Vísir - 10.07.1972, Blaðsíða 6

6
Visir. Mánudagur. 10. júli 1972
VISIR
Otgefandi:
Framk væmdast jóri:
Ritstjóri:
Fréttast jóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
y Auglysingast jóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Valdimar H. Jóhannesson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Sibumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakiö.
Blaðaprent hf.
STEINTRÖLLIN
Menn muna ekki lengur eftir þvi, að til voru riki
við Eystrasalt, sjálfstæðar þjóðir. Svo sjálfsagt hef-
ur það orðið nútimamönnum að Sovétrikin nái til
Eystrasalts, að islenzkir menn svara með grun-
semdum öllu tali um kúgun Rússa á þessum slóð-
um.
Þeir brenndu sig, búddamunkar i Suður-Vietnam,
fórnuðu lifi sinu vegna málstaðarins. Þeir brenndu
sig, stúdentinn i Prag, vegna innrásar Rússahers,
og nú siðast nokkrir menn i Litháen, einu „Sovétlið-
veldanna” við Eystrasalt.
Var þarna um að ræða geðveiki, sem gripið hafði
um sig að ástæðulausu eins og Moskvufréttir segja?
Svörin frá Litháen eru skýr. Eftir meira en aldar-
fjórðungs undirokun þjóðanna i Eistlándi, Lettlándi
og Litháen, er þar enn vakandi þjóðernisbarátta.
Spurningin um sjálfstæði þessara þjóða er skyld,
en ekki endilega hin sama og spurningin, hvort
þetta fólk vilji kommúnisma eða eitthvað annað.
Við þurfum sjálf ekki að hugsa lengi til að finna,
að þjóðerni okkar og sjálfstæði metum við mest, að
við vildum ekki lúta undirokun nokkurrar annarrar
þjóðar, hversu nálægt sem hugsjónagrundvöllur
valdhafa þar stæði okkur.
Þeir, sem brenndu sig til bana i Liháen siðustu
vikur gerðu það til að mótmæla kúgun Rússa yfir
landslýð, þjóðernislega og trúarbragðalega.
Sovétrikin lögðu Eystrasaltsrikin undir sig, eins
og kunnugt ætti að vera, vegna leynisamnings við
Hitler um það efni.
Enginn reynir að færa fram gögn um, að þjóðirn-
ar við Eystrasalt hafi fagnað undirokun rússneska
bolsévismans. Svo augljóst ætti að vera, að þarna
var um að ræða niðingsverk einræðis, að fáum kem-
ur til hugar að reyna andmæla þvi.
Með eða án kommúnisma þótti smárikjunum við
Eystrasalt undirokun Rússa hið versta óefni. Sovét-
menn lögðu sig fram um að útrýma andstöðu i þess-
um smárikjum og skapa þar hlýðnisanda undir
stjórn frá Moskvu, með einbeitingu skólakerfisins
að þvi marki.
Það er athyglisvert, en kemur ekki á óvart, að
sjálfsmorðin i Litháen hafa minnt á, að seint verður
smáþjóð svo kreist i hnefa stórveldis, að hún glati
öllu sinu.
Rússar eru eitt steintröllið i okkar heimi. Þeir
hafa kosið að tileinka sér áróður um heimsvalda-
stefnu og nýlendukúgun gegn öðrum þjóðum. Þeim
hefur heppnazt vel þessi áróður, og gleymzt hefur,
að steintröllið rússneska er einhver hinn versti ný-
lendukúgari, sem fyrirfinnst.
Gleymzt hefur, að innan Sovétrikjanna hafa
Rússar i frammi nýlendukúgun gagnvart mörgum
öðrum þjóðum, og nægir að nefna úkrainu sem
frekara dæmi, en af nógu er að taka, bæði i Evrópu-
og Asiuveldi Sovétrikjanna.
Valdhafar i Moskvu hafa haldið áfram útþenslu-
stefnu Rússakeisara, enda ekki annars að vænta
vegna raka mannkynssögunnar.
Valdhöfum i Moskvu hefur tekizt öllum fyrirrenn-
urum sinum betur að slá ryki i augu annarra með
undarlegu hjali um „alþýðulýðveldi”. Slikt hjal
kann að fullnægja einhverjum sálum enn, meðan
steintröllið glottir.
DAVID COPERFIELD
ER ENNÞÁ LIFANDI
Viö horrföum á söguhetju
Dickens, David Copper-
field, fyrir skömmu og
þrældóminn, sem á hann
var lagður, ungan að aldri.
Þess háttar „barnavinna"
hefur fyrir löngu verið
bönnuð á íslandi, en hún
mun samt eitthvað tiðkast
hérlendis engu að siður.
Barnavinna er enn mikið
böl margra þjóða.
Þótt meira en öld hafi liðið, eru
orö Dickens enn i fullu gildi fyrir
milljónir barna um allan heim.
„Það veldur mér undrun, að mér
var svo ungum svo auðveldlega á
burt kastaö. Barn með frábæra
hæfileika og rika athyglisgáfu,
skilningsskarpur, ákafur og við-
kvæmur, það virðist undarlegt að
enginn skyldi gera nein merki i
mina þágu. Þau voru ekki gefin,
og ég varð tiu ára gamall litill
vinnuþræll”. Svo sagði Dickens.
Mörg börn vorra tima geta
lumflúið bernskuörlög David
'Copperfield og Nickolaus
Nickelbys, söguhetja skáldsins
Dickens, enn vaxandi fjöldi ungra
drengja og pilta verður samt að
vinna of mikið of snemma.
Alþjóðasamband frjálsra
(vestrænna) verkalýðsfélaga hef-
ur skyggnzt i málið og telur að
hvorki meira né minna en 43
milljónir barna i heiminum séu
við störf, og meira en 90 af
hundraöi þeirra i vanþróuðu rikj-
unum. Erfitt er að lá þeim for-
eldrum fátækra rikja, sem senda
börn sin til þrældóms með þeim
hætti, sem tiðkaðist i upphafi iðn-
byltingar, svo sem á Englandi.
Hitt er rökrétt og manneskjulegt i
vorratima samfélagi, að benda
aftur og aftur á það mein, að ung
börn séu kreppt i þroska sinum
við strit, sem ekki hæfir ungum
beinum þeirra.
Talan sem sérfræðingarnir
telja sig vita, þýðir að 3,3 prósent
af öllum heimsins börnum vinni,
og i sumum löndum er talan
kannski tiu af hundraði
ibarnanna.
IIIIIIIIIIH
Umsjón:
Haukur Helgason
25 milljón börn i vinnu i S-
Asiu.
Þannig er álitið að i Suður-Asiu
hafi árið 1970 verið rúmlega 25
milljón börn, 14 ára og yngri, við
vinnu, sem hérlendis mundi vera
aðeins vinnandi fulltiða fólki.
Þetta eru 5,4 prósent allra barna
á þessu svæði. 1 Afriku var fjöldi
þessara barna talinn tæpar sex
milljónir eða 4 prósent. 1 Austur-
Asiu var fjöldi vinnandi barna
talinn vera tæpar sex milljónir
árið 1970, eða tæp tvö prósent.
Suður-Amerika gekk lengra i
barnavinnu, og þar unnu rúmar
þrjár milljónir barna, sem er 2,6
af hundraði allra barna i þessum
löndum. Evrópa hafði 1,4 af
hundraði, og Sovétrikin 1,5 af
hundraði og Norður-Amerika rik-
ust heimshluta, hafði aðeins 0,5 af
hundraði barna, aðeins um 311
þúsund börn við vinnu af þessu
tagi.
Styðja fjölskyldur i tekju-
öfíun.
Hvað gera þessi börn? Viö
þekkjum hérlendis margs konar
vinnu barna, sem styðja við fjöl-
skylduna i öflun tekna til eins eða
annars, og oft að þvi, sem viö
köllum nauðsyn. Við getum einn-
ig hugsað til þess, að börn i skóla
vinna mun lengri vinnutima en
foreldrar þeirra, ef þau skila
skóla- og heimavinnu samkvæmt
fyrirmælum, sem er augljóst mál
hverjum sem ekki segir endilega:
Þegar ég var ungur, þá...”. En
börnin sem þræla úti i veröldinni
(og nokkur á Islandi, enn) eru
viðsvegar i atvinnulifinu, verk-
smiðjum, byggingum, þjónustu
og landbúnaði, guð hjálpi okkur.
Og. hann Dickens gæti enn setið
við skriftir um sina David
Copperfielda, Nickolaus Nicelbya
og Oliver Twist kinnroðalaust og
ekki talinn hálfviti, en þó fengi
hann minni sölu, ef hann lét at-
burðina gerast á Englandi, en
viða gæti hann skrifað og flest
verið rétt og satt, enn árið 1972.
Hver sker úr?
Mikill hluti þessara vinnandi
barna, i stil iðnbyltingarinnar,
stárfar við fjölskyldufyrirtækin,
ótrauður. Börn hamast við að
gera potta og leirmuni, spinna og
vefa, sauma og útsauma, vinna
við málmvinnslu, teppi og föt, skó
og leikföng, hnappa og kröfur, og
belti allt til að ala önn fyrir fjöl-
skyldu, sem ekki getur án þeirra
aflað tekna til nauðþurfta.
Og hver hefur skorið úr um, að
barn innan fjórtán ára skyldi ekki
vinna eftir getu sinni, til hvers
fj... var það getið i heiminn? f
landbúnaðarrikjunum var þó nýtt
barn, jafnvel stúlka, til nokkurs
nýt við tekjuöflun.
En við, vestrænir menn og jafn-
vel islenzkir menn, höfum gert
okkur það kerfi að setja börnin á
skólabekk, foreldrunum til glaðn-
ings, að þau komist skrefi lengra
en foreldrarnir á menntabraut-
inni. Þess vegna höfum við með
okkur alþjóðasamband frjálsra
verkalýðsfélaga, sem telur
barnakollana sem vinna.
Nauðsyn ekki illmennska.
Og alþjóöasambandið, ILO,
viöurkennir að við þessu sé ekk-
ert að gera fyrr en foreldrarnir
séu ekki upp á litlu hendurnar
komnir til aö hafa fyrir nauð-
þurftum og skólaganga sé venjan
en ekki undantekningin, þá muni
sú stund renna upp, að ekki þurfi
barnavinnunnar við. Þetta var
auðvitað raunin i tið David
Copperfields litla og félaga hans.
Illmenni verða ávallt uppi og i
næsta húsi við mig og þig, en
nauösyn þrælkunar á sér aðrar
rætur en illmennskuna eina.