvers konar bókhald að gera,
notfæri sér vasareiknivélarnar
töluvert. Munu jafnvel bændur
hafa fært sér þessa tækni i nyt
við sina margvislegu vinnu.
Og segið svo að við tslending-
ar stöndum tæknivæðingu stór-
þjóðanna langt að baki.
SEÐLABANKINN MUN ÞEGJA
„Seðlabankinn hefur ekki taliö ástæðu til þess að
birta lista yfir skuldir einstakra skuldunauta
Alþýðubankans, né veita tölulegar upplýsingar um
stöðu einstakra viðskiptaaðila við bankann” sagði
Sveinn Jónsson forstöðumaður bankaeftirlitsins i
gær. „Við teljum ekki að Seðlabankinn eigi að hafa
forgöngu um slika birtingu, enda hefur ekki gefizt
tilefni til sliks, hitt er svo annað mál hvað skuldu-
nautarnir sjálfir gera.”
Spurningin var lögð fyrir Svein, vegna þess að
nær daglega má lesa i blöðum að þessi og hinn
skuldi þessa og hina upphæðina i Alþýðubankan-
um og jafnoft getur að lesa yfirlýsingar frá þessum
og hinum að þetta sé ekki réttheldur hitt.
Seðlabankastarfsmenn mega lögum samkvæmt
ekki veita neinar upplýsingar um viðskipti ein-
stakra aðila við bankann. Sömu reglur gilda reynd-
ar um alla banka og reyndar um mikinn hluta opin-
berra starfsmanna, eins og tekið er fram i riti sem
ber heitið „Réttindi og skyldur opinberra starfs-
manna.”
Þessar þrjár myndir úr kvikmyndinni sýna hvernig Lloydsman eltir uppi
Þór, sveigir skyndilega að varðskipinu og siglir á það að bakborða aftan-
verðu. SÝR flaug yfir andartaki áður en áreksturinn varð — og þvi sást ekki
sjálfur áreksturinn.
Ásiglingarmyndin sýnd
í 14 sjónvarpsstöðvum
Kvikmynd sú, sem tekin var
úr TF SÝR, landhelgisgæzlu-
flugvélinni, af ásiglingatilraun-
um brczku dráttarskipanna á
fimmtudaginn, hcfur vakið
gffurlega athygli erlcndis, en
hún var sýnd i 14 sjónvarps-
stöðvum kvöldið eftir að atburð-
irnir úti fyrir mynni Seyðis-
fjarðar áttu sér stað. Meöal
sjónvarpsstöövanna væru bæði
BBC og ITN I Bretlandi, og
hcfur verið talið að sýning
myndanna valdi gerbyltingu á
viðhorfi almennings til frétta-
flutnings þeirra brezku frétta-
manna, sem hingaö til hafa sent
fréttir af miðunum til Bret-
lands.
Bjarni Helgason, skipherra á
SVR, kom filmunni til sjón-
varpsins sama dag og hún var
tekin, og þar var filman fram-
kölluð, klippt og unnin til
sýninga aðfaranótt föstudags og
send um morgunin utan til Ilan-
merkur.
Ekki er að efa að hinn góði
árangur þessarar mynda-
sýningar hefur haft áhrif á
ráðamenn dómsmála og land-
helgisgæzlu I þá veru að ákveöið
hefur verið að leyfa islenzkum
blaöamönnum að fara út með
varðskipum og fvlgjast með
störfunum um borð