Alþýðublaðið - 14.12.1979, Blaðsíða 19

SSSS' JÓLABLAÐ 19
Texti: Árid 1977
nokkur ár var Sartre alveg
blankur og þá naut hann góös af
minum peningum. Þetta er
ekkert mál — mitt fé er hans og
hans mitt, yfir það er ekkert
bókhald til. Ég geri það sem ég vil
með mitt og hann sömuleiðis viö
sitt, en i raun og veru er þetta
einn og sami sjóöurinn.
Snýkjulff
AS: Mig iangar að koma aftur
inn á spurninguna um að búa
saman eða búa ekki saman. t
raun og veru er sú leið, sem þiö
hafið valið, aðeins opin fólki með
fjárhagsleg forréttindi, ekki satt?
JPS: Þetta er, held ég, rétt.
SdB: Við vorum nú ekki rik,
þegar við byrjuðum, en þó
höfðum við kennaralaunin okkar
og höfðum efni á litlu hótelher-
bergi hvort. Þetta hefði auövitað
ekki verið hægt, hefðum viö haft
lágar tekjur. En hugmyndin um
að búa ekki saman kom til af þvi,
að hvorugt okkar hafði löngun til
að íþyngja sér með heimilishaldi,
þvi uröum við að búa á hótelum.
Ég gat alls ekki hugsað mér að
hafa ibúð á mlnum snærum. í þá
daga vildum við ekki bara ekki
búa saman, við vildum alls ekki
búa!
AS: en þið hafið oft búið á sama
hótelinu?
SdB: Já Já. M.a.s. mjög oft,
reyndar oftast, stundum sitt á
hvorri hæðinni, stundum á sama
gangi. En samt sem áöur vorum
við alltaf frjáls ferða okkar.
AS: 1 nánu sambandi hlýtur
maður að hafa mikil áhrif hvort á
annað. Gætuö þið sagt mér, i
hverju þau áhrif eru fólgin hjá
ykkur?
JPS: A öllum sviðum.
SdB: Ég myndi ekki vilja tala um
áhrif, heldur jafnvel nokkurs
konar snýkjulif.
JPS: Má vera. 1 mörgum
málefnum og þá á ég ekki aðeins
við bókmenntalegs eðlis, höfum
við hugleitt i sameiningu og
komizt samanað ákvörðunum.
SdB: Einmitt þetta kalla ég
snýkjulif. Akvarðanir eru teknar i
sameiningu, hugsanir þróast
saman. Sartre hefur haft áhrif á
mig á sumum sviðum t.d. i
heimspeki, ég aöhyllist hans
heimspeki. A öðrum sviðum hafa
min áhrif orðið ofan á, t.d. hvað
varðar lifsmáta okkar. Og
ferðamátinn. Þannig dró ég
Sartre með mér i ferðalög, sem
við höfðum alls ekki efni á, fékk
hann til að ganga meira, sofa
undir berum himni...
AS: Og þér Sartre, þér hafið látið
það gott heita?
JPS: Ég bara gerði það sem hún
fór fram á.
SdB: O, hann kann nú að koma
sér undan, þegar hann vill og
hann hefur alveg sérstakar
aðferðir til þess. En oftast lætur
hann þó undan.
En má ég bæta við einu i
sambandi við áhrif — og það er sá
siður okkar að lesa allt sem við
skrifum fyrir hvort annað. Sartre
hefur gagnrýnt allt sem ég hef
gert og ég allt sem hann hefur
gert. Oft erum við alls ekki
sammála. Hann hefur stundum
sagt mér að hætta viö það sem ég
er að skrifa, það sé ekki nógu
gott, eða ég ráði ekki við það. Ég
hef nú samt alltaf haldið áfram.
Og þegar við vorum að byrja að
skrifa þá sagði ég honum að láta
heimspekina eiga sig og halda sér
viö bókmenntir — hann hlustaði
nú ekki á það, guöi sé lof! Við
erum bæði sjálfstæð, þrátt fyrir
eininguna.
Hefðbundiö hlutverk kon-
unnar.
AS: Haldið þið, að þiö hafið yfir-
unnið hlutverkaskiptinguna i
sambandi ykkar, að svo miklu
leyti sem það er mögulegt?
SdB: Ég held, að ég leiki ekki hið
hefðbundna konuhlutverk i okkar
sambandi. Aðeins einu sinni svo
ég muni,það var i strlðinu, þegar
ég tók að mér aösjáum mat og
þess háttar. Sartre einfaldlega
gat það ekki, verandi karlmaður.
En ég hef verið með öðrum karl-
mönnum, sem tóku að sér hefð-
bundin störf konunnar. Einkum
einn þeirra, enda var hann allt
öðru visi aiinn upp. Hann var
svona skátatipa og tók gjarnan að
sér framkvæmda atriöin. Hann
gat sjálfur séð um heimili og ég
fór oft með honum i ipnkaupa-
leiðangra, skrældi kartöflur
o.s.frv.Ég heíd þvi ekki það sé
sambandið sem slikt, heldur eðli
Sartres sem hér gerir mun á.
Þetta er auövitað vegna uppeldis
hans, honum var ekki kennt að
vinna heimilisstörf þegar hann
var barn. Ég held hann kunni ekki
að elda annaö en spæld egg — eða
hvað?
JPS: Jú, eða eitthvaö þess háttar.
Undirgefni?
AS: Konur, sem vilja halda, að til
sé a.m.k. ein alfrelsuð kona, reka
sig stundum á setningar i
æviminningum yðar, Simone,
sem valda þeim vonbrigðum. Þér
segiö t.d. þegar þér eruö að lýsa
sambandi ykkar við Olgu: ,,Ég
var reið” eða „Mér sárnaði, en
Sartre þótti vænt um hana og ég
reyndi eins og ég gat að sjá
hlutina með hans augum. Það var
mér svoáriðandi að vera honum
einhuga”. Og ég minnist þess,
þegar þér segið frá, er Sartre
kom heim eftir striðið, þá segir
hann „Simon, nú förum við að
vinna að stjórnmálum” og þá
skrifiö þér: „Og við fórum að
vinna að stjórnmálum”.
SdB: Þetta var ekki veena þess
að ég er kona. Margir vinir minir
brugðust við á sama hátt og létu
sannfærast fyrir hans orð. Þetta
er einn af hans kostum. Hann sér
alltaf leið, ekki alltaf þá réttu
kennske, nýja möguleika, nýjar
hliðar. Ekki aðeins ég, heldur
langflestir vinir okkar fylgdu
honum eftir út á stjórnmála-
brautina. Orð hans höfðu aukin
áhrifamátt eftir að hann hafði
verið i fangabúðum nazista. Hér
er þvi varla hægt að tala um áhrif
Sartres á mig sem áhrif karls á
konuna sina.
Hvaö varðar fyrra atvikið, sem
þér minntuzt á, þá hefur það
alltaf verið mér nauðsynlegt að
skilja sjónarmiö Sartres i öllum
mikilvægum málum. Ég veit ekki
hvort yður er eins farið?
JPS: Mér er eins farið hvað yður
snertir Simone.
SdB: Og ég held ekki að þér
heföuð nokkurn timann umborið
það að við fjarlægðumst hvort
annað.
JPS: Alls ekki.
AS: Simone, i margra augum
eruð þér fylgikona Sartres, en ég
heid enginn liti á Sartre sem yöar
fylgisvein. Hefur þetta óréttlæti
haftáhrif á samband ykkar, reitt
yftur, Simone til reiði eða háð
yður?
SdB: Slikt tal hefur aldrei haft
áhrif á tengsl min við Sartre —
þetta er jú ekki honum að kenna.
Jean Paul Sartre er einn þekkt-
asti og umdeildasti heimspek-
ingur og rithöfundur, sem nú er
uppi i Frakklandi. F. I Paris
1905. Hann er upphafsmaöur
frönsku tilvistarspekinnar
(existentialism). Af heimspeki-
legum ritum hans má nefna
L’Étre et le néant (1943). Hann
hefur einnig skrifað leikrit og
skáldsögur La Nausée (1936)
og Les Chemins de la liberté,
sem kom út I þremur bindum
árin 1945, ’47 og ’49.
Ég hef fengið persónulega viður-
kenningu fyrir eigin verk og
tengst lesendum minum, einkum
konum fyrir það. Auðvitað fer það
i taugarnar á mér þegar gagn-
rýnendur skrifa aðliklegahefðiég
aldrei samið staf hefði ég ekki hitt
Sartre, eöa þá jafnvel að ég eigi
frama minn sem rithöfundur
honum að þakka — eða ég tali nú
ekki um sem lika hefur komið
fyrir, að Sartre skrifi allar
bækurnar minar fyrir mig.
AS: Og hvernig hafiö þér brugöizt
við slikum rógburði Sartre?
JPS: Mér þykir hann fyrst og
fremst hlægilegur. Ég hef aldrei
mótmælt honum, þetta eru nú
bara kjaftasögur sem enginn
fótur er fyrir. Persónulega er mér
alveg sama. Ekki vegna þess að
ég er karl. sem er svo sannfærður
um karimennsku sina, heldur
vegna þess að svona lagað skiptir
ekki máli, bara uppspuni. Og á
milli okkar Simone hefur aldrei
fyrirfundizt hræösla eða
tortryggni.
Ms þýddi úr Kursbuch, April 1974
Simone de Beauvoir. F. i Paris
árið 1908. Tók próf i heimspeki
frá Sorbonne-háskólanum 1929.
Asamt Sartre einn af frum-
kvöðlum tilvistarspekinnar.
Helstu skáldsögur hennar eru:
L’Invitée (1943), Le Sang des
autres (1945), Les Mandarins
(1954). Af öðrum bókum má
nefna Le Deuxiéme Sex (1949),
um konuna frá sjónarhóli sagn-
fræfti, náttúrufræði, félagsfræði,
sálfræöi og goðsögunnar. Sjálfs-
ævisaga hefur komið út I fjórum
bindum.
Allftestar bækur þeirra
beggja eru fáanlegar i enskum
og dönskum þýðingum.