Alþýðublaðið - 09.01.1976, Blaðsíða 6

Alþýðublaðið - 09.01.1976, Blaðsíða 6
HONNI'D-' sim' 81866 - eða sendið greinar á ritstjórn Alþýðublaðsins.Si'ðumúla 11 - — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — Að loka hringnum Þótt oft hafi gefizt ærin tilefni, eink- um á siöustu árum, þá hefur islenzka löggjafanum ekki enn orðið að verki að setja itarleg lög i samræmi við nútima viðskiptalif um hringamyndun og ein- okun. Þarna er bandarisk löggjöf langt um fremri og raunar til mikillar fyrir- myndar en Evrópuriki að vonum seinni til og ekki við öðru að búast. Þó hefur mikil breyting orðið þarna á i löggjöf evrópskra meginlandsrikja. Þvi kemur manni þetta til hugar nú i kjölfar umræðna um flugréttindi og rikisstyrk — og kannske ekki sizt vegna þeirra atburða sem nú eru að gerast i islenzkum blaðaheimi, að i sumum nálægum löndum er það orðið beinlinis lögbrot að aðhafast nokkuð það sem skerðir grundvöll heilbrigðr- ar samkeppni, látum ósagt visvitandi aðgerðir til að útiloka með stuðningi rikisvaldsins möguleikann á sam- keppni. Þannig má nefna sem dæmi sifelld málaferli fyrir bandariskumdómstól- um þar sem segja má að stórfyrirtæk- ið IBM, sem er svo mörgum fetum framar öðrum tölvufyrirtækjum, þurfi að höfða mál eða verja dag hvern til að fá úr þvi skorið með prófmáli hversu viðtæk starfsemi fyrirtækisins megi án þess að hætta sé á einokun. Þetta hefur að visu i för með sér höft að vissu marki, en hindrar þó að nokkrum einstökum fyrirtækjum gef- ist kostur á að beita i skjóli aðstöðu önnur fyrirtæki einokun, þannig að ekki er beinlinis rétt að nefna það höft eða hömlur. Það sem þarna er um að ræða er si- felld túlkun á þeim lagabókstaf sem settur er til að viðhalda frjálsri sam- keppni, sem enginn veit hvort hefur Eitt er texti og annað tal Jórunn skrifaði: Mig tangar til að gera litillega að umtalsefni textagerð islenzka sjón- varpsins. Það er kannski að bera i bakkafullan lækinn að hálfgerður út- lendingur fari að leggja orð i belg um þetta efni, en ég get þó ekki haldið lengur aftur af mér. Það má kannski segja, að þeir sem ekki skilja þau er- lend mál sem fyrir koma i sjónvarpi, eigi aðeins að þakka fyrir að tekið er það mikið tillit til þeirra að texti sé birtur með öllum erlendum myndum, talaður eða táknaður. Um gæði sé aft- ur á móti fjallað á öðrum stöðum, t.d. i húsi sjónvarpsins, bak við lokaðar dyr sem á stendur Textagerð, óviðkom- andi bannaður aðgangur. Ég geri mér þó fullljóst að starf þvð- slæma merkingu eða góða hér á landi fyrr en hann hefur ráðfært sig við fjár- málavald sins eigin stjórnmálaflokks ef við litum á málin i ljósi atburða sið- ustu daga i islenzkum dagblaðaheimi. Það ægivald stjórnmálaflokka sem skýtur upp kollinum af og til, þegar sameiginlegum hagsmunum þeirra er ögrað, á sina heimahöfn hjá sjálfu lög- gjafarvaldinu, og þvi skyldum við þvi búast við löggjöf um varnir gegn ein- okun og hringamyndun ef hagsmunum hinna hefðbundnu stjórnmálaflokka stafar af slikri lagasetningu einhver mi.insta ógn? Það þarf ekki neinn orðaleik eða al- mennt orðalag. Það sem um er að ræða er sú ákvörðun meirihluta stjórnar Blaðaprents að vikja Dag- blaðinu út úr prentsmiðjunni. Sam- kvæmt blaðafregnum er sú ákvörðun lokasigur hluthafa Visis yfir hluthöf- um Dagblaðsins i þvi furðulega striði, sem háð hefur verið alla tið siðan for- svarsmenn Stéttarsambands bænda reyndu að beita viðskiptakúgunum til að losna við Jónas Kristjánsson frá Visi. ,,Aðför að prentfrelsinu” segja for- ráðamenn Dagblaðsins — en þar er ár- inni að visu fulldjúpt i tekið. Jónas fengi væntanlega kjallaragreinar birt- ar i Visi ef um semdist, — eða að hann gæti gefið út vikublað eins og sumir hugsjónamenn hafa stundum gert. En það er engum blöðum um það að fletta, að þarna hefur verið vegið að frjálsri samkeppni. Rekstur dagblaðs grundvallast á prentsmiðju af þeirri stærðargráðu sem Blaðaprent og Morgunblaðið ráða ein yfir. Morgunblaðið hefur sniðið sina smiöju við eigin þarfir og keypt hana fyrir eigin fjármagn. Blaðaprent er á andans er oft erfiðleikum bundið og vandasamt. Hann þarf að reyna að koma þýðingunni fyrir i sem stytztu máli, ef um texta er að ræða, og kann það að koma að nokkru leyti niður á gæðunum. Þýðingunum er gert að standa svo og svo langan tima á skján- um o.s.frv. Þýðingarörðugleikar geta verið miklir, einkum þegar verið er að ræða um hugtök, sem fá eru til i islenzku. einnig þegar verið er að fjalla um t.d. atvinnuhætti i fjarlægum löndum. En þá get ég ekki lengur orða bund- izt er verið er að birta texta á skján- um, sem virðist ekki vera i neinu sam- hengi við það sem sagt er af þeim sem málið flytur. þó á útlenda tungu sé mælt. Það virðist stundum að allt ann- að textahandrit sé birt með sumum myndum. Trúlega veit það hver þýðandi sem hefur starfað hjá sjónvarpi, að það er frekar haldgóð kunnátta i meðferð eig- in máls sem sker úr um gæði sérhverr- ar þýðingar. en yfirmáta góð þekking hinn bóginn reist fyrir rikisfjármagn. Og þá er málið orðið öllu alvarlegra. Eftir fréttum blaðanna i gær að dæma hefur Visir keypt sálu Alþýðuflokksins fyrir liðlega þrjár milljónir út i hönd og þar með lokað hringnum eftir að fjármálavaldi Framsóknarflokksins hafði verið stillt upp við vegg. Augljóst er — og nú er ekki verið að taka afstöðu með neinum aðila þessa sérkennilega blaðstriðs — að þarna er um að ræða annað en eðlilega uppsögn viðskipta, sem staðið hafa síðan i september s.l. Væri svo ætti að vera leikur einn og engum til trafala að prenta DB þar til það getur komið sér upp sinni eigin prentsmiðju. En væri slikt þjóðhagslega hagkvæmt? Er við- skiptaráðherra, sem sætiá i blaðstjórn Timans, á þeirri skoðun að gjaldeyris- sjóðir okkar séu það gildir að 50 milljónir í nýja prentvél, sem stæði auð 23 stundir á sólarhring, sé tíma- bær og réttmæt fjárfesting? Og burtséð frá þjóðhagslegri hag- kvæmni þess að f járfesta i hverri dag- blaðaprentsmiðjunni á fætur annarri, er það þá siðlegt að beita stjórnmála- valdinu á þennan hátt? tstefnuskrám jafnaðarmannaflokka i Norður-Evrópu er viðast hvar að finna ákvæði um að jafnaðarmenn virði frjálsa samkeppni þar sem hún hlýtur rikisforsjá. Á þennan hátt hafa stjórnir jafnaðarmannaflokka náð með samvinnu við fyrirtækin mun meiri árangri á sviði félagslegra um- bóta en ella hefði fengizt. Dagblaðið er máske lítilf jörlegt dæmi og ferðaskrifstofan Sunna ekki bezt rekna ferðaskrifstofa á landinu. En er meðhöndlun kerfisins ekki i ein- hverju ábótavant? BS. á þvi máli sem þýtt er úr, enda þó ó- hjákvæmilega fari nokkuð af hvort tveggja saman. Það er alltaf hálf hvimleitt að sjá á skermi ,,í Danmörk....” og ,,til Dan- mörk....”. Svona villur eru réttlætanlegar hjá þeim sem eru að taka fyrstu sporin á akri málfræðinnar, en ekki hjá þýð- endum opinbers fjölmiðils. Ég tini ekki fleiri dæmi til og læt þessi tvö standa sem hluta fyrir heild, enda eru þau að nokkru einkennandi fyrir þann hluta málvillanna sem lúta að beygingafræðilegum vitleysum Ég held einnig að ég veigri mér við að ræða þau skýru áhrif erlendra mála á málskipan og orðaröð i þýðingum i sjónvarpi sem lesa má nærfellt á hverju kvöldi. Ég vona þetta skrif mitt verði ekki tekið óstinnt upp, heldur virt á betri veg sem hvatning til að umgangast is- lenzkt mál með tilhlýðilegri virðingu og nærgætni. Þess er frekar þörf en ekki. angarnir launþeðamál Kjararannsóknarnefnd hefur sent frá sér allitarlegt frétta- bréf, þar sem ýmsar hliðar kjaramála eru skoðaðar. Er þar t.d. gerð úttekt á verkföllum og verkbönnum á árunum 1960—1975, skoðaðar meðal- brúttótekjur kvæntra karla frá 1962—1974, skráð atvinnuleysi á tslandi undanfarin ár og mis- munur á timakaupi og vinnu- tima iðnaðarmanna og verka- fólks siðastliðið ár. Margt fróð- legt kemur fram i þessari úttekt og þykir Alþýðublaðinu ástæða til að gera i stórum dráttum grein fyrir helztu þáttum frétta- bréfsins. Vinnutimi iðnaðarfólks og verkafólks Verkamenn unnu að meðaltali 54,5stundir á viku á árinu 1974. Verkakonur hins vegar unnu að meðaltali 43,5 klst. og iðnaðar- menn 52,6 á sama timabili. Árs- meðaltal iðnaðarmanna og verkafólks á árinu 1974 fyrir vinnustundir á viku er þvi 52,0 klst. Töflurnar eru sundurliðað- ar i ársfjórðunga, en ekki verð- ur séð að neinn verulegur mun- ur sé á fjölda vinnustunda, hvort um er að ræða sumar, vet- ur, vor eða haust. Ef athugað er nánar hvernig þessi vinnustundafjöldi á viku skiptist. þ.e. i dagvinnu, eftir- vinnu og næturv. þá kemur i ljós að á 3. ársfjórðungi ársins 1975 er hlutfallsleg dagvinna verkamanna 75,1%, eftirvinna 13,4% og næturvinna 11,5% af þeirri 51,8 klst. sem unnar eru vikulega á þessu timabili. Árið 1966 voru tölurnar ekki mjög frábrugðnar, eða dvt. 74,3%, evt.. 13,5% og nvt. 12,2%. A timabilinu frá 1966—1975 verða ekki miklar sveiflur á þessu hlutfalli utan þess að á erfið- leikaárunum 1968—69 hækkar mjög hlutfall dagvinnustunda. en eftir- og næturvinnustundum fækkar að sama skapi. Verka- konur unnu á sama timabili 92,5% i dagvinnu, 4,9% i evt. og 2,6 i nvt. Sama úrtak hjá iðnað- armönnum er dvt. 75,6% , evt. 10,5% og nvt. 13,9%. Mjög er at- hyglisvert þegar athugaðar eru tölur áranna 1966—1975, hve nætur- og eftirvinnuhlutfallið hækkar ört siðustu fjögur árin. Td.. voru næturvinnutimar árið 1969, 6,4% en nú árið 1975 13.9%. Ef enn nánar er farið niður i einstakar starfsgreinar þá sést að þeir sem unnu viö fiskvinnu unnu að meðaltali hvorki meira né minna en 60 klukkustundirá viku, en þeir sem unnu verk- smiðjuvinnu, að meðaltali 49 klst., þrátt fyrir að meðallaun þessara tveggja starfsgreina á timann hafi nánast verið það sama, eða um 396 krónur. Þeir sem störfuðu við málm- smiðar höfðu að meðaltali lengstan vinnudag iðnaðar- manna, að minnsta kosti það timabil sem um ræðir, 3. árs- fjórðung ársins 1975. Stytztan vinnudag höfðu þeir sem störf- uðu að húsgagnagerð, eða 47,7 klst. á viku. Kaup Meðallaun verkamanna á 3. ársfjórðungi ársins 1975 voru 412 krónur á klst., en til saman- burðar má geta þess að meðal- laun iðnaðarmanna á sama timabili var hátt á annað hundr- að krónum hærra, eða 575 krón- ur. Mun meiri er mismunurinn þegar vegið er meðaltal launa verkakvenna, en þeirra laun á klst. eru 321 króna, eða nær þvi hálfu lægri upphæð en meðal- laun iðnaðarmanna. Ef einstakar starfsgreinar eru teknarút, þá kemur i ljós að hæstu meðallaun þessara VINNUVIKA 55 STUNDA starfshópa. hafa flugvirkjar og er klukkutimi vinnu þeirra að meðaltali seldur á hvorki meira né minna en 794 krónurá klst., á meðan, verkakonan selur vinnu sina á 312 krónur á klst. Annars er hafnarvinnan lak- legast launuð hjá verkamönn- um og er timakaupið þar að meðaltali krónur 374 á meðan þeir sem eru i almennri bygg- ingarvinnu þiggja 461 kr. á hverja klst. Innan iðnaðar- mannastéttarinnar munar nær tvö hundruð krónum á tlma- kaupi flugvirkja sem virðast hæst hafa launin eins og áður hefur komið fram og aftur skipasmiða sem hafa 512 krónur á klst. Mismunurinn hjá verka- konunum er 65 krónur. kaup- hæsti verkakvennahópurinn. þær sem vinna við prentun og bókagerð fá 373 krónur á klst. en tekjulægsti hópurinn. verk- smiðjuvinna, 308 krónur. Það skal tekið fram að þessar tölur eru meðaltalstölur reikn- aðar af meðaltali dvt., evt. og nvt. Atvinnuleysi Atvinnuleysi á tslandi á árun- um 1972—’73—’74—’75 er sýnt frá mánuði til mánaðar i öllum kjördæmum landsins. Atvinnu- leysi i prósentum af heildarmannafla hérlendis fer hæst á fyrrnefndum fjórum ár- um i mai árið 1975, og var 1,9% af öllum Islendingum, ungum sem öldnum, atvinnulausir, eða alls 1281 einstaklingur. Arsmeðaltal þessara fjögurra ára sýnir að árið ’72 voru 444 at- vinnulausir, árið ’73, 361, árið ’74 — 368 en heildarmeðaltals- yfirlit yfir árið 1975 hefur enn ekki verið unnið, en miðað við fyrstu 10 mánuði þess árs, virð- ist meðaltal atvinnuleysis það árið sízt vera minna en þrjú þau fyrrnefndu. Brúttótekjur kvæntra karlmanna Sýndareru meðalbrúttótekjur kvæntra karla á árunum frá 1962—1974, og er úrtakið úr niu mismunandi starfsstéttum, og eru tekjurnar byggðar á fram- töldum tekjum eins og þær eru ákvarðaðar af skattstjóra. Tekjur eiginkvenna og barna eru yfirleitt færðar á framtal karlmannsins, og má þvi ætla að eftirfarandi tölur gefi góða mynd af meðalbrúttótekjum. heimilanna á hverjum tima. A árinu 1962 voru faglærðir, iðnnemar og þ.h., sem ekki unnu við verklegar fram- kvæmdir eða byggingavinnu tekjuhæstir með 127 þús. króna brúttótekjur á ári. Af þessum niu starfsstéttum iðnaðar- manna og verkamanna. voru ó- faglærðir verkamenn tekju- lægstir árið 1962 með 103 þúsund krónur i brúttótekjur. Árið 1974 hefur ekki mikil breyting orðið nema auðvitað. að brúttótekjUrnar hafa vaxið geysilega i krónutölu. Hins veg- ar eru ófaglærðir verkamenn þá enn tekjulægstir, en þá eru með- albrúttótekjur þeirra 1088 þús- und. (1 milljón og 87 þúsund). Árið 1974 voru faglærðir iðn- nemar og þ.h. við byggingar stört og aðrar verklegai- fram kvæmdir. tekiuhæstir með 1394 þúsu nd brút tóárstekju r. Svo minnst sé á fleiri starfs- hópa en aðeins þá tekjuhæstu og lægstu i þessum stéttum. þá fengu t.d ófaglærðir verka- menn við fiskvinnu 1130 þúsund brúttóárstekjur árið 1974 og skrifstofu- og afgreiðslufólk hjá verzlunum og þess háttar kr. 1276 þúsund. Verkföll og verkbönn f töflunni hér að neðan er að finna yfirlit um vinnustöðvanir hér á landi frá árinu 1960 út árið 1975. Taflan skýrir sig algjör- lega sjálf. Vinnustöðvunardagar A.S.Í. Fjöldi Dagar Fjöldi Tall; i vinnu- meö þa 11 - Fatyog 7.1 slöðv- vinnu- tak Land- iiskim Aðrir Sa m t. ana stööv. enda lólk s jóm 1. 2 3. 4. 5. 6. 7. 1960 3 14 125 580 100 680 I96I 70 214 16357 249188 28289 960 278437 1962 24 171 3029 19140 80490 352 99982 I963 66 153 21202 205959 114 700 206773 I964 4 32 1207 10441 10441 1965 66 147 15727 31959 51970 540 84469 1966 23 13 1866 5254 5254 1967 60 87 9371 14076 2475 1620 18171 1968 67 60 20083 221939 221939 1969 137 86 33826 100332 46540 2969 149842 1970 65 48 15705 296596 7147 303743 1971 7 79 1790 6120 26139 180 32439 1972 5 56 1100 7225 4946 12171 1973 5 90 729 4714 9678 14392 1974 94 63 30948 89745 3917 93662 1975 122 86 20843 '21907 41369 596 63872 Þá er einnig að finna i frétta- vinnustöövana og atvinnul bréfi Kjararannsóknarnefndar einkar fróðlegt yfirlit yfir hlut- fallslegt atvinnutap vegna árið 1960—1975, og fer sú hér á eftir. tafla Mann- Vinnu- Tapaðir vinnud. vegna Tafla 7.3 afli dagar vinnust. atvl. samt. % % % 1. 2. 3. 4. 5. 1960 67.774 20.467.748 0,0 0,1 0,1 1961 68.604 20.718.408 1.3 0,1 1,4 1962 69.902 21.110.404 0,5 0,1 0,5 1963 71.204 21.503.608 1,0 0,0 1.0 1964 72.577 21.918.254 0,0 0,1 0,1 1965 74.088 22.374.576 0,4 0,2 0,5 1966 75.599 22.830.898 0,0 0.2 0,2 1967 77.075 23.276.560 0,1 0,3 0,4 1968 78.700 23.767.400 0,9 1,1 2,0 1969 79.500 24.009.000 0,6 2^4 3,0 1970 82.272 24.846.144 1,2 1,1 2,3 1971 85.564 25.840.328 0,1 0,6 0,7 1972 87.339 21.895.887 0,1 0,4 0,5 1973 90.530 22.695.871 0,1 0,2 0,3 1974 93.000 23.315.100 0,4 0,3 0,7 1975 + 95.900 24.042.213 0,3 0,5 0,8 4- Áætl . tölur. Að lokum er ekki fjarri lagi að rýna aðeins nánar i nýafstaðin verklóll. þ.e. veíkföll siðasta árs, 1975. Arið 1975 ber merki versnandi liiskjara. samningar voru gerðir lil skamms tima. kjarabætur samdar einkum til handa laglaunalólki. lið verk- toll. bæði liigleg og ólögleg. þólt lekizt liali að snciða hjá stórá- liikum. eins og olanverð vlirlit bera með sér. Aði Ida rlélög AI þýðusam - bands Islands og Vinnuveit- endasamband tslands gerðu með sér k.iarasamning án þess að til vinnustöövunar kæmi. sem tok gildi 1. marz.'en sá samningur atti aðeins að gilda til I. júni. Alþýðusámbandið boðaöi verkfall líestra aðildar félaga sinna Irá og með II. júni. en siðan var verklallsboðuninni Irestaö um tvo daga. Samningar tókust siðan 13. júni, sama dag og verkföll hófust. en beim var allyst jalnoðum og léliigin höfðu lekið alstiiðu lil samninganna og stoðu þ\ i verklöll langflestra telaganna aðeins i 1/2—1 dag. Undir- og \lirmenn á skuttog- urum holu verkfall á árinu og stoð það i runia Ivo manuði og stoðvuðusl þa allir skultogarar ylir MKi tonn. 22 talsins. Þá liólu starlsmenn rikisverksmiðjanna \erklall 12 niai.en 29. mai voru gelin ul braðabirgðaliig um Inusn deiiunnar. Þeim liigum \ ar ekki lilytt nema að litlu leyti og verður verktallið þvi að telj- ast ologlegl ellir 29. mai. eða þar til verklalliö Igvstist 6. júni. Annars er alhyglisvert hve morg ologleg verkliill verða á arinu 197.». I þvi sambandi má minnasl a ologlegl verkfall sl art sl oiks Kauptélagsverk- smiðjanna a Selfossi. heimsigl- uig 1 iskiskipallotans i október- nianuði. þar sem mótmælt var gildistiiku nýs liskverðs og sjóöakerfi sjá varútvegsins. kennaraverkföll i Flensborg og Tækniskólanum og áðurnéfndu verkfalli starfsfólks rikisverk- smiðjanna. Einnig gerðu flugvirkjar. llugumsjónarmenn og flug- freyjur stutt verkföll á árinu. Að lokum má einnig geta k v en n a I r is i ns m a rg u m I a 1 a ða. þegar flestar konur tóku sér fri irá vinnu.en vafasamt er að lita á það sem verkfall. Þá lóku einnig margir landsmanna sér Iri frá vinnu 27. november til að mótmæla sammngum i land- lielgismálinu. Tvær siðustu að- geröir eru þo ekki i töflunum hér að ofan. Uoks er þess getið að engin verkbönn voru a þvi herrans ári 1975. Látum við þar íneð lokið stuttu igripi i tréttabréf kjara- rannsóknarnefndar. VERKAMANNS llf PLASTPOKAVERKSMKDJA Sfmar 82439-82455 Vatnagörbum 6 Box 4064 - Raykjsvfk Piputagnir 82208 Tökum að okkur alla pipulagningavinnu Oddur Möller löggildur pipulagningameistari 74717. Hafnarfjarðar Apótek Birgir Thorberg Afgreiðslutlmi: Virka daga kl. 9-18.30 málarameistari sim: IM63 Laugardaga kl. 10-12.30. Onnumst alla Helgidaga kl. 11-12 málningarvinnu Eftir lokun: Upplýsingasimi 51600. — úti og inni — gerum upp gömul húsgögn Teppahreinsun Hreinsum gólfteppi og hósgögn I heimahúsum og fjrirlækjum. Erum með nýjar vélar. Góö þjón- usta. Vanir menn. SIGFÚS BIRGIR 82296 40491 KOSTABOÐ á kjarapöllum KJÖT & FISKUR Breiðholti íf Kasettuiðnaður og áspiiun, \\ Dúnn [ [ fyr:r útgefcndur hljómsveitir, | ll kóra og fl. Leitið tf'boöa. )j í \\ Mifa-tónbönd Akurevri JJ \VPósth. 631. Simi (96)22136 A/ Síðumúla 23 /íml 64200 Heimiliseldavélar, 6 litir - 5 gerðir Yfir 40 ára reynsla Rafha við Óðinstorg Símar 25322 og 10322

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.