Vísir - 01.03.1969, Blaðsíða 9

VÍSIR • Laugardagur 1. marz 1969.
iT JT
PERLUSTEINSVINNSLA A ISLAND
• Perlusteinn eða perlit er
eitt hinna ódýrari iðnað-
arhráefna, sem eru fólgin í
jörðu hér á landi, og nú eru
augu manna að opnast fyrir
því að nýta þetta hráefni til
atvinnu- og arðsköpunar.
Upp á síðkastið hafa fleiri
slik hráefni verið til umræðu,
m.a. til keramikframleiðslu
og basalt fyrir basaltbræðslu.
• Einar Elíasson, fram-
kvæmdastjóri Glits h.f.
hefur kynnt sér möguleika á
nýtingu perlusteins til iðnað-
arframleiðslu, og stendur i
sambandi við rannsóknastof-
ur í Tékkóslóvakíu, þar sem
perlusteinsframleiðsla stend-
ur á háu stigi.
„þannig var“, segir Einar, „að
framkvæmdastjóri / tékk-
neska keramikiðnaðarins, Zika
verkfræðingur, kom hingað til
lands á vegum Glits hf. Hann
gerði hér ýmsar ránnsóknir og
benti meöal annars á möguleika
Einar Elíasson, framkvæmda-
stjóri Glits hf.
á nýtingu perlusteinsins, og
skýrði frá því, að Tékkar væru
fúsir til að miöla öðrum af
reynslu sinni á því sviði.
Við vissum að sjálfsögöu áður
af perlusteininum hér á landi,
en síðan hef ég aflað mér upp-
lýsinga um ýmislegt honum við-
komandi.
Hér á landi eru perlusteins-
námur í Loðmundarfirði og í
Prestahnúk, og ef til vill finnst
hann víðar, svo sem á Snæfells
nesi og í ljósum líparítfjöllum.
Perlusteinn er glerkennt, þétt
gosberg, skylt vikri. Sé steinn-
inn malaður og hitaður upp nær
hann að þenjast út allt að tíu
sinnum. Frá perlusteini er nauð
synlegt að greina súrt gosberg,
sem ekki er hægt að vinna úr, og
engin leið að þenja út svo sem
vatnslaust líparít og þar fram
eftir götunum.
Samkvæmt hagskýrslum árið
1965 var tilkynnt um framleiðslu
18 milljón rúmmetra af
þöndum perlusteini í öllum heim
inum, en perlusteinsnámur eru
algengastar í Nýju Mexíkó, Ari-
zona, Kaliforníu, Kolorado og
Nevada í Bandaríkjunum. í
Evrópu eru helztu perlusteins-
námur á Sardiníu, í Tyrklandi,
Grikklandi, Búlgaríu, Ungverja
landi, Tékkóslóvakiu og Rúss-
landi.“
Og Einar heldur áfram og
skýrir frá því, hvemig vinnslu
perlusteins er háttað:
„A^innslu hráperlits er nauð-
T synlegt að greina f fjögur
stig: Fyrst er hráefnið grafið
úr jörðu, síðan tekur við vinnsla
á unnu perliti, og því næst fram
leiðsla á þöndu perliti, og loks
er síðasta stigið vinnsla þanins
perlits með því að öðrum efnum
er bætt í perlusteininn.
Framleiðslan fer þannig fram,
að eftir að perlusteinninn hefur
verið grafinn úr jöröu, er næsta
framleiðslustigið fólgið í þurrk
un hans, mölun og flokkun í á-
kveðnar kornastærðir.
Unninn hráperlitsand er hægt
að flytja í pappírspokum, og ef
um mikið magn er að ræða í
skipalestum ópakkaðan, eða
meö stórum flutningatækjum á
landi.
Unnið hráperlit eykur mjög
rúmtak sitt við hitun i þenslu-
ofnum. Kornastærðin er á bil-
inu frá 0—4 mm og hámarksraki
er 5%. í þensluofninum eru
korn unnins perlusteinssands
svipt vatninu. Þau þenjast út,
rúmmálið eykst. og þá breytist
perlitið í litlar lofttómar perlur
með glerkennda húð, hvíta eða
gráa á yfirborðinu. Svo að var
an, sem framleidd er líkist litl
um perlum eins og nafnið bend-
ir til.
Þanið perlit er flutt í papp-
írspokum, sem taka um 10 kg,
og er þá varan fullunnin til
notkunar í eftirfarandi: I málm-
bræöslu. Þá er efninu hellt á
glóandi jámstykki til að ein-
angra þau. í síur — til síunar
á bjór, víni, í sykurframleiðslu
og lyfjaframleiðslu. 1 hitatækni
— til að þekja og einangra
skurði og leiöslur, sem heitt
vatn er leitt um. í jaröyrkju
— með því að bæta perliti í
moldina er aukin afkastagetan,
en perlit verkar sem vatnssöfn-
un.
í bvggingariðnaði er perlit
notað á víðtækan hátt, en þar
er samt nauðsynlegt að vinna úr
• VIÐTAL
DAGSINS
Ur perlusteinsnámu.
| er v/ð Einar Eliasson framkvæmdastjóra Glit hf.
um perlusteinsiðnað og eigin/eika
perlusteins
perliti, sem hefur verið þanið
áður, fullunnar vörur meö því
að bæta í það öðrum efnum. Þá
er hægt að fullvinna eftirfarandi
vörur:
Perlitsteinsteypu, eða fleka
til að byggja úr hús. Ýmsar teg-
undir af perlitmúrhúðun til ein-
angrunar og vegna áferðar.
Þakfleka. Léttan eldfastan leir,
eldhólfaleir. Keramikperlit,
styrkt með stálslönguró. Jarð-
biksperlit og gifsperlit —
steinsteypu.
Framleiðsla þessara bygging-
arhluta og efna með þaniö per-
lit sem undirstöðu er algeng í
Sovétríkjunum, Bandarfkjunum,
Vestur-Þýzkalandi og öðrum
Evrópulöndum.
Notkun þanins perlits og
skjót útbreiðsla þess, eins og
notkun iðnaðarvara úr þöndu
perliti, var gerð möguleg fyrst
og fremst vegna þess að þanið
perlit er ólífrænt einangrunar-
efni, sem er algerlega efna-
fræðilega hlutlaust og óeldfimt.
og hefur ákaflega mikla ein-
angrunarhæfileika."
Einar heldur áfram: „Hin
^ mjög svo ört vaxandi notk-
un perlits í heiminum til marg-
þættra nota eykur mjög eftir-
spurnina eftir því. Sú staðreynd,
að takmarkað magn perlits er
til í heiminum krefst þess aö
nákvæmlega verði rannsakað
magn og gæöi þess perlits, sem
finnst í jöröu hér á íslandi.
Meðal þess sem tékkneski
verkfræðingurinn Zika benti á,
þegar hann kom til Islands í
janúar sfðastliðnum var ný
notkun perlits til postulíns- og
keramikiönaðar, sem mundi
auka verðmæti perlits enn til
muna.“ >
Nýlega var lögð fyrir Alþingi
tillaga til þingsályktunar um
rannsóknir á perlusteini í Loð-
mundarfirði. I greinargerð meö
þessari tillögu segir m. a. svo:
„Laust fyrir 1960 hófu Þjóð-
verjar rannsóknir í Loömundar-
firði. Prófessor Von Konrad
Richter frá Hannover dvaldi
nokkurn tíma í Stakkahlíð við
rannsóknarstörf. ... Niðurstöð-
ur prófessors Richters voru
þær, að um 1 millj. smálesta
af perlusteini væri í námunum
og þykkt perlusteinslaga allt
að 18 m.‘‘
Síðar í greinargeröinni er
skýrt frá því, að rannsóknir
standi nú yfir á perlusteininum
í Loðmundarfiröi, en niðurstöður
þeirra séu ekki tilbúnar. Verði
þessar niðurstööur jákvæðar er
ekki að vita, nema perlusteins-
námumar eigi eftir að auðga
þjóðina í framtíðinni.
ö Ofstækisfullar
skoðanir í kristnum
fræðum barna
© Brýn þörf er nýrrar kennsiu
bókar um kristindómsmál.
Miklar umræður hafa farið fram
undanfarið um skólamál og ýir
islegt sem betur mætti fara í
þeim málum.
Núverandi kennslubók i
kristnum fræðum, fyrir unglinga
eftir Ástráð Sigursteindórsson,
er vel til þess fallin að af-
kristna ungt fólk sem er í mót
un, vegna ofstækisfullra skoð-
ana höf. Er þaö mjög slæmt
og ekki góðs að vænta, þegar
rauði þráöur bókarinnar er um
helvíti og hreinsunareld, frið-
þægingarlærdómur og upprisa
holdsins á efsta degi. Getur hver
einasti maöur með heilbrigða
dómgreind séö hversu skaðlegt
þetta er börnum og unglingum.
Tel ég mjög brýnt verkefni
fyrir Ríkisútgáfu námsbóka og
Fræðslumálaskrifstofuna, að
gefa út aðra kennslubók, fyrir
þá sem ekki sætta sig viö helvít
istrúarboðskap Ástráðs og fé-
laga hans. Fyrir allmörgum ár-
um var séra Sveini Víkingi fal-
ið að semja kennslubók fyrir
unglinga af synodus.
Væri fróðlegt að vita hvers
vegna sú bók hefur aldrei komið
út?
Helgi Vigfússon
ÍSI
• Morgunstund gefur
gull í mund
Húsmóöir skrifar:
„Ég vildi aöeins mega koma
á framfærj þökkum til Ríkisút-
varpsins fyrir nýjan þátt, „Morg
unstund barnanna”. Margt sem
þar er flutt er afbragösgott, og
tíminn fyrir þáttinn, kl. 9.15 á
morgnana veröur til þess aö
börnin eru komin á fætur fyrir
allar aldir. Þannig á þetta að
vera. Kærar þakkir."
IS3
• Vítaverð afstaða
íslands á þingi um
laxveiði í sjó
„í fréttum sjónvarps á
mánudag kom fram, aö full-
trúi íslands á ráðstefnu um tak
mörkun eða bann á laxveiði í
sjó með netum tók ekki afstööu
til tillögu nokkurra ríkja um
bann eða takmörkun þessara
veiða.
Hvaða erindi átti fulltrúinn á
ráðstefnuna, og á hvers vegum
var hann staddur?
Var honum ekki ljóst að laxa
rækt íslendinga sem annarra,
svo og laxveiði sömu aðila er í
bráðri hættu, ef ekki er reyr,-
að stöðva eöa takmarka neta-
veiöi á laxi í sjó? Auðvitað verð
ur slíkur fulltrúi að hafa af-
stöðu til mála á slíkri ráðstefnu
að minnsta kosti, ef hann er
sendur af opinberum aðilum. Af
staða íslands á þessari ráðstefnu
olli vonbrigðum þeirra þjóöa,
sem stóðu að tillögunni um tak-
mörkun eða bann, sagði í frétt
inni. Er það nokkurt undrunar-
efni? Hún er beinlínis vítaverð
af þjóð sem í auknum mæli
fæst við að rækta lax í ám og
vötnum en á á hættu að fram
tak þetta verði eyðilagt af vax-
andi rányrkju með laxveiði í
net á uppeldisstöðvum laxins.
Skorað er á þá aðila, er þetta
mál snertir, að skýra afstöðu
íslenzka sendimannsins tafar-
laust fyrir alþjóð.
Hilmar Ágústsson, Hafnarfirði.