Vísir - 13.10.1970, Blaðsíða 8

8
VI S IR . Þriðjudagur 13. oktðber 1970.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjðlfsson
Ritstjðri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjörnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Símar 15610 11660
Afgreiösla' Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjóra: Laugavegi 178. Sími 11660 Í5 línur)
Askriftargjaid kr 165.00 ð mánuðl innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakiG
Prentsmiðja Vlsis — Edda hf.
Jákvætt afl stúdenta
f>róun Háskóla íslands hefur verið ótrúlega ör síð*
ustu misserin, enda ekki vanþörf á. Ekki er langt
síðan þessi virðulega stofnun þótti stöðnuð og ryk-
fallin og var í litlu samræmi við þarfir nútíma þjóð-
félags. Hún var gamaldags embættismannaskóli í
veikum tengslum við vísindi nútímans. Nú er þetta
allt að breytast hratt.
Hver ný háskólagreinin á fætur annarri heldur inn-
reið sína í skólann, og jafnframt eru eldri greinarn-
ar endurnýjaðar. Nám í viðskiptafræðum hefur bæði
verið aukið verulega og gert fjölbreyttara. Raunvís-
indagreinar hafa risið upp í verkfræðideild, og verk-
fræðinámið sjálft hefur verið endurskoðað. Þjóðfé-
lagsfræðilegar greinar eru að hefja göngu sína.
Læknanámið hefur verið endurskoðoð Jafnframt er
kennurum skólans fjölgað svo ör ssar mundir,
að kennaratalan mun tvöfaldast i. jmmum tíma.
Þessar öru og tímabæru breytingar eru í samræmi
við heildaráætlun um framtíðarþróun Háskólans, sem
unnin var fyrir nokkrum árum og vakti mikla athygli
á sínum tíma. Stúdentar höfðu þá og síðan ýtt af
krafti á eftir þessum breytingum. Þeir hafa að tölu-
verðu leyti haft frumkvæði að því að benda á leiðir
til úrbóta. Og jafnframt hafa þeir barizt ótrauðir
fyrir því að auka áhrif sín á stjórn Háskólans til þess
að geta knúið fram endurbætur Hvort tveggja hef-
ur þeim tekizt.
íslenzkir stúdentar hafa að mestu losnað við hin
neikvæðu viðhorf, sem ríkja víða í erlendum háskól-
um. Hér hafa jákvæð viðhorf verið ráðandi. Þeir hafa
kosið að vinna innan kerfisins að umbótum og hafa
þess vegna náð mun meiri árangri en öfgasinnaðir
stúdentar hafa náð erlendis. Þar hefur víða fyrir-
staðan gegn endurbótum á háskólum verið svo sterk
og vandamálin í þjóðfélaginu svo mikil, að margir
stúdentar hafa hneigzt til öfga eða uppgjafar. Hér
hefur þorri stúdenta hins vegar tekið ábyrga en harða
stefnu í þá átt að knýja fram innan kerfisins endur-
bætur á Háskólanum og aukin áhrif stúdenta.
Ljóst er, að slík stefna mun ríkja áfrám meðal stúd-
enta, enn um sinn að minnsta kosti. í kosningunum
til Stúdentafélags Háskólans náði Vaka aftur meiri-
hluta, og vinstri fylkingin, Verðandi, varð enn einu
sinni að láta í minni pokann. Vökumenn hafa eindreg-
ið staðið að hinum jákvæðu umbótaviðhorfum. Með-
al Verðandimanna hefur hins vegar borið á öfgum,
þótt þorri þeirra sé langt frá því að vera eins öfga-
sinnaður og vinstri stúdentar eru almennt í öðrum
vestrænum löndum.
íslenzkir stúdentar hafa sýnt og sannað jákvæð
áhrif sín á þróun Háskólans. Þeir hafa flýtt fyrir henni
og eru jafnframt orðnir að helzta burðarási skólans.
Og það mun áreiðanlega hafa heilbrigð áhrif, að
völd og ábyrgð stúdenta aukist enn.
;(
\
í
i
í
Umsjón: Haukur Helgason.
Mannránafaraldurinn nær
til KANADA
Aðskilnaðarmenn hafa eflzt i fylkinu Quebec
og hinir róttækustu vilja stofna „alþýðu-
lýðveldi"
Valdataka hins franskættaða Trudeau í Kanada hefur ekki
lægt öldumar í Quebec.
Mörgum mun hafa kom-
ið á óvart, að hið gróna
lýðræðisríki Kanada
skyldi ,smitast‘ af mann
ránafaraldrinum í Am-
eríku. Helzt áttu menn
von á, að þetta fyrirbæri
tíðkaðist aðeins í róm-
anska hluta Amerflcu
eða meðal Araba. Slík
villimennska, að nema á
brott saklausa dipló-
mata og krefjast póli-
tísks lausnargjalds fyrir,
gæti ekki tíðkazt í vest-
rænum „menningarríkj-
um“. Svo fór hins vegar,
að þessa dagana fylgist
heimurinn með því, hver
verða muni afdrif
tveggja manna, sem
öfgamenn hafa rænt í
Quebec í Kanada.
Heróp de Gaulle
Enska og franska eru báðar
viðurkennd „opinber" tungumál
í Kanada, en aðeins 13 af hverj-
um hundrað Kanadamönnum
tala þau jöfnum höndum. 67%
tala einungis ensku og 19% ein-
ungis frönsku. 43,5% fbúa Kan-
ada eru af engilsaxneskum upp-
runa, og nær 30% af frönskum
uppruna. Lengi hafa staðið deil-
ur um sjálfstjórn fylkjanna, en
Kanada er skipt í tíu fylki með
nokkru sjálfsforræði. Mest gætir
viðleitni einstakra fvlkja til
sjáilfstjómar í hinni frönsku
mælandi Quebec. Þorra hinna
frönsku í því fylki hefur fund-
izt sinn hagur fyrir borð bor-
inn og hinir engilsaxnesku ráði
of miklu I landstjóm. Menn
minnast þess, aö de Gaulle hróp
aöi „lifi frjálst Quebec", er hann
á sinum tíma heimsótti Kanada.
Fyrir vikið varð kalt milli de
Gaulle og kanadískra ráða-
manna.
Öfgamenn vilja
„alþýðulýðveldi“
í Quebec
Margir ráöamenn í Ottawa
líta þó vingjamlega til ýmissa
kráfna Quebecbúa. Spurningin er
hins vegar sú, hversu langt rik-
isstjóm Kanada getur gengið til
móts viö þá, án þess að stofna
• einingu Kanada í hættu. Málið
er enn flóknara, síðan upp reis
í Quebec flofckur marxískra
öfgamanna, sem vilja stofna
sjálfstætt ríki í Quebec, eins
konar „alþýðuilýðveldi“ að sov-
ézkri fyrirmynd. Þessi flokkur
öfgamanna stendur bak við
mannránin nú.
Foringi aðskilnaðarmanna,
René Levesque lýsti því yfir í
vetur, að „eftir tvennar kosn-
ingar“ yrði úr því skoriö. hvort
Quebec hlyti sjálfstæði. Hann
átti við, að þaö mundi taka
flofck hans „Quebecois" tvennar
kosningar að fá meiriMuta á
fylkisþinginu í Quebec, og þá
mundi flofcfcurinn láta til skarar
skríða. Áður en Rene Levesque
stofnaði flofck sinn, höfðu veriö
tveir filofckar í Quebec, sem ein-
hverju skiptu, íhaldsmenn eöa
„hinir bláu“ og frjálsiyndir eöa
„hinir rauðu". íhaldsmenn höfðu
nýi forsætisráðherra Quebec-
en veldi þeirra var hrundið í
kosningum fyrir tíu árum. Hinn
nýi forsætisráðherrh Quebec-
fvlkis, Jean Lesage, byrjaði þá
„kyrrláta byltingu", sem hann
kallaði svo
Vaxandi sjálfstraust
franskra
Quebecmenn fengu aukið sjáfs
traust með tilkomu Lesage, og
upp úr því reis alda aðskilnaðar-
stefnunnar. Ungum mönnum í
Quebec þótti hin franska menn-
ing sín falla í skugga Engilsaxa.
Þeir kvörtuðu undan oí íhOwfUm
áhrifum nágrannanna, Banda-
ríkjamanna. Levesque, stofnandi
flofcks öfgamanna var sjálfur ráð
herra 1 stjóm Lesage og stofn-
aði nýjan flofck, þegar frjáls-
lyndi flofckurinn lýsti hollustu
sinni við kanadfska ríkið.
íhaldsmenn komu aftur til
valda árið 1966. Stjóm fhalds-
manna f Quebec elti grátt silf-
ur við sambandsstjómina í Ott-
awa og reyndi að fá viöurfcenn-
ingu á sérstöðu Quebec
Pierre Trudeau varð forsætis-
ráðherra Kanada árið 1968, og
með því var franskur maður
kominn til æðstu valda f sam-
bandsrfkinu. Tradeau skipaði
franska Kanadamenn í lykHtstöð-
ur í stjóm sinni.
Vinur Trudeaus
til valda
Robert Bourassa, sem i gær
bauöst til að semja við mann-
ræningjana, er flofcksbróðir
Trudeaus og varð leiðtogi frjáls-
lyndra í stjómarandstöðu þeirra
fyrir kosningamar í vor. Bour-
assa er 36 ára, hagfræðingur aö
mennt og stundaði nám í Ox-
ford og Harvard. Bourassa hét
því í kosningabaráttunni að efla
Quebec og sérstöðu þess.
Frjálslyndi flofckurinn sigraði
síðan með mifchim yfirburðum í
fylkiskosningunum í maí. Hann
féfck 71 þingsæti af 108. Bour-
assa varð forsætisráðherra fylk-
isstjómarinnar. Menn vora hins
vegar þungbúnir í höfuðstöðv-
um aðskilnaðarmanna eftir fcosn
ingamar. Rene Levesque náði
ekki þeim árangri, er hann hafði
vonað. Hann hafði vænzt þess,
að flokfcur hans fengi oddaað-
stöðu á þinginu, þar eð hvorki
frjálslyndir né fhaldsmenn
fengju hreinan meirihluta. Þær
vonir brugðust gjörsamlega.
Engu aö síður fébk flokfcur Lev-
esques 21% atkvæða, mMu
meira en nofckur annar floldíur
aðskilnaðarsinna hafði áður feng
ið. Flokfcurinn fékk þó aðeins
átta þingsæti. Flofckur Levesqu-
es er „hægfara" miðað við þá
öfgafyllstu.
„Frelsisfylkíng
Quebecbúa“
Flokkur öfgamanna „frelsis-
Jylking Quebecbúa", studdi aö-
skilnaöarflokk Levesques. í stúd
entablaði fylkingarinnar sögðu
öfgamenn, „að auðveldara yrði
að steypa stjóm Levesques í
Quebec, eftir að sjálfsforræði
Quebec hefði eflzt“. Þessir bylt-
ingarsinnar hafa nú stigið þaö
skref að ræna Bretanum James
Cross og sjálfum atvinnumála-
ráðherra Quebecs. Pierre La-
porte. Líf gíslanna er komið und
ir því, hvort gengiö verður að
kröfum hinna öfgafyllstu meðal
aðskilnaðarsinna, er vonast til
að „auka hróður“ sinn með þess-
um verkum.
Svarti hlutinn sýnir, hvar Quebecfylki er í Kanadju