Vísir - 17.07.1972, Síða 7

Vfsir. Mánudagur. 17. júli. 1972
7
-=^=
s ||\||\J w Grátandi barn er alltaf óhamingjusamt barn
H SÍÐAINI M — gráturinn er hróp barnsins á hjálp
— ungbarn grœtur ALDREI af óþekkt,
Umsjón ÞS heili þess hefur engan þroska til þess
GRÁTUR ER UNG-
BÖRNUM EKKI HOLLUR
— segir bandaríski barnalœknirinn og
sálfrœðingurinn dr. Lee Salk
Þeir islendingar, sem ekki
lesa erlend tungumái, hafa ekki
mikia möguleika á aö lesa sér til
um uppeldi barna sinna. Aöeins
örfáar bækur hafa verið gefnar
út á islenzku um barnasáifræði
og sú fræösla sem mæðrum er
látin i té, er þær yfirgefa fæð-
ingardeild, lýtur fyrst og fremst
að likamlegum þörfum barns-
ins, og er raunar i hæsta máta
gamaldags, svo að ekki sé
meira sagt. En um það munum
við fjalla siðar.
Á undanförnum áratugum
hafa farið fram um allan heim
umfangsmiklar rannsóknir á
sálarlifi barna allt frá fæðingu.
Niðurstöður þessara rannsókna
eru svo oft gefnar út i bóka-'
formi, svo að þær megi verða
foreldrum til ráðlegginga og
stuðnings. Þær eru ræddar opin-
berlega fram og aftur, og fólk
getur þannig gert sér grein fyrir
ágæti þeirra eða göllum. Þær
eru ekki byggðar á persónuleg-
um skoðunum einhvers sérvitr-
ings, eins og maður verður oft
var við að fólk hér á Islandi
heldur. Langoftast er að baki
þeirra hámenntað fólk með
langa reynslu i meðferð ung-
barna, ekki á einu eða tveimur
börnum, heldur þúsundum. Það
er algengt að heyra fólk halda
þvi fram, að það þurfi enga
þekkingu til þess að ala upp
börn, og að þetta komi jú allt af
sjálfu sér. Að vissu leyti er þetta
rétt. Margir foreldrar hafa þá
skynsemi og þann þroska, að
geta alið upp barn svo að vel
fari, án þess að lesa sér til. En
hinir eru þvi miður miklu fleiri,
sem hefðu ákaflega mikið gagn
af að lesa sér til um nokkur
grundvallaratriði i sambandi
við barnauppeldi.
Einn af þeim mönnum, sem
hafa haft hvað mest áhrif á nú-
tima barnauppeldi, er banda-
rikjamaðurinn Benjamin
Spock. Hann var á sinum tima
brautryðjandi, og boðaði algjör-
lega nýja stefnu i barnauppeld-
ismálum, á þeim timum, sem
algengast var að ala börn upp
i þrælsótta og af hörku. Þróun-
in hefur haidið áfram þaðan
sem hann var staddur og nú-
tima barnasálfr. ganga miklu
lengra en hann i að boða for-
eldrum skilning og réttlæti i
garð barnsins. Það hefur verið
talað um „red power” (indián-
ar) og „bíack power” (svert-
ingjar) i Bandarikjunum, og nú
er lika talað um „kid power”,
sem þýðir barnavald. Börnin
eru kannski eftir allt kúguðustu
þjóðfélagsþegnarnir. Það virð-
ist ekki svo fráleitt að álykta
það hér i Reykjavik amk., þar
sem duttlungar stntisvagnabil-
stjóra ráða þvi, hvort barn i
kerru fær að ferðast með stræt-
isvagni!
Þar sem fræðsla er litil um
barnauppeldi, er algengast að
börn séu alin upp að miklu leyti
samkvæmt gömlum staðhæf-
ingum eins og t.d. þessum:
„Börn hafa gottaf að gráta. Það
styrkir lungun. Börn verða að
læra að gegna. Þau hafa gott af
þvi. Börn þurfa aga. Um að gera
að byrja nógu snemma að temja
þau.” Og svo mætti lengi telja.
Einn af þeim mönnum, sem
hvað mesta athygli hafa vakið á
sviði barnasálfræði á siðustu ár-
um, er bandarikjamaðurinn Lee
Salk. Hann er barnalæknir og
prófessor i barnasálfræði i New
York. Og hann gefur þetta svar
við fyrstu staðhæfingunni, sem
við nefnum hér að framan.
„Börn hafa aldrei gott af að
gráta. Grátandi barn er alltaf
óhamingjusamt barn. Barn,
sem er látið gráta afskiptalaust
langtimum saman á fyrstu
mánuðum i lifi þess, er ekki lik-
legt til þess, að biða þess bætur
siðar i lifinu. Þessa fyrstu mán-
uði byggir barnið upp sitt fyrsta
samband við manneskjurnar i
kringum það, og fyrsta traustið
til umheimsins vaknar. Grátur-
inn er kall barnsins á hjálp. Sé
þvi kalli ekki svarað, eru likur
á, að barnið verði innilokað, tor-
tryggið og biturt. Það er ekki
hægt dekra ungbarn.
Það er hægt að sýna fram á það
með óteljandi visindalegum at-
hugunum. Það er ekkert i heila
barnsins, sem getur þroskast á
þann veg, að barnið verði dekr-
að, þótt það sé tekið oft upp og
mikið gælt við það fyrstu 9-10
mánuðina. Þvert á móti, er slikt
barn liklegt til þess að verða i
góðu jafnvægi, opið og fullt
trausts til meðbræðra sinna.”
Það er ekki ósennilegt,
að þessi skoðun dr. Salk gleðji
marga foreldra, sem finna hjá
sér löngun til þess að taka
grátandi barn sitt upp, en fá svo
kannske orð i eyra frá tengda-
móður eða móður, sem segja að
barnið verði dekrað á þessu.
Semsagt, látið barnið ekki gráta
sig i svefn, þvi oftar sem þið
sinnið óhamingjusömu barni,
þvi sjaldnar þarf það á huggun
að halda, og þvi fyrr verður það
sjálfstætt.
Við minntumst áðan á aga og
dekur. Hvar á að setja mörkin?
Þetta vandamál biður flestra
foreldra fyrr eða siðar, og erfitt
reynist að gefa ákveðin svör. Að
láta barni liða vel, er ekki það
sama og að dekra það. Að reyna
að herða barn upp með þvi að
láta það mæta mótlæti, sem það
hefur ekki þroska fyrir, er
heldur ekki það sama og að
kenna barninu aga. Barn hefur
ekki vit á að vera óþægt, fyrr en
heili þess hefur náð allmiklum
þroska og sá þroski getur tafist
mjög, ef frumhvötum barnsins
er ekki fullnægt.
Það sem kannske er þýð-
ingarmest i sambandi við agann
og dekrið, er að hafa i huga, að
ganga aldrei á rétt hvorki for-
eldra né barns i uppeldinu. Það
eru nefnilega ekki aðeins til
kúguð börn, heldur lika kúgaðir
foreldrar. Þessir foreldrar
„dekra” börn sin mjög oft,
einkum mæðurnar, en þær eru i
rauninni ekki kúgaðar af
börnunum, eins og svo oft er
sagt, heldur af þvi þjóðfélagi,
sem þær lifa i. Þær hafa valið
sér móður-fórnarhlutverkið,
eða þeim hefur verið valið það
hlutverk. Þeim er talin trú um
að þær eigi að fórna sér fyrir
barnið. Sálfræðingar þekkja
glöggt úr það fólk, sem hefur
hlotið slikt uppeldi. Öeðlilega
móðurbundnir piltar, ósjálf-
stæðir með vanþroskað til-
finningalif, barnslegar stúlkur,
hégómlegar, ósjálfstæðar,
ófærar um að bindast til-
finningalegum böndum við hitt
kynið.
Móðurfórnin hefst oft við
sjálfa fæðinguna. Konunni er
talin trú um, eða hún imyndar
sér, að hún eigi að fórna sér
fyrir barnið, hún afber kannske
miklar þjáningar, vegna þess að
henni finnst hún eiga að fórna
sjálfri sér fyrir barnið.
Hún á að vera hetja, „hin
mikla móðir”. Hún vakir siðan
nótt og nýtan dag yfir barninu
og kæfir það i eigingirni sinni og
fórnarlund. Faðirinn fær hvergi
að koma nærri, „hin mikla
móðir” hleypir ekki öðrum aö
afkvæmi sinu, jafnvel ekki föður
þess. öllu er fórnað fyrir barnið,
sjálfstæðinu og sjálfu lifinu.
Barnið stækkar og kröfurnar,
sem gerðar eru til þess, eru
miklu meiri en barnið stendur
undir. Lifinu er stýrt fyrir
barnið, til þess að forða þvi frá
hnjaski. Það verður æ ósjálf-
stæðara og óliklegra til þess að
uppfylla þærkröfur, sem gerðar
eru til þess. Ef til vill getur
barnið, þegar það er orðið full-
orðið, slitið sig úr þessum
greipum, og staðið á eigin
fótum, en oft tekst þvi aldrei að
byggja upp sitt eigið lif utan
fjölskyldumúranna. Þetta má
að visu kalla dekur, en það er
aldrei hægt að kalla það dekur,
þótt frumþörfum, eins og
likamssnertingarþörf barns, sé
fullnægt, á þvi skeiði lifsins,
sem þýðingarmest er fyrir and-
lega heilbrigði þess siðar á
ævinni.
þs
KJÖTBORG
Flýtið yður hœgt,
við gefum okkur tima til að veita yður
þjónustu samkvæmt þörfum yðar. Opnum
alla virka daga kl. 8.30 f.h. Opið þriðju-
daga og föstudaga tii kl. 22.00.Opið alla
laugardaga til hádegis. Sendum heim.
KJÖTBORG
BÚÐARGERÐI
Simi 34945
Frá vöggu til grafar
Fallegar skreytingar
Blómvendir i miklu
úrvali.
Daglega ný blóm
Mikið úrval af
nýjum vörum. —
Gjörið svo vel að lita
inn.
Sendum um allan bæ
GLÆSIBÆ, simi
23523.
Smurbraudstofan
Njálsgata 49 Sfml 15105
KENNARAR
Eftirtaldar kennarastöður við skólana i
ísafjarðarkaupstað eru lausar til
umsóknar:
1. 5 kennarastöður i bóklegum greinum
við Gagnfræðaskólann á ísafirði.
Upplýsingar gefurJón Ben Ásmundsson,
skólastjóri, simi (94) 3010
2. Kie.nnarastaða við Barnaskólann i
Hnifsdal.
Upplýsingar gefur Bernharður Guð-
mundsson, skólastjóri, simi: (94) 3716
3. Staða iþróttakennara stúlkna við
Barna- og Gagnfræðaskólann á ísafirði.
4. Söngkennarastaða við Barna- og Gagn-
fræðaskólann á ísafirði.
Upplýsingar um báðar stöðurnar gefa
Björgvin Sighvatsson, skólastjóri, simi
(94) 3064 og Jón Ben Ásmundsson, skóla-
stjóri.
Ennfremur gefur Jón Páll Halldórsson,
formaður fræðsluráðs Isafjarðar, simi
(94) 3222 upplýsingar um allar stöðumar.
Fræðsluráð ísafjarðar.