Alþýðublaðið - 10.11.1976, Blaðsíða 3

blaðfð1' AAiövikudagur 70. nóvember 1976
VERKALÝOSMÁL 3
Reyna að forða starfsmönnum frá
að þrúgast undir ofurvaldi vélanna
Volvoverksmiðjurnar hafa nú brugðið á það ráð, að
koma upp nýju kerfi í einni verksmiðju sinni í Kalmar.
Flestum verður á að hugsa, þegar þeir heyra talað um
bílaverksmiðjur, að hér sé raðað upp fólki með ákveðnu
millibili, þar sem hver og einn framkvæmir nokkur
handtök, þegar færibandið flytur verkefnið til hans.
Þetta sama endurtaki sig svo allan þann tíma, sem hver
maður er starfandi.
Engum blandast hugur um það, að minnsta kosti ekki
hér á landi, að þessi verkháttur er í hæsta lagi ákaf lega
andlaus, þó því sé auðvitað ekki að neita, að menn geta
náð hreint ótrúlegum afköstum á þennan hátt.
En eins og maðurinn lifir ekki
af einu saman brauði, hefur það
komið i ljós, að sliku
verkháttur, sem hér er að ofan
getið, er ótrúlega lýjandi, og þótti
engum mikið.
Markmiðiö með þessari nýju
verksmiðju Volvo i Kalmar er að
bæta verulega úr, bæði þeirri ein-
angrun, sem hver starfsmaður er
raunverulega i meðan á verkinu
stendur, og ekki siður hitt, að
foröa mönnum frá, að skrúfa all-
an daginn samskonar skrúfu!
Það hefur þvi orðið að ráði, að
mynda smá starfshópa um nokk-
ur mismunandi handtök, þar sem
menn geta skipzt á um verkin.
Hér eiga menn þess kost að
blanda dálitið geði saman og
einnig að lita augnablik upp frá
verki án þess komi að sök.
Gera þurfti talsverðar skipu-
lagsbreytingar frá hinu hefð-
bundna færibandasniði, til þess
að koma þessu i framkvæmd. I
stað þess að menn standi kyrrir
og biði eftir aö sinni verkefninu,
sem að berst, er vinnuhópurinn
látinn vera á hreyfanlegum pöll-
um og verkefnin eru drjúgum
lengur i hans höndum en meðan
einn og einn sinnti sinu sérstaka
verki.
Sagt frá at-
hyglisverðri
tilraun sænsku
Volvo-
verksmiðjanna
Heppilegast hefur reynzt, að
hafa 15-20 manna hópa, og helzt af
öllu af blönduðum kynjum. Þó
telja menn að ekki sé vert aö hafa
aðeins eina dömu, heldur verði
þær að vera minnst 2, af hverju
sem það stafar. Raunin er sú, að i
starfsmannahópnum i heild eru
um 11% konur.
Forráöamenn verksmiðjanna
telja hiklaust, að með þessum
háttum uni fólk miklu glaðara við
sitt og vinnist sizt verr. Þetta er
tilraun til þess að bæja frá mann-
inum þrúgun af ofurvaldi vélanna
og leggja aðaláherzlu á gildi þess
mannlega i starfinu. Hver starfs-
hópur ber svo fulla ábyrgð á, að
Verkpallur í nýju Volvoverksmiðjunni í Kalmar.
þau verk, sem hann vinnur, séu
fyrsta flokks. Forráðamenn
segja, að þó verkbólið hafi kostað
um 10% meira en hin hefðbundnu,
telji þeir þessa tilraun hafa verið
betur gerða en ógerða, og að hún
hafi þegar sannað ágæti sitt.
Ýmsar aðrar bilaverksmiðjur
viða um lönd hafa þegar fest augu
á þessari sænsku tilraun, enda
kemur i ljós, að frávik frá vinnu
vegna veikinda eru þarna fátið,
og minni en áður tiðkaðist. Þetta
er fyrst og fremst þakkað mann-
eskjulegra umhverfi og kosti á
mannlegum samksiptum langt
fram yfir það, sem eldri kerfin
höfðu.
Það er semsé tilraun til þess að
forða manninum frá þvi að finn-
ast hann bara vera hjól i ein-
hverri ómennskri vél og i þess
stað finna til sin sem manns.
1BRENNIDEPLI
Skólinn og
samfélagið
Skólinn sem vinnustaður. A Al-
þingi Islendinga var samþykkt
þingsályktunartillaga fyrir ná-
lega 3 árum þess efnis að rann-
saka skyldi vinnuálagið i skólum
landsins og aðstöðu nemenda til
likamsræktar.
Hvað dvelur orminn langa?
Ekkert hefur heyrzt um fram-
kvæmd þessarar tillögu. Um leið
ætti að athuga vinnuaðstöðuna,
samfelldni i starfi, aðstæður til
mötuneytis og kröfur i heima-
námi.
Það er ekki minni þörf á að
rannsaka þessi mál nú en þegar
fyrrnefnd tillaga var samþykkt.
Það kæmi margt athyglisvert i
ljós ef grannt væri skoðað. Og
skyldi það ekki geta orðið ofurltil
lexia fyrir þá sem ábyrgð bera á
byggingu skólamannvirkja og
búnaðar þeirra? Areiðanlega hef-
ur vakaö fyrir löggjafanum að úr
yrði bætt ef i ljós kæmu verulegir
vankantar i atriðum þeim sem
tillagan nefnir.
Það sætir furðu hversu litil
gagnrýni kemur fram frá al-
menningi á það margs konar
sleifarlag sem viðgengizt hefur i
byggingarmálum skólanna. Ef
t.d. foreldrar væru betur bakandi
i hverfum þeim þar sem skóla-
byggingar virðast geta staðið yfir
i 10 til 20 ár hefði þróunin oröið
önnur. Og hverjir gjalda svo
þessa ástands?
Fyrst og fremst börnin. Allt
kemur þetta meira og minna nið-
ur á skólastarfinu og heimilislif-
inu.
Tvi- og þrisetnir skólar eru svo
sannarlega ekki i þágu skóla-
manna, en slikt sparar samfélag-
inu ómælkar f járhæðir i byggingu
og rekstri skóla. Hins vegar er
tvi-og þrisetningin einhver mesti
bölvaldur islenzka skóians i dag
og stendur honuni fyrir þrifum á
öllum sviðum.
Ekkert hámarksákvæði er i
grunnskólalögunum um stærð
skóla.
Það er fráleitt. Kunnur sænskur
skólamaður var spurður að þvi
hvað þeir gerðu ef nemendafjöldi
i hverfinu væri umfram ákveöna
stærð skólans. Hann sagði:
„Þessi skóli er ætlaður fyrir til-
tekinn fjölda nemenda og það er
lagaleg skylda yfirvalda að sjá
um skólagöngu þeirra barna sem
ekki komast i hann. Það er þeirra
mál — ekki okkar.” Svo mörg
voruþau orð. Stundum hefur okk-
ur sem i skólunum vinnum við hin
erfiðustu skilyrði dottið i hug að
fara sömu leið og Sviar i þessum
efnum. Það skilst kannski nú
hvers vegna ekkert hamarks-
ákvæði er i grunnskólalögunum
um nemendafjölda.
Eru einhverjir þingmenn reiðu-
búnirtil að láta reyna á hvort slik
"breytingartillagavið lögin hlyti
náð fyrir augum þingsins?
Ef háttvirtir þingmenn þurfa á
vitneskju að halda um heppilega
hámarksstærð grunnskóla þá
ræðið málið við reynda skóla-
menn eða samtök kennara og
skólastjóra.
Það er gerðar óteljandi kröfur
til grunnskólans i lögunum um
hann, en hvorki lagasmiðunum né
alþingismönnum virðist hafa
komið til hugar að setja það
ákvæði i lögin sem var og verður
grundvallarforsenda fyrir eðli-
legri þróun og viðgangi skólans.
Nemendum skal samkvæmt
lögum hrúgað inn i skólann nán-
ast eins og fé i rétt, en litt skeytt
um innri þarfir og manneskjuleg-
ar aðstæður. Lognmollan i mál-
efnum skólanna er orðin óþol-
andi, áhugaleysi almennings yfir-
þyrmandi og skilnings- og
athafnaleysi yfirvalda slikt að i
óefni stefnir ef ekki er breytt um
stef nu.
Hér gildir ekkert minna en al-
gjör hugarfarsbreyting þings og
þjóðar, rikis og sveitarfélaga.
Einsetinn skóli er markmiöið.
Allt annað er kák. Annað
hvort er að stefna að þvi af mann-
dómi og festu eða afnema skóla-
skyldu að öðrum kosti.
Guðmundur Magnússon