Vísir - 16.03.1971, Blaðsíða 8

VI S I R . Þriðjudagur 16. marz 1971.
Otgefandi • Reykiaprent tií
'rramkvæmdastióri Sveinn R Evjðlfsson
Ritstjóri lónas KristjánssoD
Fréttastióri Jón Birgit Pétursson
Ritstiómarfulltrúi Valdimar H lóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
'VuglVsingar Bröttugötu 3b Slmar 15610 11660
Afgreiðsla Bröttugötu 3b Síml 11660
Ritstlóri Laugavegl 17S Slml U66C '5 línur)
áskriftargiald kr 195.00 á mánuði innanlands
r lausasölu kr 12.00 eintakið
Prentsmiöia Visis — Edda hf _______________
.^caemKaiimimii mminmimuammmmmmmmmmmmmmmmammmmmmmammm
Alvald hins obinbera
j Niðjamálaráðuneytinu, skáldsögu Njarðar P. Njarð-
vík, er lýst ímynduðu framtíðarástandi hér á landi.
Sagan segir frá erfiðleikum hjóna, sem eru að reyna
að afla sér leyfis hins opinbera til að eignast barn,
og frá ýmsu pólitísku braski, sem reynist nauðsyn-
legt í þeirri viðleitni.
í sögunni felst ádeila á aukin völd hins opinbera
í þjóðlífinu og á aukin áhrif stjórnmálanna á önnur
svið þjóðlífsins. Vissulega er hryllingsmynd Njarðar
fjarri nútímanum. En hún veldur samt óhug, því að
það er svo margt í nútímanum, sem stuðlar að hæg-
fara þróun í átt til skriffinnsku- og stjórnmálaþjóð-
félags þess, sem lýst er í bókinni.
íslenzkir stjórnmálamenn hafa sætt gagnrýni al-
mennings fyrir að seilast of langt til áhrifa f þjóð-
Iífinu. Alþingismenn og aðrir stjórnmálamenn sitja
í bankaráðum, útvarpsráði og ýmsum úthlutunar-
nefndum, svo sem húsnæðismálastjórn. Og alltaf eru
að koma til sögunnar ný ráð og nýjar stjórnir, sem
stjórnmálamennimir raða sér í. Þannig hafa stjóm-
málin haustak á fjármálum þjóðarinnár, menningar-
málum og á mörgum fleiri sviðum.
Verra er þó miðsóknaraflið í stjórnmálunum. Á al-
þingi er skæðadrífa af frumvörpum og þingsályktun-
artillögum, sem miða að því að efla völd ríkisins á
kostnað borgaranna. Yfirskin tillagna þessara er
heildarstjóm, samræming og sparnaður, og því líta
þær stundum vel út að óreyndu. En efnislega fjalla
þessar tillögur um nýtt fjárhagsráð, ríkisútgerð, ráð-
stefnustofnun og fleira af slíku tagi.
Stjórnarandstæðingar á alþingi halda slíkum til-
lögum mjög á lofti. Á þessu sviði kemur Framsóknar-
flokkurinn fram sem hreinn sósíalistaflokkur. Frum-
vörpin um nýtt fjárhagsráð og ríkisútgerð em á hans
vegum, og hann ber fram hávæmstu kröfumar um
heildarstjórn í atvinnumálunum.
Til viðbótar við stjórnarandstöðuna kemur svo Al-
þýðuflokkurinn, þriðji flokkurinn, sem heldur á lofti
merki ríkisdýrkunar og alræðis stjómmálanna. í
framkvæmdinni styður því mikill meiri'hluti þing-
manna íslendinga stefnur, sem miða að auknu alveldi
hins opinbera og stjórnmálamannanna.
Sjálfstæðisflokkurinn er einn á báti með það sjón-
armið, að draga beri úr almætti ríkisins og stjóm-
málamannanna. Hann hefur lengi verið í vörn með
þessa stefnu sína. En nú hafa viðhorfin í þjóðfélaginu
skyndilega breytzt þessari stefnu í hag. Almenning-
ur er farinn að átta sig á hættunum, sem fylgja of
sterku ríkisvaldi. Borgararnir vilja ekki kalla yfir
sig niðjamálaráðuneyti Njarðar. Hvarvetna verður nú
vart andúðar á hinu ráðandi miðsóknarafli.
Þessi breyttu viðhorf hvetja Sjálfstæðisflokkinn nú
til að setja á oddinn þá stefnu sína, að dreifa beri
valdinu í þjóðfélaginu og vemda beri borgarana gagn-
vart yfirþyrmandi alvaldi hins opinbera.
;)
))
i
i
Á borgarstjórinn að skípta um flokk? Stórblaðið Daily News
lét fara fram atkvæðagreiðslu meðal lesenda um spurning-
arnar, hvort Lindsay borgarstjóri í New York ætti að ger-
ast demókrati og bjóða sig fram í forsetakosningum. —
mmmm
m m b b a i m s m u ■ i
Umsión Haukui Hpi.nasor’
stjórnmálamenn hefja beinan
undirbúning framboöa í próf-
kosningum bæöi fyrir hærri
embætti og lægri. McCovern
hefur byrjað sína kosningabar-
áttu, og segja má, að Muskie
hafi einnig gert það. Hins vegar
sver Kennedy og sárt við legg-
ur, að hann hafi engan áhuga
á framboöi í þetta sinn. Samt
heldur mikili hluti kjósenda
tryggö við Kennedy.
Fyrst eftir forsetakosningam-
ar 1968 haföi Kennedy mikiö
forskot fram yfir bæði Hiump-
HART BARIZT UM
FRAMB0Ð GEGN NIXON
Fylgi Muskies hrakar — Kennedy í 2. sæti
— Repúblikaninn Lindsay hugsanlegur
frambjóðandi demókrata
Hubert Humphrey fyrrum varaforscti vinnur nú á í bar-
áttunni um framboð Demókrataflokksins í næstu forsetakosn-
ingum. Þrír leiðtogar demókrata eru mjög líkir samkvæmt
skoðanakönnunum, sem gerðar voru í þessum mánuði. Ed-
ward Kennedy er enn í öðru sæti, þótt fylgi hans hafi minnk-
að í vetur. Edmund Muskie heldur forystunni, en fylgi hans
hefur þó minnkað um 7 prósent síðan í nóvember. Hins vegar
hefur Humphrey, sem var næsta fylgislítill eftir ósigitr sinn
gegn Nixon í forsetakosningunum 1968, úndánfama mánuði
komizt upp að hliá hinna tveggja, að heita má.
Hvað gerir Lindsay?
Auk þeirra þremenninga var
mönnum í könnuninn; gefinn
kostur á að krossa við þrjá
aðra, sem mikið eru nefndir sem
hugsanlegir frambjóðendur
Demökrataflokksins í næstu for
setakosningum. Má þar fyrstan
nefna Lindsay borgarstjóra í
New York sem að vísu er repú-
blikani. Hins vegar hafa margir
búizt við, að Lindsay mundi
skipta um flokk og sækjast eft-
ir framboði fyrir demókrata.
Lindsay er um margt fremur
sammála demókrötum en repú
blikönum. Stórblaðið New York
Daily News lét til dæmis fyrir
skömmu fara fram atkvæða-
greiðslu meðal lesenda um þær
tvær spurningar, hvort Lindsay
ætti að skipta um flokk og hvort
hann ætti að bjóða sig fram í
forsetakosningum í prófkjöri.
Niðurstaða lesenda var sú, aö
Lindsay ættj að skipta um flokk
en ekkj að bjóða sig fram.
I skoðanakönnuninni um
bezta frambjóðanda Demókrata-
flokksins studdu 5% Lindsay
nú, sem var aukning um 1%.
McCarthy dregur sig
út úr pólitík
McGovern öldungadeildar-
þingmaður hefur þegar lýst því
yfir, að hann sækist eftir fram-
boði i forsetakosningum og
hann rnuni bjóða sig fram í
prófkosningum. Fylgi McGov-
erns sem er mikill andstæðing-
ur Vietnamstríðsins, óx mjög í
vetur, þótt það sé enn fremur
lítið. Fékk hann nú 5% en hafði
2% f nóvember.
McCarthy.' sem mikið reyndi
til að verða í kjöri fyrir demó-
krata 1968, hefur nú fylgj 4%.
Hann kveðst vera alveg áhuga-
laus um framboðið og muni
hann ekki gefa kost á sér.
McCarthy segist hafa „dregið sig
út úr pólitfk".
Nú í marz skiptu demókratar
atkvæðum sínum þannig milli
þeirra sex, sem helzt eru taldir
koma til greina sem frambjóð-
endur flokksins:
Muskie 26% (33% í nóv.),
Kennedy 25% (31%),
Humphrey 21% (16%),
McGovern 5% (2%),
Lindsay 5% (4%),
McCarthy 4% (6%),
Óvissir 14% (8%).
Muskie hefur yfirburði
meðal utanflokkafólks
í bandarískum kosningum,
einnig prófkosningum, skipta
utanflokkamenn miklu máli og
ráða oft úrslitum. Framan-
greindur listi er úrslit skoðana-
könnunar meðal yfirlýstra demó
krata. Meðal utanflokkamanna
hefur Edmund Muskie mikla
yfirburði yfir keppinauta sína.
31 af hundraöi þeirra kveðst
munu styðja hann fremur en
hina þá, sem nefndir eru af
demókrötum. Kennedy er í öðru
sæti en hefur aðeins 13%.
Lindsay borgarstjórj hefur 11%
og McCarthy 9%, af atkvæðum
utanflokka. Humphrey hefur
aöeins 8% nu McGovern ~i°'
21% vilja engan þessara manna
öðrum fremur.
Kennedy sver af sér
framboð
Kosningaibaráttan fyrir for-
setakosningarnar næsta ár er
hafin að því leyti að æ fleiri
hrey, og Miuskie. Þá hafði
Kennedy heiil 45% af fylgi
demókrata sam'kvæmt skoðana-
könnunum, Humphrey 21% oig
Muskie 17%.
Eftir slysið á Ohappaquiddiok,
þar sem Mary Jo Kopedhne
fórst, sumarið 1969 hrapaði
fylgi Kennedys verulega
Humphrey og Muskie fór fram
úr honum þá um haustið. Þeir
þremenningar voru nærri hnif-
jafnir í fyrravor, en eftir kosn-
ingar til þings í haust tók
Muskie sprett og fór upp fyrir
hina. Kennedy jók þá einnig
fylgi sitt talsvert, en Humphrey
hrapaði. Allir þrir imnu þeir
mikla sigra í kjördæmum sfn-
um í þingkosningum.
Nú er Humphrey aftur að
rétta úr kútnum í sikoðanaikönn
unum.
Muskie tókst betur
en Nixon
Muskie þótt; takast einkar
vel upp í sjónvarpsþætti, þar
sem hann og Nixon gerðu grein
fyrir stefnu flokka sinna fyrir
kosningamar. Var það mál
manna, að Muskie hefði staöið
sig mun betur en Nixon í þætt
inum. Þess vegna fékk Muskie
persónulega talsvert af heiðr-
inum, er demókratar fengu
meira fylgi í þingkosningunum
en almennt hafði verið búizt við.
Demókratar héldu meirihluta
sínum í báðum deildum þings-
ins og Nixon forseta varð ekki
að þeirri ósk sinni að fá þing.
sem værj sér hliðhollt.
I sambandi við úrslit skoðana-
könnunarinnar nú er rétt að
hafa í huga, að þar gætir áhrifa
þess, að Edward Kennedy féll
f kosningu aðstoðarleiðtoga
demókrata i öldungadeildinni
skömmu fyrir þessa könnun.
Kennedy hafði áður gegnt þessu
embætti. en nú kusu þingmenn
til þess annan mann. Þetta var
talið mikið áfall fyrir Kennedy
og hefur það lfkléga dregið úr
fylgi hans meðí-1 kjósenda. að
minnsta kosti í \oili.
Annar atburður hefur áhrif S
úrslit þessarar könnunar
Skömmu áður en hún var gerð.
Ivsti McGovem yfir framboði
sínu við prófkjör. Þetta virðist
hafa aukið fylgi hans, einkum
hafi fyrri stuðningsmenn Mc
Carthys nú krossað við
McGovem, en stefna þeirra er
mjög svipuð.