Vísir - 25.05.1971, Blaðsíða 7

y 1 SIR. Þriöjwdagur 25. maí 1971,
cTWenningarmál
i
i
S'ófn og sýningar i London:
Nútíminn — frá
Gauguin til Calders
J ondon var björt og hrein
'þegar Flugfélagsþotan
renndi sér yfir hana til lend-
ingar seint á laugardegi 'i aprfl
eftrr skringilegUstu ferö, sem
ég hef lifað. Reyndar var það
upprfíafið eitt, sem er vert frá-
sagrtar. Snævarfláki helltist yfir
okkur eins og þruma og stöðv-
aði flesta litlu bílana á Kefla-
vikurléiðinni. Síðan þurfti að
bíða uppstyttu, hreinsa gljáandi
belginn og uppháa stélið frá
turni, skafa rennibrautirnar. En
vesalings feröalangarnir voru
tæplega komnir um borð þegar
þeim var tilkynnt, að brottför
hefði verið frestað í annað sinn
vegna bilunar — sem gufaði
upp á fimmtán mínútum. Aö
lokum hindraði bíiskömm úti á
brautarenda hiö langþráða
flugtak.
'C’n ég \«ar að tala um-birtu i
London. Mér var ekki full-
komlega ljóst áður, að borgin
mikla hefði losað sig jafnræki-
lega við mökkinn úr reykháfun-
um og geti auk þess státað af
fjölmörgum stórum görðum og
opnum svæðum með sannan-
lega grænu grasi. Þetta fékk ég
staðfest á jörðu niðri daginn
eftir á göngu um Regent-garð
með dr. Kneebone. Við skoöuð-
um Terrassbyggingarnar, sem
umlykja garðinn og eru nú óö-
um að 'breytast í þægileg 'ibúðar-
hús, endurnar á tjörninni, létt-
klætt fólkið í seglbátum og róðr-
arkænum, knattspyrnuunnend-
urna og snyrtilegar byggingar
Bedford-deildar Lundúnahá-
skóla.
Þessi sama snyrtimennska
heilsar gestinum jafnan á Tate-
safninu. Honum finnst, að ekk-
ert hafi breytzt á sjö árum. En
nú er Tate á öðrum endanum.
Fjölmörgum deildum hefur ver-
ið lokað og iðnaðarmenn með
brúnar svuntur og 'hvítar húfur
skjótast hljóðlega yfir gólfið
milli ■ hvellrar amerísku og
stimpilharðrar þýðversku. Við
inngöngudyrnar tii hægri getur
að líta spjald, sem skýrir til-
færingarnar að nokkru fyrir
aðkomufólki: Sakir meiriháttar
breytinga á húsakynnum okkar
höfum við orðið að loka mörg-
um sýningarsölum en reynum
að sýna jafnmikið og kostur er
af nútímaverkum.
/‘"kg sannarlega er það heil-
margt, sem getur fallið
undir skipan þessarar opinberu
tilkynningar. Ég skal fyrst
nefna sal með impressjónistun-
um Césanne félaga þeirra og
andófsmanni, Van Gogh utan
af Hollandi, hrjúfa elnfáranum
Gauguin, sem reyndar er orð-
inn svo fínn í skelinni, að'loft-
ið fær ekki að leika. ura hann
hindrunarlaust. Veggur úr gíeri
stöðvar bjartsýnustu vonir um
nálægð. En þetta geta reyndar
talizt prýðismyndir — báðar
tvær.
Aftur á móti er ég ekki jafn-
ánægður með úrval Cézannes.
Hann rís þó upp V fullri stærð
á National Gallery í öllum
greinum tímans: Portrettum,
samstillingum og landslögum,
já sviðsverkum. Aðferð hans er
nánast óaðfinnanleg eins og
venjulega Hitt get ég ekki skil-
ið, þótt ég telji mig stundum
brot af Cézanne-sérfræðingi, að
eldri verk meistarans skuli hafa
orkað ankannalega á starfs-
bræður hans og listkera sam-
tímans. Málverkið af föðurnum
er semsé afbragðsfínt.
EFTIR
HJÖRLEIF
SIGURÐSSON
En við vorum stödd á Hótel
Tate. I salnum hittum við einn-
"ig tvær Seurat-myndir úr bezta
’flokki, annarsvegar klettinn,
sem margir þekkja af bókum
og eina fjölmargra elskulegra
rissmynda fyrir risaverkið ,,La
Grande Jatte“ eyjuna í grennd
Parísar, þar sem mannlífið og
skemmtanin var með fjölskrúð-
Kýrin. Stálmynd eftir Alexander Calder, 1970.
V
Frelsun andans. Drög að minnismerki eftir Antoine Pevsner,
1952. Bronz. 1
ugra móti um aldamótin s’ið-
ustu. Rouault, Munch, Bonnard,
Derain, Dufy ... aö ógleymdum
köntótta salnum, sem er helg-
aður verkum Matisse að lang-
mestu leyti. Hér stendur hann
á sviöinu, sem brögðóttur teikn-
ari, indæll kóloristi, viðkvæmur
myndhöggvari, óragur sviðsetj-
ari andstæðnanna — kannski
flest annað en það, sem hann
er jafnan skrifaður fyrir á
æðstu stöðum, nefnilega: gall-
harður skreytingamaöur. En
undirrituðum gestj á Tate finnst
þetta ekki miður.
Síðan kemur gott úrval nú-
tímaklassíkur og væntanlega er
ekki nauðsynlegt að gera grein
fyfir henni í smáatriðum.
Picasso keppir við Mondrian,
Kléé''Óg'i'.Tffo' f'éttia saman rast-
ir sínar, Hepworth, Gabo,
Moore og Paolozzi teygja heldur
betur úr viöum höggmyndar-
innar og þar fram eftir götun-
um. í fyrsta sinni lifði ég að sjá
Marx Ernst í bjarma fágunar
en að líkindum er það sök mTn
en ekki hans.
T>andaríski málarinn Rotko
lét sér annt um Tate-
safnið. Hann gaf því níu mál-
verk að minnsta kosti og átta
þeirra skömmu fyrir hinn svip-
lega dauða sinn. Nú mynda
þau heild í myrkvuðu rúmi, sem
minnir einna helzt á kapellu.
Ég skai ekki verða til að efast
um mýkt þeirra, inndrægni og
strengleik en hví má ekki skoöa
þau í birtu sköpunarstundanna?
Ekkert þarf að fela hjá Rotko.
Kínetískar myndir og op-
t'iskir vefir eru nánast uppáhald
safnstjórnarinnar enda hefur
tekizt að koma saman mörgum
og býsna ólíkum verkum af
þessu taginu. Fyrst skal telja
höfundinn og spámanninn Vas-
arely en síðan aðeins Frank
Stella, sem snart mig einna
dýpst í báðum ferðunum á
safnið. OptT'sku verkin búa yfir
jafnraunsæjum og safaríkum
smámunum og klassik Légers
eöa Braques. Aftur á móti
skortir þau al'a jafna breiddina
í uppfærslunni (og ilminn), ef
ég rná taka orð að láni frá ann-
arri listgrein. Úr Tate minnist
ég l'ika að hafa skoðað ítarlega
tvö nýfengin olíuverk eftir
Rc-bert Motherwel]. Annað mátti
heita rautt i báða enda og um
miðjuna, hitt svart í gegn. Samt
gleymast þau ekki auðveldiega.
allerTin við Néw Bond Street,
Cork Street, Brook Street
og nágrenni eru heimur út af
fyrir sig. f Redfern hittir maður
þurran Ástralíumann, Delafield
Cook að nafni. Hann eltir Ijös*
myndina og dregur hana stund-
um út að hengiflugi súrrealista.
Svört og grámóskuleg teikning
klæðir hann miklu betur en
hveligult málverk eða hrá-
grænt. Jack Coulthard — fer-
tugur Englendingur — málar
eins og gríðarstórt barn en
sprengir samt ekki Mercury-
sýningarsalinn. Kannski lætur
honum betur kvikmyndagerðin,
sem hann hefur reynt og kennt
við skóla í Somerset. Rússneski
málarinn Ilya Bolotowsky
fyllir efri hæð London Arts
Gajlery við New Bond Street.
Hann er að mínu viti fyrsta
flokks höfundur geómetriskra
verka: éilltið kaldra en án tii-
gerðar. Ýmsir kannasj við jap-
anska málarann Kumi Sugai,
sem kom til Parísar árið 1952
og var undarlega skjótur að
falla inn í hið nýja umhverfi
sitt. Þó hefur hann varðveitt
tákn og sýnir austursins og
gjörir enn með nýjustu verkun-
um í Circle Gallery. Slæðan er
horfin meö öllu en í staðinn
komið kvikt og merkilega klárt
litaborö. Hér skortir ekkert á
fyrirmyndar andrúmsloft utan
kannski gestina sjálfa. Þeir
slæðast inn einn eöa tveir og
mæla á frönsku, spönsku eða
þýzku. Jafnvel langmerkasta og
skemmtilegasta listsýningin,
sem undirritaöur rakst á í
heimsborginni virtist senda
dagskráratriðin út í galtóma
sali.
TTinn síungi tilraunaforsprakki
Bandaríkjanna og jafnvel
Evrópu allrar — lætur sig ekki
muna um að taka tvo sýningar-
sali á leigu. í Brook Street
Gallery heldur hann sér við
móbilin og stabílin, sem hann
hannaði, steypti og skyggði lit-
um fyrir nokkrum tugum ára
og hafa síðan orðið leikfang
nær hvers barns á hnettinum
okkar. Veggirnir bera Gouache-
málverk Calders en undirritaður
verður að viðurkenna, að þau
komast hvergi nærri plötuverk-
unum í mati hans á lengd og
gæðum. Hjá Gimpe] Fils stígum
við inn í nýja veröld eða öllu
heldur forkostulegan dýragarð.
Höfundurinn bræðir stabíl og
móbíl saman í gervi slöngu eða
hests, fíls eöa kýr og fætur
horn og spena hreyfast en belg-
inn sitja fastan eins og klett.
Þannig varða: AnVmóbílin til ...
úr lituðu stáli á sjötugasta og
þriðja éða sjötugasta og fjörða
aldursári Alexanders Calders.