Alþýðublaðið - 12.09.1981, Blaðsíða 8

8
Laugardagur 12. september 1981
Orkukreppan hefur víða komið við/ og fáir/ sem
ekki hafa kynnsthenni af eigin raun. Við hér heima
á íslandi höfum fengið að kenna á henni óþyrmi-
lega, þó við framieiðum mikla orku sjálfir. Þar
sem olíulindir heimsins eru augljóslega takmark-
aðar, og eyðast því hraðar, sem af þeim er tekið, er
engin lausn á orkukreppunni, önnur en að spara
orku, og leita nýrra orkulinda. I greininni hér á
eftir, er gerð grein fyrir því, hvernig f jögur ólík
lönd hafa brugðist við orkukreppunni. Löndin eru
Astralía, Austurríki, Nýja-Sjáland og Noregur. Sum
þessara landa framleiða gnægð af orku, en önnur
minna, og jafnvel mjög lítið. Það er því fróðlegt að
skoða, til hvaða aðgerða er gripið á hverjum stað,
þegar stjórnvöld standa frammi fyrir vandanum.
Talift er aö oliuframleiðsia Norðmanna geti vaxið mun hraðar, en menn hafa hingað til ætlað, vegna
þess, að sifellt finnast nýjar og auðugar lindir. Hér má sjá einn oliuborpail i Statfjordsvæðinu I Norður-
sjó.
ORKUKREPPAN OG OLIAN
— sparnaðaraðgerðir í
fjórum löndum
Ástralia
Astralia er eitt fárra aðiklar-
rikja Alþjóða orkumálastofnun-
arinnar, sem flytur út orku. Hins-
vegar framleiða Astraliubúar að-
eins sem svarar 70% af olíunotk-
un sinni, og það hlutfall er minnk-
andi. Þessvegna er það eitthelsta
markmið ástraiskra orkusparn-
aðaraðgerða, að draga úr notkun
á oliu. Aðalaðferðin, sem notuð
er, er sú, að hækka verð á allri
oliu, einnig heimaframleiddri,
svo hiín verði jafndýr innfluttri.
Þar er miðað viö oliuverð frá
Saudi Arabiu.
Sparnaður
Meir en heimingur af oliu-
neyslu Ástrallubúa, er I sam-
Oifuvinnslusvæðið i Norðursjó.
göngum. Að vísu hefur bensin-
verðhækkaðumhelming frá 1978
til 1980, en skattar á bensín eru
lágir, og bensinverð i Astraliu
óvenju lágt, um helmingi lægra
en almennt i'Evrópu. Settar hafá
veriö fram kröfur, um lágmarks
nýtingu eldsneytis,(10,2 litrar á
hundraðið), en framleiðendur
ráða hvort þeir fara eftir þeim
eða ekki, þar sem staðall þessi
hefur ekkert lagagildi. Þá hefur
veisteríittað beina ferðum fólks
meir yfir á almannavagnakerfi,
þar sem það er bæöi litið og veik-
buröa. Engu að siður hefur rikis-
stjórnin veitt almannavagnakerf-
inu styrki siðan 1973. Meöal
sparnaðaraðgerða sem iagðar
hafa veriö til, má nefna þyngri
skatta á bensin, auknar kröfur
um góóa orKunytmgu, og skattar
á bifvélar, eftir stærð þeirra.
Notkun oliu i iönaði er til þess
aö gera li'til I Astraliu, miðaö við
ýmis önnur lönd en engu að siður
erleitast við að minnka þá notkun
einnig. Verðlaun eru veitt fyrir-
tækjum, sem tekst vel til i oliu-
sparnaði, og skattaivilnanir einn-
ig, ef fyrirtækin vilja breyta
verksmiðjum sinum og taka upp
framleiðsluhætti, sem ekki krefj-
ast ollubrennslu. Aðeins 6% oliu-
neyslu fer til heimilisnota, en
engu að siður er leitast við að
spara þar lika. Ástraliubiiar
framleiða aðeins litinn hluta raf-
orku sinnar með oliu, (þeir nota
aðallega kol) svo þar er litiö svig-
rúm til orkusparnaðar.
Orkulindir
Helsta orkulind Ástraliubúa, er
kol, en kolabrennsla framleiðir
70% af raforku iandsins. BUist er
við að kolaframleiðsla muni auk-
ast um meiren helming á þessum
áratug. Nú þegar er Astralia
þriðji öflugasti framleiðandi
heimsins af kolum, næst á eftir
Bandarikjunum og Póllandi. Það
er ekki gert ráð fyrir þvi, að f jár-
festing i kolaframleiðslu verði
nokkuð heft, og talið er vist, að
eftirspurn eftir kolum til Utflutn-
ings, muni aukast mjög. Ekki er
óttast, að fjármagnsskortur muni
há kolaframleiöslu, þar sem mik-
ið erlent f jármagn er þegar bund-
ið I þeirri grein f Astraliu og búist
við að framboð á f jármagni verði
meina.þegar fram liöa stundir.
Samkvæmt lögum, mega erlend
fyrirtæki I Astraliu ekki eiga
meirihluta I áströlskum fyrir-
tækjum, heldur verður meirihluti
ætið að vera I höndum Astraliu-
búa.
En þó erlent fjármagn sé ekki
skorið viö nögl, getur reynst erfitt
aö fá hæft og vel þjálfað vinnuafl
til framleiðslunnar, og eru fyrir-
hugaðar aðgerðir tilað tryggja að
það vandamál verði leysanlegt,
þegar þar að kemur.
Astraliubúar vinna sjálfir um
tvo þriðju þess magns af oliu og
gasi, sem þeir þurfa, en talið er
að þeirra eigið framlag muni
detta niður i 40% innan skamms,
ef ekki finnast nýjar lindir, eða
tekst að framleiða einhverskonar
annarskonar eldsneyti innan
skamms. Stjörnvöld bjóða upp á
myndarlega styrki til oliuleitar,
en ekki er taliö að slikt verði m jög
árangursrfkt. Astrallubúar eru
hinsvegar sjálfum sérnógir með
jarögas, en það er ekki flutt út.
Leitað nýjum lindum gengur illa
af ýmsum ástæðum, m.a. vegna
þess, að samningar, sem geröir
voru fyrir oliukreppuna, kveða á
um mjög lágt verð, miöaö við
það, sem nú gerist. Þetta hindrar
frekari leit að lindum, auk þess,
sem það hvetur til notkunar á
gasi, þar sem kol væru hentugri.
Úraniumbirgðir Astraliu eru
mjög miklar, og flytja Astraliu-
búar út um 50% framleiðslu sinn-
ar, samkvæmt samningi. Slikur
útflflutningur er undirstjórn yfir-
valda, eins og kolaútflutningur.
En {rátt fyrir mikiar birgðir
úraniums, tdja Astraliubúar það
ekki mikilvægan þátt I orkubú-
skap framtiðarinnar, vegna
stærðar kolanáma sinna.
Austurriki
Orkuneysla i Austurriki tvö-
faldaðist næstum þvi á árunum
milli 1960 og 1973, og mestur hluti
þeirrar aukningar kom frá inn-
fluttri oliu, en oliuinnflutningur
jókst fimmtánfalt á þessu tima-
bili. Frá þvi 1973 hefur mikill
árangur náðst I baráttunni fyrir
þvi, að spara orku, og oliu. Frá
1973 til 1979 minnkaði oliuneysla
um 2%, meðan heildarorkuþörf
jókst um 11%. Mestur hluti aukn-
ingarinnar á orkuþörfinni, varð
fyrir aukið framboð á rafoiku og
auknum innflutningi á jarðgasi.
Hátt orkuverð og orkusparandi
ráðstafanir hafa minnkað orku-
þörfina talsvert, og gert er ráð
fyrir aö enn megi ná nokkrum
árangri á þvi sviði.
Orkusparnaður
Orkuþörf iðnaðar var 36% af
heildarorkuþörf landsins 1973, en
minnkaði um 10% á timabilinu
framtil 1979, þó að heildarfram-
leiðsla ykist á sama tima um 2% á
ári. Þessi sparnaður hefur náðst,
meö sparnaðaraðgeröum, og með
þviað leggja áherslu á iðnað, sem
er siöur orkufrekur, en sá, sem
fyrirvar. Stjórnvöld hvetja fyrir-
tæki tíl sparnaðar, og veita ráð,
upplýsingar, samstarf og skatta-
Ástralfa er nú þegar þriðji stærsti kolaútflytjandi heimsins. Búist er viðaö framleiðslan geri hetur en að
tvöfaldast fyrir árið 1990, og stór hluti þeirrar aukningar mun fara til útflutnings.