Vísir - 06.08.1971, Blaðsíða 8

V1SIR. Föstudagur 6. ágúst 197k
3
VISIR
Otgefandt: Keykjaprenr ot.
Framkvæmdastlóri Sveinn R Byjólísson
Ritstjóri: Jónas Kristjðnsson
F»>át*«st|ðri: Jón Birgir Pétursson
Wt*?íörnarfu!ltrói • Vaidimai H. Jöhannesson
AugSýsingastjóri: SkUli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiðsla- Bröttugötu 3b Slmi 11660
Ritstjóni: Laugavegi 178 Slmi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mánuði Innanlands
f lausasölu kr. 12.00 eintakið
Prentsmiðia Vlsis — Edda hl
Lélegri en landpóstarnir
Rekstur Pósts og síma, eins stærsta ríkisfyrirtækis á
íslandi, er orðinn ákaflega umsvifamikill. Utanað-
komandi menn hafa enga möguleika á að gera sér
grein fyrir, hversu hagkvæmur þessi rekstur sé, hvort
þjónustan sé í eðlilegu samræmi við gjaldskrána. Væri
þó verulegur fengur að hlutlausri athugun á þessu.
Ekki felst í þessari skoðun nein gagnrýni á Póst og
síma, enda ætti flestum að vera ljóst, að athugun af
þessu tagi er eina raunhæfa eftirlitiö með samkeppn-
islausum fyrirtækjum.
Hins vegar getur hver fyrir sig metið þjónustuna
sjálfa án tillits til þess, sem menn greiða fyrir hana.
Svo virðist, sem gæði þjónustunnar séu ákaflega
margbreytileg. Á sumum sviðum er hún mjög góð og
á öðrum fyrir neðan allar hellur.
í heild virðast miklar framfarir hafa orðið í síma-
þjónustunni. Fylgzt hefur verið með nýjungum á því
sviði. Þráðlaus sími hefur verið tekinn upp með á-
gætum árangri. Og sjálfvirka kerfið hefur á síðustu ár-
um breiðzt ótrúlega skjótt út um landið. Flestir kaup-
staðir og kauptún landsins eru nú komin , sjálf-
virka kerfið. Sjónvarpsdreifikerfi landsins er einnig að
ærulegu leyti verk Pósts og síma.
En svo virðist sem póstþjónustan hafi orðið horn-
reka í þessari þróun. Víðast hvar úti um land er hún
ekki í neinu samræmi við þá möguleika, sem sam-
göngur nútímans gefa. íbúum Reykjavíkursvæðisins
er vel kunnugt um þá erfiðleika sem eru á því að koma
bréfum milli sveitarfélaga á svæðinu. Hótanabréf
frá opinberum stofnunum berast gjarna eftir að lið-
inn er sá frestur, sem gefinn er í hótanabréfunum.
Hafa menn af þessu hin margvíslegustu óþægindi.
Vísir gerði í júlí athugun á því, hvað dagiegur póst-
ur væri lengi að berast frá pósthúsi í Reykjavík og
til pósthúss noi ður í landi, í Laugaskólahverfi í Þing-
eyjarsýslu. Á þessum tíma gerc. „omgöngur kleift að
flytja póstinn á fjórum tímum milli Reykjavíkur og
Lauga. Flugferðir milli Reykjavíkur og Akureyrar eru
þrisvar á dag. Og sérleyfishafi hefur daglegar ferðir í
sambandi við flugið frá Akureyri og Akureyrarflug-
velli til Lauga og Mývatns. Póstur, sem fer kl. 9 að
morgni með flugvél frá Reykjavík, á að geta verið
kominn í Laugar klukkan hálfeitt og í Reykjahlíð við
Mývatn klukkan hálftvö.
Staðreyndin er hins vegar sú, að bréfapóstur er
að meðaltali sex daga að komast þessa fjögurra
klukkustunda leið og blaðapóstur er að meðaltali
átta daga að komast hana. Blaðapósturinn getur ver-
ið allt að hálfum mánuði á leiðinni.
Það mundi ekki kosta krónu og aðeins lítið vit að
stytta þennan tíma úr viku niður í fjóra tíma og mundi
einnig spara mikið húspláss á pósthúsum. Þetta dæmi
segir Ijóta sögu af kæruleysi Pósts og síma og er því
miður ekki einsdæmL
„jafnvægisins
//
"17'ið lifum á öld nýfrjálsra
ríkja. Það er ekki laust við
að stundum hafi heyrzt gömul
máltækí eins og „Með lögum
skal land byggja“. Einstaka sinn
um hafa líka kveöið við fögur
hljóð um frelsi og réttlæti. —
Undir hjálmi Sameinuðu þjóð-
anna átti að risa nýr réttlætis
og lýðræðisheimur. Hv'ilík dá-
semdar þróun, þegar margir tug
ir nýlenduþjóða risu upp í ár-
dagssój frelsisins. Svörtu álfum
ar bru|u af sér ófrelsishlekkina,
kúgunlfekyldi afnumin, réttlætið
ríkja.
Samt er ástandið nú á marg-
an hátt verra en áður. Meira
en hálfum heiminum er sjórnað
af hershöfðingjum. Þeirra völd
eru stundum talin hið iéttbærara
böl. Oft koma þeir sem bjarg-
vættir þjóða sinna undan böli
gervilýðræðis. Þeir bjarga frá
stjómieysi og vandræðum.
Þegar hershöfðingjarnir taka
völdin er oft litið á þá sem
frjálslynda, hugsandi menn. —
Nærr; öllum Arabaheiminum er
nú stjórnað af hershöfðingjum,
sem lyfzt hafa upp í þjóðernis-
legum stríðsæsingi gegn ísraels-
ríki, Oft líður ekki á löngu áöur
en þeir verða að herða tökin.
Síðasta dæmið eru atburðirnir í
ún’iska samsærismenn af kappi.
Austur í Indónesíu hefur um
langt skeið ríkt hershöfðingja-
stjórn sem var lyft til valda
af sterkr; þjóðernislegri gagn-
byltingu móti valdasamsæri
kommúnista. Þeirri s-tjórn er
hrósað, hún á að hafa lyft þessu
fjölmenna eyríki upp úr stjórn-
leysi og vandræðum. Suður í
Nígeríu ríkir enn Gowon hers
höfðingi, eftir að hafa miskunn
arlaust brotið niður „sundrung-
arstarf” Biafra-manna. — Hans
stjóm kvað lika vera rösk fram
farastjórn. Um Suður-Ameríku
þarf varla að tala, þar eru nærri
alls staðar hershöföingjar, yið
völd. Og nú herma flestar fregn-
ir austan frá Kína að það séu
í rauninni hershöfðingjar, sem
öllu ráði þar. Þeir hafi loksins
tekið í taumana eftir að ’stjórn-
ieysi og öngþveiti menningar-
byltingarinnar svokölluðu höfðu
sett allt i kaldakol. Það sýriast
Líka vera „góöir“ hershöfðingj-
ar, og er talið að þeir ráði nú
stefnunni að betra samkomulagi
við Bandaríkin.
tTershöfðingjaveldið er auðvit-
að afleiðing pólitískrar upp-
gjafar meðal fátækra þjóða, þar
sem við óviðráðan'egan vanda
efnahagslegrar uppbyggingar er
að ghma, þar sem forn og úr-
elt samfélagsskipun veldur ó-
viðunandi ranglæti, þar sem
menntunarskortur milljónamúgs
ins stendur f vegi sem óyfirstíg-
anlegur þröskuldur En það er
líka afleiöing hemaöarlegs og
ofbeldislegs hugsunarháttar. —
Hvar sem árekstrar veröa er
svo skammt að grípa til ofbeld-
is. Og út frá þeim hugsunar-
hætti hefur spunnizt ótrúleg her
væðing. Bláfátækar þjóðir, sem
þyrftu að verja allri orku sinni
til að byggja upp og bæta mann-
Wfið, hafa sóað þjóðartekjum
sínum í kaup á rándýrum skrið
drekum og fallbyssum. S-törveld
in hafa sfcundum þótzt vera að
hjálpa þeim með molum af
borði til efnahagslegrar upp-
byggingar, en við hliðina hafa
gengið sífelldir skipaflutningar
á vélbyssum og skotfærum. —
Allur þessi nýfrjáls; heimur er
grár fyrir járnum, alls staðar
skröltir í skriðbeltum og glamr-
ar í patrónubeltum. Þegar öllu
er á botninn hvolft, fær enginn
skilið, hvað þessar þjóðir hafa
að gera viö allan þennan herbún
að. Hvaða heimshagsmunir geta
verið þar í spili? Vopnasending-
amar verka ekki til annars en
að hlaða undir hershöfðingja.
En sumir halda vist, að það sé
bezt, þeir eiga að vera svo á-
byrgir menn, þeir bægja frá
stjómleysi og tryggja jafnvægi
í''þessum undaríega hershöfö-
ingjaheimi er það t.d. mjög
áberandi, hvað Bandaríkin
treysta í mikilli blindni á hers-
höfðingja í ýmsum löndum. Það
er yfirleitt einkenni bandarískr-
ar utanríkisþjónustu, að hún hef
ur furðulitla löngun eða getu til
að setja sig inn í eða skilja
innanrikisástand í fjarlægum
löndum. Það er hin fræga kokk-
teil-stefna sem ræður innan
hennar. Hvenær sem einhverjar
stjómmálahreyfingar gera vart
við sig meðal fjarlægra þjóöa, á
hernaðarlega mikilvægum svæð-
um heims, en svo eru næstum
öll svæði heims, þá verða banda
rískir áhrifamenn órólegir. —
, Þeir botna ekkert í slíku. HeJzt
engin félagsleg þróun má verða
á neinu svæði, allt þarf að vera
status quo, alltaf ógnar stjóm
leysið og kommúnisminn Þá er
ekki annað ráð en að styðja
hershöfðingja til valda. — Þeir
tryggja kyrrð og Jádeyðu og jafn
vægi.
Tjetta var í ráuninni það sem
” gerðist í Grikklandi á sin-
um • tíma. Hershöfðingjaklfkan,
sem þar tók völdin var veik
eins og logandi skar. En Banda-
ríkjamenn tóku þá stefnu að
styðja hana, af því að þeir ótt-
uðust að stjómleysi mundi leiða
af því ef hershöfðingjamir hyrfu
frá. AJveg með sama hætti hafa
Bandaríkjamenn stutt hershöfð-
ingja í Suður-Ameríku og
Kongó. Það hefur verið þeirra
Jaja Kan forseti Pakistans
stendur fyrir einhverjum ægi-
legustu fjöldamorðum sögunn
ar.
leiö til að koma á friði og ja-fn-
vægi.
Sömu sögu er að segja frá
Nígeríu, að bæði Bretar og
Bandaríkin studdu Gowon hers-
höfðingja meðan hann var að
murka lífið úr Biafra-mönnum,
af því að Gowon myndi geta
tryggt frið og öryggi í landinu
í framt’iðinni. Og þeir hafa vissu
lega haft mikið til síns máls.
Nú ríkir friður í Nígeríu, þó
blessuð Biafra-börnin haldi á-
fram að deyja úr hungri.
Og enn em sömu atburðir að
gerast í Pakistan í ennþá stór-
kostlegri og skelfilegri mæli-
lcvarða. Það getur að vVsu ver-
ið, að stuðningur við hershöfð-
ingja sé að vissu marki affara-
sæÚ, úr því að það er nú einn
sinni Mið að moka milljónatonn
um af fallbyssum og skriðdreka
stáli út um ailan þennan fá-
tæka heim. Með þau tonn að
bakj sér er svo komið, að það
verður oft ekki gengið framhjá
hershöfðingjunum. Að vissu
marki má því segja farvei við
gamlar hugmyndir þingræðis í
þessum löndum, þær eiga eldd
lengur við.
'C’n hvað langt á stuðningurinn
^ við hershöfðingjana að
ganga? Síðustu atburðir í Pak-
istan hljóta að vekja til umhugs
unar um það. Forieikur þeirra
var sá, að pólitísk eining hafði
tekizt í austurhluta landsins
sem vesturhlutinn kúgaði. Þetta
var að vísu óróleg uppreisnar-
hreyfing. En V almennum kosn-
ingum saínaði hún að sér svo aö
segja öllum atkvæðum. Það var
alger þjóðareining.
En þeir sem völdin böfðu,
voru hershöfðingjar í vestur-
hluta landsins, forsetinn Jaja
Kan hershöföingi, fulltrúi hinn-
ar nýju forréttindastéttar hers-
höfðingja S öllum heiminum —
Fulltrúi jafnvægisins og ábyrgð
arinnar. Þaö væru auðvitað mikil
vandræði að „stjómleysis“ fiokk
ur skyldi ná svo mikilli póli-
tískri samstöðu. Svo Jaja Kan
flaug til Austur-Pakistan til við
ræðna við sigurvegarana. Hann
virtist vera frjálslyndur hers-
höfðingi, sem ætlaði að beygja
sig fyrir vilja fólksins. En það
kom í ijós, að hann var bara að
draga tímann á langinn, meðan