Alþýðublaðið - 05.10.1976, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 05.10.1976, Blaðsíða 5
‘5 $bi&Mlti Þriðjudagur 5. október 1976 i m»^® bvertW ipWtt1' vervb ol o» nvunn- S»2-ia idi nftnvs- aubvWab nb er 8' „imtUnunv '^•sfi&43&£ Ulfar Bragason: í hreinskilni - nokkur orð af gefnu tilefni sagt Þann 14. september sl. birti Oddur A. Sigurjóns- son í dálki sínum hér í blaðinu grein, sem bar yfirskriftina Var það „Unga Island", sem talaði? Þar sem grein þessi flytur svo furðuleg- ar skoðanir um lánamál námsmanna verður varla hjá því komist að gera at- hugasemdir. Ekki síst vegna þess að Aiþýðu- blaðið, eftir því sem ég best veit, hef ur ekki gef ið rúm annars konar áliti á námsaðstoð, áliti, sem væri boðlegra yfirlýstri félagshyggju Alþýðu- flokksins en einstaklings- hyggja Odds. Þegar rikið stendur undir skólahaldi, hlýtur það að helgast af, að samfélagið telur sér hag i almennri menntun. Að baki námsstyrkja liggur sama hugsun (og ósk um að bæta úr aðstöðumun). Siik aðstoð er þvi veitt skólafólki sem þegnum, en ekki sem einstaklingum. Aftur á móti er hægt að segja að endur- kræf lán séu veitt einstakling- um. Þó er eðlilegt að lita svo á, að námslán séu til af þvi að námið sem stundað er, muni koma heildinni að gagni. En þar sem skólafólk gegnir sköttum og skyldum sem sjálfstæðir þegnar, er það eðlileg krafa, að þvi sé reiknað námslán án tillits til tekna foreldra. Það getur vel verið að Oddur ekki einstaklingurinn. Það er einnig ljóst, að t.a.m. læknir hefur drjúgum meiru úr að spila að námi loknu en t.d. islensku- fræðingur eftir jafnlangt nám. En oft hefur langskólamenntaö fólk ekki meiri laun en iðnaðar- maður með mun minna nám að baki. Enda hverfa margir námsmenn viö námslok i þjón- ustu hins opinbera. Þannig fá þeir ekki aðeins illa launuð störf, heldur verða lika skatta- þrælar, þvi að skattabyrðin i\nöals\aotf»soio ingu,»cmer * n*rri g< b*n<u' mVnn* iiiiii mm yttsuve** verb»ndi er hug*rh«n** „ gero m*>* m»nn* E‘1 ‘wkt búib »b m tvltugter e , -tavlu *éf. ouiat brot *» ivv. hve- Vvt* hv»b V>*° . r ger- ^‘r rouÍuþ*^U ^ hVe***b **0» vv»»ui«S* jjjív£rn»r* v‘.rtT*rtS£&e«iV'5 , a*6*m ■msmn $»£«*£ ^-s-ís?? -«• n ° ^ ,r m»b nokkub m» gero »jat ,“ivar eru «r» »- Veggur xy Iyr*t <* #á£ésö?9r5s, *- sðSSStE-I ' ■3K-S* yy,;ru»»*°L. Br.u‘»^"*'“““s A. Sigurjónsson hafi gengið i Kennaraskólann og orðið skóla- stjóri sin vegna. Einstaklings- hyggjan er lika vafalaust jafn- rik hjá mörgu skólafólki enn. Þvi er heldur ekki að neita að námið eykur möguleika margra til „að hafa uþp úr sér”. En langskólagengnir hafa á móti skemmra launaskeið en hinir, þurfa að koma sér fyrir á skemmri tima og við skulum ekki gleyma, að umhverfið skapar lifsþægindakröfurnar, hvilir þyngst á fastlauna fólki, eins og sköttum er nú háttað. Oddur lætur ekki nægja að brigsla námsfólki um eigin- girni. Það er heimtufrekt og leggur þó litiö á sig að hans áliti. Þessi heimtufrekja bitnar á skattborgurunum, sem mega sin margir litils. En hiö rang- láta skattakerfi er ekki sök námsmanna. Það er skapað af mönnum af kynslóð Odds, og ef yfirsýn þeirra, sem hafa snefil af réttlætiskennd er álika og hans, er skiljanlegt, að það sé ranglátt. Þeir hafa i raun stutt „hina góðu tslendinga” við arö- ránið. En þyturinn kringum náms- lánin er ekki heimtufrekja, heldur hefur námsfólk verið i vörn um þau réttindi sem það hafði náð. Ég efast um, að nokkrum námsmanni hefði þótt óeðlilegt að minnka kröfurnar, ef ekki væri augljóst, að sparnaðaraðgerðir (!) rikis- stjórnarinnar bitna allar á þeim, sem minnst hafa að bita og brenna. Tryggingar eru skornar niður. Engir peningar eru til að lána námsfólki. A meðan sólunda stjórnarherr- arnir fjármunum og telja sér til ágætis að hafa komið i veg fyrir stórfelt atvinnuleysi (með óarð- bærum framkvæmdum, sem koma ekki almenningi til heilla). En ætli atvinnuleysiö ykist ekki nokkuð^ef langskóla- fólk yrði að hætta námi unn- vörpum og kæmi út i atvinnulif- ið? Og hversu marga náms- menn væri unnt að brauðfæða fyrir gjaldið vegna nota þeirra Kröflunga á bilaleigubilum, svo að ekki sé á annað minnst við þær lokleysu framkvæmdir eða t.d. fyrir bronshausinn af Sigurði Nordal, sem Seðlabank- inn var að skenkja Háskólan- um? Námslán, ef þau fást, eru verötryggð, en hefur nokkrum dottið i hug að verðtryggja 5.7 milljón kr. ián utanrikisráð- herra? Ég spyr. Það væri vonandi, að Oddur A. Sigurjónsson reyndi að sjá lánamál námsfólks i samhengi við stjórnmálaástandið i land- inu á liðandi stundu. Alla vega ætti forysta Alþýðuflokksins að gera það, þvi að lánin skipta þá mestu, sem eiga til lágtekju- manna að rekja. Eða er nokkurs frá forystunni að vænta? Ég spyr enn og legg áherslu á, að mér stendur ekki á sama um svarið. Heimspeki eymdarinnar Á hvaða bylgjulengd? Skyldi ekki fleirum en mér verða það á við að lesa ritverk Úlfars Bragasonar, sem birt er hér í blaðinu, að spyrja, að loknum lestri. A hvaða bylgjulengd er þessi maður? Hann hefur mál sitt á, að lýsa furðu sinni á skoðunum mínum um lánamál námsmanna, og þykir óhjákvæmilegt að gera við þær athuga- semdir! Gott og vel. Ekki firrtist ég af þvi, þó menn séu mér ekki allir sammála. Ætla hefði mátt eftir inngang hans, að nú kæmu skarplegar athugasemdir, sem sýndu með ljósum rökum i hverju mér hefði mest skjátlast. En hvað skeður? Alit og sumt, sem hann hefur fram að færa, virðist mér vera að staöhæfa, að ég sé einstaklingshyggjumað- ur! Þetta var þá allur smellur- inn! Ekki skal ég ræða i löngu máli tilraunir hans til að koma á framfæri frumspekinni um skýrgreiningu á þegnum og ein- staklingum. Ég hefi lifað nógu lengi, til þess að sjá fleiri en hann verða vinglaða á slikum refilstigum. Aðeins vii ég leyfa mér að benda úlfari Bragasyni á, að þó samfélagið telji það ómaksins vert aö auka við kunnáttu ungs fólks, hygg ég að það helgist fyrst og fremst af þvi, að sýna vilja til að ala upp hugsandi einstaklinga, fremur en einhvern formlausan massa, sem hreyfðist að sið amöbunnar meö þvi að renna ýmist I þennan gervifótinn eða hinn. Viðhorfin til lífsins. Vel má vera, að til sé I hópi námsmanna einhver slatti af Olfurum Bragasonum, sem stunda nám einugnis til þess að það komi heildinni að gagni. En samt hefi ég lúmskan grun um, að velflestir námsmanna stundi námið sjálfs sin vegna, og þá fyrst og fremst i þeirri veru, aö bæta möguleika sina I glimunni við afkomuna i framtiðinni. Samt er nú min einstaklings- hyggja ekki rikari en svo, að ég benti á, að fyrir sumum kynni að vaka sérstakur áhugi á ein- hverju tilteknu sviði. A hvorugt þetta dytti mér i hug að deila, þó ekki væri! En þaö er sitthvað annaö, sem fram kemur I ritverki Olfars, sem ég vildi ræða. Þá er fyrst staðhæfingin um „að langskóla- menn hafi skemmra launaskeið en hinir og þurfi aö koma sér fyrir á skemmri tima”. Skoðað i þvi ljósi, að þeir gera kröfur til að fá aðstoð við að mynda heimili meðan á námi stendur, með tilhéýrandi hjónagöröum, dagvistarheimil- um og riflegum framfærslueyri, verður þessi fullyrðing hans ekki trúverðug. Þvl er siður, að staðhæfingin um, að „umhverfið skapi lifs- þægindakröfurnar en ekki ein- staklingurinn”, sé ályktun, sem á er litandi, sem rétta. Umhverfið fer vist ekki að ein- hverjum náttúrulögmálum, sem óbreytanleg séu. Það er einmitt maðurinn-einstakling- urinn, sem lagar umhverfið að vild sinni og getu, nema þá ef vera skyldi „massamennið”! Mér er engin iaunung á, að hafa ömun á tilkomu slíkra og má hver lá, sem vill. Lánakröfur og stjórn- mála- ástandið nú. Þvi miður, fyrir Oifar Braga- son, hafi hann ætlaö að koma einhverju höggi á mig og mina lika, vegna stjórnmálaástands- ins hér á voru landi, verð ég að hryggja hann með þvi, að það er algert vindhögg. Hvort sem mér er það ljúft eða leitt, verð ég að játa, að minn máttur er ekki slikur, að hann geri mér fært að ráða stórum hlutum i þvi. Þegar það svo bætist við, að ég hefi reynt að verja þvi, sem ég hefi af að má, til þess að deila á núverandi ástand, verður öll „fllósófia” hans að hjáleitari. En einmitt vegna þess, að ég sé lánamál námsmanna i samhengi við almenn lifskjör fólksins, verður mér það fyrir að benda á kröfuhörku þess, að heimta tii sin stærri hlut en öðr- um er ætlaður. Ef það er félags- hyggja, að gefa skit i hin al- mennu lifkjör fóiksins á þessu landi, aðeins ef námsmenn geti komið vilja sinum og kröfum fram, verð ég að játa, að ég hefi þá misskilið hugtakið! Þið kalliö ykkur menntafólk. Það er stórt orð Hákot. Gæti nú ekki skeð, að einhverjum dytti i hug að lita á hvert er hið æva- forna inntak þess, að vera menntur, nú menntaður? I reynd er það nú ekki annaö en það, sem tengt er við hugtakið að vera maður. Svo einfalt er nú það. Auðvitað má fara ýmsar leið- ir að þvi marki, og þar er lær- dómsleiðin ein. En svo bezt gagnar hún, að hún næri jafn- framt manndóm og mannslund og lyfti fólki þannig á hærra stig. Mistakist þaö hinsvegar, kann Iærdómshraflið aö sitja eftir, en aldrei verður gerður silkipoki úr asnaeyrum. Það er einlæg von min, að sem fæstir námsmanna á erlendri grund séu og hafi verið riðnir við leiðinlegar fréttir, sem þaðan hafa borizt. Óeirðir við sendiráð landsins og niöstangabrask bera ekki hlutaðeigendum fag- urt vitni. En þvi miður er fólki oft lausara i munni þaö, sem I HREINSKILNI SAGT misjafnt er en hitt, sem er lof- legt. Islenzkt æskufólk er ekki fyrst nú um þessar mundir að leggja á námsbrattann. Margir hafa áður klifið þritugan hamarinn i þvi skyni og mannast af, þó ýmsum hafi fatazt. Allar góðar óskir fylgja þeim, sem nýta áraunina, til þess að láta sér vaxa ásmegin. Við h ina, sem kunna aö hafa þá skoöun, að lærdómstitlar einir séu eftir- sóttasta markið, hvernig sem þeir eru fengnir, vildi ég segja þetta, af þvi mér er sanngirni eðlislæg, þó ég harðneiti að gera sattmála við það, sem ég álit rangt. Gangið þið ykkar götur I friði. En það er trúa min, að sá timi eigi eftir aö koma, að þið finnið að lif og lærdómur er ekki ætið samstiga. Þá kynni svo að fara, að ykkur óraði fyrir þvi, að jafn- vel hinir lærðustu menn, sem skortir manndóminn, eiga ó- endanlega mikið ólært. Oddur A. Sigurjónsson

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.