Alþýðublaðið - 10.06.1976, Blaðsíða 13

hia&íö1' Fimmtudagur 10. júní 1976
13
vinnuleysi rlkjandi getur skóla-
fólk ef til vill ekki gert kröfur til
aö fávinnuum svo stuttan tíma,
en sjálfsagt þykir mér þó aö
reynt sé aö greiöa götu þess af
fremsta megni.
Aö undanförnu hafa fram-
haldsskólar á Reykjavikur-
svæöinu starfrækt atvinnumiöl-
un og hefur þaö bjargaö mörg-
um. En þvi fer fjarri aö allir fái
vinnu og stór hópur skólafólks
gengur atvinnulaus mestan
hluta sumarsins. Þetta ástand
hefur meöal annars skapazt af
þvi aö sjaldan hefur eins mikiö
af ungu fólki veriö i skóium
landsins sem nú og þar af leiö-
andi veröur eftirspurn eftir
vinnu meiri en framboöiö.1 Þvi
miöur viröast brögö aö þeirri
sorglegu staöreynd, aö atvinnu-
rekendur reyni aö notfæra sér
atvinnuleysi skólafólksins til aö
veröa sér úti um ódýrt vinnuafl.
Þær raddir gerast æ háværari
aö skólarnir séu aöeins stofnan-
ir sem sjái um aö unga út
sprenglæröu fólki, sem litla
reynslu hafi af atvinnulifinu og
kunni vart til verka. En hvernig
er hægt aö bæta úr þessu þegar
skólafólk hefur ekki tækifæri til
aö vinna þessa fáu mánuöi sem
þaö litur upp frá námsbókun-
um? Ef úr þessu á aö bæta, sem
ég tel tvimælalaust mjög mikil-,
vægt, veröur aö koma til aukiö
samstarf milli atvinnurekenda
og skólanna, auk skilnings á
þörf skólafólks fyrir einhvers
konar sumarvinnu. Þaö er ekki
endalaust hægt aö halda þvi
fram aö skólafólk kunni litiö til
verka og gleyma jafnframt aö
taka þaö meö I reikninginn,
hversu fá tækifæri bjóöast
skólafólki til aö spreyta sig.
Ég hygg aö allir þeir, sem hlut
eiga aö þessu máli ættu aö gera
sér tamt máltækiö: Betur má ef
duga skal!
Asdis ó. Vatnsdal
prófin séu misheppnuö, sé þetta
hlutfallakerfi liklegt til aö bæta
eitthvaö úr vitleysunni! Læzt
hann þó vera þvi fremur meö-
mæltur, enda talaö af nokkurri
reynslu um misheppnaöar próf-
gerðir!
Umbúðalaust sagt, er þetta
auðvitað einhvers virði til þess
aö klóra yfir mistökin hjá skóla-
rannsóknum og getuleysib i að
gera sómasamleg próf. Það
kann að friðþægja þeim, en
hvað sem þeir um það halda,
eru þeir ekki einir i heiminum,
og þefurinn leynir sér ekki.
Mér vitanlega hafa skólarnir
ekki skorast undan ábyrgð á
sinum störfum, þó aðstæöur
væru jafnvel óhagstæöar. Sé
það rétt haft eftir deildarstjóra
skólarannsókna, að hér sé verið
aö auka ábyrgð skóianna varð-
andi vitnisburð nemenda, er það
algert vindhögg.
Hér er hinsvegar veriö aö
koma glundroða á, þar sem
nokkur festa rikti áöur, og satt
aö segja veröur aö meta hags-
muni nemenda framar, en tæki-
færi yfirvaldanna til að breiöa
yfir mistök sin, aö minum dómi.
Aö lokum þetta: Þaö getur
veriö ágætt, að hafa hlibsjón af
og taka upp þaö sem öörum
þjóöum gefst vel, eins i skóla-
málum sem ööru. En þaö er lika
jafn raunsatt, sem skáldiö
sagöi: „Hljótast litil höpp af
þvi/heimskan nýtir Frónska/
hvern þann skit, sem okkur i/
útlend grýtir flónska.
Oddur fl. Sigurjónsson
Liggur
Þér
eitthvað
á hjarta
MILLILIÐAKOSTN-
AÐURINNOG ODDUR
Hafðu þá
samband
við Hornið
Oddur Sigurjónsson spuröi I
Alþýðublaðinu 2. júni hvort
milliliðakostnaður I sambandi
við íslenskar landbúnaðaraf-
urðir væri ekki eitthvað sem aö-
eins heyröi til liðnum tima.
Samkvæmt þessari spurningu
mætti ætla að Oddur hafi haldið
að samvinnuverslun ætti aö
hafa möguleika til þess aö allt
þaö sem neytendur greiöa fyrir
vöruna skilaöi sér heim til
bænda. Hann spyrði varla svona
annars.
Þegar um mjólkurafurðir er
aö ræöa er á þaö að lita, aö fyrst
er mjólkin flutt I mjólkurbú til
vinnslu. Til þess þarf bil og bil-
stjóra. Það kostar sitt að gera
bilinn út og bilstjórinn þarf sitt
kaup.
Svo kostar dálitið aö byggja
mjólkurbú og halda þvi vib. Þar
þarf lika fólk til vinnu. Og þaö
fær sitt kaup.
Enn þarf aö flytja unnar
mjólkurvörur úr mjókurbúinu I
verslanir. Verslunin þarf aö
vera i húsi og það kostar sitt. Og
hún þarf afgreiöslufólk.
Enda þótt mjókurbúið og
verslunin væri félagseign
bænda er töluveröur kostnaður
viö reksturinn. Bílstjóri,
mjólkurfræöingur og af-
greiöslumaður eru óhjákvæmi-
legir milliliðir á leiöinni frá
framleiðanda til neytanda. Þaö
ættu nemendur i barnaskólum
landsins að vita, hvaö þá þeir,
sem stjórnaö hafa gagnfræöa-
skólum.
Svipaö þessu er svo um kjötiö
og það sem unniö er úr þvi. Auk
þess kemur þar til geymslu-
ÞEGAR BLESSUÐ
SÓLIN SKÍN
Voriö góöa.
Eftir sérlega umhleypinga-
saman vctur. þar sem kaila
mátti ab mörg vcöur væru á
hverjum degi mánuöum saman,
höfum viö hlotiö einstaka vor-
bliöu nær allan mánuöinn, sem
nú var aö ganga úr garöi.
Fáar þjóöir eru vist háöari
veörinu en viö lslendingar, og
citt er vlst aö veöriö er okkur
munntamara umræöuefni en
flest annaö. Svo kann aö visu aö
vera um fleiri, scm búa á
„mörkum hins byggilega
helms", eins og þaö er oröaö I
hátiölegu máii stundum.
Þessi árgæzka hefur vissu-
iega sett svip sinn á mannlifiö
og tilveruna og létt mörgum
strit og áhyggjur, þeim, sem
eiga allt sitt undir sðl og regni.
Margt er þaö, sem gieöur
augu þeirra, sem eiga lifsrætur
sinar I sveitum landsins, þegar
litiö er yfir landlö á sliku vori.
Hjaröir á beit meö lagöi siöum
og ungviöiö leikur sér um græna
haga. Og mönnum veröur á aö
minnast þess meöan enn voru
nánari samskípti og kynni viö
gróandann, sem nú blasir hvar-
vetna viö.
Samt berasl fregnir af þvi, aö
ekki sé allt meö eins felldu eins
og vænta mætti af vorbliöunni.
1 mörgum héruöum eiga
bændur viö aö striöa aflelöingar
rosasumarsins I fyrra, og þaö er
ekki allsstaöar bjart yfir þrátt
fyrir sólskin i heiöi.
Fóöuröflun fyrir búpeninginn
hefur löngum gengiö á ýmsu hér
á iandi allt frá dögum fyrsta
horkóngsinsá lslandi — Hrafna-
Fióka.
Sá háttur, sem um hriö hefur
veriö iökaöur i sveitum lands-
ins, aö lifa ekki nema aö litlu
leyti af landinu, heldur sækja til
framandi landa og fjarlægra
verulegan hluta af viöurværi
búpeningsins hefur reynzt tvi-
eggjaö sverö, ab ekki sé mikib
sagt.
Hvort sem okkur likar betur
eöa verr veröur ekki fram
hjá þvf genglb aö heima
fengni bagginn er hollastur, og
þab getur veriö vait aö treysU á
útvegi annarra, til þess aö geta
framfleytt bústofni hér úti á
hjara heims.
VitaÖ er aö islenzkur gróöur
eröbrum gróöri kjarnmeiri, eöa
þvi hefur lengl veriö trúaö.
Samt viröistá ýmsu velta um þá
hluti nú og kann margt til aö
koma.
lslenzk bændastétt hefur
vissulega unnib sin stórvirki á
libinni hálfri öld I endurnýjun
Í HREINSKILNI SAGT
húsakosts, vélvæöingu og rækt-
un. Má leika nokkur vafi á, aö
annarsstaöar hafi höndum verib
tekiö til af svipllkum eöa meiri
myndarskap.
Aö sjálfsögöu viljum viö trúa
þvl, aö i kjöifar þeirra fram-
fara, sem hér um ræöir eigi ab
fara aukin hagsæld þeim til
handa sem hlut eiga ab máli og
þar meö sjái þeir og finni á-
þreifanlega ávöxt framtaks og
erfiöis. Hér viö bætist svo, aö
bændastéttin hefur siöan fyrir
næstliöin áramðt freistaö aö
koma upp verzlun og vibskipt-
um á eigin vegum.
Myndi vera nokkur vafi á, aö
allt þetta entist til þess aö
tryggja ábatasaman og hag-
stæöan rekstur?
Eitt af þvi, sem i árdaga var
mest haft á oröi og hagnýtt i
áróbri fyrlr stofnunum sam-
vinnufélaga, var aö meö þeim
mætti losna viö óhóflegan
milliliöakostnaö. A þeim grund-
velli fengju bændur sannviröi
fyrir framleiöslu sina. Þetta var
mörgum gullinn draumur, enda
einnig liöur i ab auka og efla
sjálfstæöi manna og frjálsræöi i
ab nýta aflafé aö vild i staö
skuldaklafans, sem selstööu-
verzlanir hengdu um háis
bænda áöur.
Ebiilegt er aö spyrja hvort
þessi leiö hafi veriö eins greiö
og auðfarin eins og vænzt var.
Ekki vil ég gerast tii ab lasta
samvlnnu og samstarf, ef allt er
heilt.en þegar litiö eryfir farinn
veg og reynt aö gera sér raun-
hæfa grein fyrir, hvab hefur
breytzt sakar ekki ab spyrja. Er
miililiöakostnaöurinn ekki bara
eitthvaö, sem heyrir sögunni
til?
Viö þvi geta þeir auövitaö
gefiö gleggstu svörin, sem viö
eiga aö búa. Bændastéttin veit
mætavel, hvert er þaö verö, sem
neytendur og kaupendur aö
íramleiösiu þeirra eru kraföir
um.
Þá veit stéttin ekki siöur,
hvaö hcim kemur i hennar vasa
af þvl, sem fyrir vöruna er
greitt. Þetta mætti vera nokkurt
ihugunarefni.
Hefur skuldakiafinn létzt á
hálsi bændastéttarinnar, eins og
stefnt var aö i árdaga? Ef svo er
ekki,erhann þá abléttbærari þó
kaliaö sé aö hann sé viö „eigin
verzlun"?
Séu þær fregnír sannar, aö
taisverbur hópur bænda hafi
ekki enn fengib neinn áburö til
þess aö rækta fóöur fyrir bú-
pening sinn, vegna skulda og
annarra þrenginga, er vissulega
brugöiö á loft aivarlegu hættu-
merki.
Er ekki timi til kominn aö
gera annab átak, til þess ab
þurfa ekki aö horfa vondöprum
augum fram á veginn, þegar
blessub sóiin skln i heibi?
Oddur fl. Sigurjónsson
kostnaöur þar sem kjötiö fellur
einkum til á haustin eins og
margir vita.
Hér skal enginn dómur lagöur
á það hvort allir þeir, sem koma
viö sögu á leiöinni milli bænda
og neytenda hafi eölilegt kaup
miöaö viö aöra. Um þaö kunna
aö vera skiptar skoöanir, en for-
seti Alþýöusambandsins hefur
þaö eitt aö segja i þvi sambandi,
aö verkfallsrétturinn sé heilag-
ur og hann sé á móti allri skerö-
ingu á honum. Hann er á móti
þvi, aö verkamannasamband
Guðmundar J. eöa Sóknarkonur
heföu einverja ihlutun um
launakröfur mjólkurfræbinga
og kjötiðnaðarmanna eins og
flugmanna eða uppmælingar-
taxtana. Þaö þættu honum
helgispjöll.
Það kemur ekki þessu máli
viö hvort Guðmundur J. og aörir
leiötogar verkamannasam-
bands una þvi lengur eða skem-
ur sem þeir eiga nú viö að búa I
launþegasamtökunum. Hitt var
tilefni þessa skrifs að fastur,
starfandi blaðamaður spurði
undarlega um milliliðakostnað.
Halldór Kristjánsson.
HRINGEKJAN
Heimsins stærsti rennilás
Þeir íáta sér alltaf detta eitthvað nýtt í hug í henni Ameríku, nú siðast ákváðu þeir að búa til heimsins
stærsta rennilás. Eftir myndinni að dæma hefir það tekist. Rennilásinn, sem er hvorki meira né minna en 56
metra langur, er á framhlið rennilásaverksmiðju og tiigangurinn er að vekja athygli vegfarenda.
Oflugt
öryggiskerfi
BONN: Merkur brezkur stjórn-
málamaöur lokaöist fyrir mis-
tök inni I leynilega dulmálsher-
berginu I brezka sendiráðinu I
Bonn. Eftir skamma hriö sendi
hann telex-skeyti á dulmáli til
utanrikisráðuneytisins I London
og baö um, aö þaö yröi opnað
fyrir sér.
Heimildarmenn innan sendi-
ráösins segja, aö þaö hafi þurft
þó nokkur telex-samtöl milli
ráöuneytisins i London og dul-
málsherdeildarinnarí Bonn, áö-
ur en ráöuneytiö hætti allri tor-
tryggni og skipaöi sendiráös-
starfsmönnum simleiöis aö
opna dulmálsherbergið. Þaö
var rjóöur stjórnmálamaöur,
sem kom út.
geymslur og tölvukerfi I gjótun-
um fyrir a'lia bandarfsfea aðai-
banka. Hellarnir sem ná lang
inn i fjallið standast bæði loft-
þrýsting og geislavirkt úrfelli
frá kjarnorkuárás.
ur. Konan heföi kostaö sig 81
milljón kr.
— Ég er ekki hefnigjörn , seg-
ir Christine. — En ég kenni ekk-
ert i brjósti um hann.
Vel geymt fé Engin miskun
Bandariska fjármálaráðu-
neytiö hefur komiö milljónum
dala I geymslu i hellum og gjót-
um, sem vandlega er gætt i
Mount Pony vib Culpepper i
Virginiu. Þessa peningaseðla á
aö nota, ef til kjarnorkuárásar
kemur á Bandarlkin. Auk seöl-
anna, sem eru samtals 25 millj-
aröa dala viröi, eru skjala-
Christine Keeler, frv. gleði
kona, sem hneykslaöi al-
menning, er enn eiriu sinni i
sviðsljósinu. Hún stendur i
skilnaöi viö mann sinn, Anthony
Platt, og heimtar 8 milljónir isl.
króna i meölag. Maöurinn lýsti
sig gjaldþrota. Platt sagöi fyrir
rétti, að hann væri staurblank-