Vísir - 14.11.1970, Blaðsíða 8

V1 S I R . Laugardagur 14. nóvember 1970.

VÍSIR
Otgefandi: Reykjaprent bí.
Framkvæmdastfóri: Sveinn R Cyjólfsscm
Ritstjóri - Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi • Vaidimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Sfmar 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sfmi 11660 f5 tinur)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mánuði innanlands
í lausasölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðia Vfsis — Edda hf.
Hvað varðar jbd um
þjóðarhag?
prumvarp ríkisstjórnarinnar um verðstöðvun og ráð-
stafanir til þess að hafa hemil á verðbólgunni hefur
að sjálfsögðu ekki fundið náð fyrir augum stjórnar-
andstöðunnar. Reynt er að breiða út þann áróður,
að verið sé að skerða lífskjör almennings, raska
grundvelli kjarasamninga verkalýðsfélaganna við at-
vinnurekendur, sem gerðir voru í sumar, og jafnvel
grafa undan samningsrétti launastéttanna í framtíð-
inni. Slíkar öfgaklausur birtast nú daglega í blöðum
stjórnarandstæðinga, ræðum þeirra á alþingi og hvar
sem þeir geta komið þessum fjarstæðum að við al-
menning.
Það sannast því nú eins og alltaf áöur, að stjórn-
arandstæðingum hefur aldrei verið alvara, þegar þeir
hafa verið að bölsótast yfir verðbólgunni. Hvert sinn
sem ríkisstjórnin hefur gert tillögur eða beinar ráð-
stafanir til þess að hamla gegn verðbólgu og dýrtíð
hafa þeir snúizt gegn ^eim með offorsi qg .ósæmir
Jegum áróðursbiekkingum. Þeir vita sem eF-,'ia&'-&Kk~
ar ráðstafanir ná aldrei tilgangi sínum nema um þær
náist samstaða. 'Að öðrum kosti er alltaf hægt að æsa
svo stóran hluta þjóðarinnar gegn þeim, að unnt verði
að stofna til vandræða og koma í veg fyrir þann
árangur, sem hægt hefði verið að ná með skynsam-
legum viðbrögðum og ábyrgðartilfinningu.
Sé frumvarp ríkisstjórnarinnar athugað af sann-
girni, kemur í ljós að það muni bæta hag launastétt-
anna fremur en skerða, nema menn líti svo á, að enda-
lausar víxlhækkanir kaupgjalds og verðlags séu al-
menningi til hagsbóta. Stjómarandstæðingar kalla
frumvarpið „kosningaverðstöðvun“. Þar minna þeir
óvart á sinn eigin hugsunarhátt. Öfgaskrif þeirra og
p«ður gegn þeim skynsamlegu og hóflegu ráðstöf-
unum, sem ríkisstjómin viil gera, eru mótuð af kosn-
ingaskjálftanum rem komnn er í forystulið stjórn-
arandstöðunnar. Nú er það eina áhugamálið, að fella
ríkisstjórnina í næstu kosningum, og fyrir því verður
allt annað að víkja. „Hvað varðar okkur um þjóðar-
hag?“ var eitt sinn sagt, og stjórnarandstaðan hefur
margsinnis sagt það í verki á undanförnum árum.
Framsókn og kommúnistum er að vonum meinilla
við að rifjað sé upp, að vinstri stjómin fræga hóf
feril sinn með útgáfu bráðabirgðalaga um launaskerð-
ingu, sem nam sex vísitölustigum í fjóra mánuði.
Það mun vera rétt, að þeir hafi borið það undir verka-
lýðssamtökin og fengið þau til að fallast á það; að
vísu gegn loforðum, sem öll voru svikin. Þetta var
eigi að síður bjargráð þeirra sömu herra, sem nú berj-
ast af alefli gegn miklu vægari ráðstöfunum, sem al-
menningur mun finna miklu minna fyrir og síðar
reynast honum til hagsbóta, ef stjórnarandstöðunni
tekst ekki að koma í veg fyrir það.

)
\
I
)
)
\
)
i
\
t
)
)
)
)
\
|
)
i
)
)
\
)
[
ll
HVERT STEFNIR MARX-
ISTINN ALLENDE?
Hversu langt getur
hinn nýkjörni forseti
Suður-Ameríkuríkisins
Chile gengið til vinstri?
Fáar spurningar em ofar
á baugi í heimsmálum.
Verður Allende nýr
Castro? Eða mun hann
hvorki vilja né geta stig-
ið það skref? Fidel
Castro kom til valda á
Kúbu með byltingu.
Hann varð upp úr því
einvaldur. Marxistinn
Salvador Allende er kjör
inn forseti í lýðræðis-
ríki. Alþýðufylking hans
hefur ekki meirihluta á
þingi. Herforingjar í
Chile hafa heitið að
tryggja lýðræði í land-
inu. Þeir segjast munu
vernda forsetann gegn
húgsanlegri uppreisn
hægri manna. En þeir
muni einnig tryggja, að
marxistinn geti ekki
gert Chile að „sósíalist-
ísku“ einræðisríki.
Kommúnistar unnu ötullega að kosningu Salvador Allendes.
Myndin er frá höfuðstöðvum chilenskra kommúnista.
„98% hafa ekkert að
óttast“
Allende hefur lagt fram
stefnuskrá, sem er ekki veru-
lega frábrugðin stefnu fyrirrenn
ara hans, kristilega demókrat-
ans Frei eða stefnu vinstri sinn-
aðra herforingja, sem eru við
völd í grannríkinu Perú. AMende
hefur boðað þjóðnýtingu kopar,
járn- og saltpétursnámanna og
einnig banka, þó með þeim fvr-
irvara, að „allar hliðar málsins
verði athugaöar gaumgæfilega".
Hinn nýi forseti róaði lands-
menn er hann sagði, að „98%
af Chilebúum þyrftu ekkert að
óttast af stjórninni“. Samt haföi
nokkur skelfing gripið um sig.
Sagt er. að tíu þúsund fjölskyld
ur hafi flúiö land eftir kosningu
Allendes. Sala í verzlunum
minnkaöi, og menn hættu nær
alveg að kaupa bifreiðir fyrst
eftir kjör forsetans.
Forsetinn hét að hækka kaup
um 30 til 70 af hundraði og
veita 3000 atvinnuleysingjum
vinnu. Jafnframt boöaði hann
sparnaðarráðstafanir, sem ættu
að stöðva hina feikilegu verð-
ból'gu. Erfitt verður fyrir stjórn-,
ina að framkvæma allt þetta,
og má búast við, að ýmsir
vinstri sinnar muni snúa baki
við Allende, ef misbrestur verð-
ur á framkvæmd stefnumál-
anna.
Helmingur ráðherra
marxistar
Hafa verður hugfast, að AU-
ende var kjörinn forseti vegna
stuönings stærsta f'lokksins,
kristilegra demókrata. Þrír
menn voru í framboði í forseta
kosninsunum, marxistinn AM-
ende, hægri maður og kristileg
ur demókrati. Fékk Allende
flest atkvæði, en skorti töluvert
á hreinan meirihluta. Því kom
til kasta þingsins að kjósa for-
setann, en stærsti flokkur þings
ins eru kristilegir demókratar.
Atþýðufylking sú, sem .studdi
Allende, er f minnihluta bæði i
fulltrúadeiidinni og öldunga-
deildinni. Að lokum varð sam-
komuiag milli alþýðufylkingar-
llllllllllll
HBiiHiiBifliaia
Umsjón: Haukur Helgason.
innar og kristilegra demókrata
um stuðning" viö Allende. Hins
vegar eru kristilegir demókrat-
ar staðráðnir i því að láta for-
setann „ekki komast upp meö“
neinn einræðissósíatisma
Aöeins með stuöningi kristi-
legra demókrata gæti forsetinn
efnt loforð sitt um gjörbreyt-
ingu i efnahags- og félagsmál-
um.
Jafnvel innan alþýöufylkingar
innar sjálfrar eru skoðanir skipt
ar. Fylkingin er byggð upp af
sex flokkum, sósíalista og
kommúnista. Erfitt var að semja
um skiptingu ráöherrasæta. Eft-
ir mikið þóf fengu sósíailistar
fjögur mikilvæg ráðherraemb-
ætti og kommúnistar þrjú.
Fremur hægfara menn tóku
embætti menntamála-, varnar-
mála- og námumálaráðherra. Af
fimmtán ráðherrum er um það
bil helmingur marxistar.
„Byltingin bragðast eins
og rauðvín“
Blað eitt í Argentínu gagn-
rýndi þegar í stað hina nýju
stjórn í Chile og sagði, að hún
byrjaöi feril sinn meö undan-
slætti. Róttækustu mönnum i
Chiie þykir boðuð stefna AH-
endes of væg. Forsetinn segir,
að „byltingin í Ohile muni bragð
ast eins og rauðvín og. sæta-
brauð“.
Ríkisstjórnin hefur nú viður-
kennt Kúbu Gastros og stefnir
aö því að taka upp stjómmála-
samband viö ýmis kommún-
istaríki.
Þrátt fyrir margar róttækar
yfirlýsingar veröur að telja alls
óvíst, hvert stjórn Chiles stefn-
ir. Mikil vafi lék á þvi, að þing-
ið mundi kjósa marxistann, og
hægri sinnar reyndu að hindra
kjör hans. Æðsti hershöfðingi
landsins var myrtur, af því að
hann hét þvi að tryggja þing-
ræðið og vernda hvem þann
forseta sem þingið kysi. Herinn
virðist sem stendur munu sætta
sig við hinn nýja forseta eða
að minnsta kosti gefa honum
tækifæri til að sýna, hvert hann
stefnár.
Getur ekki skapað
„aðra Kúbu“
Chile hefur lengsta sögu lýð-
ræðis í Suður-Ameríku ásamt
Uruguay. Hins vegar er alltaf
skammt til hernaöareinrseðis i
þessum löndum öllum. Óhætt
virðist að fullyrða, að Al'lende
gæti ekki, þótt hann vildi, gert
Chile að „annarri Kúbu“, eins
og sakir standa. Hins vegar get-
ur hann komið fram ýmsum af
sínum sósíalistísku málum með
málamiðlun.