Vísir - 05.11.1970, Síða 7

VlSI R . Fhnmtudagur 5. nóvember 1970.
cTVIenningarmál
Kringum nýja bók
þvi verður sjfflfsagt ekki hrund
ið með rökum, að íslend-
rngasögur heyri heimsbókmennt
nnum, enda þótt hugtakið heims
bókmenntir (fyrst sett fram af
Goetíhe) sé tölwert á reiki. Og
það hafa Islendingasögur um-
fram alla íslenzka skáldlist aðra
í lausri ræðu, að þær eru sem
heild séríslenzkt ritform, enda
þótt þær séu vaxnar upp af
annars konar sagnasmíði og ein
stakar sögur geti verið ófrum-
legar andspænis öðrum, jafn
vel há'ifómerkilegar og leiðin-
legar. En ritformið sjá'Jft er
frumlegt, sérstök tegund sagna,
orðin til hérlendis. Þetta er eins
og með dýr merkurinnar: við sér
stakax aðstæður geta þau tekið
upp á þvií að breyta sér, mynda
deiiitegundir.
\7"ið Mendingar fáum ekki
’ hreykt okfeur af mörgu i
andlegum efnum sem er sérís-
lenzkt, en kemur samt sem áð-
ur mennt-uðu fóiki við í öðrum
stöðum. Svo er þó um islend-
ingasögur og fleiri fomísienzk
rit að dómi svinnustu manna.
Og eins og nærri má geta, höf
um við notfært okkur það ó-
tæpt í skjalli um otekur sjálfa.
Öllum þjóðum er gjamt að hefja
sig með tilvtfsun til afreksverka
þegnanna, og þar sem fátt er um
fina drætti, verður skjalllið fá-
breyittara sem þvtf s varar. Þann
ig lætw nærri að þrástagl okkar
mji ágæti fomísienzkrar bök-
menntaiðju svo markverð og tor
skilin sem hún er, sé tekið að
„þjást af offitu“. Sumt af þessu,
svo sem siendurtekin mærð Hali
dórs Laxness um fomíslenzka
ritmennt, sttffeð ti'l útlendinga,
virðist mér efeki vera annað,
innst inni, en próvinsíalismi i
dularklæöum, gamaiil mörTanda
komplex: útiendingar skulu ekki
halda að við séum komnir af
eintómum peysum, dónum, eins
og þeir sögðu á lö. öld, mennt
unarlausum múgamönnum heid
ur gnæfi okkur að baki evrópsk
hámenning miðaTda. Þessi ætt-
færsia er ekiki rammvitlaus, en
ekki heldur laukrétt fremur en
þær ættffærslur, e-fnislega skyild
ar henni, esn formlega aðrar,
sem fommenn settu saman til
þess að sýna annar-ra þjóða
mönnum að viö værum ek-ki
komnir út af tómum húskaria-
lýð.
En þrátt fy-rir þetta ætti okk
ur að leyfastno-kkur sjálfumgleði
EFTIR
HANNES
PÉTURSSON
vegna fornbókmenntanna, án
þess að hjákátlegt sé, þ-vi fáum
dylst að þær teljast til afreks-
verka, likalega eina stórvirki
þjóðarinnar sem menningarsam-
félags, Og vær-u þær ek-ki til,
hefðu þær annað hvort aldrei
orðið til ellegar glatazt allar,
hvað þá? S-jálfsagt byggi hér i
landin-u einhver þjóð og mælti
á einhvers konar íslenzku, en
hversu kollhúfuleg væri ekki sú
þjóð, og heyrist þó mæit, að
höfuðbúnaður þjóðMfsins, eins
og stendur, sé ekki s-vipmikiM
þrátt fyrir fornar bækur.
Tjað er til marks um s-tórvægi
Tegt gildi fonbókmennt-
anna 'langt úr fyrir íslenzkt þjóð
Tíf, hversu þeim er sinnt af
máivísindamönnum erlendis og
hversu útgáf-um þeirra fjölgar
jafnt og þétt, svo og fræðiri-t-
um er að þeim hníga. Þar mun
vera stefnumark hérlendra ís-
lenzkufræðinga, að höfuðstöðv-
ar a-Tlrar könnunar og útgáfu ís-
lenzkra förnrita séu á íslandi og
þarf engan að undra. Þó er það
svo, að ennþá er verið að semja
erlendi-s rit um forníslenzka bók
menntasögu, sem hefðu átt að
vera komin út áður á íslenzku
máli, sjálfsagðar fræðslubæktir
handa stúdentum. Kennslubæk-
ur eru að yísu aðeins kennsilu-
bæk-ur og ekki vísindant sem
breyta sjónarmiðum eða „opna
nýja möguleika“, eins og stund
um er sag-t um hitt og þe-tta í
biöðum og útvarpi. KennsTubæk
ur þurfa all-t um það að vera til,
og álappalegt að íslendingar
skuli verða á eftir öðrum að
semja rit í þeirri grein sem
hæst æt-ti að bera allra húma-n-
ískra fræðigreina viö H'áskóla
ísTands. Fyrir því er þetta nefnt,
að nú nýverið bars-t mér í hend ■
ur bók eftir þýzkan íslenzku-
fræðing, dr. Kurt Schier, há-
skólakennara í Múnchen, áður
um skeið stúdent við Háskóla Is
lands. Bók stfna nefnir hann
Sagaliteratur (Sammlung Metzl-
er 78. Stuttgart 1970. 144 bls.),
og mér virðist hún einhver
gileggs-ta inngangs-fræði íslenzíkra
fornbókmennta í lausu máli
sem völ er á, knöpp, nákvæm,
skýr, s-vo langt sem hún nær,
en hennj er af höfundi sá stafek
ur skorinn að veita h-lutlæga y-f
irsýn yfir helztu sagnaflokkana
og bókfræðilega vitneskju. Ein
s-tök rannsóknaratriði geymir
höfundur sér tiT annarrar bókar
síðar í sama útgáfuflokki.
Cagaliteratur er ný bók, ekki
^ aðeins nýútkomin, heldur
miðlar hún einriig nýjum skoð-
unum fræðimanna. Og yfirlits
töflur og rækilegar skrár auka
verulega notagildi hennar sem
handbókar. Sýnist mér þetta
litila rit geta orðið hverjum nem
anda í íslenzkri fornsagnaritun
sem fast land undir fótum.
Þetta er í s-t-uttu máli gagn-
leg bók, og jafnframt er hún
gleðileg vegna þess, að þar ber
ekk-i á þvi utanveTtuþvogli sem
sumum útlendingum þykir góð
og gild vara þégar þeir rita um
fslenzk efni, — þeirri hátiðlegu
skekkju sem kvikna-r í fjarlægð.
LEIGAN s.f.
Vinnuvelar til leigu
Lrtlar Steypuhrœrivélar
Múrhamrar m. botum og ileygum
RafknOnir Steinborar
Vatnsdœlur (rafmagn, benzín )
Jarðvegsþjöppur Rafsuðutœki
Víbratorar
Stauraborar
Slipirokkar
Hit-ablásarar
HOFDATUNI4 - SiMI 23480
ÞJÓNUST A
SMURSTÖÐIN
ER OPIN ALLA
DAGA KL. 8—18
Laugardaga kl 8—12 f.h.
HiKLA HF.
7
Nýiar barnabækur
• Palli var einn
í heiminum
Fyrir 22 árum kom út bökin
PaTTi var einn í heiminuni, og
hefúr síðan verið mjög vinsæl
meðal barna. Önnur útgáfa bók
arinnar er nú komin út hjá Bóka
útgáfunni Björk. Höfundur bók
arinnar er Jens Sigsgaars, for
stöðumaður Frögelsskólans í
Kaupmannahöfn, en litprentaðar
teikningar fylgja sögunni um
PalTa. — Bókin er offsetprentuð
og í sterku bandi. Verð bókarinn
ar er 139 kr.
• Söngvabækur
fyrir börnin
H'örpuútgáfan á Akranesi hefur
sent frá sér þrjár nýjar bækur,
allar innihalda þær úrval söngva
og Tjóöa við hæfi barnanna. Við
jólatréð heitir bók með ýmsum
vinsælum jólavísum, sem börn-
in kannast áreiðanlega við flest-
ar. Hermann Ragnar Stefánsson
v-aldi vísurnar. I bófeinni Nú er
glatt hjá álfum öllum eru álfa-
ljóð, sem fle-st eru vel kunn og
hefur Ólafur Haukur Árnason,
fyrrum skólastjóri, valið ljóðin.
Þá er að geta bófcarinnar Heims
um ból helg eru jóT í samantekt
séra Jóns M. Guðjönssonar, en
í henni er að finna alla þekkt-
u-stu jólasálmana. — Verð bök
anna er 98 kr. stk.
• Ferðir Dagfinns
dýralæknis
Á sama tima og Háskólabíö sýn
ir kvikmynd um Dagfinn dýra-
lækni (Dr. Doolittie) sendir bóka
útgáfa Arnar og Örlygs frá sér
ii-tprentaða barnabók um Ferðir
Dagifinns dýalæknis á mar-kað-
inn. Bökin er ætluð yngstu les-
endunum með litmyndum á
hverri stföu og tesmálið prent
að með stóru bamabókaletri.
Bökin er byggð á sögu Hug-h
Loftings, en umskrifuð af AT
Perfeins. Andrés Kristjánsson,
ritstjóri, íslenzkaði bökina, sein
er prentuð í Englandi, en sett
í prentsm. Eddu. — Verð 195 kr.
• Töfrabifreiðin
Kitty-Kitty-Bang-Bang
lan Ftoming, sá sem samdi Jam
es Bond-sögumar, hefur einnig
skrifað fyrir börn og unglinga.
Nú hefur Bókaútgáfan Örn og
Öriy-gur sent á markaðinn bök
eftir hann, Töfrabifreiðin Kitty-
Kitty-Bang-Bang heitir bókin, og
er þetta annað bindið. Verður
k-vikmynd eftir sögunni að öll-
um lifeindum jölamynd eins
kvikmyndaiiúsanna í á-r. Fjallar f
bókin um Gabríai hugvÍLsinann I
og fjölskyldu hans, sem sigltr
um heimsins höf á töfrasnekkju . 1
sinni. Ólaffur Stephensen þýdd-i
og endursagði söguna. — Verð I
bókarinnar er 195 kr.
• Glerbrotiö
Ein islenzk barna-bók er komin
á jólamarkaðinn, Glerbrotið eft
ir ÓTaf Jóhann Sigurðsson. Ger-
ist hún i sjávarþorpi o-g segir
sögu bamanna þar. „Ólafur Jö-
hann er öðrum næmari að finna
þann streng, er lýsir tilfinninga
Iffi barna og ungilinga", segir i
frétt frá bókaútgáfunni Emi og
Öriygi. Gísli Sigurðsson, rit-
stjóri, teiknaði myndskreytingar
í bóki-nni, sem eru litprentaðar.
Bó'kin er prentuð í Eddu á góð-
an pappír og með barnaletri. —
Bókin kostar 194.50 kr.
• Örlaganóttin
Múmínálfarnir eiga sér 'milTjónir
vina um allan heim, og hér á
íslandi hafa þeir notið vinsælda
og þriðja bókin um þá komin
út, Öriaganóttin, sem fjallar um
ægilegt flóð í Múmíndal og seg
ir frá því hv-ernig álfarnir bregð-
ast við vandanum. — Höfundur
bókanna er finnsk kona, Tove
Jansson, sem fékk H. C. Ander-
senverðlaunin 1966. Örlaganótt
in er unnin af prentverksmönn-
um hér heima. — Bökin kostar
úr bókabúð 205.50 kr.
• Gullinstjömii-
bækurnar
Bókaútgáfan Fjölvi sendir nýj-
u-ng á bamabókamarbaðinn fyrir
þessi jól, Gullinstjörnuibæteum-
ar. Eru bækumar sem nú koma
út, fjórar talsins, hannaðar á
þann veg, að þær séu sem heppi
legastar fyrir barnið, ákaflega
litlar í broti, fara þvi vel í bams
hendi, og auövelt að stinga þekn
í tösku eða vasa. Þetta eru þó
um 200 síöna bæfeur og mikið
skreyttar myndum, þar af um
helmingur i litum. Fjölvi hefur
hafið samstarf við ítalska út-
gáfu, Mondadori en i Evrópu
eru bækur þessar vel þekktar.
Fjórar fyrstu bækurnar í þess-
um filofeki eru Snædrotitnin'gtn
eftir H. C. Andersen í sígildri
þýðingu Steingríms Thorsteins-
sonar, Sögur úr sveitinni eftir
Jaokson í þýðingu Þórunnar
Bjamadóttur og Ragnars Jó-
hannessonar, Töfrahringurinn
eftir Ludovicu Lomiþardi i þýð
ingu Sölveigar Thorarensen og
lofes Hérinn og kanmustráfcur-
inn eftir Önnu Maríu Delmais í
þýðingu Þórunnar Bjamadótbur.
Bækurnar kosta 122 kr. stfc.
STÚLKUR
Sænsk niðurlagningarverksmiðja óskar eftir
nokkrum stúlkum til flökunar og snyrtingar á
síld. Nánari upplýsingar veitir Gunnar Ölafs-
son á daginn í síma 50927 og*smlli ki. 17.00 og
20.00 í síma 16391.
Laugavegi 172 - Simi 21240