Alþýðublaðið - 15.12.1976, Qupperneq 5

SEE5" AAiðvikudagur 15. desember 1976
VERKALÝÐSMAL 5
Ályktanir ASl þings
Verkafólk er varnarlaust
Kjaramála
ályktun
Alþfðusam
bandsins
Alyktanir 32. þings ASÍ, sem
haldið var i nóvember 1972, ein-
kenndust mjög af þeim miklu
kjarabótum, sem þá höfðu náðst i
heildarkjarasamningum verka-
lýðssamtakanna á næstliðnum
tveimur árum og þvi góðæri i at-
vinnumálum, sem þá rikti, en að
öðrum þræði af þvi að ótryggar
framtiðarhorfur ollu nokkrum
áhyggjum, m.a. að þvi er varðaði
viðskiptakjör þjóðarinnar og
ástand fiskistofnanna. 1 kjara
og atvinnumálaályktun þingsins
var þannig lögð áherzla á að um
sinn bæri að leggja kapp á að
treysta stöðuna i kjaramálum og
vernda þann árangur, sem náðst
hafði, en til lengri tima á það að
ná jafnvægi i efnahagsmálum og
tryggja árvissar kjarabætur
launastéttanna með vitlegri for-
ystu rikisvalds og aðila vinnu-
markaðarins i efnahagsmálum
þjóðarinnar. Lögð var áherzla á
að i þeim efnum væri mikilvægt
að gæta hófs i opinberum útgjöld-
um- og skattheimtu, aðhalds i
verðlagsmálum og að tryggt yrði
virkt verðlagseftirlit. Krafizt var
heildarstjórnar i fjárfestingar-
máluni t grundvelli skipulegra
áætlanageröa. Krafizt var
lækkunar skatta á lágar og
miðlungstekjur og að skattaeftir-
lit yrði hert og skattsvik hindruð.
Þá var þvi lýst sem algjöru grund-
vallaratriði, að ekki yröi hróflað
við gerðum og gildandi kjara-
samningum verkalýðssamtak-
anna.
ísland er láglaunaland
Að liðnu 32. þinginu tókst
verkalýðshreyfingunni um sinn
að halda i horfinu i kjaramálum
og náði kaupmáttur timakaups
hámarki á fyrsta ársfjórðungi
1974 að kjarasamningum þá
gerðum. En ef að kaupmáttur sá,
sem þá var um saminn, er hins
vegar borinn saman við kaup-
mátt verkafólks á sama tima i
þeim rikjum Evrópu, sem sam-
bærileg geta talizt vegna
svipaðrar þjóðarframleiðslu á
mann, svo sem nágrannarikja
okkar margra, kemur i ljós, að
jafnvel þá var kaupmáttur tima-
kaups islenzks verkafólks minni
en þar gerðist. En á árinu 1974
urðu snögg og mikil umskipti i
þróun kjaramálanna samhliða
óhagstæðum breytingum á við-
skiptakjörum og hröðum verð-
bólguvexti. Vandamál af þessum
toga voru að visu fyrir hendi á
siðari hluta ársins 1974 og á árinu
1975, en stjórnvöld gerðu hins
vegar meira úr þeim vanda en
efni stóðu til, auk þess sem tima-
bundnum erfiðleikum atvinnu-
rekenda, eins og þeim sem hér
var við að etja, verður aldrei með
neinum siðferðilegum rétti velt
yfir á herðar launafólks, eins og
gert hefur verið. Islenzkir at-
vinnurekendur sýna margir
hverjirlitla ábyrgð i rekstri fyrir-
tækja sinna. Þegar vel gengur
hirða þeir ómældan arð út úr
rekstri þeirra og njóta þá bæði
eignarréttar sins og ranglátrar og
vilhollrar skattalöggjafar. Sé
þessu rekstrarformi viðhaldið á
annað borð, verður þó það lág-
markssiðferði jafnframt að gilda
að þeir aðilar i þjóðfélaginu, sem
vissulega njóta góðs af eignar-
rétti sinum á framleiðslutækjun-
um þegar vel árar, beri sjálfir
ábyrgð á rekstri þeirra þegar
eitthvað á móti blæs.
gagnvart verðbólgunni
Verkafólk varnarlaust
gagnvart verðbólgunni
Visitölubinding kaups var af-
numin 1974 fyrst með bráða-
birgðalögum og siðar til fram-
búðar og kjarasamningar sem
gerðir voru i ársbyrjun til tveggja
ára þar með ógildir. Verkafólk og
aðrir launþegar voru þar með
sviptir allri vernd gegn þeirri
öldu óðaverðbólgu, sem risin var
og sem hefur allan þann tima,
sem liðinn er, dunið á afkomu
vinnustéttanna.
í kjölfar afnáms verðlags-
bindingar kaupsins fylgdu siðan
stórfelldar gengisfellingar gjald-
miðilsins, skatta- og vaxta
hækkanir, sem enn hertu verð-
bólguskrúfuna og juku launa
skerðingarnar. Sé litið yfir tima-
bilið frá þvi er kjarasamningar
voru gerðir snemma árs 1974,
hefur kaupmáttur kauptaxta
sterku þingræðisvaldi, sem hefur
reynzt andstætt hagsmunum
verkalýðsstéttarinnar og sem
ekki hefur verið unnt að knýja til
raunhæfra aðgerða til að draga úr
verðbólgu og leita úrræða i þvi
sambandi, sem samræmzt hefðu
þeim markmiðum verkalýðs-
hreyfingarinnar að vernda lifs-
kjör almennings eftir fremstu
getu við rikjandi ytri aðstæður.
Þótt auðsætt sé að verkalýðs-
hreyfingin hafi orðið að láta veru-
lega undan siga i varnarbaráttu
sinni sl. tvö ár, fer þvi þó mjög
fjarri, að sú barátta hafi verið
unnin fyrir gýg. Þannig liggur
m.a. fyrir að i siðustu kjara-
samningum tókst að stöðva þá
fyrirætlun atvinnurekenda,
studda af verðlagsstefnu stjórn-
valda, sem leitt hefði til lækkunar
á launakjör verkafólks um allt að
17% á yfirstandandi ári miðað við
samræmast baráttu verkalýðs-
hreyfingarinnar á öllum þeim
sviðum þjóðmálanna, sem snerta
beina eð óbeina velferð stéttar-
innar.
I siðustu kjarasamningum
reyndi verkalýðshreyfingin að
haga baráttu sinni i samræmi við
þessi sannindi og setti þvi fram,
jafnhliða kaupkröfum sinum,
margvislegar kröfur um stjórn-
málalegar aðgerðir varðandi at-
vinnumál, utanrikisviðskipti,
rikisfjármál, verðlagsmál,
skattamál, húsnæðismál og um-
bætur á lifeyrissjóðakerfinu. Fátt
eitt af þessum kröfum náði fram
að ganga að þvi sinni, en engu að
siður er ljóst, að verkalýðs-
hreyfingin var hér á réttri braut,
sem hún verður trúlega betur við
búin að ryðja i næsta baráttulotu
sinni, þegar núgildandi kaup-
gjaldssamningar renna úr gildi.
laun mjög mikið og þó alveg sér-
staklega öll láglaun, sem nú eru
langt frá þvi að geta talizt mann-
sæmandi.
Það er grundvöllur fyrir
stórbæftum kjörum
Þingið litur svo á, að fullar
efnahagslegar forsendur séu nú
fyrir hendi, ef rétt er á málum
haldið, til þess að stórbæta al-
menn launakjör án þess að stefnt
sé i nokkurt óefni efnahag þjóðar-
innar.
I þvi sambandi bendir þingið
á,að viðskiptakjör hafa farið
hraðbatnandi að undanförnu og
að allar horfur eru á, að sú verði
þróunin, a.m.k. i næstu framtið
og ennfremur, að afkoma helztu
atvinnugreinanna er orðin-mjög
hagstæð. Auk þessa kemur svo til,
að stórauka má efnahagslegt
svigrúm til kjarabóta með að-
haldi i þeim greinum rikis-
búskaparins, sem ekki eru
nauðsynlegar m.t.t. félagslegrar
þjónustu né til að halda uppi fullri
atvinnu, með gagngerðum
breytingum á skattakerfinu, með
þvi að draga úr launamismun og
siðast en ekki sizt með þvi að
byggja fjárfestingar á áætlunum
og skipulagningu.
Með tilliti til þess að gerbreytt
efnahags- og atvinnumálastefna
er þannig grundvallarnauðsyn
samfara verulegum launa-
hækkunum telur þingið, að
kjarabaráttan á næsta ári hljóti
aðallega að beinast að eftirfar-
andi:
1. Þingið telur að lágmarkslaun
fyrir dagvinnu megi ekki vera
lægri en kr. 100.000,- á mánuði
og önnur laun hækki til sam-
ræmis við það, þannig að
launabil haldist i krónutölu.
2. Launin breytist i samræmi við
breytingar þær, sem verða á
visitölu framfærslukostnaðar á
samningstimanum, án frá-
dráttar nokkurra liða þeirrar
visitölu.
3. Fullar visitölubætur komi á
lágmarkslaunin, en sama
krónutöluupphæð á þau laun,
sem hærri eru.
4. Aðgerðum til að skapa raun-
verulegt launajafnrétti kvenna
og karla, m.a. með þvi að bæta
aðstöðu til atvinnuþátttöku.
5. Sem mestri samræmingu á
kjörum allra launþega varð-
andi orlof, vinnutima og hvers
konar réttindi, sem ekki teljast
til beins kaupgjalds.
6. Setningu nýrrar löggjafar um
vinnuvernd i samræmi við sér-
stakar tillögur þingsins um það
efni.
7. Gagngerri endurskoðun
skattakerfisins i réttlætisátt.
8. Eflingu félagslegra ibúðabygg-
inga með lánskjörum, sem
samrýmast fjárhagsgetu al-
menns verkafólks.
9. Fullri framkvæmd á þeirri
stefnu verkalýðshreyfingarinn-
ar, sem mótuð var við gerð
siðustu kjarasamninga i mál-
efnum lifeyrisþega.
Verkalýðsfélögin komi
fram sem ein heild
Þingið telur, að árangursrik
barátta fyrir bættum kjörum að
frmangreindum leiðum verði þvi
aðeins háð að verkalýðsfélögin
komi fram sem ein heild gagn-
vart atvinnurekendum og stjórn-
völdum varðandi þær megin-
kröfur, sem snerta alla félaga
verkalýðshreyfingarinnar. Und-
Framhald á bls. 10.
verkafólks innan ASl lækkað að
meðaltali um fjórðung, en á tima-
bilinu frá 1972 til 1976 um nálægt
tiunda hluta.
Þetta hefur verið stöðug
varnarbarátta
Það er ljóst, að kjarabarátta
verkalýðshreyfingarinnar frá þvi
á árinu 1974 hefur verið stöðug
varnarbarátta gegn látlausum
ti.lraunum atvinnurekenda og
rikisvaldsins til þess að draga
niður almennan kaupmátt launa
og velta öllum þunga efnahags-
legra vandamála yfir á herðar al-
þýðumanna.
í þessari varnarbaráttu hefur
verið við ramman reip að draga,
þrátt fyrir það, að samstaða inn-
an verkalýöshreyfingarinnar hef-
ur þegar á heildina er litið verið
öflug. Þróun efnahags- og kjara-
mála hefur mjög markast af
sl. ár og tryggja, eftir þvi sem
unnt er að gera með launa-
samningum, þann kaupmátt sem
fyrir var. En það er til marks um
við hvað hefur verið að etja, að til
þess að ná þessum samningum,
þurfti nær hálfsmánaðar allsherj-
arverkfall, hið viðtækasta i sögu
islenzkrar verkalýöshreyfingar.
Faglegar og stjórnmála-
legar aögerðir.
Dýrkeypt reynsla af varnar-
baráttu siðustu ára staðfestir
greinilegar en nokkru sinni fyrr
þá vissu, að kaupgjaldsbarátta er
siður en svo einhlit til þess að
tryggja hagsmuni verkalýðsstétt-
arinnar, þótt hún sé i þvi efni
grundvallarnauösyn. Eigi kaup-
gjaldsbarátta að svara tilgangi
sinum, verður hún að tengjast og
Tímabili varnarbráttu lok-
ið
33. þing Alþýðusambands Is-
lands lýsir yfir þvi, að nú sé lokið
þvi timabili varnarbarátto i
kjaramálum, sem staðið hefur nú
i rösklega tvö ár. Þingið telur nú
svo komið launamálum verka-
fólks, að með engu móti verði
lengurþolað, ef ekki á að verða af
varanlegur háski fyrir alla al-
þýðu manna og þjóðina i heild.
Staðreynd er, að laun verka-
fólks eru nú orðin ein hin allra
lægstu i Vestur-Evrópu og vinnu-
timi jafnframt lengri en þar
þekkist. Þetta skapar ekki aðeins
nauðþeim sem þola verða, heldur
einnig geigvænlegar hættur fyrir
þjóðfélagið allt.
Það er álit þingsins, að þegar i
næstu kjarasamningum sé
óhjákvæmilegt að hækka verka-