Alþýðublaðið - 20.10.1979, Blaðsíða 1

alþýðu
blaöið «
Laugardagur 20. okt. 1979, 158. tbl. 60. árg.
Eiður Guðnason:
VARÐHUNDAR
VERÐBÓLGUNNAR
Alþýftubandalagiö valdi sér
þaö hlutverk I rikisstjórninni
sálugu aö standa vörö um verö-
bóiguna. Þetta á sér þá skýr-
ingu, aö Alþýöubandala giö
heldur þvi fram meö stefnu
skini, aö veröbólga sé verka-
fólki til góös.
Alþýðubandalagiö stóö vörö
um verðbólguna i rikisstjórn
Ólafs Jóhannessonarmeð þvi að
beita sér af alefli gegn öllum
skynsamlegum tillögum i efna-
hagsmálum. t rikisstjórninni
beitti Alþýðubandalagiö sér fyr-
ir aukinni þenslu á öllum svið-
um, þegar til þurfti aö koma að-
hald og jafnvægi. Alþýðubanda-
lagiö beittisér fyrir aukinni
skuldasöfnun erlendis, þegar
stefnan hefði átt að vera sii, að
takmarka erlendar lántökur.
Alþýðubandalagið beitti sér fyr-
ir aukinni skuldasöfnun við
Seðlabankann (aukinni seðla-
prentun), þegar stefnan hefði
átt að vera sú að draga úr
peningamagni i umferð.
Millistykkið i
rikisstjórninni
Millistykkið i rikisstjórninni
var svo Framsóknarfloldiurinn,
sem sjaldnast vissi I hvora löpp-
ina hann átti að stiga og hallaö-
ist i stefnuleysi sinu ýmist að
Alþýðubandalagi eöa Alþýðu-
flokki, reikull sem rótlaust þang
i ólgusjó efnahagsmálanna. En
þaö mega Framsóknarmenn
eiga, að ýmislegt er bitastætt i
þeim tillögum, sem þeir lögðu
að siðustu fram i efnahags-
málum. Enda engin furða,
þegar við athugun kemur i ljós,
að það sem ekki er tekiö beint
upp út tillögum Alþýöuflokksins
frá þvl I fyrra, er að þeirra eigin
sögn fengið að láni hjá norskum
jafnaðarmönnum!
Það er sem sé sitt af hverju
skynsamlegt I þeim tillögum,
enda lýstu Alþýðubandalags-
menn strax yfir, að á þær gætu
þeir aldrei fallist i þeirri mynd,
er þær voru lagöar fram.
Tvöfeldni
Það er þess vegna borin von,
að þessar tillögur hefðu með
nokkrum hætti náð fram að
ganga i rikisstjórninni. Alþýöu-
bandalagið hefði aldrei sam-
þykkt þær, nema eyðileggja þær
um leið.
Furðulegur er sá málflutn-
ingur fyrrverandi samstarfs-
flokka Alþýðuflokksins I rikis-
stjórn, að þar hafi nánast ekki
verið ágreiningur um eitt eða
neitt. Þann smávægilega
ágreining, sem heföi verið um
fjárlögin, lánsfjáráætlun, þjóö-
hagsáætlun og heildarstefnuna i
efnahagsmálum, hefði auðveld-
lega mátt jafna, — segja þeir
núna.
Að halda þvi fram þessa dag-
ana, aö samkomulagiö i rikis-
stjórninni hafi verið ágreining-
laust, er einsog að halda þvi
fram, að fólk hafi ekki lesið
blöö ieða fylgst með fréttum
undanfarna þrettán mánuði.
Þeir höföu þó ekki fyrr sleppt
orðinu um að allt væri i ljúfa löð
hjá þessum þremur flokkum, en
Hjörleifur Guttormsson, iðnað-
arráðherra boðaði i snarhasti
fulltrúa allra fjölmiðla á sinn
fund, og skýrði þungorður frá
þvi, að fjármálaráðherra heföi
gert upptækar I rikissjóði tekjur
af „sérstöku timabundnu aðlög-
unargjaldi” á innfluttar iðnað-
arvörur, — tekjur sem lögum
samkvæmt átti að verja til
„sérstakra iönþróunaraögeröa,
samkvæmt nánari ákvörðun
rikisstjórnar að fengnum tillög-
um iðnaðarráðherra”, eins og
segir orðrétt I 7. gr. laga frá 22.
mai 1979.
„Sjentilmaður” að
austan
Hjörleifur Guttormsson er
Framhald á 6. siðu.
Landsvirkjunarsamningurinn:
„AÐ FELLA SAMNINGINN Á ÞESSU
TEL ÉG ALGERLEGA ðVERJANDI”
segir Björgvin Guðmundsson, sem telur málið kunna að hafa alvarlegarafleiðingar
Svo sem komið hefur fram var
Landsvirkjunarsamningurinn
fetldur á jöfnum atkvæöum i
Borgarstjórn. — Sjö greiddu at-
kvæði með og sjö á móti. Annar
fulltrúi Alþýðuflokksins, Sjöfn
Sigurbjörnsdóttir, tók ekki af-
stöðu til sameiginlegrar Lands-
virkjunar.
Alþýöublaöiö spurði Björgvin
Guömundsson borgarfulltrúa
hvort þessi málalok væru i anda
stefnu Alþýðuflokksins. Björgvin
kvað Landsvirkjunarsamninginn
algerlega hafa verið i samræmi
viö stefnu Alþýðuflokksins I raf-
orkumálum. Bæði á flokksþing-
um og I flokksstjórn hafi það ver-
iö samþykkt að meginorku-
vinnsla landsmanna skyldi vera á
einni hendi: „Þessi samningur
sem felldur var I borgarstjórn er
alveg I samræmi við þá stefnu”,
sagði Björgvin
Kröfluakvæðið var
öruggt
Hann bætti þvi við að þar hefði
verið gert ráð fyrir að
Landsvirkjun fengi einkarétt á
virkjunum um allt land. 1 honum
heföi og verið ráðgert að sameina
öll stærstu orkuvinnslufyrirtæki
landsins, og i þessum áfanga að
sameinuö yröu tvö stærstu orku-
vinnslufyrirtækin, þ.e. Lands-
virkjun og Laxárvirkjun.
Blaðið bar undir Björgvin þau
ummæli andstæðinga samnings-
Bessastaðaárvirkjun í brennidepli
RANNSðKN SK0HT1R
OG FJÁRLAGAHEIMILD
Sem kunnugt er hefur Bragi
Sigurjónsson iðnaðarráðherra
afturkallað þá ákvörðun forvera
sins, Hjörleifs Guttormssonar
að ráðist skuli I virkjun Bessa-
staðaár. Akvörðun sina byggir
Bragi m.a. á að Hjörleifur hafi
farið djarflega með heimildar-
ákvæði laga og aö hann yfirfæri
heimildarlög um Bessastaöaár-
virkjun á annað tilbrigöi sem
ekki er heimild fyrir, þ.e.
Fljótsdalsvirkjun.
Akvöröun slna um virkjun
Bessastaðaar sem fyrsta hluta
Fljótsdalsvirkjunar kveðst
Hjörleifur hafa byggt á áliti
starfshóps. En sá starfshópur
sem Hjörleifur vitnar til skilaði
engu áliti. Hópurinn skilaði
framvinduskýrslu sem er allt
annað en álit.
Kostulegast við ákvörÞun
Hjörleifs er að hann tekur
ákvörðun um fyrsta hluta
virkjunar sem aldrei hefur
verið samþykkt, og engin
heimild liggur fyrir um, þ.e.
Fljótsdalsvirkjunar.
Engin fjárlagaheimild
Hjörleifur vitnar til þess.aö i
fjárfestingar- og lánsfjáráætlun
fyrir 1979 sé gert ráö fyrir
þessu. Hér mun hann eiga við
600 þúsund krónur sem búiö er
aö ráðstafa þegar.
Þá segir I bréfi fyrrverandi
iðnaðarráöherra, aö I frum-
varpi til fjárlaga 1980 sé .
áformuð lántaka að upphæð
1.550 Mkr. til virkjunarinnar.
Hér er um að ræöa einkafrum-
varp Tómasar Árnasonar, sem
engin samþykkt hefur veriö
gerð um frá Alþingi. Þvi má
bæta við, aö þessi ákvöröun
hefði auöveldlega mátt biða
fjárlaga enda ekkert hægt aö
aöhafast þar eystra á þessum
tlma.
Vantar heimild fyrir
268 Mw
Til að valda ekki misskilningi
vill Alþýöublaðið taka þaö fram
að heimild er fyrir 32Mw
Bessastaðaárvirkjun. En Hjör-
leifur var að gefa út leyfi fyrir
300 Mw Fljótsdalsvirkjun. En
hann hefur ekkert umboð til að
taka ákvörðun um virkjun sem
Alþingi hefur ekki samþykkt.
1 bréfi Orkustofnunar segir,
aðrannsdknir á Fljótsdalsvirkj-
un séu allt of skammt á veg
komnar til þess að taka á þessu
stigi ákvörðun um virkjunina.
Ennfremur má geta þess, aö
sérfróðir menn telja ákvörðun
Hjörleifs yfirsjón á þessu stigi.
Rannsóknum ólokið
1 lokaniðurstöðu framvindu-
skýrslu starfshópsins, sem
Hjörleifur kýs aö nefiia álit
kemur akkurat ekkert fram,
sem rökstyður þessa ákvörðun.
Þar segir, aö verið sé að vinna
að samanburöi á þremur
meginkostum á næstu virkjun
eftir Hrauneyjafossi. þ.e.
Blönduvirkjun, Búðarhálsvirkj-
un og Fljótsdalsvirkjun. Hér er
þvi aöeins tekið fram að þessir
þri'r möguleikar séu i athugun.
Segir að „vonast sétilað i næsta
mánuði” geti legið fyrir saman-
buröur á þessum þremur kost-
um. 1 skýrslunni kemur þvi ekk-
ert „álit” fram, einungis vanga-
veltur um möguleikana. Til
upplýsingar fyrir lesendur segir
m.a. I samanburöi á Fljótsdais-
virkjun og Blöndu: „Þegar á
heildina er litið virðist á þessu
stigi máls ekki óliklegt að
kostnaöarhagkvæmni þessara
tveggja virkjana komi svipaö
út.” Það væri þvi fróðlegt aö
vita hvernigHjörleifi tókst að fá
út úr þessari skýrslu forsendur
fyrir ákvörðun sinni. En sem
menn vita notar hann skýrsluna
sem rök.
Ákvörðun fyrst —
skýrsla svo
Siðast en ekki sist er rétt aö
geta þess aö Hjörleifur Gutt-
ormsson tók þessa ákvöröun
sina þann 11. október s.l. eöa
sama dag og Ólafur Jóhannes-
son baðst lausnar fyrir sig og
ráöuneyti sitt. Hinsvegar er
framvinduskýslan dagsett til
iönaöarráöherra þann 12. októ-
ber, eöa degi slöar en ráöherra
tók ákvöröun sina. Samkvæmt
þessu hefur Hjörleifi legiö mjög
á. Þaö verður aö teljast vafa-
samt athæfi að taka ákvörðun
sem þessa, án fenginnar skýrslu
um máliö. -G.Sv.
Til umhugsunar
Samstaða þriggja flokka
um landsvirkjunarmálið
Úrslit atkvæöagreiöslunnar
um Landsvirkjunarmáliö i
borgarstjórn á fimmtudags-
kvöldiö koma mönnum á óvart.
Hérerum aö ræða mál.sem all-
ir flokkarnir er standa aö borg-
arstjórnarmeirihlutanum hafa
veriösammála um, jafnt á þingi
sem i borgarmálaráöum flokk-
anna.
Fyrirvari um
Kröflu tryggður
Útvikkun Landsvirkjunar
hefur af fiestum verið talið eðli-
legt spor i þróun fyrirtækisins
og i orkumálum þjóöarinnar.
Reyndar lýsti Sjöfn Sigur-
björnsdóttir borgarfulltrúi þvi
yfir á borgarstjórnarfundinum,
að hún væri samþykk stækkun
fyrirtækisins eins og gert væri
ráö fyrir. Andmæli Sjafnar
byggðust á þvi, að i fyrsta lagi
vildu hún ekki að minnst væri á
Kröflu í nýjum sameignar-
samningi, en þar eru ákvæöi
um, að Landsvirkjun sé heimilt
að yfirtaka Kröfluvirkjun með
nánar tilteknum skilyrðum, ef
allir eignaraðilar samþykki
þaö.
Stjórnaraðild
Reykvikinga
Sjöfn féll þó frá þessu á
fimmtudagskvöldið, en bar þess
i stað f ram tillögu um breytingu
á sameignarsamningnum á þá
lund, að stjórnarmenn skyldu
vera 13. Færði hún þau rök fyrir
tillögu sinni, aö meö þvi yrði
stjórnarhlutdeild Reykvikinga
meira I samræmi viö eignar-
hlutdeild þeirra i fyrirtækinu.
Tillaga Sjafnar hlaut ekki næg-
an stuðning. Benda margir
borgarfulltrúar á það, að ekki
værihægt að samþykkja slikar
breytingartillögur af einum
samningsaðila án þess að samn-
ingaviðræður færu af stað á ný j-
an leik milli Reykvikinga, Ak-
ureyringa og fulltrúa rikisins.
Auk þess hafi áhrif Reykvikinga
I stjórninni verið nægilega
tryggðmeð auknu vægi atkvæða
i ákvörðunum um ákveðin at-
riði, svosem um nýjar virkjanir
o.fl.
Orkuöflun á
einni hendi
Með sameignarsamningi
þeim sem borgarstjórnin felldi,
hafði veriðreyntaö aðlaga aðild
Laxárvirkjunar áð Landsvirkj-
un nýjum aöstæöum i orkumál-
um þjóðarinnar, með þvi er átt
við tilvist byggöalinanna og
virkjunaráform I stórám utan
Suðurlands. Eins og kunnugt er,
eru helztu virkjunarréttindi
Landsvirkjunar nú bundin við
Þjórsá r-Tungnársv æðið.
Fulltrúum
Reykjavikur fækkar
Afgreiöslan I borgarstjórn
breytir ekki þvi, að skv. núgild-
andi lögum um Landsvirkjun
eiga eigendur Laxárvirkjunar
einhliöa rétt til þess að ákveða,
að Laxárvirkjun sameinist
Landsvirkjun. Akureyrarbær
hefur þegar óskað eftir slfkri
sameiningu. Fyrrverandi iðn-
aðarráðherra fól einnig fulltrú-
um rikisins i stjórn Laxárvirkj-
unar aö taka undir þá ósk og
mun ekki hafa þurft málaum-
leitan ráðherra til. Við samein-
ingu Laxárvirkjunar við Lands-
virkjun skulu borg og riki, skv.
núgildandi lögum, skipa sjö
menn I stjórn fyrirtækisins, I
hlutfalli viö eignarhlutdeild, þó
þannig, að allir aðilar eigi
a.m.k. einn mann i stjórn þess.
Sameiginleg stefna
þriggja flokka
Fulltrúum Reykjavikurborg-
ar i stjórn Landsvirkjunar
fækkar þvi um einn. Gera verð-
ur ráð fyrir, að Laxárvirkjun
sameinist nú Landsvirkjun i
samræmi við ákvæði núgildandi
laga. Er liklegast að sú samein-
ing eigi sér stað um næstu ára-
mót. Akvörðun um þetta atriði
er I hödnum núverandi iðnaðar-
ráðherra, en um hana er veru-
leg samstaða meðal stjórn-
málaflokkanna. Reikna verður
meö þvi, að ákvörðunin njóti yf-
irgnæfandi stuðnings innan
Framsóknarflokks, Alþýöu-
bandalags og Alþýðuflokks, og
verulegs stuðnings innan Sjálf-
stæðisflokksins. Akvörðunin
væri ekki heldur brot á sam-
komulaginu um hlutleysi Sjálf-
stæöisflokksins gagnvart minni-
hlutastjórn Alþýöuflokksins.
Hér er ekki um „stefnumark-
andi nýmæli i löggjöf að ræöa,
heldur framkvæmd á löggjöf,
sem sett var fyrir forgöngu iðn-
aðarráöherra Sjálfstæöisflokks-
ins.
Atkvæða virkj un
Akröföunin, sem fráfarandi
iönaðarráðherra tók á siðustu
minútum ráöherradóms sins
um virkjun Bessastaðaár, er
núverandi iönaðarráöherra hef-
ur nú leikiö i biöstööu, er
kannski skýrasta dæmið um
nauðsyn þess, að virkjunarmál
landsmanna komist i hendur
eins raforkuöflunarfyrirtækis.
ákvörbunin var byggð á ókom-
inni niðurstöðu visindamanna,
sem reyndar segir ekkert um
það, að virkjunin sé hagstæðari
virkjunarkostur en aðrir val-
kostir, sem til greina koma.
Ráðherrannvarhins vegar að
fara i framboð og þurfti að
svara ýmsum spurningum um
virkjunarmál i kjördæmi sinu,
sem leitt gátu i ljós misræmi
milli afstööu hans fyrir siöustu
kosningar ogafstöðu hans, sem
ráðherra. Þvi var hin fljót-
færnislega ákvörðun tekin. Meö
þeim drögum aö sameignar-
samningi, sem borgarstjotnin
felldi, átti að koma I veg fyrir,
að slikir hlutir gætu gerzt. Þess
vegna verður að taka lögin um
Landsvirkjun til endurskoöun-
ar, fljótlega eftir að sameining
Laxá- og Landsvirkjunar hefur
farið fram.